Jaarverslag 2013
Gelderse Natuur
en Milieufederatie
Stichting Gelderse Natuur en Milieufederatie
Jansbuitensingel 14
6811 AB Arnhem
Tel. 026 3523740
Fax 026 3892093
[email protected]
www.gnmf.nl
© Gelderse Natuur en Milieufederatie, april 2014
FINANCIËLE ONDERSTEUNING
De Gelderse Natuur en Milieufederatie wordt ondersteund door de provincie Gelderland en de
Nationale Postcode Loterij
De Provincie Gelderland
De Gelderse Natuur en Milieufederatie heeft in 2013 van de Provincie Gelderland een budgetsubsidie
ontvangen ter grootte van € 313.432 (prijspeil 2012) dankzij deze bijdrage heeft de GNMF een groot
aantal projecten kunnen uitvoeren. Voor een gedetailleerd overzicht zie Verkort Financieel verslag.
De Nationale Postcode Loterij
Met de flinke bezuinigingen waar het kabinet op inzet, neemt het belang van particuliere
fondsenwervers zoals de Nationale Postcode Loterij toe. De goededoelenloterij is een bewezen en
succesvol middel tot fondsenwerving. De bijdrage van de loterij en haar deelnemers is uniek, want
deze is niet alleen meerjarig, maar goede doelen bepalen ook zelf de besteding ervan, op basis van
hun expertise.
Inmiddels wordt er jaarlijks door de Goede Doelen Loterijen (Nationale Postcode Loterij, BankGiro
Loterij en VriendenLoterij) ruim 400 miljoen euro geworven voor het goede doel, dat is meer dan 1
miljoen euro per dag. De Goede Doelen Loterijen zijn hiermee de grootste fondsenwerver van
Nederland: 25 procent van alle private giften in Nederland komt van de deelnemers van de Goede
Doelen Loterijen. Maandelijks spelen 3,5 miljoen huishoudens in Nederland met deze loterijen mee,
en met de helft van hun lot dragen ze bij aan een betere wereld.
De drie loterijen hebben als missie het steunen van goede doelen die werken aan:
•
een rechtvaardige en groene wereld: Nationale Postcode Loterij;
•
cultuur en behoud cultureel erfgoed: BankGiro Loterij;
•
verbetering van welzijn en gezondheid in Nederland: VriendenLoterij.
Het huidige kabinet heeft aangegeven het kansspelbeleid te willen moderniseren. Wij hopen dat de
voorgestelde wijzigingen in het kansspelbeleid de Nationale Postcode Loterij voldoende ruimte geeft
om de succesvolle fondswerving op dit niveau voort te zetten. Zonder de Postcode Loterij en haar
deelnemers zouden wij immers een groot deel van onze initiatieven niet kunnen realiseren.
De Gelderse Natuur en Milieufederatie kan dankzij de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij de
volgende projecten uitvoeren: Microplanologie, Geen Groei Veestapel, Doortrekking A15, Bedrijven en
Milieu, HIER Opgewekt, Beroepsprocedures, Klimaat en Energie en Samenwerking Natuur en
Milieufederaties.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 3 / 57
Joris Hogenboom (voorzitter van De Natuur en Milieufederaties), Imme Rog (managing director
Nationale Postcode Loterij), Sonja Sars (secretaris van De Natuur en Milieufederaties), Corinne
Ellemeet (Netwerkdirecteur van De Natuur en Milieufederaties)
Foto: Roy Beusker Fotografie
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 4 / 57
INHOUD
Doelstelling en Organisatie ......................................................................................6
Voorwoord..................................................................................................................7
Samenvatting .............................................................................................................8
De GNMF voor een mooi Gelderland (A) ............................................................... 10
De GNMF voor een duurzaam Gelderland (B) ....................................................... 17
Samenwerken aan het netwerk (C) ........................................................................ 22
Beleid en organisatie .............................................................................................. 28
Doorkijk in 2014 ....................................................................................................... 39
Begroting 2014 en bestedeingen werkplan 2014 GNMF....................................... 43
Verantwoording budgetsubsidie 2013 ................................................................... 46
Overzicht declarabele uren en uitgaven budgetsubsidie..................................... 47
Berekening gemiddeld uurtarief 2013 .................................................................... 48
Verkort Financieel verslag ...................................................................................... 49
Accountantsverklaring bij verkort financieel verslag .......................................... 56
Lijst met afkortingen en begrippen:
Bp:
bestemmingsplan
CRO-Teuge: Commissie Regionaal Overleg Teuge
EHS:
Ecologische Hoofdstructuur
GGOR:
Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime
GLB:
(Europees) Gemeenschappelijk Landbouw Beleid
GNN:
Gelders Natuurnetwerk
GO:
Groene Ontwikkelingszone
IVN:
Vereniging Natuur- en Milieu Educatie
KRW:
(Europese) Kader Richtlijn Water
LTO:
Land- en Tuinbouw Organisatie (Noord/Gelderland)
MER:
Milieu Effect Rapport
Natura 2000: Europese topnatuurgebieden met extra beschermingsregime (Vogel- en Habitatgebieden)
NLO:
Natuur en Landschap Overleg (met Gelderse terreinbeheerders)
NMF:
Natuur en Milieufederaties
LDE:
Lokaal Duurzaam Energie-initiatief
PAS:
Programmatische Aanpak Stikstof
PHS-GON: Programma Hoogfrequent Spoor – Goederenvervoer Oost-Nederland
PRO:
Provinciale Raad voor Omgevingsbeleid
RO:
Ruimtelijke Ordening
ROP:
Rail Opstap Punt
SLG:
Stichting Landschapsbeheer Gelderland
SMART:
Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden
TBO:
Terrein Beherende Organisatie
TOP:
Prioritaire gebieden waar de verdroging in 2015 moet zijn opgelost
Wro:
Wet Ruimtelijke Ordening
Het officiële jaarverslag inclusief de volledige jaarrekening is op te vragen bij de Gelderse Natuur en
Milieufederatie Jansbuitensingel 14 6811 AB Arnhem 026-3523740 [email protected]
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 5 / 57
DOELSTELLING EN ORGANISATIE
De statuten van de stichting Gelderse Milieufederatie zijn per 2 december 2011 gewijzigd, omdat de
naam is gewijzigd in stichting Gelderse Natuur en Milieufederatie. De stichting Gelderse Natuur en
Milieufederatie heeft ten doel de bevordering van natuurbehoud, landschapsbescherming en
milieuzorg in de provincie Gelderland, alles in de meest ruime zin.
De stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door:
De beïnvloeding van het beleid op het gebied van natuurbehoud, landschapsbescherming en milieubeheer in Gelderland, zowel door het stimuleren van dat beleid door het uitdragen van denkbeelden
en het signaleren van knelpunten, als door het, op professioneel hoogwaardige en effectieve wijze,
behartigen van belangen op genoemde gebieden, in en buiten rechte en met alle wettige middelen,
onder meer in procedures tegen het verlenen van vergunningen en in inspraak- en besluitvormingsprocedures, alsmede tegen elk ander besluit op welk gebied dan ook waarbij schade/nadeel, direct of
indirect, aan natuur en/of landschap en/of milieu kan worden toegebracht;
Het overdragen van de expertise van de stichting aan lokale en regionale groepen teneinde die
groepen eveneens in staat te stellen op hun beurt het gemeentelijk of regionaal beleid aldus te
beïnvloeden;
Als eerste aanspreekpunt te fungeren voor inwoners, overheden of instellingen, die zich met een
vraag op het gebied van landschap en milieu geconfronteerd zien.
De stichting beoogt niet het maken van winst.
De organen van de stichting zijn:
 Het Bestuur
 Raad van Advies
 De werkorganisatie
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 6 / 57
VOORWOORD
De Gelderse Natuur- en Milieufederatie voegde in 2013 een nieuwe activiteit toe aan de portefeuille,
die we in het zakenjargon business-development zouden kunnen noemen: het ontwikkelen van
activiteiten waar nog geen financiering voor is, maar die als het goed gebeurt later inkomsten kunnen
opleveren. Ondernemen, dus. Maatschappelijk ondernemen, dat wel, maar toch: ondernemen. Dat
startte in 2013 door medeverantwoordelijkheid te nemen voor de ontwikkeling van een windcoöperatie
in Nijmegen. Dat project was eerder gestopt doordat commerciële rendementseisen niet haalbaar
bleken. Maar een interessant maatschappelijk rendement waarvan de bevolking kan profiteren
behoort wel tot de mogelijkheden. De GNMF wil dat helpen mogelijk te maken.
In de komende jaren zullen naar verwachting meer projecten en plannen ‘ondernemend’ worden
benaderd, vooral op de terreinen hernieuwbare energie en natuurontwikkeling. Dat is een goed
antwoord op de veranderende omstandigheden in politiek en samenleving: afnemende subsidies voor
natuur en milieu, en een ‘energieke samenleving’ die zelf plannen en initiatieven opzet, en niet wacht
tot een overheid in de benen komt.
Initiatieven van onderaf zijn te waarderen, maar er zijn ook zorgen: tal van initiatieven (zoals de talloze
energiecoöperaties) vertragen, omdat op zeker moment spelregels uit het verleden de ontwikkelingen
kunnen gaan belemmeren: ruimtelijke ordening, belastingregels, bouwvoorschriften,
energiewetgeving, noem maar op. Tussen droom en daad staan dan wetten in de weg, en praktische
bezwaren. Dan komen overheden tóch weer in beeld, om de barrières te slechten waar de initiatieven
van onderaf op stuiten.
Daar ligt voor de Gelderse Natuur- en Milieufederatie naar verwachting ook een blijvende rol, die ook
in 2013 weer volop speelde: verbinding hebben met ‘de energieke samenleving’, het maatschappelijk
veld, de achterban, en bij overheden helpen realiseren dat er ruimte is voor hernieuwbare energie,
natuur en groene ruimte en een gezonde leefomgeving zoals onze achterban die graag ziet. In
samenwerking en goed overleg als het kan, via geven en nemen en compromissen als dat nodig is,
maar desnoods via acties en procedures als de natuur- en milieubelangen met voeten worden
getreden en een bedrijf of overheid blind is voor andere dan puur financieel-economische belangen.
Gelukkig is de harde lijn zelden nodig.
Om nog dichter bij die ‘energieke samenleving’ oftewel onze achterban te zitten, is in 2013 een begin
gemaakt met de omvorming van de Stichting naar een Vereniging. Dat is voor de rol die de GNMF wil
spelen een logischer en democratischer vorm. Een Vereniging behartigt immers de belangen van de
leden, en de leden beslissen uiteindelijk over wat ze willen en hoe ze hun ideeën vorm willen geven.
In 2014 wordt die verandering naar Vereniging voltooid.
Jan Paul van Soest
Voorzitter Gelderse Natuur en Milieufederatie
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 7 / 57
SAMENVATTING
De belangrijkste resultaten
Speerpunt Kwaliteit Gelderse natuur:.





De biodiversiteit in Gelderland loopt nog steeds terug m.n. vanwege de kaalslag in het landelijk
gebied. Daartegenover staat dat er steeds meer biodiversiteit wordt gerealiseerd in de stedelijke
gebieden. Hieraan bijgedragen door samen met Iriszorg bijenproject te ontwikkelen waar
verslaafden een actieve bijdrage leveren als bouwer bijenkasten en assistent imker. Hiervoor
Nationaal groenfonds natuuraanmoedigingsprijs gekregen;
Binnen de EHS, op ons advies nu GNN geheten, liggen goede mogelijkheden om de
biodiversiteit te verhogen. Met de Manifestpartners en als voorzitter van de Planologiewerkgroep
hebben we ingezet op voldoende middelen voor een goed beheer. Ook hebben we ingezet op
verevening en compensatie mogelijkheden zodat m.n. de Groene Ontwikkelzone (waaronder de
verbindingen) kwalitatief en kwantitatief kan worden verbeterd. Tenslotte hebben we ons ingezet
voor voldoende bescherming van deze ontwikkelzone. Concreet geadviseerd t.a.v. het hoofdstuk
natuur en landschap voor de Omgevingsvisie. Hiervoor ook gelobbyd bij Statenleden;
Ook provincie ziet nu steeds meer het belang in van een goede compensatieregeling voor
ingrepen in de EHS. We hebben een bijdrage geleverd aan een eenduidige methode samen met
de gemeenten;
Zorgen hebben we t.a.v. het oplossen van de stikstofovermaat in de natuur. Het ziet er niet naar
uit dat de landelijke PAS hier voldoende brongerichte maatregelen voor gaat nemen. Wel hebben
we via het ruimtelijk spoor (bestemmingsplannen) gemeenten aangesproken op beperken van
nieuwe stalruimten voor groei van de veestapel. Uitvoerig hierover met diverse gemeente
gesproken en handreikingen aangeboden. Met (nagenoeg) alle gemeenten heeft dit tot
overeenstemming geleid;
Op dit moment ligt alle natuurontwikkeling nog steeds stil vanwege o.a. juridische problemen met
doorlevering van gronden (positieve uitspraak EU hof Gelijkberechtigden). GNMF blijft binnen de
Manifestpartners nadruk leggen op realiseren van verbindingen. Hebben ook als GNMF samen
met DLG stappen gezet waaronder gezamenlijk aanbod om de Hattemerpoort te gaan
ontwikkelen als trekker.
Speerpunt Mooi landschap





Met omwonenden en natuur en milieugroepen actie gevoerd voor voorkomen verdere verstening
Gelderse landschappen en goede invulling van Gelderse ladder voor duurzaam ruimtegebruik
casus sauna Berendonck;
Als secretaris en deelnemer actieve bijdrage geleverd aan Waalweeldeproject;
Steeds meer en beter ingezet op vooroverleg bij bestemmingsplanwijzigingen waardoor wensen
van de GNMF beter en gemakkelijker kunnen worden meegenomen door gemeenten. Hierover
intensief overleg gevoerd met diverse gemeenten met wederzijds positieve reacties.
Samen met andere Natuur en Milieufederaties, Natuur en Milieu en Milieudefensie actie opgezet
ter voorkoming van de groei van de veestapel na afschaffen Dierrechten en Melkquota in 2015.
Hierbij Gelderse burgers betrokken met landelijke Ansichtkaartenactie met inmiddels landelijk
15.000 inzendingen, diverse actie- bijeenkomsten in Gelderland en actie tegen grote
mestvergister in Varsseveld;
Bij diverse (rond)wegen geadviseerd over nut- noodzaak en het belang van natuur, landschap en
leefomgeving ingebracht. Daarbij regelmatig opgetrokken met provincie. We blijven teleurgesteld
dat provincie kiest voor de A15 doortrekking via een brug.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 8 / 57
Speerpunt Klimaat en energie:







Leiding gegeven aan landelijke Stook-je-rijk project gericht op de gebouwde omgeving (ligt de
grootste potentie aan energiebesparing) en specifiek in de huursector heeft de GNMF
bijgedragen aan hogere ambities bij corporaties, huurdersbelangenverenigingen en
gemeenteraden van diverse Gelderse gemeenten;
GNMF heeft via inspraak, lobby enz. voortdurend inbreng geleverd op provinciale en
gemeentelijke plannen om CO2 reductie te bewerkstelligen;
Actief bijgedragen aan zoeken naar goede locaties voor windenergie in Gelderland m.n. langs de
A15;
Het GNMF servicepunt HIER opgewekt ondersteunt inmiddels al zo’n 40 lokaal duurzame
energiecoöperaties in heel Gelderland;
In Nijmegen op verzoek van de gemeente zelf aan de slag gegaan om windenergiecoöperatie op
te zetten voor realisatie van 5 windmolens langs de A15. Coöperatie opgericht met nu al 250
leden. Tijd en energie gestoken in goede contacten met tegenstanders in Reeth. Samen met
gemeente en windmolenontwikkelaar haast gezet achter MER en bestemmingsplanwijziging;
GNMF heeft inbreng vanuit de NMF’s gecoördineerd in Deltaprogramma Klimaatverandering en
in de aanpak via natuurlijke klimaatbuffers;
Aandacht besteed aan veiligheidsaspecten van opslag chemische middelen en gebruik
bestrijdingsmiddelen in de landbouw.
Speerpunt Participatie achterban en geïnteresseerde burgers:

Tal van activiteiten met en voor Gelderse burgers georganiseerd zoals Schaliegas en
veestapeldebatten, Maak van Gelderland geen megastal, Hou Berendonck toegankelijk en groen,
Nacht van de nacht, Big Jump en oprichten windmolencoöperatie;

De GNMF heeft samen met de andere NMF’s een nieuw databeheersysteem geïmplementeerd.
En hierop overgestapt;

Belangrijke stappen gezet om van de GNMF een vereniging te maken met aangesloten
organisaties en individuele leden. Dit om de relatie met de achterban beter vorm te kunnen
geven. Ook van belang nu de GNMF op zoek moet naar nieuwe financieringsvormen;
10puntenplan opgesteld voor de schrijvers van de verkiezingsprogramma’s voor de
gemeenteraadsverkiezingen en voor onze achterban;
Via PS brieven de Statenleden geadviseerd over de standpunten van de GNMF;
De GNMF heeft de banden met Gelderse voorloperbedrijven aangehaald en adviseert hen actief;
Samen met IVN en Landschapsbeheer Gelderland Meerjarig educatief programma opgesteld
voor 2014-2015 en verder. IVN aanbod gedaan om kantoorruimte bij GNMF te huren;
Bezuinigingsvoorstellen uitgewerkt om bezuinigingen in 2014-2016op te vangen. Eerste stap is
dat IVN bij GNMF intrekt.





