GV
P R E S E NT
Thuis op vele fronten
HERFST 2014
Strijders!
Ooggetuigen vliegramp MH17
GV-er aan de drugs
Russisch DNA ontcijferd
Genocide schokkend actueel
GV Present | Herfst | 2014
Strijders gezocht!
colofon
GV Present
GV Present wordt uitgegeven onder
verantwoordelijkheid van de hoofden
van dienst van de Diensten Geestelijke
Verzorging.
2
Redactie:
Claudia Bisschops (hoofdredacteur),
Hugo Houtgast (eindredacteur),
John van Eenennaam, Gösta Huijs,
Gert de Wolf, Fred Omvlee (webredactie)
Redactieadres:
[email protected]
Adresmutaties en Afmeldingen:
[email protected]
Aan dit nummer werkten mee:
Serena Bal, FLO-groep voorjaar 1999,
David Gaillard, Ank van Harinxma,
Hans van Heijningen, Bart Hoitink,
Renee Kelder, Franklin Kramer,
Charissa Meeuwenoord-Karsten,
Militairen van 106 Inlesk, Erik Smit,
Patrick van Straten, Piet Thielen,
Marieke van Veen, Anne Zweers
Fotografie en illustraties:
Cynthia Amelsbeek, Maria van Rooijen,
Elisabeth van Sandick, Zeagle, e.a.
Vormgeving:
Wim Balyon (OBT)
Druk:
OBT bv, Den Haag
GV Present op Facebook en Twitter:
www.Facebook.com/GVPresent
of www.twitter.com/GVPresent
of tweet met #GVPresent
GV Present Digitaal:
www.DGV.nl
Overname van de inhoud kan alleen
geschieden met toestemming van de
redactie
ISSN: 2214-2002
Oplage: 57.000
De afgelopen maanden lijken wel een aaneenschakeling van trieste gebeurtenissen
die velen van ons geraakt hebben tot diep in het hart: de ramp met de MH17 en
daarmee de levens die zo plots en zinloos zijn weggenomen, de onheilspellende
gebeurtenissen in de Oekraïne, IS die dood en verderf zaait in Irak, de situatie in Syrië
die stabiel hopeloos is. En intussen, je zou het bijna vergeten, grijpt het Ebola-virus
gestaag om zich heen in Afrika. Het is zoeken naar lichtpuntjes die hoopvol
stemmen… Ons herfstnummer staat daarom in het teken van strijders: mensen met
geloof, visie en vertrouwen, die zich inzetten voor een betere toekomst. Op de cover
een veteraan, die 70 jaar geleden in Normandië voet aan wal zette. In ‘Missies’ het
indrukwekkende verslag van twee geestelijk verzorgers die de hulptroepen in de
Oekraïne hebben bijgestaan. In ‘Heroes & Villains’ het verhaal van een ex-junk, die
haar verslaving te boven kwam en nu anderen wil behoeden. De IGK toont zich in
‘het Biechtgesprek’ vol vertrouwen dat het goede in de mens zal overwinnen. Dan is
er nog de journalist die Russische nabestaanden herenigde met hun jongens die het
leven lieten in WO II. De ‘Denktank’, met als thema genocide, drukt ons met de neus
op de harde feiten en de nieuwe rubriek ‘de Overweging’ geeft stof tot nadenken
over hoe wij met de wereld omgaan. Gelukkig zijn er ook de verhalen over het
‘gewone’ leven. Zo geven FLO-reünisten tips voor een goed leven na het FLO, vertelt
een luchtmachtmajoor over het leven van alledag tijdens zijn uitzending en legt ‘de
Traditiekamer’ het belang uit van gastvrijheid in de Islam. Kortom: het herfstnummer
geeft voldoende onderwerpen om over door te bomen nu de avonden langer
worden.
Claudia Bisschops
[email protected]
inhoud
Missies3
Benidorm Bastards
6
Ondertussen op facebook
9
Heroes and Villains
10
Blikopener12
Op uitzending
14
De wereld in onze handen
15
DNA onbekend
18
Culinair met een bite!
21
Het biechtgesprek
22
Denktank24
De traditiekamer
26
Boek & Film
28
Op het lijf geschreven
30
missies
GV Present | Herfst | 2014
De Oekraïne, net na de ramp
Breng onze
geliefden thuis!
Op donderdagmiddag 17 juli stortte het toestel MH17 met 298 onschuldige mensen
aan boord neer in het oosten van de Oekraïne. Nederland was verbijsterd. De wereld
was verbijsterd. En nog steeds. Al snel reisden vele professionals af naar de plek des
onheils. Onder hen ook mensen van het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO)
met die ene belangrijke taak: breng de slachtoffers thuis. Marieke van Veen en Ank
van Harinxma, beiden humanistisch geestelijk verzorger bij defensie, gingen mee en
verleenden geestelijke bijstand. Een blik in hun dagboek.
Het verhaal van Marieke
Dinsdag 22 juli,
Vliegbasis Eindhoven
Het is kwart voor drie. Net terug van een
vergadering loop ik mijn kantoor binnen
en check mijn mobieltje. Ik heb meerdere
oproepen gemist. Ik bel terug en word
gevraagd of ik naar het auditorium kan
komen. Eénmaal daar zie ik serieuze
gezichten. Men is de terugkomst van de
stoffelijke overschotten aan het
organiseren. Aan mij wordt gevraagd of ik
over twee uur klaar kan staan om naar
Charkow te vertrekken.
Er is psychische ondersteuning gevraagd
door het LTFO. Ik sta al op de
bemanningslijst. Het is even schakelen.
Afspraken afzeggen. Het thuisfront
informeren, tas pakken. Gelukkig heb ik
wel het één en ander paraat, zoals een
extra schone onderbroek, wat T-shirts en
een tandenborstel. Een extra jasje, een
haarborstel en douchegel worden mij door
collega’s nog in de handen gestopt.
Twee uur later ben ik ingecheckt, om 20.00
uur stijgen we op met de Hercules naar
Charkow. Aan boord nog een collega
psycholoog, twee mensen van de
explosieven opruimingsdienst en twee
mannen van de cargo. Naast ons twee
vrachtplaten met een onheilspellende
vracht: twintig lege doodskisten.
Naast ons twee vrachtplaten
met een onheilspellende vracht:
twintig lege doodskisten
Woensdag 23 juli, Charkow
Na een kennismaking met wat mensen van
het LTFO en een paar korte gesprekken in
het hotel, besluiten de psycholoog en ik
naar de transfer facility te gaan. Wij willen
zien wat daar gebeurt. De transfer facility is
de plek waar de stoffelijke overschotten uit
de trein worden gehaald om, na een check
op gevaarlijke stoffen en explosieven, in
een kist te worden gelegd. Als wij arriveren
krijgen we meteen een korte rondleiding.
Er lopen veel mensen rond op de facility,
maar er heerst een bepaalde rust. De
kalmte waarmee het werk gedaan wordt.
Voor de check worden de in bodybags
verpakte overschotten op een brancard
gelegd. Zacht en beheerst. Professioneel.
Het raakt me. Deze mensen weten wat ze
doen. Om 17.00 uur zitten we met zijn allen
in de bus terug naar het hotel. Een
3
GV Present | Herfst | 2014
rechercheur van het LTFO loopt de bus
door en laat iedereen op zijn smartphone
foto’s zien van de ceremonie die op
datzelfde moment plaatsvindt op de
militaire vliegbasis Eindhoven. Foto’s die
direct doorgestuurd worden door zijn
vrouw die thuis op de TV alles volgt. Het
doet ons goed om te zien hoe het in
Nederland verder gaat.
Vrijdag 25 juli, Charkow
4
Het is de derde dag op de facility en
vandaag zal de laatste bodybag uit de trein
zijn weg naar een kist vinden. Morgen is de
dan voorlopig laatste ceremonie. Het
betekent hard doorwerken voor iedereen,
maar niemand die dat erg vindt.
Integendeel. De motivatie om dit zo snel
en zo goed mogelijk te doen is enorm. Dit
is mensenwerk. Die ochtend komt ook
minister Timmermans langs om zijn
dankbaarheid uit te spreken. Een prachtige
toespraak waarvan een deel in het
Russisch. Hij dankt daarbij de Oekraïners
voor de goede ondersteuning van de
afgelopen dagen. En terecht. De
vriendelijkheid en behulpzaamheid is
groot, maar ook de plaatsvervangende
schaamte dat dit in hun land is gebeurd, is
me niet ontgaan. Zij hebben dit allemaal
niet gewild. Ik moet denken aan de
Oekraïense mensen die in de buurt van de
crash–site wonen. De mensen die de
velden ingegaan zijn om de slachtoffers te
zoeken. Gewone boeren, mijnwerkers, niet
getraind om op deze manier met de dood
geconfronteerd te worden. Maar wie is dat
eigenlijk wel?
Zaterdag 26 juli, Charkow
Het is de laatste avond hier. Morgen terug
naar Nederland. Er wordt over een
gewapende missie gepraat. Ik word er
De vriendelijkheid en
behulpzaamheid van de
Oekraïners is groot, maar ook de
plaatsvervangende schaamte
dat dit in hun land is gebeurd
onrustig van. Tijdens het avondeten vraag
ik aan een defensie-collega wat voor hem
het naarste en het mooiste was van deze
afgelopen dagen. Het naarste was dat de
ramp überhaupt gebeurd was, maar het
mooiste…. “Wat ik de afgelopen dagen
heb mogen doen is waarschijnlijk het
eervolste wat ik ooit in mijn leven mee zal
maken.”
Het verhaal van Ank
Donderdag 24 juli, Nederland
Op grond van de geluiden in de media
waag ik een sms’je aan mijn hoofd van
dienst met de vraag of ze misschien
mensen zoekt die meegaan ter
ondersteuning naar de Oekraïne. Er lijkt
een missie aanstaande om dat wat nog in
de Oekraïne achter is gebleven terug naar
Nederland te halen. Stoffelijk overschotten,
persoonlijke bezittingen, alles ter
identificatie. Het lijkt mij een uitermate
zinvolle en eervolle klus. Eind van de dag
belt ze me op en vraagt of ik serieus was.
Natuurlijk!
wachten? Ik ga in gezelschap van een
maatschappelijk werker en een
psycholoog. We stappen in een
Australische C17, een enorm ding. Ik kijk
om me heen en zie politiemannen,
marechaussees, landmachters en burgers.
Ik zelf reis in burger, want het laatste
nieuws was dat we in burger zouden
reizen en werken. De één pakt z’n
vakliteratuur, de ander aait z’n politiehond
in de bench en weer een ander kijkt
verwonderd om zich heen. Dinsdag 29 juli, Charkow
Het eerste dat we doen - als Sociaal
Medisch Team - is contact leggen met de
diverse commandanten, zodat zij weten
dat wij er zijn. Logistiek nog wel een
uitdaging want we zijn op 15 km afstand
van de staf gelegerd. De staf is eigenlijk
ook meer ‘werk in uitvoering’. Per dag
komen meer en meer mensen binnen die
geen idee hebben van wat hun rol zal zijn
in het geheel.
Eigenlijk was alles nog ‘werk in uitvoering’.
Het enige dat helder is, is onze opdracht:
‘bring them home’. Ondertussen voer ik gesprekken met heel
veel wachtende forensisch specialisten.
