Brief aan VWS - Aandachtspunten toezicht zorgverzekeraars

Newtonlaan 1-41
3584 BX Utrecht
De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Postbus 20350
2500 EJ DEN HAAG
Postbus 3017
3502 GA Utrecht
030 296 81 11
030 296 82 96
E [email protected]
I www.nza.nl
T
F
Uw brief van
Uw kenmerk
2 december 2014
697639-130601-MC
Behandeld door
Telefoonnummer
Toezicht & Handhaving
030 296 81 65
E-mailadres
Kenmerk
109538/153162
Onderwerp
Datum
Aandachtspunten toezicht zorgverzekeraars
8 december 2014
Mevrouw de Minister,
Hierbij reageren we op uw brief van 2 december 2014 waarin u een
aantal punten over het toezicht op verzekeraars onder onze aandacht
brengt. Wij hebben ons toezicht op deze punten geïntensiveerd.
De vijf aandachtspunten komen overeen met ontwikkelingen die wij in de
markt hebben gesignaleerd. Tegen die achtergrond hebben wij een
aantal acties uitgezet waarover wij u bij deze informeren. Het betreft
acties die een verschillende uitwerking en doorlooptijd kennen.
Onderdelen daarvan zijn ook aan de orde geweest op de NZastakeholderbijeenkomst 25 november jl.
1 Budgetpolissen
U vraagt of de contractering via de budgetpolissen voldoende is om aan
de zorgplicht te voldoen.
Wij toetsen de contractering voor alle polissen op de zorgplicht, de
toegankelijkheid van zorg. Het gaat daarbij ook om de vraag of er
voldoende zorg is gecontracteerd om aan de zorgplicht te voldoen
(binnen een redelijke termijn en redelijke afstand).
Voor de budgetpolissen zullen wij diepgaander bezien of er een verband
is tussen de premie en de prijs en kwaliteit van de daarvoor
gecontracteerde zorg. Zijn er bijvoorbeeld inkoopvoordelen te behalen en
worden die doorgegeven, heeft de verzekeraar voor alle polissen
dezelfde contractvoorwaarden met aanbieders of verschillen deze tussen
budgetpolissen en overige polissen? Krijgen budgetpolishouders dezelfde
kwaliteit van zorg als degenen die andere, duurdere polissen afsluiten?
Om een en ander te kunnen onderzoeken is inzicht in de modelpolissen
en in de contracten nodig. Verzekeraars moeten uiterlijk 31 december
voorafgaand aan het kalenderjaar de modelpolissen die zij op de markt
brengen bij ons aanleveren. Dan hebben wij het volledige zicht op de
budgetpolissen die op de markt worden gebracht in 2015. Zodra alle
polissen bekend zijn, vragen wij de contracten uit die bij die polissen
horen.
In de loop van januari kunnen wij ons nadere onderzoek naar de
Kenmerk
zorgplicht en de afspraken over prijs en kwaliteit in de budgetpolissen
109538/153162
starten, zodat dit zijn effect kan hebben bij de volgende overstapperiode. Pagina
2 van 6
In de marktscan zorgverzekeringsmarkt is aangegeven dat in 2014 12
van de 70 polissen en daarmee 4,5% van de verzekerden budgetpolissen
betrof. De verwachte wijziging van artikel 13 Zvw is reden te meer om
maatregelen te nemen om de transparantie van budgetpolissen te
verbeteren. Te denken valt aan het vanaf 2016 verplicht stellen van een
budgetbeperkingen-bijsluiter, zodat de consument zich bij het afsluiten
van een budgetpolis goed bewust is van mogelijke beperkingen in bij
welke zorgaanbieders hij/zij (zonder bijbetaling) terecht kan en wat dit in
de praktijk voor hem of haar kan betekenen.
2 Risicoselectie
U vraagt naar mogelijke maatregelen op het terrein van
verbodsbepalingen dan wel verevening om risicoselectie tegen te gaan.
Twee jaar geleden heeft de NZa een analyse gemaakt van welke groepen
worden onder- en overgecompenseerd in de risicoverevening. We
analyseren nu opnieuw op basis van op te vragen data (ZIN en Vektis)
en signalen of en hoe verzekeraars zich richten op voorspelbaar verliesen winstgevende verzekerden. Op polisniveau onderzoeken we of er
polissen zijn die erin slagen om winstgevende verzekerden te trekken en
verliesgevende verzekerden af te houden, hoe dat werkt en welke
marketing verzekeraars voor die polissen inzetten. Daarin wordt ook de
relatie tussen de basisverzekering en de aanvullende verzekering, net als
de rol van het eigen risico meegenomen.
