Werkwinkel 3 Liturgische verankering van de

“Naar een missionaire en initiërende vormselpastoraal” – Werkwinkel
Liturgische verankering van het catechetisch vormseltraject
1. Vormselcatechese als initiatie …
o (verder) groeien in geloof en thuiskomen in de gemeenschap van gelovigen.
Traject van de vormselcatechese als kans om de vormelingen en hun families te laten proeven van
geloof.
o
Niet ‘los’ van de geloofsgemeenschap, maar erop geënt.
Traject van de vormselcatechese als een ‘gidsbeurt’ doorheen het leven van een geloofsgemeenschap
(verkondiging, liturgie, diaconie…)
o
Zo ook: niet los van de eucharistie op zondag, maar eraan gekoppeld.
De zondagseucharistie is het kloppend hart van de geloofsgemeenschap (een ‘stapsteen’) en biedt –
cf. liturgisch jaar – catechetische aanknopingspunten…
2. Vormelingen (en hun gezinnen) als catechumenen beschouwen …
o Het catechumenaat is het model voor al onze vormen van catechese!
Groeien in geloof is onze levenslange conditie… de liturgie is daarbij een cruciale leidraad
o
o
o
Liturgische verankering biedt kansen: t.a.v. de vormelingen (kerkervaring, catechetische
mogelijkheden) én een stimulans voor de geloofsgemeenschap (betrokkenheid!)
Zie bijlage: Catechumenaat & liturgische verankering (kort)
Andere vormen van liturgische verankering
 Verzoeningsviering (met bv. een brokje catechese voordien; evt. aansluitend bij een
bestaande parochiale/dekenale verzoeningsviering… indien haalbaar)
 Vormselwake (bv. in de week voorafgaand aan het vormsel, dekenale wake voor
parochianen, vormelingen & ouders …)
 Doopselviering (evt. in de zondagseucharistie, met aansluitend een korte catechese)
 Uitnodiging naar de hoogtepunten van het kerkelijk jaar (cf. Kerstmis, Aswoensdag,
Paastriduüm en Pasen…)
 …
3. Een model van een vormselkalender
Maandelijkse viering – telkens met een catechetische suggestie – aan te vullen met (keuze uit) bv.
diaconale initiatieven, Jokri, Bavodag, engagement als misdienaar, een vormelingenweekend,
vormseltocht, bijzonderheden in de geloofsgemeenschappen (cf. Catechese op zondag)…
1. Startviering
2. Zondagsviering met
overhandiging van het
vormselkruisje
 Meevieren van het doopsel
(evt. in zondagseucharistie?)
Catechese: welkom (!) + catechese over kerk(rondleiding) en
kerkgemeenschap (of over de eucharistie)…
Catechese: het kruisteken, godsbeelden… Vader, Zoon &
H.Geest!
Catechese: mystagisch… vormelingen stellen vragen bij wat ze
meemaakten (cf.symbolen & handelingen)
1
“Naar een missionaire en initiërende vormselpastoraal” – Werkwinkel
3. Zondagsviering met
overhandiging van het
evangelie
Catechese: ‘Blijde Boodschap’, of beter nog: catechetisch aan
de slag met die zondagslezing(en)
4. Zondagsviering met
overhandiging van de
geloofsbelijdenis
Catechese: ‘Geloven’, of beter nog: interview van een of enkele
gelovige(n)
 Verzoeningsviering
Catechetisch: zie bv. ‘Een zoen van God’ (Iny Driesen)
5. Zondagsviering met
overhandiging van het Onze
Vader
Catechese: ‘Onze Vader’, of breder: getuigenis van de
catechist over zijn/haar gebed + uitwisseling
6. Zondagsviering met
naamopgave
Catechese: over het vormsel
 Vormselwake
7. Vormselviering (zie verder)
 Dankviering?
 Aanbod (en uitnodigingen) na
het vormsel?