Wat me raakt is de ontzettende
gedrevenheid en bereidheid die ik bij
iedereen beluister. Een gedrevenheid om
aan de slag te kunnen. Om iets te kunnen
betekenen voor de nabestaanden in
Nederland, Australië en Maleisië. Woensdag 30 juli, Charkow
Maandag 28 juli, Eindhoven
In de nacht van zondag op maandag
vertrek ik. Drie dagen geleden kreeg ik te
horen ‘dat ik ervan ben’. Ook al heb ik m’n
diensten vrijwillig aangeboden, toch komt
zo’n bericht binnen bij me. Wat staat me te
Ondertussen tekent zich een plan af hoe
we aan het werk kunnen. Er zal een
Forward Operating Base (FOB) worden
ingericht en in overleg met een arts en het
SMT besluiten we dat ik meega met de
eerste club die de FOB gaat inrichten. Woensdagnacht vertrek ik. Bij het
omhangen van het scherfvest die vroege
ochtend besef ik meer en meer dat we ons
in een oorlogsgebied begeven.
Donderdag 31 juli,
onderweg naar Soledar
De verplaatsing duurt een eeuwigheid. Dat
is logisch aangezien we diverse
roadblocks passeren die steeds
indrukwekkender opgetuigd zijn, met
divers militair materieel. Bij elke roadblock
moet onderhandeld worden over onze
doorgang. Rond 15 uur komen we aan in
wat ons onderkomen gaat zijn voor de
komende tijd, het dorpje Soledar. Het is er
uitgestorven. Het is er dan ook ontzettend
warm, een graad of 42. Doen ze hier ook
aan siësta?
GV Present | Herfst | 2014
spanning neemt voelbaar toe. Vandaag
worden mensen op één van de sites zelfs
beschoten. Er wordt driftig overleg
gevoerd op vele niveaus over de
voortgang.
Woensdag 6 augustus, Soledar
Zaterdag 2 augustus, Soledar
Het wordt steeds drukker in het dorpje
Soledar. Een oorspronkelijk rustig oord, dat
nu overspoeld wordt door mensen van
allerlei pluimage: Nederlanders, Maleisiërs,
Australiërs. Maar ook: Oekraïnse militairen
die zowel ons legeringsgebouw als de FOB
bewaken. Overdag lijkt het dorp nog
oorspronkelijk rustig, maar ‘s ochtends
vroeg en ‘s avonds laat - wanneer alle
onderzoekers terug zijn van de crash site
- is het erg druk. Jonge kinderen kijken hun
ogen uit en worden al snel brutaler. Het
ritme is dat de searchteams ‘s ochtends
tussen 07.30 uur en 08.00 uur vertrekken het is een rit van ruim 2,5 uur - en rond
19.00 uur terugkeren van de site. Ik zorg
dat ik altijd bij het vertrek aanwezig ben, ik
praat wat met mensen her en der - ik peil
sfeer, stemming - en datzelfde doe ik bij
terugkeer, als ik niet mee ben geweest. Ondertussen neemt de
spanning toe, voelbaar.
Initieel lijkt het meer een soort
van ‘showing the flag’, maar
naarmate de dagen
vorderen neemt de dreiging toe
Zondag 3 augustus, de crash site.
Er wordt gevraagd of ik mee wil naar de
crashsite, om meer beeld en geluid te
hebben bij waar en hoe gewerkt wordt.
Natuurlijk wil ik dat. Ik heb al met diverse
forensisch onderzoekers gepraat over hoe
zij searchen en waar ik eventueel op zou
moeten letten. Ondertussen neemt de
spanning toe, voelbaar. ‘s Avonds hoor je
vlakbij het dorp het geluid van
mortiervuur en klein kaliber wapens. In het
donker zie je tevens de lichtspoormunitie.
Ook overdag op de crash sites is dit
hoorbaar. Initieel lijkt het meer een soort
van ‘showing the flag’ - wij zijn er, hou
rekening met onze aanwezigheid - maar
naarmate de dagen vorderen neemt de
dreiging toe. Zo ook de dag dat ik mee mag. We komen
aan bij één van de zogenaamde pd’en (een
PD is een plaats delict) maar daar blijkt dat
we niet verder mogen. Voor ons betekent
dit vooral wachten, naast de bus.
Scherfvesten mogen onder geen beding
uit. 3,5 uur later krijgen we groen licht, voor
een ander ‘pd’. We rijden er heen, en krijgen
45 minuten om een enorme site te
searchen. Ik voel de toenemende
verbazing bij een aantal mensen; zo zijn ze
niet gewend te werken. Een voelbare
spanning tussen dát wat de
veiligheidssituatie toestaat en dát waar je
als professional voor staat. In de avond
denk ik na over hoe ik het ervaren heb om
op één van de crash sites meegelopen te
hebben: het was behoorlijk indringend.
Gelukkig heb ik geen schokkende dingen
gezien. Wel heb ik - net als vele anderen vele stille getuigen gezien van het drama
dat zich daar heeft afgespeeld. Kleine
brokstukken van het vliegtuig, één van de
deuren waardoor velen het vliegtuig
binnengestapt zijn, een map. ‘Stille
getuigen’ is een politieterm, die zoveel wil
zeggen als sporen die achtergelaten
worden op een plaats delict, waarmee
forensisch onderzoekers een daderprofiel
- of een dader - kunnen vinden. Ik voel des
te sterker hoe iedereen een radartje is in
deze ‘bring them home’ missie. Iedereen:
de forensisch onderzoekers, de mannen en
vrouwen van de Bijstandseenheid van de
KMar, de mannen en vrouwen van de
logistiek, de mensen van de staf die de
plannen maken, de lokale vrouwen die
voor ons ontbijt en avondeten zorgen.
En ineens is het afgelopen. Er wordt
besloten om terug te keren naar Charkow.
Vrijwel onmiddellijk. Vlak na de
persconferentie in Nederland van premier
Rutte worden de troepen in Soledar
toegesproken en wordt kort toegelicht
hoe en wat. De impact is voelbaar. Mensen
zijn teleurgesteld. Volgens hun eigen
beroepseer hebben ze niet op de wijze
kunnen werken zoals ze gewend zijn en
zouden willen. Het levert mooie
gesprekken op over ‘hoe ver zou je willen
gaan’, ‘waar ligt de grens aan jouw of mijn
bereidheid’? Vrijdag 8 augustus, Charkow
Terug in Charkow. We hebben via ‘operatie
stofwolk’ het dorpje Soledar achtergelaten.
Ik ben bezorgd hoe het met dit dorpje en
z’n inwoners verder zal gaan. Hoe zou het
met de vrouwen van de keuken gaan, met
onze lokale tolk en met de vele anderen?
24 uur later land ik in de nacht op
Eindhoven. En - zoals iemand treffend zei
- ineens ben ik van plek verschoven: eerst
was ik ín het nieuws, en nu zit ik op de
bank naar het nieuws te kijken. Ik heb toch
een soort ‘onaf’ gevoel. Ik heb een aantal
mensen niet meer kunnen spreken; we zijn
zo plots weg gegaan. Ik voel bij mezelf een bereidheid, als de
vraag gesteld word, om meteen terug te
gaan om de missie te volbrengen. En ik
weet dat velen dit gevoel delen.
Ank van Harinxma
Marieke van Veen
[email protected] en
[email protected]
Dinsdag 5 augustus, de crash site.
De onderzoekers kunnen steeds minder
doen, krijgen steeds minder toestemming
om hun werk voort te zetten en ook de
Marieke van Veen en Ank Harinxma zijn
werkzaam als Humanistisch geestelijk
verzorger bij defensie
5
GV Present | Herfst | 2014
6
Misdadig, maar wel lekker
FLO van “Benidorm Bast
Ze kwamen elkaar voor het eerst tegen in het voorjaar van 1999. Op Beukbergen,
toen ze tijdens een FLO-conferentie* de mogelijkheid kregen om de ‘zee van tijd’
die komen ging, in te vullen. Inmiddels zijn we vijftien jaar verder en is de toevallige
ontmoeting uitgegroeid tot een jaarlijkse reünie van vrienden. Dit keer is Schiphol
plaats van samenscholing. De oud-luchtmachters, allen uit bouwjaar 1945, en hun
dames maken de stand op.
Waarom blijven jullie elkaar
ieder jaar zien?
Miel (destijds technisch officier
verbindingen): “Wij zijn een groep van
oud-luchtmachters. Van oudsher is de
luchtmacht een krijgsmachtdeel met een
grote saamhorigheid, ongeacht rang of
stand. Verder voelen we ons nog steeds
verbonden met de luchtmacht en is er een
mooie klik tussen onze dames. Reden
genoeg om elkaar ieder jaar te zien”!
Hoe was het om je werk destijds
los te laten?
Pim (oud-officier logistiek): “Ik heb er
tegenop gezien en was wat down. De
laatste veertien dagen voor mijn officiële
afscheid was ik al fulltime thuis en zat ik als
het ware te wachten op een telefoontje van
mijn collega’s. Maar die belden niet. Ik had
het niet gemakkelijk, want ik woonde in een
redelijk onbekende omgeving. En op dat
moment was ik nog niet zo lang
gescheiden. Mede dankzij Yvonne, met wie
GV Present | Herfst | 2014
Wees er zowel tijdens als
na je werk van bewust
wat je wilt, wie je bent
en waar je kansen liggen
en ga daar naar leven.
ik toen net een relatie had, kreeg mijn
leven richting. Als ik er nu op terugkijk,
had ik nog wel een paar jaar willen werken,
maar ze vroegen mij niet en zelf was ik te
eigenwijs om het te vragen”.
Lex (oud-officier verbindingen): “Aan het
einde van mijn actieve dienst was ik in
zekere zin klaar met mijn werk en daardoor
kon ik gemakkelijk naar het einde toeleven.
In mijn werk moest ik plannen maken over
hoe je om moest gaan met een eventuele
vijand. Telkens werd die vijand anders
neergezet. Bovendien werd er een
dreigingsplaatje gecreëerd dat er in
werkelijkheid niet was. Toen mijn actieve
loopbaan ophield, moest ik opnieuw
plannen maken. Ik woonde op dat
moment tijdelijk in Malden, omdat mijn
huis in aanbouw was. Ik zat tussen de
ards”!
dozen en dacht, wat doe ik hier eigenlijk?
Ik moest koken en stofzuigen, omdat mijn
vrouw Kitty wel gewoon aan het werk was.
Ik wilde geen huisman worden en daarom
wilde ik andere bezigheden vinden. Ik ben
toen begonnen met een studie
bouwkunde aan de Open Universiteit.
Eigenlijk is het misdadig om op die vroege
leeftijd met pensioen te gaan”.
Hoe was het voor jullie, dames,
toen de heren thuis kwamen?
Yvonne: “Pim en ik waren beiden
gescheiden en kwamen ook nog eens uit
twee verschillende werelden. We hadden
allebei een rugzakje. Dat leidde nog wel
eens tot confrontaties. Ik had mijn leven al
op de rit. Toen kwam ik Pim tegen, die nog
geen structuur in zijn nieuwe leven had. Ik
wilde dat hij zich wat aan mij zou
aanpassen. Dat heeft jaren gekost”. Pim vult
aan: “Zij kwam uit de ondernemerswereld
en ik uit de militaire wereld. Ondernemers
zijn veel extraverter dan militairen. Die zijn
minder open, tenzij ze bij elkaar zitten”.
Kitty, de jongste van het gezelschap, die
het einde van haar werkzame leven nadert,
zegt: “Ik had een plan toen Lex thuis kwam.
En door mijn werk veranderde er voor mij
niet zoveel. Nu ik dit zelf meemaak, snap ik
pas goed wat hem overkwam. Je moet je
tijd bewust inrichten en er voldoening
uithalen. Ik had dat bij Lex niet zo in de
gaten. Lex heeft hard moeten werken om
zijn nieuwe leven in te richten”.
