gebouwenleeg,Kerken,scholen,zieIn Nederlandstaanveleduizendenmonumentale
pandenmet een bijzonder
Prachtige
kenhuizen,
watertorens
en fabrieken,
verleden,Die
kunje nietzomaarslopen!Maarwat moetenwe ermee?Kunnendezegebouweneen
nieuwefunctiekrijgenzonderhun monumentale
waardete verliezen?
En wie gaatdat betalen?Moetenwe ze kostewat het kost behouden,of is het tiid voor ietsnieuws?
Je kunt niet al het oude behouden. Nederland is een land dat altijd in ontwikkeling is en nieuwe gebouwen en
stijlen horen daarbij. Maar sommige gebouwen vertellen een verhaal en hebben een belangrijke historische
betekenis. Deze gebouwen zorgen ervoor dat mensen zich thuis voelen in hun omgeving en trots zijn op 'hun'
stad of wijk. Mensen vinden het belangrijk en waarderen het als hun omgeving een eigen karakter of identiteit heeft, Deze stads- of dorpsidentiteit wordt vaak ontleend aan de gebouwen die er staan. Denk maar aan
het centrum van je eigen stad of dorp, Monumenten vertegenwoordigen de geschiedenis, maar zeker ook de
hedendaagse uitstraling van waar je woont en leeft.
Gebouwd
erfgoeda.k.a.monumenten
Wat is erfgoedeigenlijk?Erfgoed
is alleswat je als samenlevingerft
van vorigegeneratiesen belangrijk
genoeg vindt om te bewaren en opnieuwoverte dragenaan de volgende generatie.Dit kan een traditiezijn,
zoalsSinterklaasof Koninginnedag,
vels mooi, terwijl vijftig of zestigjaar
geledenmensendie gebouwenlelijk
en ouderwetsvonden.Nederland
was toen bezig met de wederopbouw na de TweedeWereldoorlogen
er werdenveel modernegebouwen
gebouwd.Dezebetonnencomplexen
een object zoalseen boek of juweel,
maar ook bijzonderegebouwen.
Dezebijzonderegebouwenworden
monumentenof gebouwderfgoed
genoemd.Elkegeneratiebepaalt
opnieuwof een gebouw belangrijk
en mooi genoegis om te bewaren.
Op dit momentvindenveel mensen
grachtenpanden
met bakstenenge-
werdenin de jaren daarnavaak lelijk
gevonden,maar langzaambeginnen
steedsmeer mensenhet belangen
soms ook de schoonheidvan deze
wederopbouwgebouwen
in te zien.
De laatstejaren komen veel oude
gebouwen leeg te staan die worden
gezienals monument.Eengebouw
kan een monumentzijn omdat het
een bijzonderestijl of bouwconstructieheeft,maar ook door het
verhaalachterhet gebouw en de
socialefunctiedie een gebouw had,
bijvoorbeeldals ziekenhuisof school.
Als zo'n gebouw met monumentale
waarde leeg komt te staan kan het
natuurlijkwordengesloopt,vaak zijn
er echtergoede redenenom een
bijzondergebouw een tweede leven
te geven.Het gebouwwordt dan
herbestemd.Bij een herbestemming
wordt gekeken naar de geschiedenis van het monument,maar even
belangrijk,ook naarde mogelijke
toekomst van het bouwwerk. Welke
elementenkunnenwordenaangepastzijnzo belangrijkdat ze moeten
worden behoudenen welkeonderdelenzoudenkunnenveranderenom
het monumenteen goede nieuwe
functie te geven?
Wanneeris eengebouweenmonument?
gebouwen
Erstaanhonderdduizenden
in Nededand,
Hoebeslisje welkegebouwen
genoegzijnom te behouden,
belangrijk
en welkejuistgesloopt
kunnenworden?
Hetantwoordop dezevraaghangtvanveelfactorenaf,
Deze factoren kunnen we opsplitsen in vijf verschillende waarden die samen de monumentale waarde van een
gebouw bepalen. A,ls de vijf waarden samen worden bekeken kom je erachter of een gebouw een monument
is, of niet. En of een gebouw het waard is te behouden door middel van een herbestemming, of niet. Deze vijf
waarden zijn: de cultuurhistorische, emotionele, esthetische, financidle en functionele waarde. De eerste drie
waarden hebben meer te maken met de vraag of een gebouw een monument rs. De laatste twee traarden gaan
vooral over de vraag of een herbestemming verstandig is.