Samen met Zorginstituut Nederland (ZIN) kijken we welke mechanismen
hier optreden en hoe deze precies werken.
Op basis van onze analyse zullen we advies geven over hoe de
verevening kan worden aangepast en over verdere maatregelen op het
gebied van transparantie en ongewenste doelgroepensturing.
Wij streven ernaar dit advies samen met de marktscan
zorgverzekeringsmarkt in de zomer van 2015 uit te brengen.
Daarnaast heeft de NZa bij de start van de overstapperiode diverse
acties ondernomen om de informatiepositie van de consument te
verbeteren. In het samenvattend rapport Zvw 2013 hebben we al
aangekondigd dat we de richtsnoeren transparantie zullen aanpassen.
Ook is aanbevolen om een explicietere wettelijke regeling te maken voor
de vraag welke kortingen op de verschuldigde premie wel en niet zijn
toegestaan.
Ook houdt de NZa bij in hoeverre verzekeraars in hun uitingen aan
de regels (blijven) voldoen, onder meer door steeds te toetsen of en hoe
verzekeraars consumenten daadwerkelijk op hun websites sturen naar
bepaalde polissen en ze weghouden van andere. We constateren dat
verzekeraars de afgelopen weken hun informatie over de polissen
verbeterden. De informatie over de zorgaanbieders waar in 2015 een
contract mee is, is bij vrijwel alle websites op orde. De NZa wees een
aantal verzekeraars nog op deze verplichting en verwacht van hen dat de
informatie nu op alle websites goed en duidelijk weergegeven staat.
Daarnaast blijven we consumenten actief voorlichten via een campagne
Kenmerk
via Consuwijzer, nieuwsberichten op onze website, en in de media.
109538/153162
Als we nieuwe signalen binnen krijgen, vragen wij verzekeraars om uitleg Pagina
en verzoeken hen indien nodig hun uitingen daarop aan te passen. Dit
3 van 6
blijven we doen en zullen we evalueren na afloop van de
overstapperiode.
3 Transparantie verzekeringsmarkt
U spreekt uw zorg uit over de toename in het aantal polissen en vraagt
naar de mogelijkheden om de werking en transparantie van de
zorgverzekeringsmarkt te verbeteren. Zoals aangegeven in de marktscan
Zorgverzekeringsmarkt 2014 zijn er op de zorgverzekeringsmarkt negen
zorgverzekeringsconcerns actief. Deze negen concerns zijn onder te
verdelen in 26 verzekeraars (een verzekeraar is een afzonderlijk
risicodrager in de risicoverevening). In 2014 hebben deze 26
verzekeraars 70 basisverzekeringen op de markt gebracht. In 2010
waren dat er nog 57. De groei van het aantal polissen wordt vooral
veroorzaakt door een stijging van het aantal naturapolissen. Het aantal
restitutie- en combinatiepolissen is ongeveer gelijk gebleven. Daarnaast
worden er grote aantallen collectiviteiten en aanvullende verzekeringen
op de markt gebracht. Deze collectieve verzekeringen worden dan bij
een van de 70 basisverzekeringen ondergebracht.
Het is mogelijk dat de het gestegen aantal polissen recht doet aan de
verschillende voorkeuren van consumenten, maar ook kan het grote
aantal polissen wijzen op een gebrek aan concurrentie of het toepassen
van risicoselectie door verzekeraars.
Om meer inzicht te krijgen in de mogelijke oorzaken en gevolgen van de
groei van het aantal polissen, kijkt de NZa ook naar ontwikkelingen in
het buitenland.
Zo blijkt uit onderzoek dat er in Zwitserland grote aantallen polissen op
de markt worden gebracht, dat er grote prijsverschillen zijn en dat er
weinig mensen van verzekeraar switchen. Naar mate het aantal polissen
stijgt, wordt er minder geswitcht. Een mogelijke verklaring voor dit
fenomeen zou “keuzestress” kunnen zijn.
Dat doet vermoeden dat een groter aantal polissen niet altijd leidt tot
meer concurrentie tussen verzekeraars. Overigens is een belangrijk
verschil tussen Nederland en Zwitserland het grote aantal collectieve
contracten in Nederland (in 2014 heeft in Nederland meer dan 70% van
de consumenten een collectieve polis).