Leeswijzer
In de volgende hoofdstukken staat per project aangegeven wat de gestelde doelen waren, wat de
bereikte resultaten zijn en wordt een toelichting gegeven op de bereikte resultaten.
Verder zij bij elke activiteit het aantal gerealiseerde uren en bijbehorende totale werkelijke kosten en
de begrote aantal uren en totale kosten aangegeven.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 9 / 57
DE GNMF VOOR EEN MOOI GELDERLAND (A)
Speerpunt Kwaliteit Gelderse natuur
Beoogde resultaten 2013
Natura 2000
Voorstellen gedaan om de
instandhoudingsdoelstellingen te bevorderen
en deze standpunten uitgedragen bij opstelling
beheerplannen;
Voorstellen gedaan zodat de GGOR’s effectief
bijdragen aan anti-verdrogingsdoelen. Idem
voor KRW t.a.v. waterkwaliteit;
Voorstellen gedaan die leiden tot halvering
depositie waaronder 10%
stikstofdepositiereductie d.m.v. Gelders
gebiedenbeleid;
Draagvlak gerealiseerd bij achterban.
Bereikte resultaten 2013
Gerealiseerd 123,5 uren / € 11.055,=
Voorstellen gedaan ten aanzien van beheerplannen
Rijntakken, Binnenveld, Randmeren en Veluwe;
Voorstellen gedaan in zienswijze provinciale
Omgevingsvisie; Overleg gevoerd met de lokale
natuur en milieu achterban en LTO over Rijntakken
over de ontwerp beheerplannen Rijntakken en
Binnenveld Schriftelijke reactie EZ m.b.t.
conceptbeheerplan Rijntakken; Landelijke
bijeenkomsten bijgewoond over PAS;
Zienswijze ingediend over Nota Reikwijdte en
detailniveau PAS en hierover gecommuniceerd met
ministerie; Achterban in de Achterhoek
geïnformeerd over stand van zaken PAS.
Toelichting
Begroot 150 uren / € 13.500,=
Aanvullende gezamenlijke schriftelijke reactie naar de
staatssecretaris vanwege het advies om
stroomdalvegetatie op dijktaluds uit te sluiten;
Volgen en communiceren ontwikkelingen rond Natura
2000 SOU Binnenveld. Landelijk agenderen
oplossingen; Bijdrage aan provinciale omgevingsvisie
m.b.t. antiverdrogingsbeleid, TOP gebieden
hydrologische beïnvloedingsgebieden en
stikstofproblematiek; Overal waar PAS aan de orde
kwam gehamerd op het feit dat de PAS in 18 jaar moet
leiden tot reductie stikstof tot aan wat gebied aan kan
(kritische depositie waarde), m.n. in de droge gebieden
waar waterbeleid weinig invloed heeft.
Hart voor natuur/Geef om Gelderland en
stadsnatuur (bijen/stadsvogels)
Samen met IVN en SLG project geformuleerd
dat invulling geeft aan de doelen van de
werkgroep Betrokkenheid van de taskforce
Natuur en Landschap van de provincie;
Minimaal 4000 mensen betrokken bij actie en
projecten;
Inzendingen geworven voor Pluk van de
Petteflet-prijs, de winnaar van de Gelderse
nominatie bekendgemaakt en deze geholpen
met nominatie voor de landelijke prijs.
Gerealiseerd 432,5 uren / € 44.656,=
Begroot 325 uren / € 41.250,= / onzeker € 5.500,=
Samen met IVN en SLG voor werkplan 2014 ideeën
uitgewerkt voor draagvlak en betrokkenheid van
burgers bij goed natuurbeleid;
Najaar 2013 Geef om Gelderland campagne
georganiseerd over twee actuele onderwerpen:
“Geen schaliegas, geen megastallen”. Goede
samenwerking met Milieudefensie, Natuur en
Milieu, Nederland Schaliegasvrij en Leefbaar
Buitengebied Gelderland (zie verderop);
Breed gedragen publieksactie tegen bouwplannen
in de Berendonck (Wijchen) voortgezet. 2500
handtekeningen opgehaald onder petitie “Hou de
Berendonck toegankelijk en groen” (helft in 2013),
750 lezers Berendonck-nieuwsbrief. Veel kritische
zienswijzen bij ontwerpbestemmingsplan Thermen
I.s.m. lokale groepen zijn 3 informatiebijeenkomsten
“Geen schaliegas, geen megastallen” georganiseerd;
deze zijn bezocht door ruim 100 personen. De avonden
lieten zien dat het zeer zinvol is om als GNMF
bijeenkomsten te organiseren rond actuele thema’s. Ze
toonden ook aan dat de kritiek van de GNMF op
schaliegaswinning en uitbreiding veestapel wordt
gedragen door een brede achterban;
Berendonck-acties hebben geleid tot nadere
beoordeling thermencomplex volgens ‘Ladder voor
duurzame verstedelijking’, maar géén afstel van de
plannen.
Buur maakt Natuur bereikte de tweede plaats mede
dankzij actieve steun van de GNMF.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 10 / 57
Acquisitie financiering gerealiseerd;
In minimaal 7 gemeenten initiatieven voor
stadsnatuur geïnitieerd;
Deelname van minimaal vijf scholen middels
huisvesting bijen/stadsvogels en uitvoering
lesprogram;
Lespakket plus informatieve website.
Natuur en landschap in de omgevingsvisie
Plannen ingediend voor bescherming en
voldoende voortgang in de realisatie van
nieuwe natuur en de verbindingen;
Heldere en gedragen inspraakreactie op
voorontwerp Structuurvisie geschreven;
Via persberichten en ingezonden artikelen
aandacht gerealiseerd voor proces tot
wijziging Structuurvisie;
Naar PS-leden lobbyactiviteiten ondernomen
om draagvlak te creëren voor eigen visie;
Met ideeën gekomen en draagvlak verworven
voor een steviger rol van N&M organisaties in
de stimulering en bescherming van Gelderse
natuur en landschap;
Draagvlak gerealiseerd bij achterban.
Lokale biodiversiteit verhogen
Berendonck. Bezwaar ingediend tegen ontheffing
Flora- en Faunawet voor de das;
Gelderse Pluk van de Petteflet-natuurprijs naar
landelijk niveau opgeschaald. 7 inzendingen voor
de Gelderse Pluk van de Petteflet-prijs geworven.
Genomineerde Buur maakt Natuur uit Doetinchem
geholpen.
In de Nijmeegse wijk Wolfskuil zijn ruim 100
nestkasten voor gierzwaluwen gebouwd en
opgehangen, in samenwerking met een
hobbycentrum, vluchtelingenorganisatie GAST en
een basisschool;
Er zijn elf bijenkasten geplaatst in Nijmegen, in
samenwerking met IrisZorg en Ingrid Kerkvliet, o.a.
op stadhuis Nijmegen. Opbrengst circa 10 kilo
honing. Er zijn vergaande contacten/afspraken in
drie andere gemeenten. Businessplan
Stadsbijenproject won Aanmoedigingsprijs van het
Nationaal Groenfonds (€ 2.500,-). Veel mediaaandacht voor Stadsbijen, zowel lokaal, Gelders als
landelijk.
Gerealiseerd 239 uren / € 21.493,=
Als voorzitter van de werkgroep planologie Natuur
en landschap bijdrage geleverd aan de
Omgevingsvisieteksten over dit onderwerp;
Uitgebreide inspraak reactie geleverd op het
voorontwerp Omgevingsvisie o.a. op landbouw,
milieu, mobiliteit, donkerte en ruimtegebruik;
Via ingezonden artikel in de Gelderlander aandacht
gevraagd voor het belang van de nieuwe
Omgevingsvisie;
Inbreng geleverd bij diverse inspraakbijeenkomsten
en bij ladderlaboratorium ruimtelijke kwaliteit en
ronde tafelbijeenkomsten natuur en landschap
commissie LCJ en mobiliteit commissie MIE;
Regiobijeenkomsten georganiseerd voor achterban
(zie Regionale Inbreng).
Gerealiseerde geen uren / geen kosten
Gierzwaluwproject in Nijmegen was een vervolg op de
Pluk van de Petteflet-prijs 2012, waarbij de GNMF
winnaar Jochem Kühnen steun beloofde bij zijn
stadsvogelactiviteiten;
Bedrijven benaderen GNMF en IrisZorg zelf om deel te
kunnen nemen. Nu de logistiek in de praktijk goed
functioneert, willen we dit project in 2014 uitrollen in
regio Arnhem-Nijmegen. De publiciteit is al goed;
actieve acquisitie is een vereiste voor het welslagen
van het project.
Wel contact gelegd met IVN over opzetten
scholenproject. Dit heeft niet geleid tot uitvoering.
Begroot 150 uren / € 13.500,=
Als trekker van het Gelders Manifest er mede voor
gezorgd dat de inbreng van de manifestpartners overal
gehoord werd;
Mede voor gezorgd dat de gemeenten zijn aangehaakt
bij Manifest, waarmee dreigende tweespalt werd
voorkomen;
Voortdurend belang van samenwerking binnen
Manifestpartners uitgedragen;
Als voorzitter van de werkgroep Natuur en landschap
inbreng van de werkgroep in de Omgevingsvisie
teksten bewaakt. Ook aandacht gevraagd dat de
kaartbeelden breed worden besproken (laatste check
vindt begin 2014 plaats);
Vaststelling Omgevingsvisie zomer 2014 zal duidelijk
maken wat invloed van GNMF is geweest.
Begroot 200 uren / € 19.400,= / onzeker € 10.400,=
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 11 / 57
2 trainingen: Plannen voor de Natuur met in
totaal tenminste 20 deelnemers aangeboden
Opzet gemaakt voor acquisitie bij gemeenten,
opgenomen in GNMF portfolio en uitgezet;
Vanwege ontbrekende financiering is project helaas
niet uitgevoerd.
Tijdelijke natuur
Inventarisatielijst potentiële tijdelijke natuur
gerealiseerd;
Bij bedrijven en gemeenten met aanbod
(offerte) geacquireerd;
Eventueel eerste project in uitvoering
genomen.
Gerealiseerde geen uren / geen kosten
Met SLG en IVN afspraken gemaakt over aanbod
aan bedrijven en gemeenten om voor hen tijdelijke
natuur te realiseren, inclusief ontheffing voor de
Flora en Faunawet; Aanbod tijdelijke natuur
opgenomen in GNMF-portfolio en meegenomen in
gesprekken met enkele gemeenten en bedrijven;
Begin 2014 gesprekken over eerste opdracht.
Tevens plan opgevat om begin 2014 i.s.m. o.a.
Geldersch Landschap, VNO-NCW, Innovatienetwerk een bijeenkomst voor Gelderse bedrijven
en gemeenten te organiseren over tijdelijke natuur.
Gerealiseerd 801 uren / € 69.913,=
Zienswijzen ingediend op: Bp Laag-soeren-oost
(Rheden); Bp Otterlo Sportpark Kastanjehof (Ede);
Bp Zaltbommel sportcomplex; Evenement Enduro
Bronckhorst (Zelhem); Hattumse Loo , ontheffing
RVG, Bp Parklaan Ede, Omgevingsvergunning
horecavoorziening Veerweg te Randwijk
(Overbetuwe); Bp Miggelenbergweg Hoenderlo
(Apeldoorn); evenementenvergunning ‘off road’
ZAMC Lochem, Nbwet Oldebroek;
Overleg met gemeenten Voorst, , Ermelo, Elburg en
Barneveld geadviseerd over bestemmingsplan
buitengebied. Alleen met gemeente Barneveld
(nog) geen overeenstemming bereikt.
Overlegd met Nijkerk over Nieuw Hulckestein, Ede
over de Sysselt,, Rheden over compensatie voor
natuurschade Nimmerdor,
Microplanologie
Reageren op bestemmingsplannen
buitengebied enz. van Gelderse gemeenten;
Minimaal 5 inspraakreacties in vooroverleg
gegeven en waar mogelijk gemeentebestuur
overtuigd van het gegrond zijn van gestelde
bezwaren tegen bepaalde
beleidsvoornemens;
Oplossing gevonden voor minimaal 2 concrete
casussen via overleg met overheden /
initiatiefnemer;
Inbreng afgestemd met TBO’s en eigen
achterban.
Inleidende gesprekken met o.a. IVN gevoerd. Gepolst
bij gesprekken met diverse wethouders, wat helaas niet
leidde tot concrete toezeggingen. Acquisitie via
ambtelijke kanalen is vervolgens blijven liggen
vanwege zwangerschapsverlof.
Begroot 200 uren / € 18.000,= / onzeker € 9.000,=
In 2013 georiënteerd op acquisitiemogelijkheden
tijdelijke natuur, uitvoering eerste project pas in 2014 te
verwachten.
Overzicht van braakliggende of nog uit te geven
bedrijventerreinen geschikt voor Tijdelijke natuur
ontbreekt en maakt daardoor gerichte acquisitie
moeilijk. Een betere aanpak lijkt direct contact met
gemeenten en bedrijven. Inspiratie daarvoor is o.a.
opgedaan bij een bijeenkomst van NMU en het
Innovatienetwerk over tijdelijke natuur.
Begroot 800 uren / € 72.000,= / onzeker € 18.312,=
Door verzet milieuorganisaties woningbouwplannen
Rhederhof gereduceerd. Via deelname klankbordgroep
met gemeente en ontwikkelaars over andere invulling,
krijgt de das deel van zijn leefgebied terug.
Door GNMF, lokale groepen, het Geldersch Landschap
is intensief overleg gevoerd met de gemeente over
Parklaan Ede met als eerste resultaat dat bp na
ontwerp is aangepast. Landgoed Hoekelum blijft
gespaard door verlegging wegtracé.
Bp Kieveen van Apeldoorn ingetrokken mede vanwege
druk GNMF en omwonenden;
Overleg van GNMF en omwonenden met gemeente
over motorcross in Natuurgebied het Zand, waardoor er
voorlopig geen jaarlijkse toertocht meer door het
natuurgebied zal plaatsvinden;
Lokale groep effectief ondersteund bij beroep tegen
vestiging nertsenfarm in Putten bij natuurgebied;
Bestemmingsplan Kruismaten Oldebroek. De wens van
de GNMF een zone langs het randmeer te bestemmen
als natuur (buffer tegen het industrieterrein) is door de
gemeente gehonoreerd.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 12 / 57
Speerpunt Mooi Landschap
Beoogde resultaten 2013
Regionaal waterbeleid
Inbreng geleverd op de belangrijke
waterbeheerkwesties, in belang van natuur en
milieu bij ontwikkeling van volgende generatie
stroomgebiedsbeheerplannen;
Halfjaarlijks wateroverleg en een veldexcursie
met de (groene) waterschapbestuurders
georganiseerd.
Ruimte voor de rivier
Bijdrage geleverd aan de selectie van top
projecten van Waalweelde;
Bijgedragen aan leidraden rivieren m.b.t.
Ruimte voor de rivier en ruimte voor natuur,
landschap en cultuurhistorie (LNC waarden);
Achterban geraadpleegd en waar nodig
ondersteund.
Spiegelgroep Waalweelde
Een gevraagde en ongevraagde advisering van
het Bestuurlijk Platform Waalweelde m.b.t.
onderwerpen als:
Bereikte resultaten 2013
Gerealiseerd 140 uren / € 12.190,=
Inbreng geleverd bij de Provinciale Agenda
Waterveiligheid en Zoetwatervoorziening
Inbreng geleverd in de ontwerp provinciale
omgevingsvisie; Bijgedragen aan Deltaprogramma
zoetwater voorziening Oost Nederland (ZON);
Kwaliteit Veluwerandmeren bewaakt via deelname
aan het natuur en recreatieschap Veluwerandmeren
(opvolger IIVR);
Geadviseerd over de nieuwe generatie
stroomgebiedsbeheerplannen via KRW Rijn west,
Rijn midden, Rijn Oost en Maas);
Gereageerd op het beregeningsbeleid Oost
Nederland; Overleg groene waterschapbestuurders
bijgewoond en input geleverd.
Gerealiseerd 289 uren / € 25.165,=
Structureel deelgenomen en bijgedragen aan de
Waalweelde kerngroep en spiegelgroep;
Bijgedragen aan de selectie en adoptie van de
Waalweelde topprojecten;
Advies ruimte voor de rivier+ als voorkeursstrategie
Waal geformuleerd in overleg met de lokale,
regionale en landelijke natuur en milieuorganisaties.
Projectvoorstel Schone Waal ontwikkeld;
Bijdrage geleverd aan 25 jaar Millingerwaard;
Overleg gehad over inpassingsplan Waalwaard;
Regelmatig overleg gevoerd met
oppervlaktedelfstoffenindustrie.
Gerealiseerd 163,5 uren / € 14.368,=
Diverse adviezen geleverd;
Toelichting
Begroot 125 uren / € 11.250,=
Inbreng op de ontwerp provinciale omgevingsvisie
specifiek gericht op het vervallen van de
hydrologische beschermingszones in de
provinciale verordening;
Bij de zoetwatervoorziening gepleit voor een
robuuste aanpak, ook in de ruimtelijke ordening;
Gekozen voor regelmatig bijwonen en input
leveren op overleg waterschapbestuurders i.p.v.
organiseren eenmalige veldexcursie.
Begroot 150 uren / € 13.500,=
Overleg gevoerd met de Ruimte voor de Rivier,
ARK natuurontwikkeling, WWF en
Staatsbosbeheer over de uitvoering van het
programma Stroomlijn;
Overleg met K3 Delta (inzet Bemmelse waard,
Millingerwaard, Havikerwaard, Lingezeegen en
Welsumse waarden), met Dekker, met BASAL
(Huissensche waarden), met Van Nieuwpoort
(Lobberdense waard) en met Nederzand en lokale
organisaties n.a.v. schriftelijke reactie op de
winvergunningen Winssen/Geertjesgolf (H1);
Overleg met Groenlandencomité over voortgang
sorteerinstallatie Bemmelse waarden.
Begroot 75 uren / € 20.000,=
Momenteel bekijken we hoe we als spiegelgroep
invulling kunnen geven aan onze proactieve rol;
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 13 / 57
o Visieontwikkeling op de lange termijn;
o Projecten in uitvoering;
o Hoogwaterbescherming in het kader van het
Deltaprogramma Rivieren.
Als secretaris zorgdragen dat de spiegelgroep
optimaal kan functioneren.
Vegetatiebeheer en delfstoffenwinning langs
de rivieren
Acquisitie financiering. Onder voorbehoud van
deze financiering met betrokken partijen
uitwerking van het door de GNMF en
achterban voorgestane beheer en ontwikkeling
van de uiterwaarden van de grote rivieren,
daartoe behoort ook het stroomlijnen van
‘Stroomlijnen’.
GLB certificering eerste peiler
Met LTO zoeken naar pilotmogelijkheden en
financiering daarvan.
Geen groei veestapel
Burgerinitiatief gestart voor verlenging voor 5
jaar van de dierrechtenregeling uitgebreid voor
alle gehouden dieren, eventueel voor
melkveehouderij invoeren van
grondgebondenheid;
Minimaal 4000 handtekeningen verzameld.
Landschapspark Danenberg
Er ligt een door achterban en bewoners
gedragen plan Landschapspark Danenberg als
aanzet tot ontwerpbestemmingsplan.
Als secretaris vier bijeenkomsten voor de
Spiegelgroep Tevens extra bijeenkomsten
georganiseerd het kader van het deltaprogramma;
Zorggedragen voor verslaglegging en opbouwen
van de website;
De invulling van de spiegelgroep verloopt volgens
planning.
Inleidingen georganiseerd over verschijnsel
‘piping’ en over stroomlijn en vegetatielegger.
Gerealiseerde geen uren / geen kosten
Begroot 100 uren / € 9.000,= /onzeker € 4.500,=
Financiering van een gezamenlijk project is helaas
niet gerealiseerd..
Wel is incidenteel deelgenomen aan de het
project Uiterwaarden beheer in het kader van
Waalweelde, en is kennis uitgewisseld met
Rijkswaterstaat en achterban in het kader van
Ruimte voor de Rivier
Gerealiseerde geen uren / geen kosten
Bij LTO onvoldoende belangstelling om samen met
GNMF te werken aan gezamenlijk project
Gerealiseerd 158,5 uren / € 18.199,=
Landelijk ruim 10.000 ansichtkaarten verzameld,
waarvan ten minste 800 getraceerde Gelderse
deelnemers (geschat aantal 1500). Ruim 200
deelnemers uit Gelderland hebben aangegeven op
de hoogte gehouden te willen worden van de actie.
Actie heeft er mede toe geleid dat de
Staatsecretaris heeft aangegeven de dierrechten
voor varkens en pluimvee te willen voortzetten tot
minimaal 2018 en dat de melkveehouderij
grondgebonden moet blijven.
Gerealiseerd 22 uren / € 1.993,=
Deelname aan Strategisch Overleg (2x) heeft ertoe
geleid dat de discussie over de te volgen
procedures tussen initiatiefnemer en gemeente is
opgelost;
Inbreng geleverd aan voorbereidingen voor
snelkookpan (voorbeeldproject ruimtelijke kwaliteit);
Voortgang ontwikkeling landschapspark
teruggekoppeld naar onze lokale
Nog geen urentoekenning
Zoektocht naar rol GNMF bij GLB even stilgezet.
Begroot 200,0 uren / € 20.000,=
I.s.m. lokale groepen zijn 3
informatiebijeenkomsten over het onderwerp
georganiseerd (Varsseveld, Ede, Nijmegen), waar
in totaal 100 mensen aan hebben deelgenomen.
Via lokale actie in Varsseveld is aandacht
gevraagd voor de ansichtkaartenactie van de
(landelijke en regionale) pers. Ook is een
ingezonden artikel geplaatst in Dagblad de
Gelderlander.
Begroot 50 uren / € 4.500,= / onzeker € 4.500,=
De ontwikkeling van het Landschapspark heeft als
gevolg van personele wisselingen en wijzigingen
in trekkersrol tussen ontwikkelaar en gemeente
vertraging opgelopen, waardoor in 2013 geen
ontwerpbestemmingsplan in procedure kon
worden gebracht. Verwachting is nu dat deze
medio 2014 in procedure zal komen;
Het project is een voorbeeldproject ruimtelijke
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 14 / 57
Wegen mobiliteit, bedrijventerreinen, logistiek
Heldere standpunten en inspraakreacties
geleverd, mede gedragen door (lokale) natuuren milieuorganisaties voor de diverse wegen,
die in 2013 aan bod komen;
Bij ten minste 2 terreinen activiteiten op gezet
om de aanbevelingen van de GNMF
overgenomen te krijgen;
Draagvlak onderzocht bij achterban voor
regionaal ROP (bij Valburg) en één regionaal
overslagpunt in Rivierenland.
Nacht van de Nacht
De negende Nacht van de Nacht op 26 oktober
2013 in Gelderland geïnitieerd en
gecoördineerd;
30 activiteiten met bij goede
weeromstandigheden tenminste 2000
deelnemers georganiseerd;
Op 10 locaties met activiteiten is naast de
nachtelijke beleving ook handelingsperspectief