Hieronder gaan we deze vijf waarden een voor een
bekijken. Bij de verschillende waarden staat een korte
uitleg over de betekenis en enkele vragen die betrekking hebben op de waarde. De vijf waarden zijn op elk
denkbaar monument van toepassing,maar elk monument is natuurlijkanders en dit zijn dan ook zeker niet
de enige vragen die gesteld kunnenworden.
Wat is de geschiedenis van het gebouw?
Ten eersteis natuurlijkde geschiedenisvan het gebouw
belangrijk.Dit noemenwe de (cultuur)historische
waarde
van het gebouw.Vragenhierbijzijn:
. Wanneeren waarom is het gebouw gebouwd?
. Welkefunctie(s)heeft het gebouw gehad in zijn
geschiedenis?
o Was het belangrijkvoor de samenlevingvan die tijd?
. Ziin er veel soortgelijkegebouwen?
Voelen veel mensen zieh verbonden met het gebouw?
Een monumentheeft bijna altijdeen emotionelewaarde.
De vragendie je hierbijkan stellenzijn:
. Welk verhaalvertelt het oebouw over de stad of het
dorp waar het staat?
. Hebbenbewonersen oud-gebruikersemotionele
bindingmet het gebouw?
. Zijn de mensendie zich emotioneelverbondenvoelen
met het gebouwverenigd(in bijvoorbeeldeen stichting
en willen ze actie voeren voor behoud van het pand?
Vinden we het een mooi gebouw?
De esthetischewaarde heeft te maken met de schoonheid van een gebouw.Als menseneen monumentmooi
vinden wordt het minder snel gesloopt, maar wat mooi of
lelijkis verandertin de loop van de tijd en is bovendien
persoonlijk.De esthetischewaarde heeft ook te maken
met de architectuur.Een uniekgebouw,ontworpendoor
een bekend architect heeft meer architectonischeof
esthetischewaarde dan een eengezinswoningwaar er
duizendenvan zijn. De belangrijkste
vragenzijn:
. Wordt het gebouw op dit momentmooi gevondenen is
het niet beschadigd?
. Welke onderdelenvan het gebouw worden mooi
gevondenen moeten bewaard blijven bij een mogelijke
herbestemming?
. Was het een vernieuwendebouwstijl en wat was het
achterliggendeidee van de architect over het gebouw?
Wat is het gebouw waard?
Monumentenmaken een stad of dorp aantrekkelijkvoor
bewoners en toeristen.Huizenprijzenstijgen en de werkgelegenheidneemttoe. Maar het renoverenvan een oud
gebouw kost vaak meer geld dan sloop en nieuwbouw.
Het is van groot belang of er een investeerderwordt gevondendie bereidis geld te stekenin het gebouw.
Om de financiElewaardevan het gebouw te bepalenzijn
de volgendevragenvan belang:
. ls het monumentvan economischewaardevoor
de stad of het gebied of kan het dat worden?
. Zijn er financieelhaalbareplannenvoor het gebruikvan
het monument als het wordt herbestemd?
. Zijn er andere plannenvoor de grond waar het gebouw
op staat, waardoor sloop misschien beter is?
Kan het gebouw een nieuwe functie kriigen?
De functionelewaardegaat over de oude en mogelijk
nieuwe functie van het gebouw. Deze categorie is van
groot belangbij een herbestemming,
maar zegt minder
of een gebouw een monumentis, of niet.Vragendie bij
dezecategoriehorenzijn:
. Welkefunctie(s)had het monument en welke functie(s)
zou het gebouw kunnenkrijgen.
o Kan het gebouw worden aangepastvoor een andere
functie zonder de monumentalewaarde te verliezen?
. Als het herbestemdgaat worden, welke ideedn hebben
hedendaagsearchitectenvoor het gebouw?
Vianen
Boogbrug
lnmiddels
De stalenboogbrugop de A2bijVianenis beruchtvanwegede filemeldingen,
de oudebrug
opgelosten wil Rijkswaterstaat
heefteenbrederebrughetfileprobleem
wordtgesproken
meterfgoedbehouders,
dezeaflevering
slopen,Ditstuitop felverzet,ln
Vianenen menwethouder
vande gemeente
de verantwoordelijk
actieveomwonenden,
hebbenvoorde bruq,
sendiealternatieve
olannen
Onderwerpen die aan bod komen:
. De geschiedenisvan de Boogbrug.(Rijkswegenplan
1927)
r Rijkswaterstaat.
r Gemeentelijke
besluitvoering.
. Procederentegen sloop.
o Alternatieve
functiesvoor een schijnbaaronbruikbaaronbruikbaarobject.