Het grote aantal polissen kan ook wijzen op prijsdiscriminatie. Als een
verzekeraar één polis tegen een winstmaximaliserende premie aanbiedt,
dan kan deze verzekeraar zijn premie niet verhogen: de gestegen marge
per verzekerde weegt dan niet op tegen de consumenten die
overstappen naar een andere verzekeraar. Als deze verzekeraar nu naast
de oude polis een nieuwe (goedkopere) polis op de markt brengt, dan
kan hij zijn premie op de oude polis wel winstgevend verhogen. Een deel
van de consumenten die de oude polis dan verlaat, komt dan binnen zijn
eigen bedrijf bij de nieuwe polis terecht. Dat is winstgevend zolang de
verzekeraar een positieve marge behaalt op de consumenten in de
nieuwe polis.
Tenslotte kan het grote aantal polissen wijzen op risicoselectie, waarbij
bijvoorbeeld relatief gezonde consumenten kiezen voor bepaalde
polissen.
Kenmerk
109538/153162
Pagina
4 van 6
De NZa maakt zich zorgen over de ontwikkelingen op de
verzekeringsmarkt. Wij doen daarom aanvullend nieuw onderzoek naar
de concurrentie op de verzekeringsmarkt en naar risicoselectie. Dit zijn
tijdrovende en data-intensieve onderzoeken. Voor een onderzoek naar de
concurrentie en eventuele marktmacht van verzekeraars is het nodig om
de keuzes van consumenten op de verzekeringsmarkt te begrijpen en
kunnen modelleren. Voor het onderzoek naar risicoselectie moet in kaart
worden gebracht welke groepen verzekerden voorspelbaar winst- en
verliesgevend zijn.
Om deze onderzoeken te kunnen doen zijn data nodig over
vereveningscriteria (leeftijd, geslacht, aard van het inkomen, etc.) op
polisniveau.
Op grond van dit aanvullende nieuwe onderzoek besluit de NZa of en hoe
wij kunnen ingrijpen om eventuele negatieve effecten te verkleinen en
welke adviezen wij aan u zullen uitbrengen.
4 Vergelijkingssites
U vraagt of wij het noodzakelijk achten om, met het oog op de door u
gesignaleerde intransparantie op de zorgverzekeringsmarkt en daardoor
de noodzaak van een keuzehulpmiddel voor de consument, nadere eisen
te stellen aan vergelijkingssites.
De NZa heeft dit najaar onderzoek gedaan naar informatie die
verzekeraars bij vergelijkingssites aanleveren en of hiermee het aanbod
vergelijkbaar is op vergelijkingssites. Consumenten moeten erop kunnen
vertrouwen dat de informatie over de polissen klopt, ook op
vergelijkingssites.
Verzekeraars zijn ervoor verantwoordelijk dat op vergelijkingssites
waar zij een contract mee hebben, de informatie over hun polissen
correct is. De NZa wees de verzekeraars nog eens extra op deze
verantwoordelijkheid en heeft hen erop aangesproken dat zij meer
verantwoordelijkheid en initiatief dienen te nemen in de controle van de
juistheid en volledigheid van de informatie op vergelijkingssites zelf. We
bieden verzekeraars de ruimte om zelf – en samen met de
vergelijkingssites – tot oplossingen te komen en de
informatievoorziening te verbeteren. Als verzekeraars hier onvoldoende
werk van maken, zullen wij hieraan zo nodig nadere eisen stellen.
Vergelijkingssites zelf vallen niet onder het wettelijk toezicht van
de NZa. De wijze waarop de vergelijkingen tot stand komen valt buiten
de verantwoordelijkheid van de verzekeraars, en dus ook buiten het
toezicht van de NZa. Een aantal vergelijkingssites is te
kwalificeren als ‘bemiddelaar’ en valt hiermee onder het toezicht op
financieel dienstverleners van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
AFM waarschuwt consumenten bijvoorbeeld voor ‘advertentiesites’.
Belangrijk is dat bijvoorbeeld transparant is hoe de sites worden
gefinancierd en welke provisievoorwaarden worden gehanteerd.
De NZa richt zich niet alleen op de verzekeraars, maar ook op de
Kenmerk
consument. In dat kader is de NZa acties gestart waarin zij – samen met 109538/153162
ACM en AFM - consumenten actief voorlicht over hoe een goede
Pagina
vergelijkingssite te herkennen en te gebruiken is.