vertegenwoordigers;
Planvorming wordt in 2014 voortgezet.
Gerealiseerd 255 uren / € 24.099,=
Inspraakreactie/zienswijzen ingediend bij N303
Voorthuizen, voorontwerp-provinciaal
inpassingsplan Medel en bij de projecten: PHSGON, MER-evaluatie Betuweroute, en
noordoostelijke rondweg Voorhuizen (met gemeente
Barneveld overeenstemming bereikt over
compensatieplan voor deze rondweg). Bij N309 ’t
Harde is gekozen voor de nulplus-variant, bij de
N345 Voorst voor de westelijke omlegging. Wij
hebben deze keuzes van PS ondersteund;
Met bewonersgroepen en bedrijfsleven gezamenlijk
statement gemaakt over ontwikkeling N786;
Informatiebijeenkomsten gestart met lokale
bewonersgroepen langs de door te trekken A15.
Samen met andere milieuorganisaties door Centrum
Energiebesparing (CE) rapport “Uitbreiding
snelwegen, nodig of overbodig” laten opstellen; Op
initiatief van bewonersgroepen en bedrijfsleven
A1/A12: met succes gevraagd om extra provinciale
middelen ter vermindering van geluidbelasting
Hoevenlaken. Inbreng natuurcompensatie A12 EdeGrijsoord bij projectaanbesteding. RWS-Utrecht
neemt onze aanbevelingen mee.
ROP-Valburg: gepleit voor kleinschalige en
organische ontwikkeling van een ROP. Dit wordt
gesteund door betrokken initiatiefnemers. Voor
overslaglocatie Biezenburg is geen draagvlak.
Gerealiseerd 249,5 uren / € 23.788,=
35 nachtactiviteiten zijn georganiseerd met ruim
2.500 deelnemers;
Op alle locaties zijn folders met tips voor behoud
van duisternis (handelingsperspectief) uitgedeeld;
184 personen hebben NAW achtergelaten om nader
op te hoogte te worden gehouden;
67 nieuwe lezers nieuwsbrief Nacht van de Nacht.
kwaliteit van de provincie Gelderland.
Begroot 250 uren / € 22.500,=
N786: gepleit om de sobere kanaalvariant niet bij
voorbaat af te schrijven, omdat deze op langere
termijn mogelijk toch kansrijk is;
Lokale bewonersgroepen langs de doorgetrokken
A15 hebben de GNMF verzocht om informatie
over de negatieve effecten met elkaar uit te
wisselen;
Het CE-rapport geeft aan dat tenminste bij
nut/noodzaak van uitbreiding infrastructuur ook
het laagste groeiscenario moet worden
meegenomen. Wij zullen dit in 2014 bij
infraprojecten ook onder de aandacht brengen;
PS heeft 1 miljoen toegezegd voor A1/A12.
Inpassing en compensatie is mede n.a.v. onze
zienswijze en overleg met gemeente in het
bestemmingsplan overgenomen;
Ontwikkeling van Biezenburg als overslaglocatie
wordt op basis van de huidige inzichten door ons
niet als noodzakelijk ervaren. Bij lokale achterban
blijkt er ook geen draagvlak voor te zijn.
Begroot 150 uren/ € 15.500,=/onzeker € 5.500,=
De GNMF heeft i.s.m. Dagblad de Gelderlander
een nachtvaart op de Waal georganiseerd,
waaraan 150 personen deelnamen;
De workshop “nachtbeleving” heeft ertoe geleid
dat bij 6 locaties extra aandacht was voor de
nachtbeleving.
25 vrijwilligers hebben deelgenomen aan de
workshop “nachtbeleving” op 19 juni
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 15 / 57
gegeven voor terugdringen onnodige
verlichting door burgers.
Big Jump
Minimaal 2 Big Jumps in Gelderland
georganiseerd;
Minimaal 50 mensen per Big Jump bij goede
weersomstandigheden hebben deelgenomen;
Samenwerking gerealiseerd met
Waterschappen en andere mogelijke partners
zoals Watermuseum;
Media-aandacht voor achtergronden van
schoon water in communicatiebeleid
meegenomen.
Gerealiseerd 104 uren / € 8.657,=
Op 8 juli organiseerde de GNMF in Bussloo een Big
Jump. In eerste instantie met Waterschap Vallei &
Veluwe als medeorganisator , maar later zag het
hiervan af. Beheerder verleende medewerking;
De Big Jump in Bussloo had een zeer magere
opkomst van zo’n tien springers. In heel Nederland
sprongen er 500 mensen, waarvan 80 bij de
landelijke Big Jump in Heerhugowaard;
De GNMF ondersteunde de landelijke
communicatie, waardoor het radioprogramma
Vroege Vogels uitgebreid aandacht besteedde aan
waterkwaliteit en het evenement.
georganiseerd met het IVN, als voorbereiding op
de organisatie van een avondactiviteit tijdens de
“Nacht van de Nacht”.
Begroot 200 uren / € 20.500,=/onzeker € 10.250,=
De deelname in Gelderland was teleurstellend en
voor een deel te wijten aan het tegenvallende
weer;
De inzet aan media-benadering en promotie was
vrijwel gelijk aan die van 2012;
Het succes bij 8 andere locaties was wisselend en
ook hier lag het verband met het weer;
Twee conclusies liggen in ieder geval voor de
hand: het is belangrijk een goede mede-trekker
erbij te hebben, en het evenement is erg weersafhankelijk.
Herbezinning op prioritering in 2014.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 16 / 57
DE GNMF VOOR EEN DUURZAAM GELDERLAND (B)
Speerpunt Klimaat en Energie
Beoogde resultaten 2013
Natuurlijke veiligheid in het Deltaprogramma
Rivieren
Inbreng geleverd gericht op een Deltabeslissing
veiligheid die voortaan uitgaat van een overstromingskans benadering i.p.v. overschrijdingskans,
waarmee een integrale veiligheidsbenadering in
beeld komt die meer kansen biedt aan
duurzamere en natuurlijkere oplossingen dan
dijkverzwaringen;
Inbreng geleverd gericht op de opname van drie
Natuurlijke klimaatbuffers als kansrijke strategie in
het Deltaprogramma. In het bijzonder in de deelprogramma’s Rivieren en Veiligheid;
De achterban geraadpleegd en indien nodig
ondersteund.
Bereikte resultaten 2013
Gerealiseerd 227,5 uren / € 19.809,=
Toelichting
Begroot 211,5 uren / € 19.050,=
Bijdrage aan advies (opstellen, redigeren) van
Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers (CNK) voor
Deltaprogramma 2014 van het Overlegorgaan
Infrastructuur en Milieu (OIM);
Overleg gevoerd met de staf Deltacommissaris;
Bijgedragen aan de opzet van een klankbordgroep
Deltadeelprogramma Rivieren;
Adviezen stuurgroepen Delta Rijn en Maas via de
klankbordgroep Deltadeelprogramma Rivieren
opgesteld;
Presentatie Natuurlijke Klimaatbuffers voorbereid
bij de Vereniging van Nederlandse
Riviergemeenten;
Smart Rivers, Natuurlijke Klimaatbuffers en Green
Rhine Corridor gepresenteerd in ambtelijke
begeleidingsgroep en stuurgroep
Deltadeelprogramma Rivieren;
Inbreng geleverd natuurlijke veiligheid in het
nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma en
uitvoeringsprogrammering Deltadeelprogramma
Rivieren.
Bijdrage geleverd aan de Proeftuin Kop van de
Betuwe bij ruimtelijke adaptatie; schriftelijk overleg
gevoerd met de lokale organisaties langs de
Rijntakken; Gerapporteerd over de inzet voor
Natuurlijke Klimaatbuffers; Ruimte voor de Waal
overleg gevoerd.
GNMF heeft geparticipeerd aan de vormgeving
van de strategieën voor de Rivieren via het
landelijke overleg Infrastructuur en Milieu, de
klankbordgroep Deltaprogramma Rivieren en het
regionale kwartaaloverleg (Kwarto). Daarbij is ook
overleg gevoerd met de programmadirectie voor
de rivieren en de staf van de deltacommissaris;
De GNMF heeft met waardering gezien dat het
Rivierklimaatpark IJsselpoort is opgenomen in de
Voorkeursstrategie IJssel. Daarnaast heeft de
GNMF geadviseerd de Rijnstrangen uit voeren in
samenhang met de natuurontwikkeling. De
Deltacommissaris heeft positief gereageerd op het
schriftelijk verzoek van NMF, NM en Overstroom
om de Waal Maas connectie bij Heerewaarden te
onderzoeken als onderdeel van de
Voorkeursstrategie Waal;
De GNMF neemt deel aan de werkgroep Rivieren
van het Expertisenetwerk Waterveiligheid (ENW)
bij de toetsing van de verschillende strategieën,
waaronder de nieuwe normering;
De GNMF heeft de regionale inbreng van de
Natuur en Milieufederaties en natuur beherende
organisaties in een vijftal deelprogramma’s
gecoördineerd. Daarbij nam de GNMF deel aan de
programmateams van de coalitie natuurlijke
Klimaatbuffers en Smart Rivers. De GNMF heeft
bijgedragen aan de studie naar de opties voor een
regionale adaptatiestrategie voor de Rivieren van
Kennis voor Klimaat.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 17 / 57
Klimaat en energie
Minimaal twee adviezen aan provinciale Staten
gegeven over voorstellen van GS met betrekking
tot de uitvoering van het Energie
Transitieprogramma 2012-2015;
Minimaal twee adviezen aan gemeentelijke
besturen c.q. gemeenteraden gegeven over
nieuwe klimaatprogramma`s;
Minimaal twee initiatieven voor duurzame
energieopwekking ondersteund;
Stappen gezet om CO2- prestatieladder
geïmplementeerd te krijgen in provinciaal en
eventueel gemeentelijk beleid.
Bedrijven, energie en milieu
Vijfmaal inbreng geleverd bij revisievergunningen
dan wel aanscherping van vergunningen. Hierbij
wordt proactief de dialoog met bedrijf en bevoegd
gezag gezocht;
Bij het leveren van inbreng wordt tevens gekeken
naar het niveau van
energiebesparingsmaatregelen en opwekking van
duurzame energie in de voorschriften.
Energiebesparing huursector/Stook je rijk
Huurdersbelangenverenigingen in Arnhem, Ede/
Wageningen en Nijmegen zijn bewustgemaakt
Gerealiseerd 249 uren / € 21.216,=
GNMF heeft zienswijzen ingediend op de GSvoorstellen Gelders Energiefonds, Notitie bio- en
mestvergisting in Gelderland, Pilots decentrale
energieopwekking, Omgevingsvisie (onderdeel
Energie) en doelstelling windenergie;
Aan de gemeenten Arnhem en Nijmegen is
geadviseerd om jaarlijks een lokaal overleg met
corporaties, huurdersverenigingen en
gemeenteraad te organiseren;
Aan de gemeente Geldermalsen, Neerijnen en
Tiel is geadviseerd om bij nieuwe windinitiatieven
burgerparticipatie maximaal toe te passen;
Windpark Nijmegen en een tweede zonnepark bij
de afvalverbrander ARN te Beuningen zijn actief
ondersteund;
Tijdens het bestuurlijk overleg is het belang van de
CO2-prestatieladder besproken. Met de
verantwoordelijke beleidsambtenaar is een
gesprek gevoerd over uitbouw.
Gerealiseerd 293 uren / € 24.965,=
Bij 10 bedrijven is inbreng in de
milieuvergunningen en rampenbestrijdingsplannen geleverd. Met de meeste bedrijven zoals
NUON (gedoogvergunning Ketel 13 Kleefse
Waard), GDF Suez Nijmegen (planvorming
opwekking duurzame energie), Parenco (De-NOx
papierslibverbrander), TWO(omgevingsvergunning
en rampenbestrijdingsplan), Mead Johnson
Nijmegen en Van Aalsburg te Neerijnen (spuiten
met Captan) is een actieve dialoog gevoerd;
Het beoordelen van energiemaatregelen en
rendement is prominent bij de biomassa- en
energiecentrales (Ketel 13 Kleefse Waard
Arnhem, mestvergisting Aalten) aan de orde
geweest.
Gerealiseerd 216 uren / € 49.921,=
Met steun van GNMF hebben huurders
belangenverenigingen in Arnhem, Ede-
Begroot 125 uren / € 11.250,=
De provincie heeft in mei de CO2-prestatieladder
voor het eerst toegepast. Begin 2014 is een
vervolgoverleg gepland met de teammanagers
Beheer en Onderhoud.
Begroot 150 uren / € 13.500,=
Met de beoordeling is concreet invulling gegeven
aan de doelstelling om afdoende milieu- en
gezondheidsbepalingen te realiseren in de
betreffende vergunningen;
Andere inbreng is geleverd bij de vergunningen
van de volgende bedrijven: Agro Buren BV
(rampbestrijdingsplan), mestvergisting Aalten,
gieterij Doesburg, gieterij Vulcanus Doetinchem en
grondwatersanering Bult van Putman.
Begroot 181 uren / € 47.190,=
De behaalde resultaten laten zien dat de
corporaties zich duidelijk bewust zijn geworden
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 18 / 57
(‘woonlasten worden lager’) en gestimuleerd om
met het nieuwe convenant aan de slag te gaan
richting eigen corporatie;
Gemeenteraden en –besturen en corporaties zijn
gestimuleerd om actief te werken aan ambitieuze
energieafspraken met corporaties in lijn met het
nieuwe Convenant;
Corporaties geven de voortgang aan (in een lokale
bijeenkomst);
Projectcoördinatie van het project Stookjerijk2013;
Een landelijke slotbijeenkomst ter afsluiting van dit
project is succesvol georganiseerd;
Acquisitie financiering voor 2014 gerealiseerd.
Ondergrond/schalie- en steenkoolgas
Signaal gegeven als er zich nieuwe
ontwikkelingen voordoen die gevolgen hebben
voor Gelderland;
Inbreng geleverd voor de Rijksstructuurvisie en de
Omgevingsvisie;
Indien nodig campagne opgezet richting
gemeenten en burgers.
Hier Opgewekt
Nieuwe initiatieven effectief begeleid;
Wageningen en Nijmegen hun corporaties
gewezen op het belang van energiemonitoring;
De drie Arnhemse corporaties hun energieprestaties van het afgelopen jaar tijdens een
bijeenkomst toegelicht. de Edese en Wageningse
corporatie en vijf Nijmeegse corporaties hebben
dit eveneens gedaan;
In de gemeenten Arnhem, Ede-Wageningen en
Nijmegen zijn corporaties ambitieuzer geworden
bij de uitvoering van het convenant. De
corporaties hebben aangegeven jaarlijks hun
energieprestaties te presenteren en toe te lichten
aan huurdersverenigingen en de raad;
De GNMF heeft de landelijke projectcoördinatie
‘Stook je rijk’ 2013 uitgevoerd. De door de GNMF
georganiseerde slotbijeenkomst ‘Stook je rijk’ in
november 2013 is een landelijk succes geworden
(75 deelnemers); Vervolgproject in 2014 is in
december 2013 gerealiseerd.
Gerealiseerd 89 uren / € 7.589,=
Via eigen website, Facebook en nieuwsbrieven
aandacht gegeven aan kritiek op opzet van het
onderzoek in opdracht van de Minister, resp. op
de conclusies van dat onderzoek. Tweemaal eigen
persbericht uitgegeven;
Aandacht gegeven aan landelijke acties tegen
schaliegas, aan mogelijkheden voor gemeenten
en eigen actie opgezet onder de Geef om
Gelderland-vlag;
Inbreng geleverd voor de Rijksstructuurvisie
Ondergrond en de provinciale Omgevingsvisie;
Delegaties uit Gelderland hebben deelgenomen
aan actiemomenten in Den Haag en Boxtel;
Meer Gelderse gemeenten hebben zich
schaliegasvrij verklaard c.q. dit omgezet in
concrete regelgeving.
Gerealiseerd 405 uren / € 35.623,=
Effectief begeleid zijn onder meer Vallei Energie,
Lingewaard Energie, Dorpsvereniging van
van de noodzaak van energiebesparing in de
bestaande huurvoorraad en van de landelijke
afspraken hierover met het ministerie (gemiddeld
3% CO2 reductie per jaar). Zij communiceren hier
nu ook actief over;
Huurdersverenigingen en raadsleden gebruiken
de kansen die het nieuwe, aangescherpte
convenant Energiebesparing Huursector hen
biedt;
Het convenant is integraal overgenomen in het
Energieakkoord;
Het succes van het project Stookjerijk2013 heeft
geleid tot een vervolgopdracht voor 2014. De
GNMF coördineert dan dertien Ronde-tafel
gesprekken (waarvan twee in Gelderland).
Begroot 50 uren / € 6.000,=
Landelijke Stichting Schaliegasvrij Nederland
financieel ondersteund;
Net als de Provincie Gelderland vindt de GNMF
dat het aanboren van nieuwe bronnen van fossiele
energie - zoals schaliegas - niet past in de
transitiestrategie naar duurzame
energieopwekking, zeker niet in Gelderland.
Omdat besluitvorming plaatsvindt in Den Haag zijn
we onderdeel van een bredere coalitie tegen
schaliegaswinning;
Verzet tegen schaliegaswinning is - mede door
onze inzet - breder geworden.
Begroot 300 uren / € 28.000,=
Gelderland heeft met de GNMF een provinciaal
steunpunt voor lokale duurzame energie-
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 19 / 57
Eerstelijnsondersteuning geboden bij onder meer
financiering en ledenwerving;
Actief gemakeld van initiatieven met deskundigen,
goede voorbeelden elders en bijeenkomsten.
Media-aandacht verworven voor lokale duurzame
energie-initiatieven;
Verdere voorstellen t.a.v. inzet van provinciaal
revolving fonds becommentarieerd zodat lokale
initiatieven gebruik kunnen maken van fonds;
Minimaal één lokaal initiatief is succesvol
ondersteund ofwel er is een coöperatie opgericht
met het doel lokale duurzame energie te leveren.
Provinciale steunpunt bij GNMF is vormgegeven.
Duurzame Betuwe corridor/Energiesnelweg A15
Betrokken bij tenminste vijf concrete initiatieven,
waaronder het (tijdelijk) inzetten van braakliggend
gebied (bijv. voorlopig nog niet ingevuld
bedrijventerrein) voor zonneparken;
Participatievorm(en) in A15-windmolens
uitgewerkt en omgezet in een organisatie die het
Wichmond Vierakker en van Millingen aan de Rijn,
duurzaam Enspijk, NovioVolta en DIRK3,
bijvoorbeeld t.a.v. financiering, ledenwerving en
haalbaarheid (van zonnedaken);
Media-aandacht voor lokale duurzame energieinitiatieven bij burgerwindpark Nijmegen en
Lingewaard Energie;
Voorstellen ontwikkelen ten aanzien van inzet van
het provinciaal financieel instrumentarium voor
lokale duurzame energie-initiatieven heeft
plaatsgevonden met Gelderse voorlopers en
verbetering van de regels van het
instrumentarium. De initiatieven burgerwindpark
Nijmegen, Lingewaard Energie en NovioVolta zijn
succesvol ondersteund waarbij steeds een
coöperatie is opgericht;
Naast de eerstelijnsactiviteiten heeft het
Steunpunt diverse activiteiten en bijeenkomsten
georganiseerd zoals met HIER Klimaatbureau en
Natuur en Milieu Overijssel een kennissessie
Financiering en een bijeenkomst Marketing en
Klantenwerving;
Het steunpunt heeft meegewerkt aan de
voorbereiding van het evenement ‘Lokale
Duurzame Energie’ (op 18 september te Arnhem).
Het Steunpunt heeft de workshop ‘Hoe start ik een
LDE?’ gegeven.
Het Steunpunt heeft i.s.m. de provincie Gelderland
een Europees projectvoorstel (Grundvig) over
internationale uitwisseling van de LDE ontwikkeld.
Dit voorstel is uiteindelijk niet ingediend omdat
financiering voor coördinatie ontbrak.
Gerealiseerd 730 uren / € 81.550,=
GNMF is actief betrokken geweest bij tweede
zonnedak afvalverbranding ARN, Windpark
Enspijk bij verkeersknooppunt Deil, Windpark
Neerijnen van projectontwikkelaar Prodeon en
Windpark Meikampgraaf van projectontwikkelaar
Raedthuys;
initiatieven. Het steunpunt is een spin in het web
van de Gelderse initiatieven en heeft via de
campagne ‘HIER opgewekt’ goed zicht op de
landelijke ontwikkelingen. Op de website van
HIER opgewekt staan eind december 2013 38
Gelderse LDE;
Het Servicepunt neemt deel aan een kerngroep
voor de inhoud en organisatie van de Community
of Practice voor Gelderse voorlopers. Aan de CoP
van zes Gelderse koplopers zijn in 2013 tien
startende LDE toegevoegd. In 2014 gaan
werkgroepen burgerwindparken en collectieve
zonnedaken van start. Doel van de werkgroepen
is om tot échte realisatie van opwekking te komen;
Voor de Vereniging Kleine Kernen Gelderland
geeft het Steunpunt eerstelijnsondersteuning aan
de dorpsverenigingen die actief zijn op het gebied
van collectieve lokale opwekking van duurzame
energie.
Begroot 300 uren / € 27.000,= /onzeker € 13.500,=
O.a. door noodzakelijke afstemming met
gemeente Overbetuwe en Park15 BV is veel
vertraging opgetreden in het RO-traject van
burgerwindpark Nijmegen. Ook het ophalen van
vervolgfinanciering door Wiek-II is in 2013 niet
afgerond. Daarom hebben Wiek-II en Windpower
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 20 / 57
gaat verwezenlijken; initiatiefnemers ondersteund
bij het werven van zo`n 1500 burgers;
Acquisitie financiering gerealiseerd.
Duurzame gemeenschappen/Europees ACE
project
Acquisitie financiering gerealiseerd;
Het voorbereiden en organiseren van een
wedstrijd in 2013.
Gemeente Nijmegen heeft GNMF gevraagd om
voor Windpark Nijmegen participatie op te zetten.
GNMF heeft vervolgens samen met een
Nijmeegse windontwikkelaar en gemeente (ROprocedure en vergunningen) hele project
opgepakt. Coöperatie Windpower Nijmegen is
opgericht en telde eind 2014 200 leden. Bestuur
functioneert en er zijn diverse werkgroepen aan de
slag. Stichting Wiek-II is opgericht als