Opbouw:
Dezewerkbladen kunt u kopidren en in de klas uitdelen.
inleiding voor de leerlingen
. Behandelenvoor het bekijkenvan de aflevering.
. Inhoud:achtergrondinformatie.
. De vraag "wat is je eerste indruk? Hoop of Sloop?" kan kort klassikaalworden besprokenworden, bijvoorbeeld
door middelvan het opstekenvan handen.
Vraag 1,2,3
. Behandelenna het bekijkenvan de aflevering.
r Inhoud:argumentatievragen,verwerkingvan de aflevering,zelf nadenken.
Vraag 4,5
. Behandelenin een tweede lesuur,of als huiswerkop te geven.
. Inhoud:meer theorieover oude gebouwen/ monumenten.
Antwoordmadel - voor de docent
Benodigdheden:
r DVDHoop of Sloop aflevering1, BoogbrugVianen.
. Kopie6nwerkbladen.
. Kopie6ninleidendeinformatie,pagina4 & 5.
. Kopiednbegrippenlijst,
achterindit werkboek.
Tijdsduur;
. De geschattetijdsduurvan een lesblokper afleveringis 50 minuten.
Hiervan staat:
. ca.25 minutenvoor kijken van de aflevering.
r ca. 15 minutenvoor makenvan de opdrachten1,2,3.
. ca. 10 minutenvoor- en nabespreken,
De verdiependeopdrachten kunnen in een extra lesuur klassikaalworden behandeldof als huiswerk
worden opgegeven.
. Het maken van de verdiependeopdrachten kost ca. 20-45 minuten.
B oog b r uVia
g nen
De stalenboogbrugop de A2 bijVianenis beruchtvanwegede filemeldingen
ln 1998
r n fa n n la a lo
iroJ h
am
l Jr Jr
vvr | | n
r ra\ Jt L fiillravnPrrn hla
r \r vvr o
vr l,wr
n n 6 1 6l net
\r Pvv rw or
rrn,a
rl
nnrr] \rc.L
at or
oor-t| ni
Lr\-/\-/r
w r \t\7
Ii l or
uuvvfrr
hror]ara
rJt \t\l vt I
hrr
arrl\r
uvrn rnl
vvvt
L_.,t
aangelegd,
Deoudebrugligter sindsdien
ongebruikt
bij Deeigenaar
vande brug,
Rijkswaterstaat,
wilde brugslopen,Omwonenden
verzetten
zichhiertegen,Ze hebben
eenstichting
opgericht,
waarmee
ze al eenaantalrechtszaken
hebbenaangespannen
om Rijkswaterstaat
te verbieden
de brugte slopen.
0m te voorkomendat mensen
de Lek overstaken,w erd de
brug i n de Tw eedeW eretdoort og
gebombardeerd.E en groot de el
w erd verw oest,maar het onder stel kon na de bevri j di ngw orden
hergebrui kt.D e boogbrugw e r d
w eer opni euwopgebouw den
w as i n 1949votl edi gherstetd .
Je kunt het j e nu ni et meer voorste| ' [en,
maar nog gee n
I n A r nhem t ig t d e J o h n -F ro s tb ru g .D e z e
honderdj aar getedenhad vri j w el ni emandeen auto.At s
br ug ov er de R i j n m a a k t o n d e rd e e lu i t v a n
j e ergens heen moest,dan moest j e [open,of - al s j e
het Rijk s weg e n p ta nw, a a r o o k d e b ru g b i j
heet ri j kw as - met paard en w agen.A an het begi nvan
V ianent oe be h o o rt.Er z i j n me e r o v e re e n -
de tw i nti gsteeeuw begonhet autoverkeergoed op gang
k om s t en:net a L sz i j n V i a a n s es o o rtg e n o o t
te komen.Grote bruggenw aren er ni et,w i tde j e naar
wer d ook dez eArn h e ms e b ru g v e rw o e s t
de andere kant van een ri vi er,dan moest i e met een
in de T weedeWe re td o o rto g .
veerpontj e.
De gem eent eA rn h e m z i e t d e b ru g a ts
s y m boot v and e S ta g o m A rn h e m l e e n
D i t zorgdevoor zoveelvertragi ngdat de overhei dron d
1927heI ' R i j ksw egenptan' bedacht.