4. Een voorbeeld: de overreiking van het evangelie (Zie bijlage – bron: iclz)
Een cruciale sleutel ivm vormelingen & liturgie (in het algemeen):
“Vormelingen moeten niet van meet af aan dragers zijn van de liturgie: de liturgie moet ook niet
helemaal rond hen draaien, maar de deur voor initiatie openen. Een liturgie die vormelingen
onthaalt, is de gewone liturgie van anders, waarbij wel een hartelijke aandacht gaat naar de
vormelingen en hun familie.” (www.kerknet.be/liturgie)
-
-
Modellen bij startviering, naamopgave, overdracht van het evangelie, kruisoplegging,
overreiking geloofsbelijdenis, overreiking Onze Vader, verzoeningsviering, dankviering: zie
www.kerknet.be/liturgie (>sacramenten >vormsel > …)
Telkens gaat het over korte ritus in de liturgie (geen ‘themaviering’)
5. De vormselviering …
(in bijlage: een model van de liturgie van het vormsel )
2
“Naar een missionaire en initiërende vormselpastoraal” – Werkwinkel
-
Liturgie van het vormsel – pastorale aandachtspunten
Sleutel=Vormselliturgie ingebakken in de ‘gewone’ zondagsliturgie (=samenkomst van christenen)
1. Soberheid (bijkomende extra rituelen hoeven niet)
cf. feestelijke maar sobere aankleding van de kerk,
cf. geen overdaad in tekst, symboolgebruik, zang en muziek: korte openingsritus, geen ‘extra’
liederen, niet elke vormeling moet ‘iets doen’, vlotte en korte teksten en gebeden, sobere
gavenprocessie (geen catechetisch defilé), eucharistisch dankgebed voor liturgie met kinderen en
jongeren, geen overladen slotritus met dankwoordjes en cadeaus…
2. Met wie vieren we? (de vormelingen worden onthaald in de gemeenschap van gelovigen)
cf. aanwezigheid en betrokkenheid parochiegemeenschap, medewerking parochiekoor e.a.
liturgische actoren, herkenbare zondagsliturgie… (vandaar ook niet alles personaliseren op maat
van 12-jarige kinderen)
cf. betrokkenheid van de vormelingen stimuleren (≠ elk moet iets ‘doen’)
cf. betrokkenheid van de ouders/familieleden stimuleren (bv. dmv tekstboekje (≠ volledig
draaiboek), met beknopte regieaanduidingen)
cf. plaats van de vormelingen & families…
3. Luisteren naar Gods Woord
(cf. woorddienst zoals altijd op zondag, plaats van het alleluia…)
4. Het draait in wezen niet allemaal om de vormelingen in de liturgie van het vormsel
… het gaat over ontmoeting met de levende God (cf. gebedssfeer)
… het is Christus die ons uitnodigt en voorgaat (cf. dynamiek van alle sacramenten)
… het is de heilige Geest die aanroepen wordt en ‘het werk doet’
... het gaat niet over ‘de stap naar volwassenheid’ van de vormelingen (cf. overgangsrite) –
dieper gaat het wel over groeien in (en volwassen worden in) geloof (element van keuze en
instemming is wel degelijk aanwezig)
5. Goede liturgie initieert (sowieso)
… niet ‘zeggen wat we doen’, maar ‘doen wat we zeggen/bidden’
... niet ‘vanalles veranderen omdat er vormelingen zijn’, maar ‘(gewoon) op een authentieke
manier liturgie vieren’ (cf. geen ‘themaviering’, symboliek verzorgen) opdat mag te proeven zijn
waar het in ons geloof over gaat (=initiatie).
 Zie ook: “Met Geest gezalfd. Liturgische handreiking voor de vormselviering” voor meer tips!
“Door het sacrament van het vormsel ontvangen zij die in het doopsel herboren zijn,
een onuitsprekelijke Gave, de heilige Geest zelf, waardoor zij met een bijzondere kracht
verrijkt worden en, getekend met het merkteken van het sacrament, hechter met de
kerk worden verbonden en gehouden zijn om als waarachtige getuigen van Christus,
door hun werk en hun woord het geloof te verspreiden.”
(Paulus VI, apostolische constitutie over het vormsel)
Karel Van de Voorde,
ccv in het bisdom Gent
3
“Naar een missionaire en initiërende vormselpastoraal” – Werkwinkel
BIJLAGE - Catechumenaat & liturgische verankering (kort)
-
Viering van de opneming in het catechumenaat (“ik wil christen worden”) – cf. rite van het
kruisteken & evt. overhandiging van de Bijbel
 Periode van het catechumenaat…
-
Liturgie van de uitverkiezing (tot het doopsel) & naamopgave (geloofsleerling wordt
doopleerling) – 1° zondag 40DT voor doopsel
 Veertigdaagse voorbereiding van de catechumeen…
-
Viering van de overdracht (Geloofsbelijdenis & Onze Vader), bv. 2° zondag 40DT
-
(dooponderzoeken) – cf. 3°, 4° & 5° zondag (40DT, A-jaar): resp. evangeliën van de
Samaritaanse, de blindgeborene & Lazarus
-
(zalving met catechumenenolie in de chrismamis)
-
Viering van de initiatiesacramenten (Paaswake)
 Mystagogische tijd… (‘voortgaande bezinning’)
4