professionele uitvoerder en functioneert als de
feitelijke ontwikkelaar.
Nijmegen in augustus 2013 gekozen voor een
meer gefaseerde aanpak: eerst groeien naar 500
leden, pas láter in 2014 brede werving van
participanten. Het biedt gelegenheid om samen
met de leden van het eerste uur de coöperatie
inhoud te geven. De leden zijn belangrijk voor
behoud van draagvlak tijdens het RO-traject. De
meest geschikte vorm voor participatie in de windmolens wordt door Wiek-II en een werkgroep van
deskundige leden in 2014 uitgewerkt, in oktober
zal dan de grootschalige werving starten van zo’n
4000-5000 burgers voor de benodigde
financiering..
Gerealiseerde geen uren / geen kosten
Begroot 150 uren / € 14.500,= / onzeker € 7.750,=
Helaas is het project vanwege ontbrekende
financiering niet doorgegaan.
Europese ACE subsidie was alleen voor
gemeente Apeldoorn. Project kon niet worden
doorgetrokken naar geheel Gelderland. Er was
geen prijzengeld. Een substantieel geldbedrag als
prijs was nodig om dorpen zover te krijgen dat ze
meedoen.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 21 / 57
SAMENWERKEN AAN HET NETWERK (C)
Speerpunt Achterban en Burgers
Beoogde resultaten 2013
Regionale inbreng
Er zijn per regio minimaal 1 regiobijeenkomst,
gericht op een specifiek regio gebonden
onderwerp, georganiseerd, waarbij gezamenlijke
standpunten en van lokale natuur en
milieuorganisaties is gebundeld. Deze is in ieder
geval ingebracht bij de vertegenwoordiger van
maatschappelijke organisaties in de
regiocommissie;
Monitoring van de regionale inbreng.
Cursussen achterban
2 cursussen georganiseerd
Beginspraak
Successen van de GNMF met ‘beginspraak’
verspreid (website, successenkrant e.d.);
2 beginspraak-pilots met succes uitgevoerd
waarbij ook onze achterban is betrokken en
mogelijk ook burgers;
15 gemeenten geïnteresseerd voor onze aanpak
d.m.v. een symposium;
Acquisitie financiering gerealiseerd;
Helder aanbod naar gemeenten geformuleerd
waarbij onze onafhankelijke rol wordt
gegarandeerd en toch een bijdrage kan worden
gevraagd.
Bereikte resultaten 2013
Gerealiseerd 182 uren / € 16.268,=
Regiobijeenkomsten Rivierenland, Stadsregio,
Veluwe en Achterhoek georganiseerd in teken
van omgevingsvisie. Een specifieke
regiobijeenkomst Tiel e.o. over ontwikkelingen
Biezenburg georganiseerd;
Overleg gevoerd met regiovertegenwoordigers
natuur en milieu uit CRO-Teuge .
3 regiobijeenkomsten georganiseerd in de
Stadsregio, Foodvalley en Achterhoek over
veestapel en schaliegas, waar in totaal 100
mensen aan hebben deelgenomen
Gerealiseerd 78,5 uren / € 6.978,=
In najaar zijn twee cursussen georganiseerd voor
de achterban. Eén over “Bescherming van
bomen” en één over ”De Natuurtoets in het
ruimtelijk plan” .
Gerealiseerd 27 uren / € 2.635,=
Gemeenten Nijkerk, Barneveld, Elburg en Voorst
begeleid met beginspraak t.a.v. hun
bestemmingsplannen buitengebied. Altijd eigen
achterban hierbij betrokken. Dit heeft in nagenoeg
alle gevallen geleid tot overeenkomst. Alleen met
Barneveld alsnog weer in gesprek over
compromis;
Via het maken van een GNMF inspiratiemap is
een helder aanbod met daarin ook de GNMF
successen verwoord;
Met wethouders van de gemeenten Nunspeet,
Nijkerk, Voorst, Ermelo, Hattem, Heerde en
Toelichting
Begroot 200 uren / € 19.000,=
Met name de regiobijeenkomsten over een
specifiek onderwerp zijn goed bevallen en willen
we in de komende jaren vaker gaan organiseren.
Begroot 100 uren / € 9.500,=
Aan beide cursussen hebben 30 cursisten
deelgenomen.
Begroot 250 uren / € 22.500,=/onzeker € 11.250,=
Financiering GNMF voor Beginspraak is probleem
vanwege in de praktijk toch altijd natuur- en
milieubelangen die moeten worden geborgd.
Betaling van inbreng van de GNMF maakt haar
onafhankelijkheid niet geloofwaardig.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 22 / 57
Helpdesk
Afhandelingen en registratie van tenminste 150
vragen;
Succesvolle afhandeling van minimaal vijf lokaal
spelende natuur- en milieukwesties;
GNMF in het nieuws als effectieve ondersteuner
van deze lokale groepen of burgers met deze vijf
succesvolle kwesties.
Nijmegen inspiratiemap besproken waaronder het
aanbod Beginspraak.
Gerealiseerd 243 uren / € 21.333,=
Bij de GNMF Helpdesk zijn 58 vragen
binnengekomen (een lichte stijging t.o.v.) 2012
Succesvolle afhandeling en publiciteit voor
uitbreiding IJzergieterij Vulcanus Doetinchem,
motorcross ’t Zand Hengelo, gemeentelijke leges
zonnepanelen Echteld.
Begroot 250 uren / € 22.500,=
Om de GNMF Helpdesk meer naamsbekendheid
te geven zijn 2500 folders verspreid onder ruim
1000 lokale natuur- en milieugroepen en bij
Gelderse bezoekerscentra in natuurgebieden.
Onder gebruikers van de Helpdesk in 2013 is een
klanttevredenheidsonderzoek gehouden. De
service van de GNMF Helpdesk wordt daarin
voldoende beoordeeld. De GNMF neemt de
resultaten uit het onderzoek mee om deze service
verder te verbeteren.
Werving, binding en Groene Peiler
Gerealiseerd 415,5 uren / € 36.035,=
Begroot 294 uren / € 37.740,=
Gegroeid naar 140 aangesloten organisaties;
De uitkomsten van drie Groene Peilers zijn
gebruikt voor berichtgeving richting media/politiek
en/of voor keuzes die we zelf moeten maken;
Aantal Groene Peiler-deelnemers gehandhaafd
op 600 in Gelderland;
Minstens 2 actuele campagneacties en 2 jaarlijks
terugkerende campagnes georganiseerd;
2 professionele vrijwilligers en twee vrijwilligers
voor klussen op kantoor en een team van 10
vrijwilligers voor de ‘buitendienst’;
Relatiedag met 100 deelnemers georganiseerd;
Totaal aantal aangesloten organisaties is
gegroeid naar 107, waarvan 5 nieuwe leden
(Lochem Energie,Lingewaard Natuurlijk,
Overbetuwe Groen Natuurlijk, ValleiEnergie en
NovioVolta);
594 Groene Peilers;
2 actuele campagne: Maak van Nederland geen
megastal en Hou de Berendonck toegankelijk en
groen gevoerd;
2 terugkerende campagnes: Nacht van de Nacht
en Pluk van de Pettefletprijs georganiseerd;
2-3 professionele vrijwilligers op kantoor;
1 bijeenkomst voor GNMF-relaties (tijdens de
Nacht van de Nacht 2013) georganiseerd;
1 Groene Peiler ten behoeve van SERenergieakkoord uitgezet en omzetting Groene
Peilers voor de NMF’s in landelijke Customer
Relationship Management (CRM) gerealiseerd.
Gerealiseerd 102,5 uren / € 9.330,=
Tips verstrekt aan 5 voorloperbedrijven op gebied
van burgerparticipatie gebiedsontwikkeling
woningbouw, windenergie en vergroten
biodiversiteit.
Verkennende gesprekken gevoerd over nadere
I.v.m. (landelijke) invoering van het CRM-systeem
van de Natuur- en Milieufederaties zijn in 2013
geen regionale peilingen via de Groene Peiler
uitgezet. De omzetting en verdere uitwerking van
het CRM-systeem bij de GNMF is daardoor wel
verder geprofessionaliseerd. Dit heeft ertoe geleid
dat mailing steeds gerichter en efficiënter kunnen
plaatsvinden.
Ondersteuning voorloperbedrijven
Helderheid gecreëerd welke diensten wij
voorloper bedrijven kunnen leveren;
Tenminste vijf voorloperbedrijven hebben gebruik
gemaakt van adviezen van de GNMF.
Eerste Milieunairs-fair georganiseerd.
Begroot 200 uren / € 18.000,=
De Milieunairs-fair (bijeenkomst met
voorloperbedrijven) is doorgeschoven naar begin
2014, vanwege tijdgebrek.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 23 / 57
Verkiezingen maart 2014
Tienpuntenplan o.i.d. of conceptteksten
geschreven en verspreid voor de
verkiezingsprogramma’s;
Achterban aan de slag richting beïnvloeden
politieke partijen;
Pers en publiciteit gegenereerd zodat natuur en
milieu-onderwerpen in de picture staan.
invulling diensten die GNMF kan aanbieden aan
voorloperbedrijven.
Met het Achterhoeks afvalverwerkingsbedrijf
Dusseldorp dialoog in het kader van de CO2
prestatieladder (niveau 4) gevoerd.
Gerealiseerd 34 uren / € 2.899,=
GNMF heeft de notitie ‘Aanbevelingen voor
gemeentelijk verkiezingsprogramma’s 2014-2018’
opgesteld en verstuurd naar de politieke partijen
(via de raadsgriffies per gemeente) en onze
aangesloten organisaties;
Incidenteel gezorgd voor concrete inhoudelijke
inbreng voor verkiezingsprogramma’s;
Achterban gevraagd aan de slag te gaan richting
beïnvloeden politieke partijen.
Begroot 150 uren / € 13.500,=
Bij achterban helaas nog weinig belangstelling
voor gemeenteraadsverkiezingen. Wellicht nog te
ver weg (maart 2014);
Vanwege bezuinigingen besloten vanaf 2014
minder aandacht te besteden aan de
gemeenteraadverkiezingen.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 24 / 57
Communicatie en Overleggen
Beoogde resultaten 2013
Externe communicatie
45 persberichten;
15 e-nieuwsbrieven;
30.000 website bezoeken;
2.000 abonnees e-nieuwsbrief;
1.000 Facebook-vrienden;
750 Twittervolgers.
Bereikte resultaten 2013
Gerealiseerd 362,5 uren / € 27.307,=
45 persberichten verstuurd;
15 algemene e-nieuwsbrieven, 2 schaliegas-, 2
Berendonck-, 1 A15- en 1 Nacht van de Nachtnieuwsbrief verstuurd;
33.600 web-bezoeken (2012: 28.500);
1.520 abonnees e-nieuwsbrief (1.570);
1.160 Facebook-vrienden (810);
720 Twitter-volgers /ca. 500 tweets (524 / 436).
Werkplan, jaarverslag, Seizoenbrieven en PS
7 PS Nieuwsbrieven (leden PS);
3 Seizoenbrieven;
Jaarverslag en Werkplan, sluiten op elkaar aan
volgens SMART-module, jaarverslag ook met
jaarrekening en accountantsverklaring.
Gerealiseerd 80 uren / € 13.262,=
6 PS Nieuwsbrieven verstuurd;
3 Seizoenbrieven (oplage 1500, verspreid via
achterban en bezoekerscentra) gemaakt;
Jaarverslag 2012 (mei) en Werkplan 2014
(december) eindredactie van verzorgd.
Bestuurlijke overleggen inclusief voorbereiding
Naar andere partijen helderheid geschapen over
de standpunten van de GNMF;
Afgestemde reacties vanuit de Gelderse natuur en
milieuorganisaties;
Invloed uitgeoefend op beslissers;
Naar andere partijen helderheid geschapen over
de standpunten van de GNMF;
Afstemmen van de inbreng met elkaar.
Gerealiseerd 189,5 uren / € 17.654,=
Jaarlijkse gesprekken gevoerd met gedeputeerden
Van Dijk en Traag;
Met de nieuwe dijkgraaf Klip gesprek gevoerd;
Met aantal wethouders gesprekken gevoerd;
Samenwerking Gelderse Natuur en
Milieuorganisaties vormgegeven via organiseren
van 5 NLO’s;
Samen met het waterschap Rijn en IJssel het
bestuurlijk overleg georganiseerd tussen de
Gelderse waterschappen en natuurorganisaties;
Adviezen gegeven in kader van PRO.
Toelichting
Begroot 250 uren / € 22.500,=
De sociale media doen hun intrede. De aantallen
activiteiten en volgers/vrienden op Facebook en
Twitters zijn sterk gegroeid. Beide sociale media
genereren vervolgens de groei van het aantal
web-bezoeken, Ook (Gelderse) journalisten
gebruik onze sociale media-uitingen als bron;
Het lagere aantal algemene e-nieuwsbrieven komt
door de installatie van de nieuwe database van
waaruit de nieuwsbrief opgemaakt en verzonden
worden. Dit vergde meer inwerktijd dan verwacht.
De GNMF was de eerste NMF die eTapestry
gebruikte voor de e-nieuwsbrieven.
Begroot 100 uren / € 16.000,=
Uit reacties van PS-leden blijkt dat zij de PS
Nieuwsbrief op prijs stellen. Op hun verzoek zijn er
adressen aan de lijst toegevoegd;
De Seizoenbrieven informeren onze achterban,
donateurs, geïnteresseerden en het brede publiek
(via bezoekerscentra) over actuele onderwerpen
en werkzaamheden. Door de Seizoenbrieven kan
beter worden aangesloten op actuele campagnes.
Begroot 151 uren / € 14.090,=
Gesprekken met nieuwe dijkgraaf en wethouders
in kader van verbeteren onderlinge relatie en
acquisitie;
Uitvoering gegeven aan afspraken op het NLO;
Opzet gezamenlijke excursie Limburg met
bestuurlijke deelname van Gelderland
gecoördineerd (begin 2014);
Actief bijgedragen aan diverse PRO adviezen (zie
jaarverslag PRO).
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 25 / 57
Samenwerkingsoverleg NMF
Samenwerking heeft geleid tot effectiever werken
van de medewerkers van de GNMF.
Effectiviteit samenwerking is vergroot, zowel intern
(bedrijfsvoering) als extern;
Samenwerking heeft geleid tot onderlinge
uitwisseling en verbetering van de bedrijfsvoering;
Met samenwerking zijn projecten geacquireerd.
Secretariaat Samenwerkingsoverleg Water
Natuur en milieudoelstellingen worden optimaal
opgenomen in de Deltadeelprogramma’s en de
nieuwe stroomgebied beheerplannen van de
KRW;
De Natuur en Milieufederaties zijn bekend met de
prioritaire landelijke waterthema’s;
In het OIM zijn de belangrijke waterthema’s van de
NMF op de agenda gezet.
Samenwerking met IVN en SLG
Gezamenlijk werkplan voor 2014 opgezet;
Samenwerking in aantal projecten al succesvol
uitgeprobeerd.
Beroepsprocedures
Daar waar het strikt noodzakelijk is, uit overleg
geen oplossing is gekomen kan besloten worden
tot de gang naar de rechter en/of Raad van State.
Dit bij groot belang voor natuur, milieu en
landschap, het voorkomen van een precedentwerking of het realiseren van noodzakelijke
jurisprudentie e.d.
Gerealiseerd 242,5 uren / € 22.842,=
GNMF participeert in DB van de 12 NMF’s. DB
geeft leiding aan de samenwerking. Verder
participeert de GNMF in de themateams Klimaat
en duurzame bedrijvigheid, Ruimte en natuur en
Binding. Ook op het gebied van interne
bedrijfsvoering zoeken we samenwerking;
De NMF’s hebben geparticipeerd in het SER
energieakkoord en zijn mede ondertekenaar;
Acquisitie wordt geprofessionaliseerd, waarbij
opwaarderen van succesvolle provinciale
projecten de belangrijkste aanpak is.
Gerealiseerd 167 uren / € 14.541,=
Bijgedragen aan Jaarrapportage
Natuurmonumenten 2012;
Bijgedragen aan Acquisitie- en Activiteitenplan
NMF 2013 en Activiteitenplan NMF 2014;
halfjaarrapportages NMF 2013 opgesteld;
Wateroverleg platform Ruimte en Natuur NMF
georganiseerd;
Inzet NMF bij het OIM geagendeerd;
Overleg gevoerd met RWS over waterkwaliteit
Rijkswateren.
Gerealiseerd 93 uren / € 8.860,=
Met IVN en Landschapsbeheer Gelderland een
gezamenlijk werkplan Meerjarig educatief
programma opgesteld;
Intensivering samenwerking heeft geleid tot
gezamenlijke huisvesting.
Gerealiseerd 54,5 uren / € 6.196,=
Beroepsprocedures ingesteld tegen
Bestemmingsplan buitengebied Barneveld m.n.
vanwege mogelijkheid tot etagebouw intensieve
veehouderij en ruimere mogelijkheden dan andere
gemeenten bieden;
Tevens, mede namens vereniging
Natuurmonumenten, beroep ingediend tegen
Bestemmingplan buitengebied Lochem 2010
correctieve herziening vanwege het mede
Begroot 250 uren / € 22.500,= /onzeker € 13.500,=
Het CRM systeem eTapestry is gezamenlijk
aangeschaft. T.a.v. BTW wordt gezamenlijk
overleg gevoerd met de belastingdienst. En op het
gebied van werving wordt gezamenlijk gewerkt
aan deskundigheidsbevordering;
Op het gebied van projectacquisitie wordt
gezamenlijk ingezet o.a. op Footprint, Hier
Opgewekt en uitwerking SER akkoord.
Begroot 40 uren / € 3.600,= / onzeker € 3.600
Bijwonen OIM en informatie-uitwisseling met NMF
m.b.t. Deltaprogramma en waterkwaliteit (KRW);
Coördinatie van de landelijke bijdragen
Deltaprogramma, waaronder vooral de
deelprogramma’s Veiligheid, Zoetwater en
Nieuwbouw en Herstructurering;
Kennis nemen en uitwisselen van informatie met
NMF m.b.t. voorgenomen rijksbeleid waterkwaliteit
en waterkwantiteit.
Begroot 200 uren / € 18.000,=
Vanwege discussie met provincie over werkplan
kon de uitvoering pas in 2014 beginnen.
Begroot 50 uren / € 5.000,=
Inmiddels weer met gemeente Barneveld rond de
tafel om behandeling verder behandeling beroep
te voorkomen. Heeft geleid tot compromis waarbij
de raad van Barneveld deze bestemmingsplanwijziging in een beleidsnotitie heeft vastlegt.
GNMF heeft daarop haar beroep ingetrokken;
Van het beroep parklaan Ede wordt een uitspraak
binnenkort verwacht;
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 26 / 57
bestemmen van agrarische gronden met waarde
en EHS voor sport- en motorsportterrein;
Rampbestrijdingsplan TWO Nijmegen. Samen met
Vereniging Leefmilieu beroep aangetekend bij de
rechtbank; Beroep ingesteld en schorsingsverzoek
gevraagd voor bestemmingsplan bedrijventerrein
Kanaalhavens Nijmegen, samen met gemeente
Beuningen en vier lokale bewoners- en
milieuorganisaties, vanwege niet in acht nemen
van de VNG-richtafstanden voor risicovolle
bedrijven tot woonbebouwing in Weurt.
Met aangesloten groepen beroep ingesteld tegen
bestemmingsplan Wylerbergmeer en
bestemmingsplan buitengebied Doetinchem.
Beroep bij RvS tegen Parklaan Ede loopt nog.
Beroep tegen Rhederhof plannen ingetrokken na
overleg met initiatiefnemer;
Bij rechtbank beroep aangetekend tegen
prijscompensatieregeling budgetsubsidie.
Klachtenlijn
Binnen 14 dagen afhandelen van klacht door
geven van ter zake doende reactie;
Geen urenregistratie / geen kosten
Eén klacht binnengekomen over ongevraagd
informatie mailen over steenkoolgasactie binnen 2
dagen afgehandeld.
Acquisitie
Acquireren van projecten, nog uit te voeren in
2013, ter grootte van minimaal € 13.410,= en
acquireren van nieuwe projecten voor 2014.
Gerealiseerd 196,5 uren / € 16.424,=
De acquisitie van de projecten “Stook je Rijk
2014”, “Hier Opgewekt Gelderland”, “Windpower
Nijmegen” en “Geef om Gelderland –
gierzwaluwen” zijn succesvol verlopen. In 2013 is
van deze projecten ongeveer € 55.000,= besteed.
Voor de projecten “Hattemerpoort”, “Schone
Rivieren” en “LNG-dialoog” is acquisitie in 2013
gestart. In 2014 zal duidelijk worden of deze
succesvol zijn verlopen. De projecten
“Biodiversiteit in de bouwgrondstoffenmarkt” en
“Helpdesk Zon” zijn in 2013 ingediend, maar
helaas niet gehonoreerd.
Beroep Rampenbestrijdingsplan TWO afgewezen
omdat de rechtbank een rampbestrijdingsplan
slechts een operationeel plan zonder
rechtsgevolgen acht. De omvang van de
beschouwde rampscenario`s (beperkte brand dan
wel een complexbrand) doet volgens de rechtbank
niet ter zake.
Schorsingsverzoek afgewezen. Geen
spoedeisend belang om het besluit direct te
schorsen. Op dit moment is er geen risicovol
bedrijf dat zich op korte termijn wil vestigen.
Beroep van GNMF en omwonenden tegen
Natuurbeschermingswetvergunning illegale
uitbreiding van varkenshouderij in Oldebroek
gewonnen.
Bezwaar ingediend tegen prijscompensatiebesluit
GNMF budgetsubsidie. Door
bezwaarschriftencommissie grotendeels in gelijk
gesteld. Na succesvolle mediation begin 2014
beroep ingetrokken.
Geen uren opgenomen in begroting
Klager vond opsturen informatie onbeschoft, maar
had bij zetten handtekening tegen steenkoolgas
aangegeven dat hij op de hoogte wilde worden
gehouden.
Begroot 390 uren/€ 35.100,=/onzeker € 13.410,=
Het acquireren van projecten neemt een steeds
groter tijdsbeslag in van de werkzaamheden van
de GNMF. Om te voorkomen dat deze kosten
teveel op de overhead van de GNMF drukken,
worden deze apart gefinancierd uit eigen
middelen.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 27 / 57
BELEID EN ORGANISATIE
Keuze van de projecten en activiteiten in relatie tot provinciale
prioriteiten
De GNMF heeft op basis van eigen prioriteiten, prioriteiten van haar achterban en prioriteiten die
gezamenlijk gemaakt zijn met andere milieufederaties gekozen voor een mix van projecten en
activiteiten. De GNMF-prioriteiten werden mede ingegeven door de prioriteiten van de Provincie (PS en
GS), het bestuursakkoord tussen Rijk en Provincies en het werkgebied van de provincie dat zich vooral
richt op het groenblauwe raamwerk en het rode raamwerk. Zo zijn de volgende prioriteiten uit het
Collegeakkoord van GS en Provinciale Staten vertaald naar de volgende concrete projecten en
activiteiten:







Andere houding t.a.v. meer betrekken burgers bij activiteiten en keuzes (Uitdagend Gelderland
pagina 3): zie projecten Geef om Gelderland, Groei Veestapel, Berendonck, Schaliegas, Nacht
van de Nacht, maar ook opzetten coöperatie windenergie Nijmegen, Beginspraak,
Ondersteuning Voorloperbedrijven en Meerjarig educatief programma;
Speerpunt Dynamische steden en vitale regio’s: zie structureel werk Regio overleggen
achterban, adviesverlening in de PRO en inzet op lokaal duurzame energieprojecten
Speerpunt Bereikbaarheid: zie structureel werk Wegen mobiliteit, bedrijventerreinen en logistiek;
Speerpunt Ruimtelijke Ordening: zie adviesverlening in PRO, bijdrage via Manifestpartners en als
voorzitter werkgroep Planologie van manifestpartners en gemeenten;
Speerpunt Water: zie projecten Regionaal waterbeleid, Big Jump, Deltaprogramma Rivieren en
Ruimte voor de rivier;
Speerpunt Klimaat en energie o.a. t.a.v. energietransitie en Revolving fund: zie project Stook je
Rijk, Servicepunt Hier opgewekt, structureel werk Klimaat en energie en Klimaatcorridor A15;
Speerpunten Landelijk gebied/Nieuwe contouren voor de EHS: zie voorzitterschap
Planologiewerkgroep van de manifestpartners en de gemeenten;
.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 28 / 57
Interne organisatie
2013 was voor de GNMF een redelijk jaar. Het personeelsbestand is verder gekrompen doordat een
inhoudelijk medewerker met een tijdelijk contract de organisatie helaas heeft verlaten.
Net zoals voorheen is er volop werk gemaakt van acquisitie, om aan de inspanningsverplichting
(budgetsubsidie beperkten tot 40% van de omzet) van de provincie te voldoen. Dit heeft helaas niet voor
voldoende inkomsten kunnen zorgen, waardoor we in 2012 met een iets hoger percentage hebben
moeten afsluiten. Verwachting is dat het percentrage budgetsubsidie t.a.v. de totale omzet in de komende
jaren weer onder de 40% wordt gebracht (o.a. door een verdere vermindering van de structurele bijdrage
van de provincie)
Bestuur en Raad van Advies
Rol van het bestuur: de Raad van Advies kiest (op voordracht van bestuur en directeur) een Bestuur
In het bestuur hebben zitting: vertegenwoordigers van aangesloten organisaties, onafhankelijke leden en
de voorzitter. Het bestuur stuurt de Stichting aan t.w.: het bureau van de GNMF met als verantwoordelijke
de directeur, de activiteiten, de strategische koers, de organisatie en de financiële gang van zaken.
Daartoe stelt zij 4 jaarlijks een Strategisch plan op met daarin globaal het beleid voor die jaren. Jaarlijks
stelt zij het Werkplan en de Begroting vast evenals het Jaarverslag en de Jaarrekening.
Het bestuur heeft echter ook een controlerende rol richting stichting, directeur en bureau. Dit doet zij
door 4 maal per jaar de kwartaalcijfers te bekijken en te analyseren en door regelmatig (tussentijds)
projecten te evalueren.
Gewenste samenstelling bestuur: De leden van het bestuur worden enerzijds gekozen uit de
aangesloten groepen. Van deze leden wordt verwacht dat ze weten wat er in de achterban van de GNMF
leeft en dat zij deze meningen op bestuurlijk niveau kunnen vertalen en vertolken. Dit heeft zowel te
maken met verwachtingen ten aanzien van de inbreng van de GNMF, inhoudelijke inbreng, regionale
inbreng als wel verschillen tussen meer milieu gerichte en meer natuur en landschap gerichte groepen.
Van de onafhankelijke leden wordt verwacht dat ze op bestuurlijk niveau de geluiden uit de samenleving
kunnen vertalen naar gewenste activiteiten van de GNMF. Daarnaast wordt inhoudelijke en
communicatieve kennis verwacht op de inhoudelijke terreinen waar de GNMF zich mee bezig houdt.
De Voorzitter:
De voorzitter is bij voorkeur een gezaghebbend figuur, die in Gelderland aanzien heeft en beschikt over
een breed netwerk. De voorzitter is als bestuurder aanspreekpunt voor aangesloten organisaties, In de
externe profilering opereert de voorzitter complementair aan de directeur, met name op een ander niveau
van contacten; de voorzitter vervangt de directeur in bijzondere gevallen. De voorzitter onderhoudt goede
relaties met Provinciale bestuurders: Commissaris van de Koning, gedeputeerden.
De rol van de voorzitter (Vz) in relatie tot :
- bestuur: agendabepaling en voorzitten van het bestuur; hier worden belangrijke strategische en
inhoudelijke onderwerpen geagendeerd, besproken en besloten. Het bestuur is zeer divers
samengesteld met zeer competente mensen, waarbij het soms lastig is om tot een eensluidende
koers te komen en (vanwege de interessante onderwerpen waarbij men zeer betrokken is) om alle
zaken in beperkte tijd af te handelen. Benodigde eigenschappen: goed voorzitten, goed kunnen
luisteren, tijdig afkappen van niet relevante sporen, gevoel voor kameraadschappelijkheid, respect
voor de verschillende achtergronden van waaruit bestuursleden argumenteren, om kunnen gaan
met verschillende disciplines, overzicht houden.
- Raad van Advies : De Raad van Advies wordt door het bestuur ingeschakeld om te adviseren over
het Jaarverslag, de jaarrekening, het Werkplan, de Begroting en de Standpunten van de GNMF.
De voorzitter zit in de regel bij de Raad van Advies en geeft daar indien gevraagd de standpunten
van het bestuur weer.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 29 / 57
-
directeur; Voor de Directeur fungeert de voorzitter als klankbord; benodigde eigenschappen: goed
bijhouden wat er inhoudelijk speelt, en waar de GNMF op moet reageren.
bureau: Voor de werknemers van het bureau van de GNMF is het belangrijk dat zij er vertrouwen
in kunnen hebben dat hun directeur goed gecoacht wordt, dat het bestuur voldoende weet waar ze
het over hebben en dat het bestuur zichtbaar en aanspreekbaar is op belangrijke onderwerpen. De
voorzitter speelt daarin een belangrijke rol: moet toegankelijk zijn en inhoudelijk op de hoogte,
betrokken zijn bij het reilen en zeilen van de organisatie en de mensen daarin.
Bestuursleden en hun zittingsperiode
Functie / aangesloten
Naam
organisatie
benoemd sinds herbenoeming/zitting tot
J.P. van Soest
voorzitter
december 2011
M.F.G. van der
Jagt
secretaris / Stichting Werkgroep
Milieuzorg Apeldoorn
december 2009
W.J. Cleijne
penningmeester
december 2010
M.H. Kiers
A. van der
Sande
december 2007
Milieu- en natuurvereniging
Groentje
december 2004
G. den Hartogh Milieuwerkgroep Buren e.o
december 2008
A. van
Rootselaar
december 2010
H.J. Brons
Vereniging Mooi Wageningen
februari 2013
W.J. Eckhardt
februari 2013
F. Bloemers
februari 2013
Raad van Advies, leden en hun zittingsperiode
Naam
Organisatie
benoemd sinds
herbenoeming/zitting tot
herbenoemd december 2012 en
zitting tot december 2016
zitting tot december 2015 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot december 2016 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot december 2016 met
mogelijkheid tot verlenging
herbenoemd december 2012 en
zitting tot december 2016
herbenoemd 2011 en zitting tot
december 2015
zitting tot februari 2015 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot februari 2015 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot december 2016 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot december 2016 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot december 2016 met
mogelijkheid tot verlenging
J.P. Bevoort
Vereniging Bos en Kuil
december 2008
D. Kuipers
december 2011
W. Tienstra
Hengelsport Federatie Midden
Nederland
Natuurmonumenten
Gelderland
Vereniging Landschap en
Milieu Hattem
Stichting Natuur en Milieu
Aalten
Milieuwerkgroep Buren e.o.
K. Otermann
IVN Oost-Veluwezoom
februari 2011
T. Stoltenborg
Stichting Natuur en Milieu
Aalten
Stichting Het Geldersch
Landschap
Milieuvrienden Duiven
februari 2011
Stichting Milieuwerkgroepen
Ede
december 2012
W. Hellevoort
T. te Winkel
G. Krajenbrink
L .Cleiren
H. Plantenga
E. Speulman
zitting tot december 2015 met
mogelijkheid tot verlenging
herbenoemd december 2013 en
zitting tot december 2017
zitting tot december 2014 met
mogelijkheid tot verlenging
herbenoemd 2011 en zitting tot
december 2015
zitting tot december 2012,
afgetreden februari 2013
zitting tot december 2012,
afgetreden februari 2013
zitting tot december 2014 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot februari 2017 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot februari 2017 met
mogelijkheid tot verlenging
zitting tot februari 2017,
afgetreden 17 mei 2013
december 2012
december 2012
december 2008
december 2007
december 2012
december 2012
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 30 / 57
Benoemingsprocedure Bestuur en Raad van Advies
Een Bestuurslid dan wel Raad van Advies lid wordt benoemd voor een maximale zittingsperiode van 4
jaar. Het Bestuur dan wel Raad van Advies stelt een rooster van aftreden op (zie hierboven).
Bestuursleden en Raad van Advies leden kunnen één maal voor een aansluitende periode worden
benoemd. Het Bestuur verzoekt voor het verstrijken van de zittingsperiode van een Bestuurslid dan wel
Raad van Advies lid aan de aangesloten organisaties om een kandidaat voor te dragen, of om aan te
geven of ze mogelijk bezwaar hebben tegen de door het Bestuur voorgedragen kandidaat. Het Bestuur
draagt vervolgens een Bestuurslid dan wel Raad van Advies lid voor aan de raad van Advies. Ook geeft
zij door wat de reactie van de aangesloten groepen was en of er eventueel tegenkandidaten zijn
voorgedragen. Bestuursleden en Raad van Advies leden worden benoemd door de Raad van Advies bij
meerderheidsbesluit.
Verantwoordingsverklaring Stichting Gelderse Natuur en Milieufederatie
De bestuursleden van de Gelderse Natuur en Milieufederatie onderschrijven de volgende principes:
1. Binnen de instelling dient de functie ‘toezicht houden’ (het kritisch volgen van de organisatie en haar
resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het ‘besturen’ (vaststellen of goedkeuren van plannen) en
van de ‘uitvoering’.”
2. De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en
doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling.
3. De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de
informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten.
In deze verantwoordingsverklaring wordt beschreven op welke manier de Gelderse Natuur en
Milieufederatie invulling geeft aan deze principes.
Ad 1 Functiescheiding tussen toezicht en uitvoering
Bij de Gelderse Natuur en Milieufederatie is de uitvoering van het beleid gescheiden van de functie
‘besturen’ en ‘toezicht houden’. Statutair is bepaald: ‘Het bestuur is belast met het besturen van
stichting’, in de zin van, het vaststellen van beleid en het toetsen en monitoren van de uitvoering. De
Raad van Advies heeft daarbij de taak van het kritisch volgen van de organisatie en het bestuur hierover
gevraagd en ongevraagd advies te geven. De manier waarop deze scheiding plaatsvindt is vastgelegd in
het besluit Beschrijving en besluit scheiding tussen functie ‘toezicht houden’, ‘besturen’ en ‘ uitvoering’ bij
de Gelderse Milieufederatie, vastgesteld in de bestuursvergadering van 25 november 2009 en aangepast
op 31 oktober 2012 vanwege vragen van het CBF t.a.v. een helderder taakverdeling en vanwege de
naamswijziging van de GNMF.
Statutair is bepaald: ‘Het bestuur is belast met het besturen van stichting’, in de zin van, het vaststellen
van beleid en het toetsen en monitoren van de uitvoering. De Raad van Advies heeft daarbij de taak van
het kritisch volgen van de organisatie en het bestuur hierover gevraagd en ongevraagd advies te geven.
Hiervoor worden de bestuursvergaderingen in december (werkplan en begroting) en in mei (jaarverslag
en jaarrekening) gebruikt.
Het bestuur heeft daarnaast de taak om het beleid te controleren. Dit gebeurt elk kwartaal (in de
vergaderingen in april, augustus/september, oktober en januari) aan de hand van kwartaalcijfers en
kwartaalevaluaties.
Over de taakverdeling tussen directie (uitvoering) en bestuur (besturen) zijn afspraken vastgelegd in het
directiestatuut, vastgesteld op 27 oktober 2005.
Over de taakverdeling binnen het bestuur zijn afspraken vastgelegd in het bestuursbesluit Taakverdeling
c.q. verantwoordelijkheden van bestuur Gelderse Milieufederatie, vastgesteld op 8 juli 2009. Bij wijziging
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 31 / 57
van de bestuurssamenstelling kan de taakverdeling bij bestuursbesluit worden gewijzigd op basis van de
deskundigheden van de afzonderlijke bestuursleden.
Ad 2 Optimale besteding van de financiële middelen
De stichting Gelderse Natuur en Milieufederatie heeft ten doel de bevordering van natuurbehoud,
landschapsbescherming en milieuzorg in de provincie Gelderland, alles in de meest ruime zin.
De Gelderse Natuur en Milieufederatie werkt voortdurend aan verbetering van de projectmatige aanpak
van haar werkzaamheden. Alle activiteiten zijn gericht op het realiseren van de doelstelling van de
Gelderse Natuur en Milieufederatie.
Optimalisering van de effectiviteit van de organisatie vindt op de volgende manier plaats:
 De directie stelt jaarlijks een werkplan met begroting op, waarin onder meer de gewenste resultaten,
begrote kosten en beoogde financiering per project zijn vastgelegd. De Raad van Advies toetst dit
werkplan met begroting en geeft advies aan het bestuur. Het bestuur toetst dit werkplan met
begroting en stelt het vast.
 Om te komen tot een verdere optimalisatie van de werkwijze van de organisatie worden in het
strategisch plan en het werkplan speerpunten benoemd waarin hoofdzaak de te besteden middelen
aan worden besteed (zie hiervoor het strategisch plan en het werkplan).
 De directie voorziet het bestuur van financiële kwartaalrapportages, waarin de gerealiseerde cijfers
t.o.v. de begroting zichtbaar worden gemaakt.
 De directie informeert het bestuur over mogelijke overschrijdingen van de begroting of verschuivingen
van meer dan 10% binnen de hoofdposten op de begroting.
 Over de voortgang van het werkplan en de afzonderlijke projecten wordt conform de daarover
gemaakte afspraken aan de partners en subsidieverstrekkers gerapporteerd.
 De directie stelt een jaarverslag en een jaarrekening op conform de Richtlijn 650 Fondswervende
instellingen. De accountant controleert deze en voorziet de jaarrekening van een goedkeurende
accountantsverklaring. De accountant rapporteert rechtstreeks aan het bestuur over de jaarlijkse
accountantscontrole. Het bestuur toetst het jaarverslag en de jaarrekening en stelt deze na
advisering door de Raad van Advies vast.
 De Raad van Advies gebruikt het jaarverslag en de jaarrekening tevens als evaluatie document om te
bespreken hoe het werk van de Gelderse Natuur en Milieufederatie effectiever kan. Ook hierover
geeft ze advies aan het bestuur.
 Minimaal één keer in de vier jaar stelt het bestuur een Strategisch plan/notitie op. In dit Strategisch
plan/notitie benoemt de GNMF de speerpunten voor de komende jaren en de daarbij horende
richtinggevende doelstellingen. Deze legt ze voor advies voor aan de Raad van Advies en de
medewerkers van de Gelderse Natuur en Milieufederatie. Vervolgens stelt het bestuur deze
Strategische notitie/plan, al dan niet aangepast, vast.
 De Raad van Advies kan verder het Bestuur gevraagd en ongevraagd adviseren.
 Het bestuur evalueert jaarlijks haar functioneren om te komen tot een verdere optimalisatie van het
functioneren van het bestuur als geheel. Indien nodig voert de voorzitter individuele
functioneringsgesprekken met de individuele bestuursledenleden.
 De organisatie streeft naar een verantwoorde verhouding tussen productiviteit en overhead. Als
referentiepunten hanteren we daarbij overheadgemiddelden van vergelijkbare goede
doelenorganisaties..
 Daarnaast werkt de Gelderse Natuur en Milieufederatie aan optimalisering van haar effectiviteit door:
- Structurele samenwerking met plaatselijke groepen, de afzonderlijke Natuur en Milieufederaties,
de (12 Provinciale) Natuur en Milieufederaties, terreinbeheerders en overige partners
- Uitwisseling van kennis over organisatieveranderingen en verbeteringsprocessen met andere
provinciale instellingen, andere Natuur en Milieufederaties, de Natuur en Milieufederaties.
Ad 3. Streven naar optimale relaties met belanghebbenden
De Gelderse Natuur en Milieufederatie ondersteunt mensen, die zich actief inzetten voor hun eigen
leefomgeving, voor zover passend binnen de doelstelling van de Gelderse Natuur en Milieufederatie. Zij
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 32 / 57
vervult de functie van vraagbaak, aanspreekpunt en coördinator van lokale activiteiten in Gelderland. Zij
beschikt daarvoor over een breed netwerk aan contacten, die bij deze ondersteuning van dienst kunnen
zijn.
Gerelateerd aan de doelstelling van de GNMF zijn belanghebbenden:
1. plaatselijke groepen en individuen, die zich inzetten voor natuur, milieu en landschap in Gelderland
2. beleidsmakers en beslissers in openbaar bestuur en bedrijfsleven, die invloed uitoefenen op het
terrein van natuur, milieu en landschap in Gelderland
3. samenwerkingspartners.
4. De GNMF zal zich blijven richten op beleidsbeïnvloeding via bestuurders en bedrijfsleven, maar wil
zich daarnaast meer richten op een goede en efficiënte informatievoorziening aan een breed publiek;
d.w.z. alle in natuur, milieu en landschap geïnteresseerde mensen.
De informatievoorziening is erop gericht om de effectiviteit van de activiteiten van de milieufederatie te
vergroten.
Concrete voorbeelden zijn:
 de vernieuwde website van de Gelderse Natuur en Milieufederatie, waarmee op een heldere manier
inzicht wordt gegeven in de visie, taken en rollen van de milieufederatie, in haar activiteiten en die
van haar collega-organisaties
 de digitale nieuwsbrief, waarmee geïnteresseerden actief worden geïnformeerd over actuele
ontwikkelingen en activiteiten.
Het jaarverslag en de jaarrekening van de Gelderse Natuur en Milieufederatie zijn bij de organisatie op te
vragen of via de website www.gnmf.nl te downloaden.
Een ieder is vrij om inbreng te leveren en te reageren op onze activiteiten en het te voeren of gevoerde
strategische en inhoudelijke beleid. Dat kan op verschillende manieren, maar onze website is daarvoor
een goed platform. Meningen, opvattingen of reacties worden zeer op prijs gesteld en worden in de
reguliere werkprocessen van beleidsvorming en uitvoering meegenomen.
Tot slot bestaat er voor belanghebbenden de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij de
milieufederatie, als zij het bijvoorbeeld niet eens zijn met de uitvoering van activiteiten of constateren dat
er sprake is van inconsistentie van beleid. Voor een correcte verwerking van de klachten is in 2005 de
Klachtenprocedure Gelderse Milieufederatie vastgesteld.
Doelstellingen van deze procedure zijn:
1. Klachten afhandelen op een vooraf vastgestelde eenduidige wijze, om de servicegraad naar de
aangesloten organisaties, relaties, partners en geïnteresseerden te bewaken.
2. Ten behoeve van bestuur en/of management inzicht verschaffen in het totale aantal, de soort en de
ernst van klachten om zo, waar nodig en mogelijk, te komen tot aanbevelingen om werkprocessen of
de inhoudelijke koers aan te passen of te wijzigen.
De volledige tekst van de klachtenprocedure is bij de Gelderse Natuur en Milieufederatie op te vragen.
Aldus vastgesteld in de bestuursvergadering van 30 oktober 2012
Overige relevante nevenfuncties Bestuursleden