In di t ptanw erden
hefiige s t r ijd o m N e d e rta n dte b e v ri j d e n l
de eerste snel w egenbedachten aan etkaarverbon-
en at s ic oonvo o r d e w e d e ro p b o u w 0
. m die
den met ni euw e,grote autobruggen.E envan de tw aa t f
r edenenis de b ru g i n 2 0 0 1a a n g e w e z e nto t
bruggenui t di t ptanw as de B oogbrugbi j V i anenover d e
G em eent et ij kMo n u me n t.W a a ro mz o u d e
ri vi er de Lek. In 1936w erd de brug i n gebrui k genomen,
br ug bij V iane nd a n n i e t o o k e e n m o n u -
l n di e ti j d w as het een prachti gtechni schhoogstandje.
m ent k unnenz i j n ?
probeert
haarvan
Michelle
vindtde brug'maargewooneenbrug',Tarik
l,rnr {nnnnnlnnl fn nr rarlr(rrvirr
rirranr, rr
Inr\ru
ria afleilefing
hOir^lO vr
nrOSOntg{Ofen
Snfeken
rrNJr I LJ('|\J(,
\rorrr rr
rrvr ruvvr r\rvvr rv \./vvr
c.il\rv(rr il rv ovr
met
Indezegesprekken
verschillende
mensen
dieietsmetde brugte makenhebben,
genoemdvooren tegensloopvande Boogbrug,
wordenargumenten
EN BEANTWOORD
DEVOLGENDE
VRAGEN.
BEKIJKDEAFLEVERING
De geinterviewden hebben sterk uiteenlopende meningen. Heb je ze allemaal onthouden?
Hierondervind je een aantalcitatenuit de interviews.Wie heeftwat gezegd2
Verbindhieronderde tekstballonnetjes
met de juistepersoon.
We h ebbenhandteke n r n gen
verzametdvoor
de [ekb r u g,tweeschriftenvot.
0 n geveer8000.
Dan heb je de
kans om een unieke
weretd attractie te maken...en dan wordt de
hr r n
noc l nnnf
J e h e b tg e n o e g
ru imt ev o o rf ie t s e rs .
G e b ru ikd it z o s n e Lmo g e l. ijk ,
v o o rd e s c h o o L g a a n kdin
e d e re n ,
v o o ra t t eme n s e nd ie me t d e
f ie t sn a a rh e twe rk wiL I e n .
Ieoer
afscheid is de
^^1.^^- [^
9 suuur
r e vdr
csr l
nieuwe herinnering
V o o rh e t e e rs t
i n de creschi edents
w e rd e r z o ' ng ro t eb ru g
g e b o u wdu it a L t e e n
*--r l l aar
W i m va n S i j l
St i ch ti n g B o o g b ru g
Jaap Clements
Vrienden Boogbrug
ptddt5tdat.
^l - ^+- +^-
Andre Landwehr
W ethouder Vi anen
Arjen Heida
J an k or f de Gi dts
Kracht van Utrechl
ln de aflevering worden veel argumenten genoemd voor en tegen sloop.
2A ruoemtwee argumentenvoor behoud.
2B ruoemtwee argumentenvoor sloop.
Bii ieder oud gebouw ruaar de vraag 'Hoop of Sloop' speelt wordt gekeken naar de nwaarde'van een gebouw.
We hebben het dan niet (alleen) over hoeveel een gebouw kost (financihle waarde), maar bijvoorbeeld ook of er
veel mensen gehecht aan het gebouw (emotionele waarde), of het gebouw een belangrijke rol heeft gespeeld
in de geschiedenis (cultuurhistorische waarde), of we het mooi vinden (esthetische waarde) en de vraag of
het gebouw nog nuttig kan worden gebruikt (functionele waarde). Meer uitleg over deze waarden vind je op
pagina 5 van de inleiding.
2C Wette rol spelen waarden bij de Boogbrug? Beantwoordde volgendevragen:
. Wat is de cultuurhistorischewaarde van de bruo?
. Wat is de emotionelewaarde van de brug?
. Wat is de esthetischewaarde van de bruo?
. Wat is de financidlewaardevan de O*n;
. Wat is de functionelewaardevan de brug?
2D Wett<ewaarde(n)vind jij het belangrijkstebij de Boogbrug? Beargumenteerje antwoord.
ln de aflevering komen veel verschillende meningen voorbij. Maar wat vind jij?
3A ruuje alle argumentenvoor en tegen hebt gehoord en jij mocht beslissenover de toekomst van de brug. Wat zou
je beslissen?Hoop of Sloop?
38 Denk even terug aan je eerste gedachte toen je met deze les begon. Wat vond je toen? Hoop of Sloop? Wat heeft
je meningveranderd,of wat heeftje juist gesterktin de meningdie je al had?
Stichting Boogbrug Vianen heeft twee
soorten m on u me nta a nv rag en i n ge d ien d :
een aanvraag tot Rijksmonument en een
aanvraa g tot g emeentel ij k mo n u m ent.