5 van 6
Niet alleen kunnen deze maatregelen de consument helpen bij een goed
geïnformeerde keuze voor een zorgpolis, maar het kan ook de druk
verhogen op zowel vergelijkingssites als verzekeraars om zorg te dragen
voor kwalitatief goede, vergelijkbare informatie over zorgverzekeringen.
5 Contractering individuele beroepsbeoefenaren
Verzekeraars hebben de verantwoordelijkheid om voldoende zorg in te
kopen voor hun verzekerden. Die zorg moet betaalbaar, toegankelijk en
van goede kwaliteit zijn. Daarbij mogen verzekeraars keuzes maken met
wie zij een contract sluiten. Bijvoorbeeld omdat een aanbieder een
betere prijs-kwaliteitverhouding heeft.
Wij krijgen veel klachten over het contracteerproces. Daarom
onderzoeken wij de uitkomsten van de zorgcontractering 2015. Wij
brengen daarbij per verzekering het zorgaanbod in kaart om te zien
1) of aan de zorgplicht wordt voldaan en
2) hoe de inkoop functioneert.
Wat betreft de 1, de zorgplicht, hebben wij reeds eerder besloten
verzekeraars relevante informatie te laten aanleveren over met welke
zorgaanbieders zij een contract hebben gesloten voor 2015 in delen van
de GGZ en de eerstelijnszorg. De eerste resultaten zijn naar verwachting
in februari bekend.
Wat betreft 2, het functioneren van de inkoop, treedt de NZa volgens de
uitgangspunten van het zorgstelsel niet in de contracteervrijheid van
partijen. Omdat de NZa veel klachten kreeg over het
onderhandelingsproces, hebben wij eind 2010 good contracting practices
opgesteld, op basis van voorbeelden aangedragen door veldpartijen.
Deze zijn in het voorjaar van 2014 geactualiseerd.
Veel zorgaanbieders blijven ondanks de good contracting practices
klagen over de inkoopmacht van zorgverzekeraars. Die klachten gaan
zowel over het proces van onderhandelen als over de uitkomsten van de
onderhandelingen.
Met veldpartijen wordt begin volgend jaar het onderhandelingsproces
geëvalueerd: handelen verzekeraars en aanbieders volgens de good
contracting practices en wat zou de rol van de brancheorganisaties
kunnen zijn in het verbeteren van het onderhandelingsproces
bijvoorbeeld op het punt van kwaliteit van zorg.
Als het parlement instemt met de beoogde wijziging van artikel 13 Zvw,
dan kijkt de NZa in 2015 ook of verzekeraars de zorginkoopprocedure op
tijd duidelijk maken.
Mocht bovenstaande tot onvoldoende resultaat leiden, dan overweegt de
NZa een nadere regel voor verzekeraars en aanbieders over
transparantie bij het zorginkoopproces. Bij verzekeraars waarbij een
vermoeden van marktmacht bestaat, kan de NZa – als nodig – een “nondiscriminatie” verplichting opleggen om nieuwe zorgaanbieders een kans
te geven.
Een andere mogelijkheid is dat de NZa partijen een verplichting kan
opleggen. Bijvoorbeeld op het gebied van transparantie of contracteren
onder redelijke voorwaarden.
Samen met ZIN gaat de NZa daarnaast ook in gesprek met de sector
over hoe verschillen in niveau van kwaliteit zichtbaar en gevalideerd
kunnen worden, zodat dit transparant is voor de inkoop door
verzekeraars en de keuze door de consument. Het transparant maken
van kwaliteit vergt nog acties van alle partijen.
Tot slot
Net als u hebben wij zorgen over bovenstaande ontwikkelingen op de
zorgverzekeringsmarkt. Verzekeraars spelen een centrale rol in ons
stelsel. Zij moeten met elkaar concurreren, onder de voorwaarde dat de
publieke belangen gediend worden. De concurrentie tussen verzekeraars
zou moeten leiden tot toegankelijke en betaalbare zorg die van goede
kwaliteit is. Als de publieke belangen en de solidariteit van stelsel in het
gedrang komen, dan komt de legitimiteit van zorgstelsel in het geding.
Gelet op de recente ontwikkelingen en signalen op de
zorgverzekeringsmarkt intensiveren daarom wij ons toezicht op
genoemde aandachtspunten.
Hoogachtend,
De Nederlandse Zorgautoriteit,
drs. M.A. Ruys
voorzitter Raad van Bestuur a.i.
Kenmerk
109538/153162
Pagina
6 van 6

Download Report