Wat is je oogst na het werk bij
Defensie?
Miel: “De afgelopen jaren hebben me zeker
een bredere blik op de wereld, maar ook
een andere kijk op mijzelf gegeven. Ik ben
tot de ontdekking gekomen dat ik het
verkeerde vak gekozen heb. Ik had
helemaal niet de techniek in moeten gaan.
Ik had iets met taal moeten gaan doen”.
Pim: “Na een moeizame start heb ik nu een
leven dat klinkt als een klok. Momenteel
ben ik stadsgids van Arnhem en wil ik dat
werk wel doen tot mijn 75’ste. Het is mijn
lust en mijn leven. Alles is anders
geworden na mijn ontmoeting met
Yvonne. Van de een op de andere dag ben
ik, vooral door haar, gestopt met roken,
nadat de dokter tegen mij had gezegd, dat
als ik niet zou stoppen ik over tien jaar
dood zou zijn”.
Lex: “Destijds waren we aan het werk om
een totale oorlog te voorkomen. Achteraf
bleek dat de Russen nooit onze kant op
wilden komen. Al met al heeft Defensie
gezorgd voor een bredere blik op de
wereld. Toen ik 55 jaar was, dacht ik, als ik
85 jaar ben, ben ik dood. Maar ik ben wel
benieuwd wat er in de komende dertig
jaar nog met mij gaat gebeuren. Ik voelde
Bucketlist: boek
schrijven, columnist
worden en reizen,
veel reizen.
me toen fit, maar ik heb ook gemerkt dat
gezondheid eindig is en dat er niet zoveel
nodig is om aan je einde te komen. Wat ik
graag nog zou doen is een boek schrijven,
waarin ik mijn verkregen inzichten in het
leven deel met de lezer. Een soort
filosofisch boek dus, gebaseerd op mijn
werkelijkheid. Of anders een regelmatige
column in een krant. Maar zoals wel vaker
gebeurt met mijn voornemens, worden ze
verdrongen door de waan van de dag”.
Hebben jullie nog tips voor de
werkenden?
Miel en Maria: “Realiseer je dat het leven
meer is dan alleen het werk. Voor ons is
aandacht voor en investering in de
kinderen altijd al belangrijk geweest. Zorg
ervoor dat je ook tijdens je werkzame
leven voldoende aandacht hebt voor je
thuissituatie”.
Lex en Kitty: “Wees er zowel tijdens als na
je werk van bewust wat je wil, wie je bent
en waar je kansen liggen. Ga daar naar
leven. Dit advies geldt voor mensen van
alle leeftijden. In het verleden gingen we
hier nooit bewust mee om. Tegenwoordig
moet je er rekening mee houden dat je na
zes of zeven jaar toch weer wat anders
moet. Er zijn geen zekerheden meer
tegenwoordig”.
Pim en Yvonne: “Houd je op tijd bezig met
je FLO-datum. Daarmee steek je je kop niet
in het zand en kun je wennen aan de
gedachte dat je de dienst gaat verlaten. En
betrek je partner hierbij. Vroeger kwamen
de meeste militairen om het leven tussen
de 55 en 60 jaar. Daar zijn cijfers van. Ze
vielen dan in het beroemde zwarte gat en
stierven te jong. Zoek dus naar iets meer
dan alleen de uitbreiding van je hobby’s.
Het gaat om meer dan het schilderen van
je huis. Maak je wereld breder en
interessanter. Voor ons is niet alleen reizen
een manier om ons te blijven
verwonderen, we zorgen ook dat we in het
dagelijks leven van alles ondernemen.”
Diezelfde middag voegen de dames en
heren de daad bij het woord en krijgen zij
door begeleiders van de Koninklijke
Marechaussee een rondleiding op
Schiphol, ook achter de schermen waar de
meesten mensen niet mogen komen.
Gert de Wolf
[email protected]
*FLO = functioneel leeftijdsontslag
7
GV Present | Herfst | 2014
ondertussen op facebook
GV Present | Herfst | 2014
Agenda PGV
Symposium ‘Van toga naar camo’ – honderd
jaar dominees bij Defensie
Heb je je altijd afgevraagd wat het werk van
predikanten binnen defensie inhoudt? Op
zaterdag 27 september 2014 krijg je antwoord in
DGV viert jubileumfeesten
Op 27 augustus vierde de Humanistische Geestelijke verzorging
haar 50 jarig bestaan bij defensie. Reden voor festiviteiten die
muzikaal omlijst werden door het project Your Song. De
Protestante en Katholieke Geestelijke verzorging vierden een
dag later hun eeuwfeest en deden dat in een oecumenische
viering in de Westerkerk in Amsterdam.
een gevarieerd programma met workshops en
presentaties. Centraal staan vragen naar nieuwe vormen
van kerk zijn in de krijgsmacht, pastorale zorg voor
militairen en thuisfront en ethische vragen van oorlog en
vrede. Ook zal er een viering gehouden worden zoals die
aan boord of te velde wordt gehouden. Het programma is
inclusief lunch en afsluitend drankje. Ontvangst is tussen
09.30-10.00. De dag eindigt om 16.00 uur. De deelname is
9
gratis, maar het aantal plaatsen is beperkt. Daarom graag
een aanmelding vooraf via e-mail: [email protected]
met vermelding van naam van de bezoeker(s) en - indien
van toepassing - kerkelijke gemeente.
Doorgaan waar anderen stoppen…
…voor kinderen met een levensbedreigende ziekte
De meesten van ons zijn ooit militair geworden om iets voor een
ander te kunnen betekenen, zonder dat daar direct iets voor
henzelf tegenover staat. Franklin Kramer, eerste-luitenant van de
Koninklijke Landmacht is ook zo iemand. Eind juli is hij een actie
begonnen, genaamd deliefstewens.nl, waarmee hij geld inzamelt
voor Make-A-Wish Nederland. Kramer loopt op 2 november de
Berenloop, één van de zwaarste
marathons van Nederland. Met het geld
dat hij inzamelt kan Make-A-Wish de
liefste wensen vervullen van kinderen
met een levensbedreigende ziekte. Wij
dragen deze mooie actie een warm hart
toe en hopen dat jullie dat ook doen.
Meer informatie en donaties: www.
deliefstewens.nl
Walk for Veterans
Je houdt van wandelen en je wilt ‘iets
doen’ voor veteranen die hulp nodig
hebben? Dan is de ‘Walk for Veterans’
jouw kans om die passies te combineren! De W4V is een manifestatie
van erkenning en respect voor veteranen die blijvende problemen
ondervinden als gevolg van missies. Met de sponsoropbrengst wordt
de training en plaatsing van Veteranenhonden (hulphonden voor
veteranen met PTSS) mogelijk. De sponsorloop is van 6 t/m 11 oktober
2014 en bestaat uit één of meer etappes van het Pieterpad. Geef je snel
op, want samen met jouw sponsors help je het welzijn en de
levensvreugde van een veteraan en zijn gezin drastisch te verbeteren!
Thielen stopt met kookrubriek
Meesterkok Piet Thielen heeft de afgelopen twee
jaar met veel gedrevenheid de rubriek ‘Culinair met
een bite’ voor zijn rekening genomen. Met ingang
van het onderhavige nummer is hij gestopt met
publiceren in ons blad. Reden hiervoor is dat hij
zijn plek wil afstaan aan nieuw aanstormend talent. Wij danken Piet
voor de hartelijke samenwerking en voor de mooie gerechten
waarmee hij de lezer ieder kwartaal verraste.
Reageren?
www.facebook.com/GVPresent
Fred Omvlee - [email protected]
www.twitter.com/GVPresent
@
mail: [email protected]
heroes and villains
GV Present | Herfst | 2014
Raadsvrouw overwint zichzelf en wijst anderen de weg
Zwaar verslaafd aan de GHB,
gebruiker van speed en XTC.
Daarnaast
gewoon
hbostudent en maatschappelijk
werkster. In de verslavingszorg
nog wel. Het kon allemaal in
het leven van Renee Kelder. Zij
publiceerde eerder dit jaar haar
boek De parttime-junkie over
dit opmerkelijke dubbelleven.
Nadat ze was afgekickt, ging
ze studeren aan de universiteit
voor humanistiek.
10
Hockeymeisje aan de
Stagiaire als geestelijk verzorger
bij Defensie
Ik vond mijn stage bij defensie super
interessant. De eerste weken liep ik mee op
het KIM, daarna op de Van Ghentkazerne in
Rotterdam. Wat me vooral fascineerde was
het groepsgevoel bij de militairen in
opleiding. Hoe die jongens en meiden
elkaar er doorheen hielpen op momenten
dat het moeilijk werd. Hoe de groep elk
individu sterk maakte en de verbinding
ontstond tussen de mensen. Dit had ik nog
nooit zo sterk gezien. Als GV’er was ik
continu in beweging. Je komt op heel veel
plekken en werkt bijna altijd in het
moment. Dat sprak me erg aan. ‘s Avonds in
het bos op zoek naar mariniers,
onverwachte bezoeken van mensen met
hun verhalen op de kazerne. Heel
dynamisch en onvoorspelbaar. Wat ik heb
meegenomen voor mezelf van die
stagetijd, los van wat ik professioneel hebt
geleerd, is het doorzettingsvermogen dat
die jongens en meiden in hun opleiding
lieten zien. Ik denk daar nog regelmatig
aan, zeker als ik dingen moet doen die ik
moeilijk of eng vind. Hoe zij hun grenzen
verleggen, was leerzaam en inspirerend.
Zoals nu met de interviews die ik geef en de
lezingen die ik verzorg. Gewoon erin
stappen en maar doen, de situatie aangaan.
Speed, coke, XTC, GHB
Met mijn boek De parttime-junkie hoop ik
GHB-gebruikers een hart onder de riem te
steken. Te laten zien dat ze er niet alleen
voor staan en dat je uit die wereld kunt
stappen. Daarnaast wil ik graag familieleden
en vrienden van gebruikers een inkijk
geven in de wereld van de verslaafde, opdat
zij beter begrijpen wat er in het hoofd van
iemand die drugs gebruikt omgaat.
Het kan niet anders dan dat ook binnen
defensie een groep mensen drugs gebruikt,
met name in hun vrije tijd. Vooral in de
hardhouse-scene worden veel drugs, speed,
coke, XTC, GHB, geconsumeerd. Dat hoort er
eigenlijk een beetje bij. Een
festivalorganisator vertelde me laatst dat hij
gokt dat zo’n 80% in die scene wel gebruikt.
Voor bepaalde mensen kunnen drugs een
ontsnapping betekenen aan het
doordeweekse leven. Met name geldt dit
voor mensen die alles onder controle
willen hebben in het dagelijkse leven. De
strikte hiërarchische structuur waarin
sommigen zich bevinden binnen defensie
kan bijvoorbeeld risico-verhogend werken.
De hang naar het loslaten in het weekend
kan groot zijn. Als je signaleert dat iemand
drugs gebruikt, moet je oppassen dat je
die persoon niet te veel veroordeelt, want
dan verlies je het contact met hem. Het is
belangrijk om in gesprek te blijven, dan
kun je iemand helpen. Wat men zich wel
moet realiseren is dat harddrugs letterlijk
levensgevaarlijk zijn. Die ene slechte XTCpil kan het einde betekenen. Vaak beseffen
Hoe militairen in opleiding
hun grenzen verleggen, is
voor mij enorm inspirerend.