J.P. van Soest: directeur eigen adviesbureau Advies voor Duurzaamheid, (onderdeel lid van
coöperatief samenwerkingsverband De Gemeynt), voorzitter bestuur van Stichting Centrum
Landbouw en Milieu, lid RvC CLM BV, lid RvA Triodos Private Banking , bestuurslid Stichting
SOML, Voorzitter Raad van Advies De Groene Zaak, lid Werkgroep Milieu, Energie en
Duurzaamheid adviesgroepen herziening omgevingsrecht, bestuurslid Energy4All Foundation, lid
RvC Energiefonds Overijssel, lid Adviesraad Stichting Trees4All.
M.H. Kiers: adviseur bij Arcadis Nederland
M.F.G. van der Jagt: bestuurslid Stichting Werkgroep Milieuzorg Apeldoorn en lid CRO-Teuge
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 33 / 57




A. van Rootselaar: bestuurslid IJsselmeervereniging
H.J. Brons: bestuurslid Vereniging Mooi Wageningen
W.J. Cleijne: n.v.t.
W.J. Eckhardt: n.v.t..
Bezoldigingsbeleid en vergoedingsbeleid bestuursleden; functioneren bestuur
Het bestuur bestaat geheel uit vrijwilligers. Voor hun deelname aan het bestuur wordt dan ook geen
salaris of onkostenvergoeding betaald. Wel bestaat de mogelijkheid voor bestuursleden om reis- en
eventuele verblijfskosten te declareren indien ze hierom vragen. Hiervan is in 2012 door enkele
bestuursleden gebruik gemaakt op basis van declaratie treinkaartjes en gereden autokilometers..
In 2012 is door het bestuur van de GNMF 9maal vergaderd. Vanwege de door de Provincie
aangekondigde bezuinigingen diende er actief beleid te worden gevoerd teneinde de gevolgen hiervan
zoveel mogelijk te beperken .Mede door deze inspanning is de uiteindelijke bezuiniging lager uitgevallen
dan oorspronkelijk door GS voorgesteld. Vervolgens is er door het bestuur het nodige werk verricht
teneinde de gevolgen van de bezuinigingen zo soepel mogelijk binnen de organisatie in te passen
Medewerkers en salariëring
Bij de GNMF werkten in 2013 dertien medewerkers (8,3 fte). Het salaris (inclusief sociale lasten en
pensioenlasten, exclusief eventuele jubileumuitkeringen) voor de directie bedroeg in 2013 € 84.322 (op
basis van 1 fte=38 uur). Voor de inhoudelijke medewerkers: € 67.522 en voor de medewerkers
secretariaat: € 53.329. Hiermee voldoet de GNMF ruimschoots aan de door de provincie Gelderland,
t.a.v. te subsidiëren projecten en instellingen en aan de gestelde ‘Balkenendenorm’ van € 228.599,= voor
het jaar 2013.
De grondslag van de beloning is vastgesteld volgens een eigen loonschaal, vastgelegd in het
Personeelshandboek. Deze loonschaal is afgeleid van de door de provincie Gelderland vastgestelde
salarisschaal voor de gesubsidieerde instellingen. Deze salarisschaal werd in het verleden elk jaar door
de provincie gepubliceerd, maar sinds een flink aantal jaren zijn ze hiermee gestopt. Sinds die tijd
hanteert dus de GNMF een eigen salarishuis. De bezoldiging van de directeur maakt onderdeel uit van dit
salarishuis.
Gemiddeld Ziekteverzuim lag in 2013 op 1,8 % (inclusief zwangerschapsverlof 2,3%).
Relevante nevenfuncties Directeur en Adjunct Directeur:
De directeur Volkert Vintges was tot oktober 2013 onbezoldigd voorzitter van GroenLinks Nijmegen,
Tevens had hij bezoldigd (urendeclaratie) zitting in Dagelijks Bestuur van de landelijke stichting Natuur en
Milieufederaties (samenwerkingsorgaan van alle 12 NMF’s) en onbezoldigd voorzitter Stichting Wiek II
t.b.v. ontwikkeling en bouw van een burgerwindturbinepark Nijmegen.
De adjunct-directeur Joost Reijnen had geen nevenfuncties in 2013.
Beleid met betrekking tot vrijwilligers en stagiairs
Vrijwilligers kunnen een meerwaarde vormen voor het werk van de GNMF. Ook kunnen ze door hun
vrijwilligerswerk kennis of ervaring opdoen die voor één van de aangesloten organisaties van belang kan
zijn. Soms werken er bij de GNMF vrijwilligers een bepaalde periode aan een specifieke klus of ondersteunen ze een project. Deze vrijwilligers sluiten met de GNMF een vrijwilligersovereenkomst.
Stagiairs vormen een bron van potentiële toekomstige medewerkers. Dit kan voor een vast dienstverband
zijn, maar ook voor een tijdelijk dienstverband als projectmedewerker. Informatie over hoe een stagiair de
stageperiode bij de GNMF heeft doorgebracht, wordt dan waardevolle informatie, evenals observaties
met betrekking tot bepaalde vaardigheden van de stagiairs. De stage-instelling sluit met de GNMF een
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 34 / 57
stageovereenkomst af. Voor vrijwilligers en stagiaires geldt eenzelfde declaratieregeling als voor
bestuursleden.
Kosten beheer en administratie
De GNMF hanteert de norm dat de kosten voor beheer en administratie niet uitstijgen boven de 30% en
streeft naar een beperking tot 20%.
Voor 2012 waren de kosten voor beheer en administratie 19,3%. Voor 2013 is deze 17,6%.
Voor een nadere specificatie zie het verkort financieel verslag.
CBF-keurmerk en ANBI
De GNMF heeft sinds 2002 het CBF-keurmerk voor goede doelen. Hiervoor moesten enkele wijzigingen
in de organisatie aangebracht worden. Gekozen is om de Raad van Advies om te vormen tot een Raad
van Advies. In 2005 heeft dit zijn beslag gekregen in een aanpassing van de Statuten.
Ook diende er een zwaardere accountantsverklaring te worden afgegeven dan de tot dan toe gebruikelijke samenstellingsverklaring. Hiervoor zijn de nodige aanpassingen doorgevoerd. Dit proces is met
succes verlopen; zie de accountantsverklaring over 2006, 2007 en 2008.
Ook het CBF had geen commentaar meer op de jaarverslagen van 2006, 2007 en 2008. Vanaf Jaarverslag 2009 zijn de criteria voor het verkrijgen van het CBF keurmerk aangescherpt. Het CBF had t.a.v.
het jaarverslag 2009 één afwijking C die binnen één jaar verholpen diende te zijn. Het handelt hier over
de herziene richtlijn 650. Voorts waren er enkele opmerkingen ten aanzien van de verantwoordingsverklaring. Dit afwijkingen en opmerkingen zijn inmiddels verwerkt.
Op het jaarverslag 2010 had het CBF de volgende opmerkingen: de staat van baten en lasten en de
begroting volgen nog niet de functionele indeling conform de richtlijn en maakt een beperkte aansluiting
op de indeling naar de 3 doelstellingen van de GNMF in het jaarverslag. Ook de wijze van benoeming
van het bestuur is nog niet in de verslaggeving opgenomen. Ook deze opmerkingen zijn inmiddels
verwerkt.
Na de periodieke controle in 2012 heeft het CBF op het jaarverslag van 2011 de volgende afwijkingen C
geconstateerd: explicietere toelichting hoe bestuur invulling geeft aan ‘toezichthouden’ en nauwkeuriger
beschrijving (beperkte) volmachten bestuur en directeur. Doordat de GNMF in 2014 een vereniging wordt
en de ALV de toezichthoudende rol overneemt wordt dit probleem ook opgelost. De beschrijving t.a.v.
volmachten is aangescherpt en de directeur is inmiddels beperkt gevolmachtigd. Ten aanzien van de
Richtlijn 640 zijn er enkele opmerkingen zoals opnemen relevante nevenfuncties directie, toevoegen
profielschets Toezichthoudend orgaan, opname bijlage 3 (lastenverdeling) en wijziging van enkele
benamingen. De GNMF is beoordeeld als Kansspelbegunstigde. Bij de volgende periodieke toets in
2015 zal ze op verzoek van de GNMF beoordeeld worden als Fondsenwervende instelling.
Duurzame bedrijfsvoering
Als maatschappelijke organisatie heeft de GNMF een voorbeeldfunctie op het gebied van Duurzame
Bedrijfsvoering. Temeer omdat zij overheden en bedrijfsleven uitdaagt om hiervan werk te maken. Het
betreft hier zowel de milieu als sociale kant van de bedrijfsvoering. Bij deze voorbeeldrol acht zij het van
belang hierover transparant te rapporteren in het jaarverslag.
Duurzaam inkopen vindt plaats op het gebied van elektriciteit, kantoorpapier, koffie en catering,
schoonmaak. De GNMF maakt volledig gebruik van Natuurstroom afkomstig van windenergie, zonneenergie en waterkracht. Daarnaast heeft de GNMF twintig zonnecellen in bruikleen van de Nuon. Deze
zijn op basisschool De Rode Buut in Nijmegen geplaatst. Aan de basisschool is gevraagd de zonnecellen
en de geplaatste display een plek te geven in de educatie over klimaat en energie. De GNMF is lid
geworden van Rijn en IJssel Energiecoöperatie.
In 2007 is de kantoororganisatie volledig klimaatneutraal gemaakt. De nadruk ligt op het verlagen van het
energieverbruik. In 2008 zijn de laatste enkelglas-ramen vervangen door dubbelglas. Er wordt
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 35 / 57
dubbelzijdig gekopieerd en geprint op FSC-gecertificeerd papier. De koffie heeft zowel een milieu- als
sociaal keurmerk. De overige ingekochte voedingsmiddelen zijn biologisch. Ook bij symposia, workshops
en achterbanbijeenkomsten wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van biologische producten. De
schoonmaak gebruikt uitsluitend biologisch afbreekbare zeep en microvezeldoekjes. In 2014 wordt een
vervolgstap gemaakt met het beperken van papier door het gebruik van een tablet door medewerkers.
Vanaf begin 2014 wordt Groene stroom en Groen gas afgenomen via Greenchoice. De resterende CO2uitstoot (7 ton in 2013) is gecompenseerd door middel van Golden Standard projecten (Climate Neutral
Group). Het pensioenfonds AVERO is gevraagd de opgebouwde pensioengelden duurzaam te beleggen.
De reserves van de GNMF zijn zoveel mogelijk op een spaarrekening van de ASN geplaatst.
Structurele samenwerkingsverbanden
De GNMF werkt nauw samen met de elf andere milieufederaties (in de stichting De Natuur en Milieufederaties). Zo willen we zorgen voor optimale invloed op het beleid inzake natuur, milieu en landschap
welke op mondiaal niveau, in de EU, op landelijk niveau en in Gelderland wordt vormgegeven.
GNMF Vragen- en klachtenprocedure
Klachten en vragen zijn belangrijke signalen voor de GNMF. Personen die contact opnemen zijn gemotiveerd om ons iets te laten weten en doen moeite door te schrijven of te bellen. De GNMF kan met die
informatie zaken verbeteren, inhoudelijke discussie aanscherpen of weet wat er intern is misgegaan.
Het is van belang dat de GNMF zorgvuldig omgaat met de klachten en vragen die haar bereiken.
Klachten dienen altijd door medewerkers van de GNMF zelf afgehandeld te worden. Bij vragen kan zo
nodig worden doorverwezen naar andere organisaties als de aanwezige kennis hiervoor niet binnen de
GNMF aanwezig is. Onzorgvuldige afhandeling kan flinke irritatie oproepen.
In 2013 is 1 klacht ingediend en behandeld. Zie hiervoor beschrijving onder hoofdstuk Communicatie en
Overleggen.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 36 / 57
In 2013 waren 110 organisaties aangesloten bij de GNMF
ORGANISATIE
Belangenvereniging Dijkbewaking Dodewaard
Bewoners Belangenvereniging Eerbeek-Zuid
Bewonersvereniging de Steenkamp en Omgeving
Bomenstichting Achterhoek
Boomrijk Nijmegen, Werkgroep
Consulentschap Natuur- en Milieueducatie Oost-Achterhoek
DeA Duurzame Energie Apeldoorn
Eigenarenvereniging De Stoere Houtman
G.A. van der Lugt Stichting
Gelders Overleg Milieukwartet
Geldersch Landschap & Kasteelen, Stichting
Hengelsportvereniging Deest
IVN Apeldoorn
IVN Arnhem
IVN Barneveld
IVN De Oude IJsselstreek e.o.
IVN Ede
IVN Eerbeek e.o.
IVN Oost Achterhoek
IVN Maas en Waal
IVN Nijkerk
IVN Noord Midden Achterhoek
IVN Oost Veluwezoom
IVN Rijk van Nijmegen
IVN West-Betuwe
IVN Zuidwest Veluwezoom
IVN Zutphen/Warnsveld
KNNV Arnhem e/o
KNNV Nijmegen
KNNV Noordwest Veluwe
KNNV Oost-Achterhoek
KNNV Vogelwerkgroep Wageningen
Kom op voor een Duurzame Wijk, Stichting
Koninklijke Nederlandse Jagers Vereniging
Kringloopcentrum De Liemers
Lingewaard Natuurlijk
Lochem Energie
Milieu- & Natuurvereniging ’t Groentje
Milieucentrum de Broeikas/Milieudefensie Nijmegen
Milieudefensie Arnhem
Milieudefensie Barneveld
Milieudefensie Culemborg
Milieudefensie Heumen
Milieugroep Heerde
Milieugroep Perspectief Elburg
Milieugroep Westervoort
Milieuraad Neede
Milieurecht De Graafschap, Stichting
Milieuvrienden Duiven
Milieuwerkgroep Buren e.o.
Milieuwerkgroep de Oude IJsselstreek, Stichting
Milieuwerkgroep Giesbeek
Milieuwerkgroep Midden Betuwe
Mooi Lochem, Stichting
PLAATS
Dodewaard
Eerbeek
Voorthuizen
Doetinchem
Nijmegen
Winterswijk
Apeldoorn
Arnhem
Arnhem
Eefde
Arnhem
Druten
Apeldoorn
Arnhem
Barneveld
Dinxperlo
Ede
Loenen
Eibergen
Kerkdriel
Nijkerk
Barchem
Rozendaal
Nijmegen
Tiel
Oosterbeek
Zutphen
Arnhem
Beek Ubbergen
Harderwijk
Zutphen
Wageningen
Arnhem
Druten
Zevenaar
Bemmel
Lochem
Wezep
Nijmegen
Arnhem
Barneveld
Culemborg
Malden
Heerde
't Harde
Westervoort
Neede
Laren
Duiven
Buren
Doetinchem
Giesbeek
IJzendoorn
Lochem
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 37 / 57
Mooi Wageningen
Natuur en Milieu Aalten, Stichting
Natuur- en Milieubescherming Putten, Stichting voor
Natuur- en Milieuplatform Brummen, Stichting
Natuur- en Milieuplatform Ermelo
Natuur- en Milieuraad Zutphen-Warnsveld, Stichting
Natuur- en Vogelwacht Culemborg
Natuur- en Vogelwerkgroep Bemmel
Natuurmonumenten Gelderland (districtscommissie)
Natuurmuseum Nijmegen
NIVON afd. Apeldoorn
NIVON afd. Arnhem
NovioVolta
Ons Waterkwartier, Wijkvereniging
Overbetuwe Groen Natuurlijk, Stichting
Platform Vlieghinder Teuge, Vereniging
Stichting A7
Stichting Aktief
Stichting Augustijnenbos Nijmegen
Stichting Behoud Horssense Bos
Stichting Behoud Natuurwaarden Enken Beekbergen
Stichting Doca
Stichting EVS – Eco Vrede
Stichting Hogenenk
Stichting Milieuwerkgroepen Ede
Stichting Natuur- en Cultuurbehoud Vierhouten
Stichting Natuur- en Milieuzorg Noord-West Veluwe
Stichting Natuurschoon Nunspeet
Stichting STA
Stichting tot behoud van Natuurgebieden
Stichting tot Behoud Veluwse Sprengen en Beken
Stichting Tussen de Rivieren
Stichting Weurt+
Tegengas, Vereniging
ValleiEnergie, Coöperatie
Vereniging Bos en Kuil
Vereniging Het Edelhert
Vereniging Landschap en Milieu Hattem
Vereniging Milieuzorg Epe
Vereniging Natuur en Milieu Wijchen
Vereniging Natuurwacht Bommelerwaard,
Vereniging tot Behoud van het Lingelandschap
Vereniging Wildbeheer Veluwe
Vijf Dorpen in 't Groen, Vereniging
Vogelbeschermingswacht Noord Veluwe
Vogelwerkgroep Arnhem en omstreken
Vogelwerkgroep De IJsselstreek
Vrienden van de Gorsselse Heide, Stichting
Vrienden van de Heemtuin Malden, Vereniging
Vrijwillig Landschapsbeheer Beuningen, Vereniging
Waardevol Tiel
Wagenings Milieu Overleg, Stichting
Werkgroep Leefklimaat Zevenaar, Stichting
Werkgroep Milieubeheer Groesbeek
Werkgroep Milieubeheer Rhenen, Stichting
Werkgroep Milieuzorg Apeldoorn, Stichting
Wageningen
Aalten
Putten
Brummen
Ermelo
Zutphen
Culemborg
Elst
Heveadorp
Nijmegen
Apeldoorn
Arnhem
Beuningen
Nijmegen
Elst
Teuge
Ellecom
Doetinchem
Nijmegen
Horssen
Beekbergen
Arnhem
Arnhem
Brummen
Bennekom
Vierhouten
Nijkerk
Nunspeet
Nunspeet
Tiel
Vorchten
Heerewaarden
Weurt
Joppe
Ede
Molenhoek
Apeldoorn
Hattem
Vaassen
Wijchen
Zaltbommel
Geldermalsen
Hoevelaken
Renkum
Elburg
Velp
Deventer
Gorssel
Malden
Weurt
Tiel
Wageningen
Zevenaar
Groesbeek
Rhenen
Apeldoorn
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 38 / 57
DOORKIJK IN 2014
De GNMF heeft ook in 2014 gekozen voor het werken met vier speerpunten en een aantal
etalageprojecten.
Speerpunt Kwaliteit Gelderse natuur
Het natuurbeleid en de kwaliteit van onze natuurgebieden staan onder grote druk vanwege de enorme
Rijks bezuinigingen. De doelen van de EHS, Natura 2000 e.d. lijken een speelbal te zijn geworden van de
politiek. Door de verambtelijking van het beleid (termen als Natura 2000, EHS, KRW in plaats van
gewoon natuur) is draagvlak afgebrokkeld. Hierdoor heeft het natuurbeleid ernstige averij oplopen. Aan
de andere kant liggen er kansen omdat draagvlak voor natuur nog steeds aanwezig is in de samenleving,
maar ook omdat het kabinet de uitvoering van EHS verder decentraliseert aan de provincies. Pakt
Gelderland deze kans op en maakt ze realisatie van het Gelders Natuur Netwerk/Groene Ontwikkelzone
(GNN/GO) voorheen EHS, Natura 2000, de Gelderse landschappen, maar ook de basiskwaliteit van de
zogenaamde Witte gebieden tot een provinciale ambitie? Pakken ook de spelers in het veld de kans en
vinden we creatieve mogelijkheden om met minder geld toch de doelen te realiseren?
Ondertussen gaat de biodiversiteit nog steeds achteruit als gevolg van versnippering, ammoniak,
verdroging, verstoring enz. Met dit speerpunt willen we ervoor zorgen dat met name de kwaliteit van de
natuur minimaal wordt behouden maar het liefst wordt vergroot, en dat ook een volwaardige GNN/GO
met essentiële verbindingen wordt gerealiseerd en beheerd. Vooral het beheer en de realisatie van de
GNN/GO en het afronden van de beheerplannen Natura 2000 staan voor 2014 hoog op de agenda. Maar
ook de vraag of gemeenten en provincie samen de kwaliteit van het Gelderse landschap kunnen
verbeteren.
De GNMF is van oordeel dat:
 In 2016 (landelijk evaluatiemoment EHS) de teruggang van de biodiversiteit in Gelderland gestopt
moet zijn (binnen en buiten het GNN/GO netwerk);
 In 2016 er een helder, eenduidig systeem moet zijn waarbij zodanige compensatie wordt geboden bij
ingrepen in het Gelders Natuur Netwerk/Groene Ontwikkelzone dat deze er netto op vooruit gaat;
 In 2018 in de Natura 2000-gebieden de verdroging opgelost moet met een goede waterkwaliteit (KRW
doelen) zijn en op zijn laatst in 2030 de stikstofdepositie gehalveerd moet zijn t.o.v. 2010;
 In 2025 of zoveel te eerder het Gelders Natuur Netwerk inclusief de belangrijkste verbindingen (EHS
moet dan afgerond zijn) moeten functioneren. Deze verbindingen doen tevens dienst als corridors
waardoor biodiversiteit als gevolg van klimaatverandering kan migreren.
Speerpunt Mooi landschap
Het (provinciaal) ruimtelijk beleid moet in de komende jaren een antwoord vinden op een aantal grote
uitdagingen. Allereerst demografisch, zoals regionale krimp van de bevolking en een totale krimp van de
beroepsbevolking. Maar ook veranderingen in ons klimaat en vooral de hoeveelheid water die we te
verwerken krijgen (overstromingen en perioden van droogte). Ten slotte kan ook de snelle ontwikkeling
en digitalisering van de informatie grote gevolgen hebben. Nu al zie je dat jongeren digitale
bereikbaarheid belangrijker vinden dan fysieke bereikbaarheid. Minder gebruik van de auto door jongeren
betekent bijvoorbeeld minder nadruk op nieuw asfalt. Daarbij komt dat de rol van de provincie als midden
bestuur door de invoering van de nieuwe Wro sterk is veranderd. Ook dit kabinet staat op het standpunt
dat regie en toezicht RO bij de provincies moet liggen. Weet Gelderland de regie naar zich toe te trekken
of verliest zij de grip op dit belangrijke terrein?
Maar ondanks deze krimp zien we nog steeds dat het landschap dreigt te worden aangetast door wegen,
bedrijventerreinen, kassen, megastallen, windmolens, autosloperijen, zendmasten, motorcross terreinen,
campings, boomkwekerijen, terugloop biodiversiteit landbouwgronden et cetera. Ook de nieuwe rol van
de provincie, waarbij ze niet meer automatisch alle gemeentelijke bestemmingsplannen moet
goedkeuren, gecombineerd met gemeenten die nu eenmaal meer aandacht hebben voor
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 39 / 57
binnenstedelijke, zoals sociale vraagstukken (zeker nu met alle bezuinigingen) vraagt om een actieve
provincie. Tegelijkertijd is er momenteel minder maatschappelijk geld beschikbaar voor het landschap,
en mogen we blij zijn als burgers of bedrijven bereid zijn mee te helpen het landschap te onderhouden en
te verfraaien. Dit vereist een goede combinatie van aan de ene kant de klassieke ruimtelijke
ordeningsplanologie met nadruk op de concentratie van ‘rood’ en andere kant een meer op
uitnodigingsplanologie gebaseerde ruimtelijke ordeningsbeleid. Hier ligt de grote uitdaging voor de
nieuwe Omgevingsvisie waar de Provincie nu mee bezig is.
Ten aanzien van congestie op weginfra blijven we op het standpunt staan dat dit het beste kan worden
opgelost door vermindering van de verplaatsingsdruk, door meer en beter openbaar vervoer en
fietsvoorzieningenverbreding en vervolgens aanpassingen aan bestaande wegen. Nieuwe infra komt pas
op de laatste plaats en dient zo min mogelijk overlast te bezorgen voor mens, milieu en natuur.
De GNMF is van oordeel dat:

In de nieuwe Omgevingsvisie de provincie zich niet alleen voor de provinciale belangen in de Natura
2000-gebieden en de EHS moet inzetten, maar samen met gemeenten ook voor de Nationale
Landschappen, e.d. én de basiskwaliteit van de witte gebieden.

De provincie zo veel mogelijk kiest voor concentratie van de versteningsopgave in plaats van deze
over het hele landelijk gebied uit te smeren;

In 2015 een provinciaal/gemeentelijk vereveningsbeleid van kracht moet zijn waarbij een percentage
van de investeringen voor en van de waardevermeerdering van nieuw stedelijk ruimtebeslag ten
goede komt aan kwaliteitsverbetering van natuur en landschap.

In samenspraak met marktpartijen er tools gebruikt en ontwikkeld moeten worden zodat het
landschap juist profiteert van economische ontwikkelingen;

In 2020 of zoveel te eerder de verrommeling en doorsnijding van het landelijk gebied gestopt moet
zijn en actief ingezet is op herstel van ruimtelijke kwaliteit. Doortrekken van de A15 middels een brug
over het Pannerdensch Kanaal is volgens ons dus nog steeds de slechtste optie;

In 2020 of zoveel eerder de landbouw echt duurzaam produceert en boeren beloond worden indien
ze hierin voorop lopen.
Speerpunt Klimaat en energie
Klimaatverandering is waarschijnlijk de grootste uitdaging die de wereld op dit moment heeft. Aangezien
het proces al volop gaande is moeten we maatregelen nemen om de veranderingen op te vangen, maar
voor milieuorganisaties blijft toch de grootste uitdaging om dit proces te keren.
Wat daarbij opvalt is dat veel burgers wel beseffen dat er iets staat te gebeuren maar door gerichte acties
van klimaatsceptici in wetenschap en politiek, met op de achtergrond grote bedrijven die belangen
hebben in fossiele brandstoffen, is men er ook in geslaagd om twijfel te zaaien over het broeikaseffect en
de rol van de mens hierin. Gelukkig heeft dit Kabinet weer gekozen voor een ambitieuzer klimaatbeleid,
maar in de uitvoering kan veel weer mis gaan. Het nieuwe SER energie akkoord biedt voldoende
handvatten voor provinciale en gemeentelijke klimaatambities, zoals het nieuwe provinciale
klimaatprogramma.
Provinciale en gemeentelijke klimaatprogramma`s zijn gericht op de diverse maatschappelijke sectoren
waaronder bedrijfsleven, vervoer en gebouwde omgeving. Een aantal Gelderse bedrijven hebben het
benodigde urgentiegevoel (koplopers). Bij Gelderse (energie-intensieve) bedrijven blijft het
energiebesparingstempo echter (nog) achter (ca. 0.5% per jaar). De voorlopers kunnen wel een steun in
de rug gebruiken.
De burger krijgt slechts zeer beperkte aandacht (via gedragscampagnes). Aan milieuorganisaties dus de
uitdaging om juist burgers duidelijk te maken dat grote haast geboden is en dat er mogelijkheden zijn,
waarbij investeren in energiebesparing het hoogste rendement heeft!
Door concrete initiatieven op het gebied van energiebesparing, duurzame energie en duurzame mobiliteit
van burgers te ondersteunen, proberen we een bijdrage te leveren aan de bewustwording en tegelijk aan
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 40 / 57
(een deel van) de oplossing. Daarbij concentreren we ons meer en meer op enkele onderwerpen waar
we goede ervaring mee hebben opgedaan en het gevoel hebben echt meerwaarde te kunnen leveren,
zoals burgers in de rol van buurtgenoten, huurdersverenigingen, lokale duurzame energie initiatieven
door burgers, het stimuleren en ondersteunen van de realisatie van duurzame energieopwekking (zoals
langs de A15), het ondersteunen van voorloperbedrijven e.d.
Maar ook duurzame energieopwekking heeft ruimtelijke consequenties. Om dit enigszins te compenseren
dienen degenen die de lasten dragen ook mee te profiteren in de lusten en dient er ook
compensatie/verevening voor het landschap plaats te vinden. Dit is ook van belang ten behoeve van het
draagvlak onder de bevolking en bij de eigen achterban.
Tenslotte wil de GNMF ook een bijdrage leveren ten aanzien van adaptatie van klimaatverandering (zie
ook onder andere Speerpunten).
De GNMF is van oordeel dat:

In 2020 dient de bedrijfsvoering bij overheden in de provincie klimaatneutraal te zijn, dit vanwege het
geven van het goede voorbeeld;

In 2020 hebben bedrijven alle mogelijke inspanningen verricht om het energiegebruik naar beneden
te krijgen o.a. via de verruimde reikwijdte van de wet Milieubeheer.

In 2020 het energiegebruik in de provincie met 20% gedaald moet zijn (jaarlijkse energiebesparing
2% ;

In 2020 de emissie van broeikasgassen met 30% gedaald moet zijn (t.o.v. 1990).;

In 2020 16% van het Gelders energiegebruik duurzaam opgewekt moet worden, waarvan de helft
lokaal;

In 2020 burgers zelf weer grip moeten hebben op de opwekking en eigen consumptie van energie;

In 2021 de provincie klaar moet zijn om de gevolgen van klimaatverandering door middel van
natuurlijke buffers op te vangen;

Uiterlijk in 2040 de hele provincie klimaatneutraal moet zijn.
Speerpunt Participatie achterban en geïnteresseerde burgers
In een tijd dat het niet meer vanzelfsprekend is dat milieuorganisaties worden gesteund door overheden
is het des te belangrijker dat de GNMF over een breed draagvlak beschikt in de Gelderse samenleving.
Op dit moment is het aantal lokale en regionale natuur-, milieu- en bewonersgroepen dat bij de GNMF is
aangesloten tot boven de honderd gegroeid. Dit komt o.a. door een grotere bekendheid van de GNMF op
het lokale niveau en door het feit dat we deze groepen ook actief ondersteunen of samen met hen
optrekken . We willen echter niet alleen deze groepen vertegenwoordigen maar onze achterban ook
uitbreiden met Gelderse burgers die natuur en milieu belangrijk vinden. Dit willen we bereiken door het
organiseren van campagnes, door meer op zoek te gaan naar de mening van betrokken burgers, door
burgers te betrekken bij ons werk en hun geluid te laten doorklinken richting politiek en door onze
ondersteuning te verbreden en verder te verbeteren.
Daarnaast gaan we ons uitdrukkelijk meer richten op samenwerking met bedrijven, die in hun sector
voorloper (willen) zijn op het gebied van natuur, milieu en duurzaamheid, en op lagere overheden, die via
‘beginspraak’ in een vroeg stadium ervoor zorgen dat de belangen van natuur en milieu en van bewoners
vertegenwoordigd zijn en meegewogen worden in RO-processen e.d.
Ambities van de GNMF:

In 2014 is de GNMF een vereniging waarbij de leden (zoals de lokale groepen) via de ALV de
hoogste macht is;

In 2015 is de ondersteuningsstructuur voor donateurs en aangesloten lokale groepen operationeel
en tevens beschikbaar voor alle Gelderse burgers en zijn nieuwe werkwijzen ontwikkeld ten aanzien
van ondersteuning burgers;

In 2015 is de ondersteuningsstructuur voor burgers via de helpdesk operationeel;
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 41 / 57