De volgende vragen gaan over een monumentenstatus. Meer informatie hierover
vindt je in de begrippenliist.
4A Wat is het verschiltussen een Rijksmonumenten een gemeentelijkmonument?
48 Ai; 'monumenten'denk je al snel aan
kerken,of andereoude gebouwen.Kan een
brug eigenlijkwel een monumentzijn?Licht
ie antwoord toe.
5 Er wordentwee mogelijkenieuwefunctiesgenoemdin de uitzending.Met deze nieuwefunctieszou de brug mogelijk kunnenworden behouden.
5A Wetkeplannenzijn dit?
58 WelXidee vind jij zelf het best? En waarom?
5C t,tade opnamesheeft de StichtingBoogbrugVianeneen aantal
kunstenaarsgevraagdom een nieuwefunctievoor de brug te
verzinnen.Eenvan de idee€nzie je hieronder:een
bijzonderhotel langsde snelweg!
Verzinzelf een nieuwe bestemming voor de brug.
Dat kan van alleszijn,stel
je voor dat geld
geen rol speelten
dat allesmogel i jkis . . .laatje
fantasiede
vrijeloop.
JJ
,
r'ry
'i
*1)
,}H
--.W:f'i6
Boogbrug
Vianen
1
28
WethouderAndre Landwehr
leder afscheid is een geboorte van een nieuwe
herinnering
Emotioneel:
r Je kunt niet allesbehouden,soms is het tijd voor iets
nieuws
Functioneel;
r De brug is oud en heeft veel onderhoudnodig.Zelfsals
je de brug zou restaurerenis het onderhoud duurder
dan een nieuwebrug.
r Rijkswaterstaatis eigenaaren wil de brug slopen. De
brug is geen monument,aanvragenzijn afgewezen.
Er is simpelweggeen redenom hem te behouden,
niemand kan Rijkswaterstaatverbiedenom de brug te
slopen.
Financieel:
o Als de brug blijft liggen moet er een weg worden aan
gelegd (infrastructuur),lantaarnpalenworden geplaatst.
Dat kost geld en levert niks op volgens de gemeente.
Wim van Sijl,StichtingBoogbrugVianen
Voor het eerst in de geschiedenis wordt er zo,n grote
brug gebouwd uit alleen maar plaatstaal.
Jaap Clements,Vriendenvan de Boogbrug
We hebben handtekeningen verzameld voor de lekbrug, twee schriften vol. Ongeveer BOOO.
Arjen Heida,Gondeliervan Utrecht
Dan heb je de kans om een unieke wereld attractie te
maken, en dan wordt de brug gesloopt.
Jan Korff de Gidts, Kracht van Utrecht
Je hebt genoeg ruimte voor fietsers. Gebruik dit zo
snel mogelijk, voor de schoolgaande kinderen, voor
alle mensen die met de fiets naar het werk willen.
2C Zie antwoorden2a&2b
2D Argumentatiemoet goed zijn
2A
3 Ter beoordelingvan de docent.
Cultuurhistorisch:
. Bijzondereconstructie.De Boogbrugis de eerstebrug
die is opgebouwduit plaatstaalen klinknagers,
die constructie was uniek in de wereld. Daarnazijn
er over de helewereldbruggengemaaktvolgensdit
principe.
Emotioneel:
o Heelveel mensenwillende brug behouden.De brug is
een 'landmark'in de omgevingen heeft Vianenberoemd gemaaktin heel Nederland.Als is het dan in een
negatievecontext, vanwegede files.
r BuurtbewonerJaap Clementsheeft duizendenhandtekeningenopgehaald.
Functioneel:
. Er zijn goede alternatieveplannenvoor de brug.
Financieel:
. Slopenis ook duur. Brug is nog niet geslooptomdat
Rijkswaterstaatdaar geen geld voor heeft, zegt de
wethouder.
44 fen beschermd rijksmonumentis van nationaalbelang, vanwegede schoonheid,betekenisvoor de wetenschap of de cultuurhistorischewaarde. Een beschermd
gemeentelijkmonumentheeft cultuurhistorische,
architectuurhistorischeof stedenbouwkundigewaarde op
plaatselijkniveau.
48.ta, alle bouwwerkenkunnenmonumentworden.
In Arnhem is een brug tot gemeentelijkmonument
benoemd (ziewerkblad 1)
5A een restaurant/ paviljoenop de brug en het
ombouwen van de brug tot fiets/trambrug.
58 ter beoordelingvan de docent, hoe fantasierijkerhoe
beter.
11
© Copyright 2024 ExpyDoc