GV Present | Herfst | 2014
mensen niet dat een fatale pil of dosis zo
dichtbij is. Achteraf schrik ik ervan dat ik
enkele keren echt door het oog van de
naald ben gekropen. Het besef dat ik er
ook niet meer had kunnen zijn is absurd.
Je denkt ‘dit is het goede leven’
Met name GHB kon me laten ontspannen.
Ik kon me meer laten gaan en kon
makkelijker contact maken met andere
mensen. Het voelde niet als schadelijk.
Daarvoor voelde ik me vaak een
buitenstaander, had het idee dat ik niet
helemaal meedeed. Met drugs kon ik
vluchten uit dat gevoel, ik deed dan wel
mee. Ik voelde me lekkerder, de angstige
en negatieve gevoelens kwamen meer op
de achtergrond. Het zelfverzekerde, het
verbonden voelen kwam naar voren.
Daarom vond ik het ook eng om te
stoppen. Ik dacht dat ik niet zonder GHB
kon, dan was er niets meer tussen mij en
de ander. Maar vanaf het moment dat ik
stopte, merkte ik dat er eigenlijk niets
gebeurde als ik geen drugs gebruikte: het
harddrugs is dat het eerder je dood kan
betekenen. Met drugs kun je je per
ongeluk overdoseren en dan is het
afgelopen. Maar alcohol of drugs, als je dat
misbruikt, komt het op hetzelfde neer.
Dingen willen vergeten, van donkere
gedachten af willen, stress onderdrukken,
loskomen van de dagelijkse sleur, buiten
jezelf treden. Kennelijk hebben wij mensen
daar behoefte aan. Ik kwam bij harddrugs
uit, omdat ik daarmee in aanraking kwam.
Ik ontmoette de verkeerde mensen op de
Die ene slechte XTC-pil kan
het einde betekenen.
Vaak beseffen mensen niet
dat een fatale pil of dosis
zo dichtbij is. Zelf ben ik
een paar keer door het oog
van de naald gekropen.
harddrugs
leven ging door, ik hield contact met
mensen. Ik had die drugs niet nodig. Het
zat in mijn hoofd: ik dacht dat ik ze nodig
had. Ik merk achteraf dat ik juist met die
drugs geen verbinding had met anderen.
Het is nu allemaal veel echter. Nu is het
puur en al is het contact soms
ongemakkelijk of niet prettig of zie ik er
tegenop, het is wel echt.
Helder zijn is uiteindelijk lekkerder. De
drugs leidden er toch toe dat ik altijd moe
was, ik sliep niet goed, leefde ongezond,
was vaak chagrijnig en niet altijd aanwezig.
Ik voel me nu fitter, sport weer, voel me
gezond. Ik sta nu meer in het leven.
Heerlijk. Als gebruiker realiseerde ik me
niet waar ik stond. Ik dacht dat dat het
goede leven was, het leven met drugs. Dat
is het verslaafde brein dat mij in een
houtgreep had.
verkeerde momenten en ik ben van nature
nieuwsgierig en eigenwijs. Ik wil alles wel
uitproberen en dacht dat ik niet verslaafd
zou raken. Elke verslaafde denkt dat hij niet
verslaafd is, ook alcoholverslaafden,
eetverslaafden of seksverslaafden. Je denkt
dat je kunt stoppen wanneer je wilt, dat je
de keuze hebt. Het verslaafde brein zit nog
steeds in mij: ik kan nog altijd denken dat
ik helemaal niet verslaafd was. Uiteindelijk
ben ik door mijn moeder naar een kliniek
gestuurd. En daar heb ik in een
groepssessie met alcoholisten en
gokverslaafden hardop moeten zeggen: “Ik
ben Renee en ik ben verslaafd”. Dat vond ik
ongelofelijk vernederend. Ik kon de schijn
niet meer ophouden. Ik was één van de
verslaafden. Verschrikkelijk!
Ongelofelijk vernederend
Ik realiseerde me wel dat ik drugsgebruik
in een zeker opzicht ook helemaal niet fijn
vond. Als je snuift en je hartslag gaat
enorm omhoog, is dat een rotgevoel. Maar
Alcohol is maatschappelijk misschien meer
getolereerd, maar de verschillen zijn niet
eens zo groot. Natuurlijk, het gevaar van
Voor mijn hond moest ik
nuchter zijn
de verslaving is zo heftig dat de hang
ernaar groter is dan het onprettige gevoel.
Ik heb daar wel mee gezeten. Hoe kan ik
drugsverslaafde zijn geweest, terwijl het
vaak ook niet goed voelde? Dat leverde
wel een identiteitscrisis op. Waarom kon ik
niet uit dat leven stappen? Na zes jaar vast
te hebben gezeten in een bepaald leven,
kwam ik eruit doordat ik een hond nam.
Die hond bracht verantwoordelijkheden
met zich mee. Ik moest bijvoorbeeld
nuchter zijn als ik hem uitliet, want van
GHB kun je zomaar in slaap vallen en dan
word je afgevoerd in een ambulance als ze
je ergens op straat vinden. En dat kan niet
met een hond. Als ik dan terugkwam in
mijn huis, realiseerde ik me dat dat geen
fijne plek was: veel drugsgebruikers,
gordijnen dicht, verwarming hoog. Dit
wilde ik toch niet? Dat heeft best nog een
tijd geduurd. Mijn hond was een jaar toen
ik er definitief uit ben gestapt. En zelfs
toen, toen ik cold turkey moest afkicken en
ik heel ziek was, realiseerde ik me niet dat
ik verslaafd was. Ik schaam me er nu niet
meer voor. Dankzij dit boek kan ik leven
met mijn verleden. Die slechte jaren, waar
schuld en schaamte op rusten, heb ik
kunnen transformeren tot een boek,
waarmee ik iets terug kan doen naar de
wereld. Met mijn boek hoop ik te laten
zien, dat iedereen verslaafd kan raken, als
de omstandigheden ernaar zijn. Kijk maar
naar mij. Ik zie eruit als een hockeymeisje
en spreek met een bekakt accent, niet als
een drugsverslaafde.
Hugo Houtgast
[email protected]
De Parttime-junkie van Renee Kelder verscheen
bij uitgeverij Prometheus, Amsterdam, 2014.
11
GV Present | Herfst | 2014
Verbeter de wereld, begin
Als het om het klimaat en duurzaamheid gaat, laten wij ons korte termijn belang
prevaleren boven ons lange termijn belang. We zijn als mensheid bereid onze toekomst
te vergooien als dat betekent dat we nu niets hoeven te doen. Een scherpe stelling. De
collega’s van 106 Inlesk geven hun mening.
a;
s Reitsm
Adj Han /Genie
sk
106 inle e terrein
h
c
technis
intel
r
nde, maa
tere
“Confron
an hoe
ergave v
juiste we
nt is.
it mome
het op d
ieruit de
preekt h
Tevens s
an het
osheid v
machtelo
.”
individu
12
Kpl1 Bokma 106
inlesk/TMD
“Eens. We denken
het liefst
niet te ver vooruit
…
Waarschijnlijk om
dat dit de
makkelijkste weg
is.”
Aooi Pau
lO
106 inles lde Heuvel;
k/Imint
“Ik ben
het eens
met de
stelling. K
orte term
ijn denke
is ons alle
n
n met de
p
aplepel
ingegote
n. Komt ti
jd, komt
raad. Niet
best, maa
r wel de
realiteit.”
Sm Bart Mager
Rooze; 106 inlesk
/
gningp
10
Sm John Schut;
r Gis
aa
n
inlesk/ bedie
eren
ze kind
“Dus wij laten on
n lekker aan
en kleinkindere
aarom
hun lot over? W
verder? Ik
et
ni
ij
denken w
oos dat er zo
vind het waardel
wordt gedacht.”
“Verander de were
ld,
begin bij jezelf. We
zijn
het verplicht aan
onze
kinderen en
toekomstige gene
raties
om hier niet overhe
en
te stappen, maar di
t
idee te koppelen
aan
daden.”
blikopener
LTZ2 Sara Voûte; 106
inlesk/msc. Geologie
“Eens. Pas wanneer de
en
noodzaak daar is, schrap
estal
me
en
we geld bij elkaar
r
is het dan te laat voo
. De
duurzame oplossingen
middelen en kennis zijn
.”
namelijk nu al aanwezig
GV Present | Herfst | 2014
column Huijswerk
n bij jezelf!
Mens, ontwaak!
Ritm Jaap
Jan Gortw
ors
inlesk/com
mandant H t; 106
TA-gp
“Helaas maa
r waar.
De angst vo
consequen
or de
ties voelt n
iemand, om
je eigen leve
dat het
nsduur ove
rstijgt. Daarn
bestaat er e
aast
en vertrouw
en dat
toekomstig
e technolo
gische oplo
compensere
ssingen
n voor ons
huidige fale
duurzaamh
n op
eidsgebied
. Dit samen
voor mij du
m
aakt
urzaamheid
geen acuut
probleem.
Alleen mijn
kleinkindere
kunnen vert
n
ellen of ik e
r naast zat.
”
Activisme is de bereidheid om te strijden voor een zaak
die groter is dan jezelf, soms alleen maar omdat niets
doen onmogelijk lijkt. Derhalve is activisme, wanneer de
situatie daarom vraagt, een deugd. En als alle deugden
is het iets zeldzaams. Een mooi voorbeeld van activisme
vind ik de strijd tegen Dutch Shell in Nigeria. Vier boeren
klaagden de oliegigant aan vanwege de enorme
bodemvervuiling. ‘Hoe kan de schade voor ons zijn
terwijl de winst voor jullie is?’ klinkt de aanklacht. Ik
onderschrijf deze aanklacht volkomen. Want wie zijn
winst niet deelt, moet ook zijn troep bij zich houden.
Wanpraktijken verdienen het om aangepakt te worden. Maar laten we nu
eens naar onszelf kijken. Om bij het voorbeeld te blijven: niet alleen die
Nigeriaanse boer, ook u heeft last van bedrijven als Shell. Ze beïnvloeden
namelijk ieders wereld –althans wanneer we dergelijke bedrijven
verantwoordelijk mogen houden voor de op handen zijnde verstrekkende
klimatologische veranderingen, zoals veel wetenschappers menen. Toch
compenseren ze alleen de aandeelhouder. Hoe verschilt dit verhaal van de
situatie van de Nigeriaanse boer? Waarom mag zo’n bedrijf ongestoord zijn
winsten blijven genereren in feite door onze afval te maken? Wanneer we
tolereren waar actie verlangt wordt, lijkt tolerantie een voorwendsel om
geen standpunt in te hoeven nemen. Al tolererend glijdt de wereld aan ons
voorbij en creëren we een ‘niemandsland’; een stuk realiteit dat door
niemand gezien en geclaimd wordt. Alsof het onze wereld niet meer is. Een
wereld waar opportunisten en fortuinzoekers zich ongezien wanen en
ongehinderd hun puur egoïstische keuzes kunnen maken, juist omdat er
geen toezicht is. Dat niemandsland opnieuw claimen en er voor vechten,
lijkt zo logisch, zo vanzelfsprekend met het oog op onze toekomst. Maar
waarom lukt het dan niet? Geloven we niet dat het anders moet, of willen
we de waarheid niet zien?