In 2015 heeft de GNMF een stevige rol t.b.v. overleg met en ondersteuning van voorloperbedrijven
en -gemeenten.
In 2016 is de federatiefunctie van de GNMF gewaarborgd en voor een behoorlijk deel gefinancierd
door middel van donaties van in natuur en milieu geïnteresseerde burgers, aangesloten lokale
groepen, voorloperbedrijven en -gemeenten.
Etalageprojecten
De GNMF heeft voor 2014 weer een hele reeks projecten op de plank liggen. De belangrijkste wil ik
hieronder aanstippen:
Windpower Nijmegen/Energiesnelweg A15. De GNMF heeft de ambitie om samen met burgers in
coöperatief verband 5 nieuwe windmolens te realiseren langs de A15. Naast de gebruikelijke hobbels als
de ruimtelijke-ordeningsprocedure ligt de uitdaging vooral in het vinden van voldoende participanten
verenigd in een coöperatie om de financiering rond te kunnen krijgen. Hierbij wordt nauw samengewerkt
met een windprojectontwikkelaar en de gemeente Nijmegen. Dit is voor Nederlandse begrippen een
uniek project wat bij succes mogelijk op veel meer plaatsen kan worden toegepast.
Stadsnatuur bijen. De GNMF heeft een project ontwikkeld samen met Iris-verslavingszorg en de
imkervereniging, waarbij de GNMF ervoor zorgt dat gemeenten en bedrijven het project sponsoren en
hun dak ter beschikking stellen voor bijenkasten. Cliënten van Iriszorg maken vervolgens de kasten en
onderhouden de bijenvolken. Dit project is genomineerd voor de landelijke Groenfonds natuurprijs 2013.
Gebiedsregie, waaronder Hattemerpoort. De GNMF heeft de ambitie om ook in de uitvoering van de
realisatie van nieuwe natuur haar steentje bij te dragen en wel zo dat dit ook gebeurt met maximaal
draagvlak en participatie van de omwonenden. Een van de mogelijkheden die zich daarbij aandient is de
realisatie van de Hattemerpoort. Een project waar de GNMF al langer betrokkenheid bij heeft al was het
maar doordat de GNMF vereveningsgelden bij de RGV en de gemeente Hattem heeft bedongen
vanwege de uitbreiding van de recreantenhaven. Omdat de realisatie van de Hattemerpoort al enkele
jaren stilligt kan dit gereserveerde geld maar niet worden ingezet voor natuur. Hier hoopt de GNMF snel
een einde aan te kunnen maken.
Hier opgewekt. Met de Servicepunten Hier opgewekt helpen de NMF’s lokale duurzame energieinitiatieven op weg naar een succesvolle energiecoöperatie. Door een verbeterde samenwerking op
landelijk niveau met het Klimaatbureau en de branche organisatie E-decentraal kan het servicepunt Hier
opgewekt in Gelderland nog meer service leveren op het gebied van eerstelijnsondersteuning,
belangenbehartiging en scholing.
Ruimte voor de rivier/Waalweelde: Ruimte voor de rivier is een landelijk overheidsproject dat inmiddels
internationale belangstelling trekt; daar kunnen we trots op zijn. Vooral het meekoppelen met natuur en
landschap wordt als bijzonder innovatief ervaren. Het deelplan Waalweelde wordt ingevuld door een
breed samengestelde groep belanghebbenden waaronder de GNMF. GNMF komt met ideeën voor
verbetering van natuur en landschap in de uiterwaarden en bewaakt ook dat de weelde van de Waal niet
verder wordt aangetast door gebouwen of onnodige verhoging van de dijken.
Geef om Gelderland. Gelderse burgers zetten zich in voor bescherming en ontwikkeling van natuur en
landschap in de eigen leefomgeving. De GNMF wil deze burgerinitiatieven met raad en daad
ondersteunen zoals het verbreden van de initiatieven en het mee helpen realiseren van de doelen.
Nacht van de Nacht. In 2014 vindt al weer de 10e Nacht van de Nacht plaats waarin de Natuur en
Milieufederaties aandacht vragen voor de schoonheid van de nacht en de massale verlichting die de
duisternis aantast en ook veel energie kost. De GNMF wil met nog meer activiteiten dan de jaarlijkse 35
in Gelderland voor de dag komen. Ook denkt de GNMF enkele nachtelijke boottochten te organiseren.
Jan Paul van Soest
Voorzitter van de Gelderse Natuur en Milieufederatie
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 42 / 57
BEGROTING 2014 EN BESTEDINGEN WERKPLAN 2014 GNMF
Begroting 2014
Inkomsten (in euro)
11 november 2013
Gelderse Natuur en Milieufederatie
Begroting
2014
Begroting Jaarrekening Uitgaven (in euro)
2013
2012
Begroting Begroting Jaarrekening
2014
2013
2012
Subsidies van overheden
Provincie Gld budgetsubsidie
Provincie Gld projecten
290.400
48.000
318.100
27.800
308.800
-
37.200
120.100
5.000
52.000
127.900
26.300
83.291
121.823
28.309
118.000
120.000
120.000
10.000
68.700
8.500
-
10.000
63.800
10.500
4.000
8.447
48.720
12.882
9.119
Baten uit gezamelijke acties
Projecten NMF's
Projecten
Specifieke projecten
Baten uit acties van derden
NPL vrij te besteden
Overige baten
Contributies en donateurs
Vriendenfonds GNMF
Rente
Overige baten
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoorkosten
Algemene kosten
Activiteiten projecten
Specifieke projectkosten
Communicatie
Professionalisering
Afschrijvingskosten
Automatisering
Werving donateurs en contributies
526.500
32.800
48.000
7.000
55.900
5.000
16.300
5.000
3.200
8.500
2.500
531.400
45.400
48.000
6.500
62.100
26.300
17.000
6.000
3.000
8.500
6.200
543.145
45.060
56.314
20.460
39.485
28.309
4.486
334
3.355
5.177
-
Totaal
710.700
760.400
746.125
Resultaat - reservevorming
Totale inkomsten
€ 705.900 € 760.400 €
741.391
4.800-
-
€ 705.900 € 760.400 €
Totale uitgaven
% provinciale budgetsubsidie
% continuiteitsreserve t.o.v. uitgaven
40,9%
49,6%
41,8%
47,8%
4.734741.391
41,4%
48,7%
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 43 / 57
totaal (in €)
cofinanciering nog (deels) onzeker
-
2.000
2.000
13.500
2.000
15.500
*
2.000
18.000
-
1.000
1.000
-
19.000
19.000
*
10.000
Microplanologie
a
0
835
835
90,00
-
75.159
75.159
-
-
-
-
75.159
75.159
Tijdelijke natuur
a
150
50
200
90,00
13.500
4.500
18.000
-
-
-
13.500
4.500
18.000
*
4.500
Lokale biodiversiteit verhogen
a
100
100
200
90,00
9.000
9.000
18.000
-
1.400
1.400
9.000
10.400
19.400
*
10.400
Biodiversiteit in de bouw grondstoffenmarkt
a
0
125
125
90,00
-
11.250
11.250
-
-
-
-
11.250
11.250
*
11.250
Natura 2000
a
100
0
100
90,00
9.000
-
9.000
-
-
-
9.000
-
9.000
-
Ruimte voor de rivier (Waalw eelde)
a
100
0
100
90,00
9.000
-
9.000
-
-
-
9.000
-
9.000
-
Spiegelgroep Waalw eelde
a
0
100
100
90,00
-
9.000
9.000
-
11.000
11.000
-
20.000
20.000
-
Nacht van de Nacht
a
175
70
245
90,00
15.750
6.340
22.090
3.000
500
3.500
18.750
6.840
25.590
*
4.500
Schone rivieren
a
100
100
200
90,00
9.000
9.000
18.000
-
2.000
2.000
9.000
11.000
20.000
*
10.000
Natuur, landschap en milieu Omgevingsvisie
a
100
0
100
90,00
9.000
-
9.000
-
-
-
9.000
-
9.000
Provinciale- Waterschaps verkiezingen
a
0
150
150
90,00
-
13.500
13.500
-
1.000
1.000
-
14.500
14.500
*
9.000
Landschapspark Danenberg
a
50
0
50
90,00
4.500
-
4.500
-
-
-
4.500
-
4.500
Duurzame mobiliteit en logistiek
a
100
0
100
90,00
9.000
-
9.000
-
-
-
9.000
-
9.000
Acquisitie projecten A
a
0
64
64
90,00
-
5.760
5.760
-
-
-
-
5.760
5.760
*
-
*
26.470
totaal activiteiten (in €)
overige activiteiten (in €)
activiteiteiten
totaal uren (in €)
overige uren (in €)
uren
cofinanciering nog onzeker (in €)
overige (in €)
13.500
18.000
budgetsubsidie (in €)
-
-
totaal (uren + activieiten)
13.500
90,00
budgetsubsidie activiteiten (in €)
90,00
200
budgetsubsidie uren (in €)
150
200
uurtarief (in €)
0
0
totaal uren
150
a
overige (in uren)
a
Hattemerpoort Gebiedsregie
budgetsubsidie (in uren)
Stadsnatuur (bijen)
Werkplan 2014: bestedingen
A. MOOI GELDERLAND
Speerpunt Kw aliteit Gelderse Natuur
-
Speerpunt Mooi Landschap
-
-
B. DUURZAAM GELDERLAND
Speerpunt Klim aat en Energie
Hier opgew ekt Gelderland
b
100
325
425
90,00
9.000
29.250
38.250
-
1.000
1.000
9.000
30.250
39.250
Windpow er Nijmegen/Energiesnelw eg A15
b
0
500
500
90,00
-
45.000
45.000
-
5.000
5.000
-
50.000
50.000
Stook je rijk
b
48
52
100
90,00
4.318
4.722
9.040
-
6.500
6.500
4.318
11.222
15.540
*
11.222
Klimaatbestendige stad
b
25
15
40
90,00
2.250
1.350
3.600
-
-
-
2.250
1.350
3.600
*
1.350
Footprint
b
56
44
100
90,00
5.040
4.000
9.040
-
2.000
2.000
5.040
6.000
11.040
*
4.000
Zoetw atervoorziening
b
25
10
35
90,00
2.250
900
3.150
-
-
-
2.250
900
3.150
*
950
Ondergrond/schalie- en steenkoolgas
b
100
0
100
90,00
9.000
-
9.000
1.500
-
1.500
10.500
-
10.500
-
-
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 44 / 57
budgetsubsidie (in €)
overige (in €)
totaal (in €)
cofinanciering nog (deels) onzeker
cofinanciering nog onzeker (in €)
2.430
3.150
5.580
-
-
-
2.430
3.150
5.580
*
3.150
90,00
13.500
-
13.500
-
-
-
13.500
-
13.500
Klimaat en energiebeleid
b
80
0
80
90,00
7.200
-
7.200
-
-
-
7.200
-
7.200
Natuurlijke veiligheid Deltaprogramma Rivieren
b
75
56
131
90,00
6.750
5.000
11.750
-
-
-
6.750
5.000
11.750
*
5.000
Acquisitie projecten B
b
0
65
65
90,00
-
5.850
5.850
-
-
-
-
5.850
5.850
*
-
32.000
32.000
totaal activiteiten (in €)
overige activiteiten (in €)
totaal uren (in €)
overige uren (in €)
totaal (uren + activieiten)
90,00
150
budgetsubsidie activiteiten (in €)
62
0
activiteiteiten
35
budgetsubsidie uren (in €)
overige (in uren)
27
b 150
uurtarief (in €)
budgetsubsidie (in uren)
b
Bedrijven, energie en milieu
totaal uren
uren
LNG-dialoog
Werkplan 2014: bestedingen
-
C. SAMEN VOOR MOOI EN DUURZAAM GELDERLAND
Speerpunt Achterban en Burgers
Geef om Gelderland
c
0
300
300
90,00
-
Regionale inbreng
c
Cursussen achterban
c
Helpdesk
c
Servicepunt natuur en landschapsontw ikkeling
c
75
Ondersteuning voorloperbedrijven
c
100
Werving en binding achterban
c
150
175
27.000
27.000
-
200
0
200
90,00
0
100
100
90,00
250
0
250
0
100
325
5.000
5.000
-
18.000
-
18.000
-
9.000
9.000
90,00
22.500
-
75
90,00
6.750
200
90,00
9.000
90,00
13.500
15.790
-
1.000
-
1.000
19.000
-
19.000
-
500
500
-
9.500
9.500
22.500
1.000
-
1.000
23.500
-
23.500
-
-
6.750
-
-
-
6.750
-
6.750
-
9.000
18.000
-
-
-
9.000
9.000
18.000
-
29.290
-
7.500
7.500
13.500
23.290
36.790
-
-
22.500
-
22.500
-
*
*
-
4.990
Com m unicatie en Overleggen
Externe communicatie GNMF
c
250
0
250
90,00
22.500
Werkplan, Jaarverslag, Seizoen- en PS-brieven c
Bestuurlijke overleggen, incl. voorbereiding
c
100
0
100
90,00
9.000
100
50
150
90,00
9.000
Samenw erkingsoverleggen NMF
c
0
235
235
90,00
-
Secretariaat Coordinatie Water
c
0
40
40
90,00
-
-
22.500
-
-
9.000
7.000
-
7.000
16.000
-
16.000
-
4.529
13.529
-
500
500
9.000
5.029
14.029
-
21.150
21.150
-
-
-
-
21.150
21.150
*
11.970
3.600
3.600
-
-
-
-
3.600
3.600
*
3.240
Overig
Samenw erking IVN en SLG 2013-2015
c
41
78
119
90,00
3.690
6.999
10.689
-
-
-
3.690
6.999
10.689
-
Beroepsprocedures
c
0
50
50
90,00
-
4.500
4.500
-
500
500
-
5.000
5.000
-
Acquisitie projecten C
c
0
64
64
90,00
-
5.760
5.760
-
-
-
-
5.760
5.760
7167
90,00
276.900
368.100
645.000
13.500
47.400
60.900
290.400
415.500
705.900
Totaal
3077 4090
*
134.000
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 45 / 57
totaal afwijking (in €)
afwijking activiteiten (in €)
afwijking uren
totaal (in €)
besteed activiteitengeld (in €)
werkelijk uurtarief (in €)
gemaakte uren
totaal (in €)
activteitengeld (in €)
begroot uurtarief (in €)
Overzicht 2013: budgetsubsidie
(begroot - werkelijk - verschil)
uren budgetsubsidie
VERANTWOORDING BUDGETSUBSIDIE 2013
A. MOOI GELDERLAND
Speerpunt Kw aliteit Gelderse Natuur
Natura 2000
100,0
90,00
-
9.000
100,0
89,51
-
8.951
0,0
Hart voor natuur/Geef om Gelderland
175,0
90,00
5.000
20.750
255,0
82,22
4.172
25.139
80,0
-
Natuur en landschap in de Omgevingsvisie
150,0
90,00
-
13.500
239,0
89,93
-
21.493
89,0
-
7.993
Lokale biodiversiteit verhogen
100,0
90,00
-
9.000
0,0
0,00
-
-
-100,0
-
9.000-
Tijdelijke natuur
100,0
90,00
-
9.000
0,0
0,00
-
-
-100,0
-
9.000-
828-
494.389
Speerpunt Mooi Landschap
Regionaal w aterbeleid
125,0
90,00
-
11.250
140,0
87,07
-
12.190
15,0
-
940
Ruimte voor de rivier
150,0
90,00
-
13.500
289,0
87,07
-
25.165
139,0
-
11.665
Vegetatiebeh. en delfstoffenw in. langs rivieren 50,0
90,00
-
4.500
0,0
0,00
-
-
-50,0
-
Wegen, bedrijventerreinen en mobiliteit
200,0
90,00
-
18.000
205,0
90,58
-
18.570
5,0
-
570
Nacht van de nacht
100,0
90,00
-
9.000
150,0
87,10
-
13.065
50,0
-
4.065
Big Jump (2011-2015)
100,0
90,00
-
9.000
95,0
77,65
-
7.377
-5,0
-
1.623-
Totaal Mooi Gelderland
1350,0
90,00
5.000
126.500
1473,0
86,75
4.172
131.949
123,0
828-
4.500-
5.449
B. DUURZAAM GELDERLAND
Speerpunt Klim aat en Energie
Natuurlijke veiligheid Deltaprogramma en CNK
50,0
90,00
-
4.500
80,0
87,07
-
6.966
30,0
-
Klimaat en energiebeleid
125,0
90,00
-
11.250
125,0
85,20
-
Stook je rijk
80,0
90,00
-
7.200
96,0
85,20
-
Ondergrond/schalie- en steenkoolgas
50,0
90,00
1.500
6.000
50,0
85,26
10.650
0,0
-
8.180
16,0
-
-
4.263
0,0
HIER opgew ekt
100,0
90,00
-
9.000
100,0
Duurz. Betuw e Corridor/Energiesnelw eg A15
75,0
90,00
-
6.750
75,0
85,05
-
8.505
0,0
-
495-
86,39
-
6.479
0,0
-
Totaal Duurzaam Gelderland
480,0
90,00
1.500
44.700
526,0
271-
85,63
-
45.043
46,0
1.500-
16.268
-18,0
778-
1.500-
2.466
600980
1.737-
343
C. SAMENWERKEN AAN HET NETWERK
Speerpunt Achterban en Burgers
Regionale inbreng
200,0
90,00
1.000
19.000
182,0
88,16
222
Beginspraak
125,0
90,00
-
Helpdesk
250,0
90,00
-
Werving , binding en Groene Peiler
138,0
90,00
Ondersteuning voorloperbedrijven
100,0
Verkiezingen maart 2014
75,0
2.732-
11.250
27,0
97,58
-
2.635
-98,0
-
22.500
243,0
81,65
-
19.841
-7,0
-
-
12.420
355,5
85,35
-
30.340
217,5
-
90,00
-
9.000
70,0
91,03
-
6.372
-30,0
-
2.628-
90,00
-
6.750
34,0
85,26
-
2.899
-41,0
-
3.851-
362,5
75,33
-
27.307
112,5
-
4.807
8.6152.65917.920
Com m unicatie en Overleggen
Externe communicatie GNMF
250,0
90,00
-
22.500
Werkplan, Jaarverslag, Seizoen- en PS-brieven 100,0
90,00
7.000
16.000
80,0
77,79
7.038
13.262
-20,0
38
2.738-
Bestuurlijke overleggen, incl. voorbereiding
100,0
90,00
500
9.500
139,5
92,15
-
12.855
39,5
500-
3.355
Samenw erking IVN en SLG 2013-2015
200,0
90,00
-
18.000
93,0
95,27
-
8.860
-107,0
Totaal Sam enw erken aan het netw erk
1538,0
90,00
8.500
146.920
1586,5
84,07
7.261
140.639
48,5
1.239-
6.281-
Totaal A+B+C
3368,0
90,00
15.000
318.120
3585,5
85,40
11.433
317.632
217,5
3.567-
488-
-
9.140-
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 46 / 57
4.172
19.221
23.393
131.949
143.627
275.576
Totaal Duurzaam Gelderland
708,0 1683,5 2391,5
61.089
144.446
205.535
222
51.183
51.405
61.311
195.629
256.940
Totaal Samen w erken aan het netw erk
1404,5 881,5
2286,0
117.333
77.663
194.996
7.038
4.263
11.301
124.372
81.925
206.297
Totaal
3585,5 4069,5 7655,0
306.199
346.515
652.714
11.433
74.666
86.099
317.632
421.181
738.813
uren
totaal (in €)
overige (in €)
252.183
activiteiteiten
124.406
totaal uren (in €)
127.777
overige uren (in €)
1473,0 1504,5 2977,5
totaal uren
Totaal Mooi Gelderland
Overzicht 2013: w erkelijke kosten
overige (in uren)
budgetsubsidie (in €)
totaal (uren + activieiten)
totaal activiteiten (in €)
overige activiteiten (in €)
budgetsubsidie activiteiten (in €)
budgetsubsidie uren (in €)
budgetsubsidie (in uren)
OVERZICHT DECLARABELE UREN EN UITGAVEN BUDGETSUBSIDIE EN OVERIGE
FINANCIERINGSBRONNEN VERDEELD NAAR DOELSTELLING
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 47 / 57
BEREKENING GEMIDDELD UURTARIEF 2013
Het gemiddelde uurtarief van de GNMF in 2013 bedroeg € 85,27 (in 2012: 85,60). Het uurtarief is
berekend op basis van de salariskosten, sociale lasten en pensioenpremie per medewerker en per
declarabel uur (gemiddeld over alle projecten bedraagt € 49,91 per uur (in 2012 was dit € 49,03). Per fte
is gerekend met 1.450 declarabele uren per jaar.
Vervolgens is het uurtarief opgehoogd met alle overige personeelskosten (die niet onder de declarabele
uren vallen) per declarabel uur € 19,61 (in 2012: € 18,76) en de overige kosten (huisvesting,
kantoorkosten, algemene kosten etc.) per declarabel uur € 15,75 (in 2012: € 17,81). Het uurtarief van €
85,27 is in de tabel “Overzicht declarabele uren en uitgaven budgetsubsidie en overige
financieringsbronnen verdeeld naar doelstelling” af te leiden uit: € 652.714 / 7.655.
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 48 / 57
VERKORT FINANCIEEL VERSLAG
STICHTING GELDERSE NATUUR- EN MILIEUFEDERATIE
-
ARNHEM
BALANS PER 31 DECEMBER 2013
in euros
ACTIVA
Vaste activa
Materiële vaste activa
Verbouwing
Inventaris
Ref.
31-12-2013
€
€
31-12-2012
€
€
1
4.957
3.019
5.983
4.348
7.976
10.331
Vlottende activa
Vorderingen en overlopende activa
Overige vorderingen
2
Liquide middelen
87.052
68.442
87.052
68.442
476.929
467.272
Voor waarmerkingsdoeleinden
VWGN4Jhot registeraccount te b.v.
17 APR. 2
mmle voor paraat
Totaal
571.957
546.045
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 49157
STICHTING GELDERSE NATUUR- EN MILIEUFEDERATIE
31-12-2013
€
PASSIVA
Eigen vermogen
€
-
ARNHEM
31-12-2012
€
€
Ref.
Stichtingskapitaal
45
Reserves en fondsen
Overige reserve
Contirnûleitsreserve
Bestemmingsreserve
Reserve financiering activa
4
358.118
363.211
5
10.331
358.118
373.542
47.464
51.464
Voorzieningen
Overige voorzieningen
Kortiopende schulden
Crediteuren
Vooruitontvangen subsidies
en projectbijdragen
Belastingen en premies sociale
Verzekeringen
Reservering vakantiegeld
Reservering vakantiedager
Overige schulden
Totaal
6
9.413
10.203
7
86.321
44.515
8
9
10
II
17.424
19.741
10.389
23.042
13.444
19.228
10.389
23.215
166.330
120.994
571.957
546.045
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 50157
STICHTING GELDERSE NATUUR- EN MILIEUFEDERATIE
-
ARNHEM
STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2013
in euro’s
Werkelijk
2013
€
Ref.
€
Begmot
2013
€
€
Werkelijk
2012
€
€
Baten
Subsidies van overheden
Budgetsubsidie Provincie
Gelderland
Projectsubsidie Provincie
Gelderland
313.432
318.100
14.398
27.800
327.830
308.800
345.900
308.800
Baten uit gezanrnlijke acties
(projecten)
Stichting de Natuur en Milieu
lèderaties
Terreinbeheerders
Specifieke projecten
Overige projecten
46.558
20.117
25.500
85.771
52.000
22.800
26.300
105.100
83.291
72.170
28.309
98.373
177.946
206.200
282.143
Baten uit acties van derden (NPL)
118.000
120.000
120.000
Totaal
623.776
672.100
710.943
Baten wervingsacties
Overige baten
Rentebaten
78.914
12.926
7.774
12
13
f
Som der batei ~
Te transporter
1
17 APR. 2O1~
ruimte voor paraat
4
73.800
4.000
10.500
-
17.566
12.882
99.613
88.300
30448
723.389
760.400
741.391
723.389
760.400
741.391
~eIderse Natuur en Milieufederatie . Jaarverslag 2013 • 51/57
Werkelijk
2013
€
Transport
€
Begroot
2013
€
723.389
€
Werkelijk
2012
€
760.400
€
741.391
Lasten
Besteed aan doelstellin~n
Doelstelling A: GNMF voor een
mooi Gelderland
Doelstelling B: GNMF voor een
duurzaam Gelderland
Doelstelling C: santnwerken aan
het netwerk
226.304
272.750
220.687
201.889
144.890
167.292
174.691
214.460
214.087
602.884
632.100
602.066
Kosten eigen fondsenwerving
5.864
6.200
-
% van baten eigen fondsenwerving
7,4%
8,4%
-
Kosten beheer en administratie
130.064
122.100
144.060
Somderlasten
738.813
760.400
746.126
Beheer en administratie
Saldo van baten en lasten
-1-
15.424
-1-
0
0
15.424
-/-
15.424
-/-
4.735
Resultaatbestemming:
Onttrekking reserve financiering activa
Toevoeging contintiiteitsreserve
Onttrekking~qontintifteitsreserve
L
f~*O~te~ccotI7~tsb.J
17 APR. 2O1~
ruimte voorparaaf
-1-
-1-
5.179
5.179
4.735
-1-
4.735
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 52 /57
STICHTING GELDERSE NATUUR- EN MILIEUFEDERATJE
-
ARNHEM
JAARREKENING
GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING
Algemeen
De algemene grondslag voor de waardering van activa en passiva, alsmede voor de bepaling van
het resultaat, is de verkrijgings- of vervaardigingsprijs.
Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen de geamortiseerde
kostprijs.
De jaarrekening is opgesteld volgens de Richtlijn voor dejaarverslaggeving 650
“Fondsenwervende instellingen”.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva
Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met lineair
berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte economische levensduur.
In het jaar van investeren wordt naar tijdsgelang afgeschreven.
Vorderingen
De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, voor zover noodzakelijk onder
aftrek van
een voorziening voor het risico van oninbaarheid.
Licjuide middelen
De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de
Stichting.
Eigen vermogen
Binnen het eigen vermogen wordt onderscheid gemaakt in vrij besteedbaar vermogen en
vastgelegd vermogen.
Vrij besteedbaar vennogen
Binnen het vrij besteedbaar vermogen is een continuïteitsreserve gevormd, bedoeld om de
continuïteit
te waarborgen in geval van (tijdelijke) tegenvallende inkomsten.
Bestemmingsreserve
De bestemmingsreserve financiering activa betreft een deel van het eigen vermogen dat is
aangewend voor de financiering van materiële vaste activa.
Voorzieningen
De reservering pensioenpremies is gewaardeerd op nominale waarde. Jaarlijks zal, met ingang van
2012, een ~
Jc~4~j~,wti1 len gebruikt om verwachte stijging van pensioenpremie(s)
te egalise] ~h’WGNiihot registeracoountants b.v.
17 APR. 2014
ruimte voor paraat
1
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 53157
STICHTING GELDERSE NATUUR- EN MILIEUFEDERATIE
-
ARNHEM
Grondslagen voor de resultaatbepaling
Subsidies
Subsidies worden verantwoord voor zover met redelijke zekerheid kan worden vastgesteld dat ze
worden verkregen en voorzover ze aan het boekjaar kunnen worden toegerekend.
Aandeel in acties van derden
Deze inkomsten betreffen de door het “Fonds de Provinciale Milieufederaties” toegezegde jaarlijkse
bijdrage van de Nederlandse Postcodeloterij.
Baten uit eigen fondsenwerving
Onder de baten uit eigen fondsenwerving zijn de bijdragen van de aangesloten organisaties
verantwoord
alsmede bijdragen van donaties (particulieren en bedrijven).
Uitvoeringskosten
Deze kosten bestaan uit niet direct toewijsbare kosten en worden procentueel verdeeld op basis
van
de urenregistratie van het personeel.
Pensioenlasten
De Stichting heeft een toegezegde pensioenregeling, die in de jaarrekening wordt verwerkt alsof
zij een toegezegde bijdrageregeling is, waarbij derhalve niet alle risico’s verbonden aan deze
pensioenregeling
tot uitdrukking zijn gebracht in de in de balans opgenomen pensioenverplichting. Hierop geldt
één uitzondering: de pensioenlast die te maken heeft met reeds voorzienbare salarisstijging in het
komend
jaar wordt als last aan het huidige boekjaar toegerekend.
Rentelasten en rentebaten
De rentelasten en rentebaten betreffen van derden ontvangen (te ontvangen) en aan derden
betaalde (te betalen) interest.
Voor waarmerkingsdoeleipdon
VWGNijhot re9istera000untfîts b.v.
17 APR. 2014
L
ruimte voor paraat
Gelderse Natuur en Milieufederatie . Jaarverslag 2013 • 54/57
STICHTING GELDERSE NATUUR- EN MILIEUFEDERATIE
-
ARNHEM
Specificatie en verdeling uitvoeringskosten naar bestemming!beschikbaar voor doelstelling
Kosten
Aankoop en verwervingen
(projectkosten)
Publiciteit, communicatie
en professionalisering
Personeelskosten
A
B
C
kosten
~dministrati
2013
2013
2012
€
€
€
€
€
€
€
€
23.214
51.183
9.882
1.820
-
86.099
88.400
67.795
3.563
2.644
2.875
91
5.199
14.372
23.000
4.820
173.189
140.662
10.892
3.300
261
86.460
6.732
532.130
41.248
531.400
45.400
543.145
45.060
Huisvestingskosten
13.411
128.518
9.952
Kantoor- en algemene
kosten
11.642
8.639
9.342
360
26.865
56.849
54.500
76.774
1.285
953
1.038
32
-
-
-
-
1.737
3.070
5.045
3.070
8.500
3.000
6.200
5.177
3.355
226.304
201.889
174.691
130.064
738.813
760.400
746.126
Automatiseringskosten
Afschrjving en rente
Werving donateurs
Totaal
5.864
De kosten voor de doelstellingen bedragen in 2013: € 602.884,=. De kosten voor Beheer en Administratie
bedragen € 130.064,=.
Ten opzichte van de totale kosten ad € 738.813,= bedraagt dit 17,6%.
De baten bedragen in totaal: 723.389,=
doelstelling A:€264.254 (36,5%);
-
-
doelstelling S: €237.937 (32,9%);
-
doelstelling C: €221.198 (30,6%);
Percentage kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten uit eigen fondsenwerving 7,4% ( € 5.864,= / €
78.913,=.)
Voor waarrnerkingsdoelenden
VWGMjhot registeraccou nts bv.
17 APR. 2
ruimte voor paraat
Gelderse Natuur en Milieufederatie . Jaarverslag 2013 • 55157
Meander lOl
Postbus 60071
1
6800 JB Arnhem
CONTROLEVERICLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT
Aan:
vwgni hof
het Bestuur van Stichting Gelderse Natuur- en Milieufederatie
registeraccountants bv.
Het in dit verslag opgenomen verkort financieel verslag, bestaande uit de samengevatte balans
per 31 december 2013 en de samengevatte staat van baten en lasten over 2013, is ontleend aan de
gecontroleerde jaarrekening van Stichting Gelderse Natuur- en Milieufederatie te Arnhem. Wij
hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 17
april 2014.
Het verkort financieel verslag bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van de in Ne
derland geldende van toepassing zijnde grondslagen voor de financiële verslaggeving. Het ken
nisnemen van het verkort financieel verslag kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Gelderse Natuur- en Milieufederatie.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde
jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven op pagina 53 en 54 van
het jaarverslag.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over het verkort financieel verslag op
basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands recht, waaron
der Nederlandse standaard 810 “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte finan
ciële overzichten”.
Oordeel
Naar ons oordeel is het verkort financieel verslag in alle van materieel belang zijnde aspecten
consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Gelderse Natuur- en Milieufederatie
en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven op pagina 53 en 54 van het jaarver
slag.
Arnhem, 17april2014
Voor waarmerkingsdoeleinden
VWGNijhot registeraccounta4ts b.v.
17 APR. 2O1~L
ruimte voor paraat
Gelderse Natuur en Milieufederatie • Jaarverslag 2013 • 56/57
Vestiging Arnh m
Vestiging Nijmegen
Vestiging Wijchen
Meander 701 6825 ME Arnhem
Berg en Dalseweg 105. 6522 BD Nijmegen
Saitsbof 10-14, 6604 LA Wijchen
Postbus 60071 6800 JB Arnhem
Postbus 1074, 6501 86 Nijmegen
Postbus 275. 6600 AG Wijchen
12636983001 F.026-3698399
1024-36509651 F.074 3601288
T. 074-64891481 F.024-6422477
info.ernhem~n’~gnijhof.n 1
in to. n ij m egen @weg t ij Is o t. n t
info.wijchen~vwgnijhof.nt
~v.vwg ij of.nl
www.vwgnijh of. eil
www.vwgnijhoî.nI
Gelderse Natuur en Miljeufederatie . Jaarverslag 2013 • 57/57

Jaarverslag 2013 POH-GGZ in het

GV oncologie dichtbij.indd

Aan alle leden van RJV en PC de Bögelscamp. Hierbij nodigen wij

Tierlantijn kerkstraat 70 9745ck Groningen Groningen KLBR//22

Agenda jaarvergadering 25-09-2014

Jaarverslag 2012 Gelderse Natuur en Milieufederatie

Agenda van de ALV van 9 mei 2014

Jaarverslag klachten 2013

Nieuw: Nieuwsbrief School en Sport