Gösta Huijs
GC.Huijs.mindef.nl
kkers; 106
to
Frederieke S
A
T
/H
inlesk
dereen
denk ik dat ie
“Als individu
j stil staat en
er wel eens bi
hoeve
en laat ten be
bepaalde ding
st. Maar
nere toekom
van een scho
dat
ng
plan, één di
er is niet één
lijks
ge
laten in zijn da
iedereen wil
heb
p
oe
or de grote gr
leven. Dus vo
ei
d w nig
t er inderdaa
ik het idee da
id.”
duurzaamhe
gebeurt met
Als redactie van GV Present willen wij graag ons steentje bijdragen voor
een beter milieu. Daarom kunt u sinds kort GV Present ook digitaal
lezen op www.dgv.nl als aanvulling op de gedrukte versie. Wilt u GV
Present niet meer in gedrukte versie ontvangen, laat het ons weten en
stuur uw afmelding naar [email protected].
Heeft u tips waarmee u het milieu een handje helpt, deel ze met ons op
Facebook/GVPresent!
13
GV Present | Herfst | 2014
Vliegtuigtechneut debuteert met ‘Op uitzending’
Op de compound niks nieuws
De afgelopen jaren zijn er meerdere boeken verschenen van
Nederlandse militairen op uitzending in Afghanistan. Sinds
februari dit jaar is daar ‘Op Uitzending’ bij gekomen. Geen
spannende beschrijvingen van aanslagen of gevechten, wel
het relaas over het alledaagse leven op de compound. Een
gesprek met de auteur van deze verfrissende nieuwkomer
in het genre.
Een boek over een gewone
uitzending…
14
Patrick van Straten, 48 jaar, majoor bij de
Luchtmacht, was op uitzending in het
voorjaar van 2010. Hij was werkzaam op
het vliegveld van Kandahar, Kandahar
Airfield. Hij was daar verantwoordelijk met
zijn technici voor het vliegend houden van
de Nederlandse helicopters en F-16’s.
Inmiddels is hij een plaatsing in Italië
verder en tref ik hem op zijn kantoor op
Maritiem Vliegkamp De Kooy bij Den
Helder. ‘Op uitzending’ is voor medemilitairen heel herkenbaar omdat de
auteur het gewone leven op de compound
goed weet te treffen. Het boek geeft weer
waar veel militairen die tevreden
terugkijken op hun uitzending, zich in
zullen herkennen. Over een gewone tijd
onder ongewone omstandigheden: een
boek over een gewone uitzending.
Van dagboek tot boek
‘Waarom ik dit boek wilde schrijven? Ik had
geen intenties om een boek te schrijven, ik
ben geen schrijver. Wel stuurde ik geregeld
een mail naar familie, vrienden en
bekenden. Ik deed dat in verhaalvorm, om
het thuisfront te onderhouden. Daar kreeg
ik leuke reacties op, totdat iemand na
thuiskomst zei: ‘Waarom maak je er geen
boek van?’ Ik heb die vraag tijden laten
liggen, jaren eigenlijk. Wel had ik een
dagboek bijgehouden in Afghanistan. Daar
schreef ik niet elke dag in, maar wel
geregeld. Ook gaf ik de afgelopen jaren
regelmatig lezingen over mijn ervaringen
voor schoolklassen, kerkelijke groepen en
de Rotary. Toen ik op een geven moment
contact zocht met een uitgever, vroeg hij:
‘Heb je al een concept?’ Ik stuurde op wat
ik had en hij zag er wat in. Ik ben de
verhalen gaan bundelen. Toen ik eenmaal
begon, was het niet meer te stoppen en
kwam ik op dertig hoofdstukken, dertig
afzonderlijke verhalen’.
Van marine naar luchtmacht
Voordat hij bij de Luchtmacht kwam, heeft
Patrick zestien jaar bij de Marine gewerkt.
Hij begon in 1989 de officiersopleiding op
het Koninklijk Instituut voor de Marine
(KIM) in Den Helder, sindsdien heeft hij
veel gevaren. Altijd in een technische
functie. ‘Ik heb altijd in Zeeland gewoond
en was daardoor steeds boordplaatser, dat
wil zeggen ik sliep doordeweeks aan boord
of op de kazerne, en was alleen in het
weekend thuis. Daarnaast heb ik jaren
gewerkt op de militaire vliegvelden De
Kooy en Valkenburg. Na zestien jaar Marine
heb ik de overstap gemaakt naar de
Luchtmacht, om de eenvoudige reden dat
ik ook wel eens vaker thuis wilde zijn. Ik
heb een vrouw, Silvia en twee honden:
Diablo en Eross. Ik wilde hen graag meer
zien’. Zo begonnen vier jaar voor de
Luchtmacht op vliegbasis Woensdrecht.
Maar het liep allemaal anders. In 2010
kwam het verzoek voor Afghanistan. Het
boek begint op dat moment. Tegelijk krijgt
Patrick een galsteenaanval. We volgen het
in het boek en kijken zo over de schouder
mee van Patrick. Je voelt je als lezer een
vriend waaraan hij zijn verhaal vertelt. Uit
reacties blijkt dat vooral ook mensen die
niet bij Defensie werken, ‘burgers’, dit erg
waarderen. ‘Mensen snappen ineens hoe
het is om daar te zijn. Ze voelen de
spannende periodes die er zijn, ze beseffen
hoe groot het er is, ze lezen ook over hoe
je eet, sport, samen lacht.
‘Wat me nu na vier jaar nog het meest voor
de ogen staat is het lot van de kinderen in
Afghanistan. Het zien van zieke en
gewonde kinderen in een ziekenhuis
vergeet ik nooit meer. Kinderen zijn altijd
de dupe van een oorlog. Dat zie je nu ook
weer in Irak en Syrië.
Aanrader
‘Op Uitzending’ beschrijft het leven op een
compound rondom sporten, maaltijden,
Koninginnedag, Dodenherdenking en
Bevrijdingsdag en hoe gewone
gesprekken met andere militairen,
Nederlanders of buitenlanders, ineens heel
belangrijk worden. De donut bij een koffie
wordt een luxe en een gewoon collegiaal
gesprek wordt een gesprek van hart tot
hart. Deze realistische schets van een
uitzending is een aanrader voor iedereen
die op uitzending moet en voor iedereen
die het thuisfront een goede indruk wil
geven. Blijft Patrick van Straten schrijven
over het militaire leven? ‘Ik heb al weer een
plan’, zegt hij met stralende ogen.
Fred Omvlee
[email protected]
‘Op Uitzending’
verscheen bij uitgeverij
Free Musketeers,
ISBN/EAN
9789048430826,
€ 16,95
de overweging
GV Present | Herfst | 2014
De wereld in onze handen
Al zolang er mensen zijn, wordt het einde der tijden voorspeld.
En we zijn er een aantal keer erg dichtbij geweest. De recente
geschiedenis kent twee verwoestende wereldoorlogen en
ook nu bevinden we ons in roerige tijden. Hoe moet het
verder met onze aardbol en wat staat ons nog te wachten?
Laten we positief beginnen. Soms is het er net
niet van gekomen. Weet u nog van de Cubacrisis?
Wat als toen een atoomoorlog ontketend was?
De gevolgen zouden niet te overzien zijn
geweest. Verwoesting, en dan bedoel ik totale
verwoesting, is iets absurds. Toch is het een reële
mogelijkheid: de condities op aarde kunnen zo
verslechteren dat doorleven een uitdaging wordt.
Denk maar aan het lot van de dinosauriërs na het
inslaan van een grote komeet. Zij stierven in de
jaren daarna allemaal uit, omdat leven
onmogelijk werd onder de dikke stoflaag die om
de aarde hing en die al het zonlicht blokkeerde.
Gelukkig is het voor de mens nog nooit zover
gekomen. Wat moet de wereld zonder mensen?
Wie is er dan om van een zonsopgang te
genieten?
Bij het vergaan van de wereld denken we aan
afschuwelijke rampen. U kunt in de
filmgeschiedenis terecht voor een aantal
scenario’s. Veel van deze films leggen een
verband tussen de acties van de mens en zijn
ondergang. De aanklacht is vaak dat wij in de
loop van decennia onze leefwereld en het
klimaat door onze hebzucht en vooruitgangsdrift
zo onder druk hebben gezet dat alles als een
kaartenhuis in elkaar stort. In de film The day
after tomorrow komen we in een permanent
ijskoude winter terecht, terwijl de film 2012 juist
laat zien hoe wij door een stijgende zeespiegel
nagenoeg alle land verliezen en ons heil op grote
schepen moeten zoeken. Erg ver gezocht, lijkt het
soms. Of is het, zoals beweert wordt in An
Inconveniant Truth, toch minder gek dan wij
denken? Zijn er grootse veranderingen op
komst? Er is veel te doen geweest over deze film
van Al Gore. Er zijn genoeg critici die beweren dat
de feiten onbetrouwbaar zijn en een eenzijdig
beeld geven. Wat is feit en wat is fictie?
Wetenschappelijk onderzoek moet helderheid
verschaffen.
Laten we beginnen met te stellen dat
tegenwoordig meer wetenschappelijk onderzoek
wordt gedaan dan ooit tevoren naar
onderwerpen als de opwarming van de aarde en
klimaatveranderingen. Alleen hieruit spreekt al
enige bezorgdheid. Maar goed, de wetenschap is
niet Hollywood en filmscenario’s zijn niet de
waarheid. En toch, wetenschappelijke
voorspellingen zinspelen wel degelijk op grote
veranderingen. Het gaat veel te ver om te
beweren dat de wereld vergaat, maar soms krijg
ik wel de indruk dat de wereld zoals we die
kénnen en ook lief hebben zal vergaan. De door
de mens in gang gezette veranderingen zijn
namelijk van dien aard dat wij, indien we
voortleven op de oude voet, daadwerkelijk voor
grote uitdagingen komen te staan. Uitdagingen
die misschien niet onder doet voor die van na
een wereldoorlog. Als ik eraan denk, dat wij door
zoiets onnodigs als opwarming voor eeuwen van
grote droogte en het massaal uitsterven van flora
en fauna komen te staan én getuigen zullen zijn
van het verdwijnen van talloze eilanden, dan zakt
de moed me soms in de schoenen. Ik heb geen
kinderen, maar hoe zullen mijn neefjes en
nichtjes en hun kinderen leven? Zullen zij deze
wereld net zo aantreffen als ik? Met al haar
schoonheid en eindeloze natuurschatten?
Onlangs verscheen een rapport van het
Intergovernmental Panel on Climate Change
(IPCC). Wat klimaatonderzoek betreft, is het IPCC
internationaal gezien de wetenschappelijke
autoriteit. Waar het rapport ons op wijst, met
gegrond wetenschappelijk onderzoek dus, is dat
wij door de verbranding van fossiele
brandstoffen en door de kap van bossen in de
loop der jaren zoveel CO2 de atmosfeer in
hebben gepompt dat wij daarmee de aarde
opwarmen. CO2 houdt warmte vast en het proces
is onomkeerbaar. Eenmaal in de atmosfeer duur
het duizenden jaren voordat CO2 weer is
afgebroken.
Nog los van de omvang en de inhoud van de
gevolgen, wil het ongeluk dat ze juist daar op
aarde merkbaar zullen zijn, waar de bevolking zo
arm is dat zij niet heeft bijgedragen aan die
gevolgen. Mensen die niet met het vliegtuig op
vakantie gaan, die niet een of twee auto’s
hebben, die niet bijna 200 jaar industrialisatie
achter de rug hebben. Het treft de bewoners van
talloze eilandjes in de Indische Oceaan, die onder
zullen lopen. Of rondom de evenaar waar
mensen de komende decennia in toenemende
mate afwisselend door grote droogte en enorme
regenval geteisterd zullen worden. Natuur, oogst
of weidegrond zal verbranden of wegspoelen. Al
deze honderden miljoenen mensen zullen, door
honger en dorst verdreven, in grote getale
richting het koelere noorden trekken en ons voor
humanitaire uitdagingen, om niet te zeggen,
rampen plaatsen.
De vraag die ik bij het lezen van dit soort
rapporten stel, is wat wij zullen doen. Niet alleen
nu, maar ook in de toekomst. Zijn wij bereid nu
een prijs te betalen, opdat wij de opwarming van
de aarde kunnen afremmen en daarmee de
gevolgen kunnen inperken? Op de politieke
agenda wordt het onderwerp nauwelijks serieus
genomen. Radicale verduurzaming is waar de
toekomst nu om vraagt, maar ik hoor er vrijwel
niemand over of het wordt snel weer vergeten
als zich een ander probleem aandient. Wat
moeten we tegen die tijd doen met al die
mensen? Als ik kijk naar Lampedusa en wat een
paar duizend vluchtelingen oproepen aan woede
dan houd ik mijn hart vast. Waartoe zijn wij niet
in staat als niet duizenden, maar een miljoenen
vluchtelingen onze grenzen overspoelen?! Het
zal niet fraai zijn wat hen te wachten staat. Het is
een eeuwenoud adagium, maar arm zijn is een
vloek.
Gösta Huijs
In de rubriek ‘De overweging’ schrijft een geestelijk
verzorger over een thema dat stof tot nadenken geeft.
15
GV Present | Herfst | 2014
16
Vrede
GV Present | Herfst | 2014
Vrede spreid gij uw zachte vleugels
over de donkere aarde heen over de moeden en de gewonden,
over de duizenden, die verzwonden,
over al de snikkende monden,
die verbleekt zijn van geween!
Opdat uw liefde daar weder wone,
opdat uw liefde ons weer genas liefde bove’ onze ijdele wenschen,
liefde over alle ijdele grenzen,
liefde alleen van mensch tot menschen,
die eindelijk leerden wat liefde was!
C.S. Adama van Scheltema, Rotterdam 1916
17
GV Present | Herfst | 2014
Journalist ontrafelt de identiteit van 865 soldaten op Russisch Ereveld
“DNA onbekend”
Op nog geen kwartiertje afstand van Kamp Amersfoort staat een monument
opgericht voor de gefusilleerde Sovjetsoldaten uit het kamp. De 77 Russen die
hier naartoe werden gebracht, kregen te horen dat ze vanuit Kamp Amersfoort
naar Bordeaux zouden gaan. De reis naar Zuid-Frankrijk was kort. Een paar 100
meter buiten het kamp werden ze opgesteld en neergeschoten. De vrachtwagens
kwamen terug met wat oude klompen, door medegevangenen sarcastisch
souvenirs uit Bordeaux genoemd.
18
Alhoewel slechts weinigen dit verhaal
kennen, is er één man, die gegrepen is
door het verhaal: Remco Reiding. Via de
website van de Stichting Russisch Ereveld
kom ik in contact met hem. Remco is een
journalist die onderzoek heeft gedaan naar
de 865 mannen die begraven liggen op
het Russisch ereveld, waaronder deze
77 Russen.
Remco slaagt er 55 jaar na het einde van
de Tweede Wereldoorlog als eerste in
nabestaanden op te sporen van de bij
Amersfoort begraven soldaten. Jaren nadat
hij voor het eerst langs de grijze stenen op
het Russisch Ereveld liep, staan
familieleden van de soldaten huilend met
bloemen in de hand aan het graf van hun
vader. Inmiddels heeft hij, met hulp van zijn
vrouw Irina, in de hele voormalige SovjetUnie bijna tweehonderd families
verwittigd. Wat heeft hem bewogen om
onderzoek te doen naar dit ereveld?
Waarom zoveel interesse in een groep
overleden Sovjetsoldaten? Wat heeft het
hem gebracht en wat heeft het ons nog te
zeggen?
Het geheel blijkt begonnen te zijn als een
idee van de Amersfoortse Courant. Remco
was voor een uitwisselingsproject naar
Moskou geweest en kwam daar enthousiast
van terug. Dit leidde tot een verhaal over
het Russisch Ereveld met als opdracht: ’Een
gezicht geven aan deze overleden SovjetRussische soldaten door tenminste één
nabestaande op te sporen.’ Vanuit zijn
ambitie, gedrevenheid én een gevoel van
moreel plichtsbesef dook hij in dit verhaal.
Toen, in 1998, kon hij nog niet overzien dat
dit ‘projectje’ een levenswerk zou worden,
Wanneer mannen niet
terugkomen en er geen
melding is van hun dood,
is hun status vermist.
Deze status creëert
enorme onzekerheid.
Niets is zo verschrikkelijk
als onzekerheid, als het
niet weten.
GV Present | Herfst | 2014
De geschiedenis van het Russisch Ereveld in het kort:
Hoe komen 865 oorlogsslachtoffers uit de voormalige Sovjet-Unie in Amersfoort
terecht? In september 1941 komen op de veelosplaats bij station Amersfoort 101
krijgsgevangenen uit Centraal-Azië aan. De Amersfoortse bevolking weigert de
Sovjetrussen met hun Mongoolse gelaatstrekken als Untermenschen te
beschouwen, zoals de Duitse bezetter wil. Tijdens hun verblijf in Kamp Amersfoort
overlijden 24 Sovjetrussen. Op 9 april 1942 worden de overgebleven 77 gefusilleerd.
Na de oorlog worden hun stoffelijke overschotten herbegraven op de
Amersfoortse begraafplaats Rusthof. Op het American Battlefield in het Limburgse
Margraten liggen nog eens 691 Sovjet-Russische krijgsgevangenen. Zij zijn in de
laatste dagen van de oorlog of na de bevrijding aan ziekte bezweken in Duitse
ziekenhuizen. Na de oorlog willen de autoriteiten van deze begraafplaats een
permanent ereveld voor uitsluitend Amerikaanse soldaten maken. De SovjetRussische slachtoffers worden overgebracht naar Amersfoort, waar al 101
Sovjetrussen begraven liggen.
Amersfoort fungeert dus als verzamelplaats voor in Nederland begraven
slachtoffers uit de voormalige Sovjetunie. Ook de stoffelijke overschotten van 73
dwangarbeiders en Sovjet-Russische soldaten in Duitse dienst worden in
Amersfoort herbegraven. Vanwege onvoldoende ruimte op Rusthof, wordt een
aparte begraafplaats aangelegd. Dit Russisch Ereveld wordt op 18 november 1948
geopend door minister van oorlog W.F. Schokking. Daarna raakt deze plek mede
door de Koude Oorlog in de vergetelheid.
dat grote betekenis aan zijn leven en aan
dat van vele anderen zou geven.
De zoektocht leidt naar uithoeken van een
vreemd, ingestort wereldrijk, de
voormalige Sovjetunie. Daar wonen de
achterblijvers: de echtgenotes, broers en
zussen én de kinderen van de
soldaten, die opgroeiden zonder
vader. Tientallen jaren verkeren zij in
onzekerheid over het lot van hun
geliefde familielid, totdat Remco uit het
verre, onbekende Nederland hen komt
vertellen waar hij begraven ligt. De
geschiedenis werkt door in de generaties
die volgen. Rusland telt meer dan 26
miljoen oorlogsslachtoffers. Ieder van hen
heeft achterblijvende familieleden.
Wanneer mannen niet terugkomen en er
geen melding is van hun dood, is hun
status vermist. Deze status creëert enorme
onzekerheid. De vraag blijft wat er is
gebeurd. Ook betekent de status vermist,
19
GV Present | Herfst | 2014
aan hem omdat zij altijd gedacht had dat
hij haar in de steek had gelaten”.
20
dat je in de verdachtenhoek zit, want
misschien ben je wel overgelopen naar de
Duitsers. Zolang de dood niet vast staat,
blijft deze mogelijkheid bestaan. Niets is zo
verschrikkelijk als onzekerheid, als het niet
weten.
Op de vraag over hoe dit alles doorwerkt
na al die jaren, vertelt Remco het volgende
aangrijpende verhaal: “In Rusland is er het
gezegde: hoop sterft als laatste. Na de
Tweede Wereldoorlog was er hoop. Er
kwamen mannen en jongens terug. In de
jaren ’50 na de dood van Stalin was er
opnieuw hoop. Een tweede golf van
mannen kwam terug uit gevangenschap.
Een dochter werd geboren, nadat haar
vader als soldaat naar het front was
gegaan. Zij heeft het verdriet van haar
moeder ervaren, de hoop gezien en
opnieuw het verdriet ervaren. Dit kon zij
niet meer verdragen en zij heeft daarom
een brief geschreven namens haar vader
aan haar moeder. Hierin deed zij alsof haar
“Het is mijn missie om de
identiteit te ontdekken
van de overleden
Sovjetsoldaten en om
familieleden te vertellen
waar hun vader, broer,
grootvader of oom is
gebleven”.
vader nog leefde en alsof er redenen
waren waarom hij nog niet terug kon
komen. Later is het hoge woord eruit
gekomen dat zij het had gedaan om haar
moeder te troosten. Op 70-jarige leeftijd
stond deze dochter voor het eerst in haar
leven in Nederland bij het graf van haar
vader, in tranen. Ze bood haar excuses aan,
Vanuit het werk van Remco is een stichting
ontstaan om onderzoek te doen,
nabestaanden op te sporen, een bezoek
aan het graf mogelijk te maken en de
nagedachtenis aan de soldaten levend te
houden. Uit deze zoektocht is ook een
boek geboren: Kind van het Ereveld, waarin
zowel de zoektocht als het persoonlijk
leven van Remco beschreven zijn. Op 9 mei
vieren en herdenken de Russen
Overwinningsdag. Op deze dag wordt er
ook een herdenking gehouden op het
Russisch Ereveld. Daar komen mede door
alle aandacht voor de zoektocht
honderden bezoekers op af: diplomaten,
inwoners van Amersfoort, Russen die in
Nederland wonen en vele andere
belangstellenden. Voor het eerst was de
Commissaris van de Koning in de provincie
Utrecht aanwezig.
Remco heeft een missie om de identiteit te
ontdekken van de overleden
Sovjetsoldaten en om familieleden te
vertellen waar hun vader, broer, grootvader
of oom is gebleven. Dit maakt mogelijk dat
de nabestaanden niet in het ongewisse
leven en dat de naam van de overledene
gezuiverd kan worden. “Nee, hij is niet
overgelopen, hij is niet gevlucht, hij is
gestorven en zijn graf is in Nederland. Hij
heeft een plaats op een ereveld”. Een
eerbetoon aan mannen die op missie zijn
gegaan en aan het thuisfront dat is
achtergebleven. Zoals een dochter bij het
graf van haar vader zei: “Zijn ziel heeft rust,
mijn ziel heeft nu rust en nu kan ik sterven”.
Charissa Meeuwenoord-Karsten
Krijgsmachtpredikante bij het IDGO te Hilversum
[email protected]
Kind van het Ereveld is het waargebeurde verhaal van een
gepassioneerde zoektocht met onverwachte persoonlijke
gevolgen. Een aangrijpend boek over liefde, een leven
zonder vader en de hartverscheurende consequenties van
oorlog. Voor meer informatie of bestellen, ga naar:
www.kindvanhetereveld.nl
Op de website www.russisch-ereveld.nl vindt u verdere
informatie over de Stichting Russisch Ereveld, zoals actuele
nieuwsgegevens over de begraafplaats of over de
mogelijkheid een graf te adopteren.
culinair met een bite!
GV Present | Herfst | 2014
Balletjes in tomatensaus
Benodigdheden voor 4 personen:
500 gr half om half gehakt
een flinke bos krul peterselie
een blok Parmezaanse kaas (Grana padano of Pecorino)
1 ui
1 teentje knoflook
1 ei
peper
3 beschuiten
bloem
2 runderbouillon blokjes
3 blikjes tomatenpuree
1 pak spaghetti
ongezouten roomboter
uit de pan en doe de 3 blikjes
tomatenpuree in de pan. Braadt dit even
aan en doe dan de bloem erbij totdat de
glans van de puree af is en er een dikke
roux ontstaat. Giet vervolgens langzaam
de bouillon bij de tomatenpuree en blijf
goed roeren met een garde totdat een
mooie dikke saus ontstaat. Voeg de
balletjes terug bij de dikke saus en laat
nog 20 minuutjes borrelen op een laag
vuurtje. Kook de spaghetti volgens
aanwijzingen op het pak. Pak een lekker bord spaghetti en
schep daar de balletjes in tomatensaus overheen en rasp nog
wat verse Parmezaanse kaas over de pasta heen.
Serena Bal
Een nieuwe kok
Bereiding:
Snij de peterselie, de ui en de knoflook fijn. Fruit de ui en
knoflook even in een pan en meng dit samen met de
fijngesneden peterselie en het gehakt in een grote kom.
Rasp ongeveer de helft van de Parmezaanse kaas en voeg
deze bij het gehaktmengsel, samen met het ei en de
kleingemaakte beschuiten en een flinke draai uit de
pepermolen. Alles goed mengen en balletjes draaien
(doorsnee ongeveer 5 cm). Laat de roomboter smelten en
braadt de balletjes mooi bruin aan. Los ondertussen de 2
blokjes runderbouillon op in kokend water. Haal de balletjes
Ik ben Serena Bal, 31 jaar en Korporaal 1 bij de Landmacht en
werkzaam als persoonlijk chauffeur van de Chef van het Militaire
Huis bij de Dienst van het Koninklijk Huis. Naast mijn
werkzaamheden ben ik druk met mijn andere passie: koken! Als
klein kind al stond ik in de keuken bij mijn oma en moeder om de
fijne kneepjes van het vak te leren en vanaf mijn twaalfde ben ik
actief gaan koken voor mijn moeder en broer. Voor mijn diensttijd
was ik werkzaam in een restaurant. Daar ging een nieuwe wereld
voor me open. Ik leerde veel over ingrediënten, bereidingstijden,
voedsel in het algemeen en het koken voor grotere groepen. Mijn
specialiteiten liggen bij de Italiaans,
Oosterse en Hollandse keuken. Sinds
10 jaar kook en cater ik ook regelmatig
voor zeilteams, bruiloften en andere
groepen. Als militair weet ik als geen
ander dat een goede maaltijd heel
belangrijk is in het veld of op
uitzending. Dit recept is gemakkelijk te
bereiden en het is bovendien leuk en
gezellig om het samen te maken. Eet
smakelijk!
Serena Bal
Hell no!
Een paar maanden geleden stond ik op een druilerige zaterdag in het Hürtgenwald om eer te bewijzen aan een Amerikaanse soldaat uit de Tweede Wereldoorlog van wie we de ‘vinddag’ herdachten. Een tiental jaar eerder had men bij
toeval zijn veldgraf ontdekt en sindsdien was dit een mooie aanleiding tot voorzichtige toenadering tussen Duitse en
Amerikaanse militairen en nabestaanden. Bijzonder aan de herdenking was dit keer, dat niet alleen de jongste broer
van deze soldaat aanwezig was, maar ook een divisiegenoot die zeventig jaar geleden in zijn kielzog dezelfde route
vanuit Normandië, door de Ardennen naar Duitsland had afgelegd. Per toeval kwam ik met hem aan de praat. Ik vroeg
hem naar toen en hij vroeg mij naar nu: Zit je bij defensie? Ja. Ben je op uitzending geweest? Ja. Waar naartoe? Afghanistan. Ok en wat doe je? Aalmoezenier. Verbaasd keek hij me aan en riep toen in zijn onmiskenbaar Texaanse accent:
Hell no! Hell yes!, zei ik terug. Veel is veranderd, mompelde hij. Toen we samen terugliepen naar de parkeerplaats
vroeg ik hem wat die middag verder nog op het programma stond. Barbecueën, altijd lekker!, antwoordde hij. Veel is
veranderd, dacht ik in de auto naar huis, maar niet de onlosmakelijke combinatie barbecueën en defensie.
Claudia Bisschops
21
GV Present | Herfst | 2014
Van Blik tot IGK, oftewel van leerling op de zeevaartschool te Vlissingen, via een glansrijke carrière als
helikopterpiloot en verschillende commandantenfuncties bij de Luchtmacht tot Inspecteur Generaal der
Krijgsmacht. Generaal Bart Hoitink is inmiddels de derde IGK op rij die zich vrijwillig onderwerpt aan het
Biechtgesprek en zichzelf beoordeelt langs de lat van de zeven zonden en deugden.
Fortitudo (moed - standvastigheid)
De zeven deugden
Prudentia (wijsheid - verantwoordelijkheid)
22
score: 8
Wijsheid komt met de jaren, omdat wijsheid voor mij met de ervaringen te
maken heeft die je thuis en op het werk opdoet. In mijn jonge jaren nam ik
vaak spontaan beslissingen, nu denk ik langer na of ik het juiste doe. Zeker in
mijn functie als IGK merk ik dat mensen het ook verwachten dat ik prudent
beslissingen neem. Ik representeer immers het instituut. Bepalend daarin is
voor mij een ervaring die ik als jonge koopvaardijofficier heb opgedaan. We
voeren tijdens een zware storm op zee en de eerste stuurman zei toen met
al zijn ervaring: als dit maar goed afloopt. Dat raakte me. Als iemand met zijn
levenservaring en kennis dat zegt, dan moet het echt slecht weer zijn.
Iustitia (rechtvaardigheid - rechtschapenheid) score: 9
Rechtvaardigheid is voor mij toegepaste wijsheid. Ik geloof sterk in wie
goed doet, goed ontmoet. Voor mij is belangrijk dat de mensen die het werk
achter de schermen verrichten, ook de eer krijgen die hun toekomt. Dat
doe ik met mijn team op de Zwaluwenberg, maar dat deed ik ook in mijn
vorige functie als adviseur van de CDS. Als iemand uit mijn team een plan
had uitgewerkt en het was enigszins mogelijk, nam ik die persoon mee naar
een belangrijke vergadering zodat hij of zij zelf het plan uiteen kon zetten. Ik
sta 100% achter mijn mensen, maar als blijkt dat iemand iets heeft gedaan
dat niet door de beugel kan en daar niet voor uitkomt, dan houdt mijn
steun op. Als IGK probeer ik mensen bij te staan en ik weet dat het instituut
een vangnet is in nijpende situaties, maar ik ben geen stofzuiger die alle
problemen opzuigt. Mijn eerste vraag is altijd: wat heb je er zelf aan gedaan?
Van daaruit kijken we verder. Meestal functioneer ik als tussenpersoon in
een conflict.
Temperantia (gematigdheid-zelfbeheersing)
score: 8
Ik ben nog nooit kwaad geweest. Ik heb het ook nog nooit nodig gehad om
op die manier een argument over tafel te krijgen. Anderen geven me terug
dat ik wel iets strenger zou mogen zijn. Ook naar mijn vier kinderen toe ben
ik nooit, hhmmm.. zelden, boos geweest. Het lukt me om met argumenten
mijn ideeën over het voetlicht te krijgen. Tijdens mijn commandantschap op
uitzending heb ik geleerd te delegeren. Dat was voor mij een openbaring.
Ik zet de kaders uit en laat aan de personen hoe zij invulling willen geven
aan het bereiken van het doel. Ik ben al een paar jaar generaal, maar als IGK
voel ik voor het eerst dat ik het bén. Met name in het contact met veteranen
voel ik dat er een bepaalde rol bij de functie hoort, dus daarin past maat
houden. Tenslotte is mijn stelregel, dat ik nooit na 18.00 uur aan het werk
ben. Dat houd ik ook mijn mensen voor. Wat niet gaat, gaat niet. Ik maak
heel bewuste keuzes in welke bezoeken ik wel en niet afleg. Ook dat is
zelfbeheersing.
score: 5
Moed is buiten de kaders durven te treden. Als squadroncommandant heb ik
eens de plaatsvervangend commandant van de Luchtmacht uitgenodigd. Ik
was het over een paar zaken echt oneens met de toenmalige leiding. Kritiek,
indien eerlijk en oprecht, moet je geven. Trouwens ook een compliment voor de
plaatsvervangend commandant dat hij dit fair heeft opgepakt. Daar was moed
voor nodig. Ik ben coach van een aantal jonge officieren. Aan hen houd ik voor
dat moed te maken heeft met vindingrijkheid en initiatief tonen om zaken op
te pakken, waarbij je je nek uitsteekt en je je dus ook blootstelt aan kritiek. Moed
is benoemen wat niet goed gaat en waarom. En ten slotte is moed je bij tijd en
wijle eerlijk afvragen of jij de juiste persoon op de juiste plek bent.
Fides (geloof)
score: 5
Van huis uit ben ik Rooms-katholiek. Ik heb in mijn jeugdjaren in Eindhoven
gewoond en daarna nog een poos in Vlissingen tijdens mijn studie aan de
zeevaartschool. Geloof is voor mij met opa en oma in Venlo elke zondag naar
de kerk. Dat zijn de jeugdherinneringen. Het is wel verwaterd in de loop der
jaren. Geloof is ook de indrukwekkende herdenkingsdienst in Hilversum voor
de slachtoffers van de ramp met de MH17. Dan merk ik dat ik me nog steeds
verbonden voel met het geloof, omdat ik zie dat geloof mensen troost biedt.
Ik kan me voorstellen dat ik in tijd van nood kracht put uit geloof. Daarnaast
geloof ik in de goedheid van de mens. Als IGK ben ik in staat te bemiddelen
tot een goede afloop, dan moet het ook op het wereldtoneel in het groot
kunnen. Daar blijf ik in vertrouwen.
Spes (hoop)
score: 0/10
Hoop vind ik een vreemd woord. Als je concrete onderdelen moet hebben
voor je schip of voertuig, kun je blijven hopen dat spullen komen, maar je
kunt ook gewoon zorgen dat je zelf je zaken regelt. Dus in die zin is hoop
zinloos en daarom een 0. Aan de andere kant hoop in situaties waarin mensen
dierbaren verliezen en hopen op kracht bij het verwerken van hun verlies en
hopen op een mooiere toekomst is voor mij van onschatbare waarde. Hoop
biedt ook troost. Daarom in die betekenis een 10.
Caritas (naastenliefde)
score: 8
Ik vind het heel belangrijk dat ik respect heb voor collega’s. Ik ga door het
vuur voor hen als het moet en in die vorm is dat naastenliefde. Maar het
mooiste voorbeeld van naastenliefde is voor mij hoe wij (en met name mijn
vrouw) ruim twintig jaar geleden een goede vriendin maanden hebben
opgevangen, toen haar man noodlottig om het leven was gekomen. Liefde
voel ik voor mijn vrouw, mijn vier kinderen en twee kleinkinderen. Ik was
twintig toen ik verkering kreeg, maar tegelijk ging ik meteen ook maanden
varen. Ik realiseerde me in die vaarjaren dat ik alle mooie momenten met
haar en de kinderen zou moeten missen en dat paste mij niet. Vanwege de
liefde ben ik gestopt met varen en heb ik besloten om piloot te worden. Het
mooiste compliment voor mijn vrouw en mezelf is dat alle vier de kinderen
wekelijks thuis op bezoek komen.
GV Present | Herfst | 2014
Gula (onmatigheid)
score: 3
Van lekker eten en drinken en vooral exclusief eten kan ik genieten.
We hebben met een vriendengroep een eet-team. Een paar
keer per jaar komen we bij elkaar om op sterrenniveau te eten.
Snoepen doe ik ook graag. Maar ik moet op mijn gewicht letten.
Gelukkig houdt mijn vrouw de maat voor mij. Op de Zwaluwenberg
houden ze rekening met mijn eetpatroon en worden er ook af en
toe balansmomenten ingebouwd. Verder kom ik af en toe op de
racefiets naar het werk. Daar kan ik heerlijk bij uitwaaien. In deze
functie ontmoet ik heel veel bijzondere mensen, ook veel mensen
die het goed hebben. Ik houd mezelf altijd voor dat we iets voor
elkaar moeten betekenen vanuit het oogpunt van het instituut IGK.
Ira (woede - wraak)
score: 1
Als je op het niveau bent gekomen dat je stampvoetend je punt
moet maken, dan heb je verloren. Woede is voor mij een ultiem
teken van onmacht, dan lukken argumenten en rationaliteit niet
meer. En zoals gezegd, ik ben nog nooit boos geweest.
Acedia (luiheid)
De zeven zonden
Superbia (hoogmoed - ijdelheid)
score: 3
Trots ben ik op mijn gezin, op wat de kinderen zijn geworden. Ik
ben ontzettend trots op mijn vrouw, hoe zij de drijvende kracht in
ons gezin is geweest en nog steeds is! Dat maakt ook mijn carrière,
want alleen met een solide thuisbasis kan ik mijn werk uitvoeren.
IJdelheid is naar mijn mening dat ik hiermee te koop zou lopen.
Daar heb ik moeite mee. Op mijn werkplek vind ik het prettig dat
mijn naaste medewerkers mij bij mijn naam noemen en niet bij
mijn rang. Wel trots, niet ijdel.
Avaritia (hebzucht - gierigheid)
score: 3
Mijn vrouw zou zeggen dat ik thuis niet veel doe. Zelf zou ik zeggen
dat ik veel dingen routinematig doe thuis. Toch is dat een vorm van
luiheid, omdat je er niet bij na hoeft te denken. Als je in je functie
merkt dat je routinematig wordt, pas je op de winkel en is het tijd
om te vertrekken, omdat je niets nieuws of extra’s kunt brengen. Bij
mijn aantreden als IGK heb ik mezelf voorgehouden: wat kan ik hier
veranderen zodat het een goedlopend geheel blijft? Luiheid is voor
mij ook dat je wel de kwaliteiten hebt, maar ze niet gebruikt. Je kunt
goed leren, maar je doet niets met je hersens. Dat is jammer.
23
score: 3
Hebzucht is dingen willen hebben, gierigheid is die dingen niet
willen delen. Van beide heb ik niet veel last. Ik kan me herinneren
dat de kinderen ooit de auto wilden lenen en dat ik dat niet
toestond. Enerzijds omdat ik de auto gewoonweg nodig had om
op mijn werk te komen en ik geen schade kon gebruiken, maar
daaronder zat ook het feit dat het míjn auto was. Ik ben met niets
gelukkig, maar het is prettig om te weten dat als je wilt, je op
vakantie kunt of zaken kunt kopen die je wilt hebben.
Luxuria (zucht naar weelde - luxe)
score: 3
Ik koop spullen die kwalitatief goed zijn. Liever spaar ik door
totdat ik iets goeds heb. Maar ook niet in het extreme. Is een Apple
computer luxe? Wel hebben we thuis een bubbelbad. Maar daar
heb ik in alle eerlijkheid nog nooit ingezeten. Een mooi horloge of
een luxe auto vind ik mooi. Ik kan er dertig jaar naar kijken, zonder
het uiteindelijk te kopen. Een tijdje geleden zat ik met mijn zoon op
een terrasje. De serveerster vertelde dat ze die avond uit zou gaan.
Ik heb haar toen een extra fooi gegeven voor een drankje tijdens
het uitgaan. Luxe is ook delen!
Invidia (afgunst - jaloezie)
score: 2
Het eindoordeel
Met roots in het noorden en in het zuiden weet Generaal
Hoitink in alles de gulden middenweg te behouden: balans
tussen werk en privé, balans tussen eten en (soms) bewegen
en bewust de middenpositie opzoeken om als IGK met alle
partijen in gesprek te blijven. Zijn geheim voor een mooi
leven? Wees tevreden met wat je hebt en blijf daar oog voor
houden!
biechtgesprek
Ik zeg wel eens dat ik jaloers ben, maar dan hoop ik daarmee
iemand een duwtje in de rug te geven. Niet omdat ik het meen. Ik
kan genieten van wat anderen hebben bereikt, zonder dat ik het
zelf hoef te hebben of te zijn. Ik kijk met voldoening terug op mijn
eigen leven en alles was ik heb bereikt zowel thuis als privé. Het
gaat om wat ik wél heb, niet om wat ik niet heb.
Claudia Bisschops
denktank
GV Present | Zomer | 2013
De verbijsterende achtergrond en omvang van genocide
Wij tegen de kakkerlakken
Na de holocaust nam de VN het genocideverdrag aan waarin massamoord verboden
werd en in principe strafbaar. Toch vinden er nog veel genocides plaats en de daders
komen er meestal mee weg. Waarom blijkt het een onuitroeibaar gegeven?
Criminaliteit, terrorisme en
genocide: begripsbepaling
24
Wat is het toch rustig en vreedzaam in
Nederland. Ik zit in de Openbare Bibliotheek
Amsterdam en na een paar uur studie over
de kenmerken van volkerenmoord kijk ik op
uit mijn boeken. In deze bibliotheek trekt
men elkaar niet over de balie om een geschil
te beslechten, laat staan dat er messen, bijlen
of pistolen aan te pas komen. In Nederland is
er weinig grootschalig geweld. Er vindt wel
eens een meervoudige moord plaats, zoals
een ‘afrekening in het criminele circuit’, maar
dat leest u in de krant. Elders in Europa is het
beeld anders. Zo pleegde de Noor Anders
Breivik in juli 2011 twee aanslagen waarbij
77 mensen om het leven kwamen, met name
jongeren van de sociaaldemocratische
arbeiderspartij. Afgelopen mei werden er
vier mensen vermoord bij het Joods
Museum in Brussel. Waarschijnlijk werd de
aanslag gepleegd met antisemitische
motieven, de dader was opgeleid in Syrië.
Dergelijke daden noemen we terrorisme,
geen genocide. Het verschil heeft onder
andere met de schaalgrootte te maken.
Beide daders wekten de indruk dat ze graag
nog een tijdje door waren gegaan, maar de
omgeving liet dat niet toe. Deze terreur
onderscheidt zich op belangrijke punten van
crimineel geweld: beide aanslagen werden
niet gepleegd om er financieel beter van te
worden en er was geen sprake van een
persoonlijke afrekening. Er zijn nog twee
belangrijke verschillen. Criminelen
motiveren hun gedrag vanuit eigenbelang
en mijden zoveel mogelijk de publiciteit.
Terroristen en genocideplegers daarentegen
streven vaak ‘zuivere’ idealen na. Vooral vóór
en tijdens het moorden probeert men zoveel
mogelijk mensen van de eigen ideologie,
volk of stam te enthousiasmeren. Zelfs
Breivik, een lone wolf, verkondigde dat hij pal
stond voor collectieve idealen die
nastrevenswaardig zijn en navolging
verdienen. Hij nam de moeite om een
manifest in elkaar te flansen, waarin hij zich
presenteerde als moderne kruisridder die de
multiculturele samenleving en ‘de Islam’ aan
de kaak stelt. Het werk werd door
sympathisanten in het Nederlands vertaald.
Zijn daden waren naar eigen zeggen ‘gruwelijk
maar noodzakelijk’. Deze gezwollen trots, dat
men met grote toewijding een belangrijke
klus geklaard heeft, is een terugkerend
kenmerk van terroristen en genocideplegers.
Spijt heeft men zelden.
Genocideplegers komen voort uit
een machtsvacuüm
In tegenstelling tot terroristen verkeren
genocideplegers in een situatie waar er sprake
is van wetteloosheid of een machtsvacuüm.
Militairen kijken toe, zijn afwezig of plegen zelf
In de twintigste eeuw
zijn minimaal
83 miljoen burgers
door massamoord om
het leven gebracht, een
behoudende schatting
genocide. Dat was bijvoorbeeld het geval in
het uiteenvallende Joegoslavië. In de chaos na
de dood van dictator Tito hergroepeerden de
ex-Joegoslaven zich op basis van oude
etnische scheidslijnen. De Serviërs hadden het
militaire voordeel dat ze konden beschikken
over de restanten van het oude leger. Radovan
Karadžić en Ratko Mladić – de BosnischServische architecten van de ‘zuiveringen’ –
werden na hun arbeid niet op de vingers getikt
door hun bejaarde moeders, maar als helden
ontvangen. Het leek wel alsof het
enthousiasme tijdens het moorden al gevoed
werd door te anticiperen op de euforie van het
thuiskomen. De Servische acties waren voor
sommige Kroaten en Bosnische moslims een
reden om ook te gaan ‘schoonmaken’ en zo
vielen er op de Balkan in de jaren negentig
zo’n 300.000 doden, meestal buiten bereik van
de camera. Tweederde daarvan waren burgers
of krijgsgevangenen. Vier miljoen mensen
raakten ontheemd.
Ik zal niet alle massamoorden van de
afgelopen eeuw gaan opsommen. Dat heeft de
beroemde genocide-specialist Daniel
Goldhagen al gedaan in het boek Erger dan
oorlog, ruim 700 pagina’s lang. Samenvattend
stelt Goldhagen dat er in de twintigste eeuw
minimaal 83 miljoen burgers door
massamoord om het leven zijn gebracht, een
behoudende schatting. Als bewust
GV Present | Herfst | 2014
veroorzaakte hongersnoden worden
meegeteld komt hij op ‘127 miljoen of meer’.
Deze adembenemende getallen doen aan de
bankencrisis denken: de onpersoonlijke cijfers
worden al snel afgerond op een miljoen.
Genocideverdrag als antwoord op de
Holocaust?
Tot de Tweede Wereldoorlog werd
massamoord doorgaans niet als een probleem
gezien. Laat staan als een fenomeen dat
bestreden moet worden met verdragen, een
Internationaal Strafhof of een militaire
interventie! De eerste Conventies van Genève,
van 1864 tot de WO-II, gingen alleen over
militairen en de omgang met
krijgsgevangenen. Regeringen hadden geen
belang bij verdragen over de bescherming van
burgers. Sterker nog, mogendheden wilden de
optie open houden om hun onderdanen uit te
moorden en dat deden ze met overgave. Zoals
de Duitsers in voormalig Namibië van 1904 tot
1911 (circa 80.000 doden), de Britten in ZuidAfrika van 1900 tot 1902 (42.000) en de Belgen
in Congo van 1885 tot 1908 (minstens 5
miljoen slachtoffers). Verschillende genocides
riepen wat protesten op, maar de tijd was nog
niet rijp voor verdragen en tribunalen.
Momenteel lijken de moordenaars van deze
wereld overigens nog niet erg onder de indruk
van de tribunalen.
De holocaust was van zo’n omvang en de
organisatorische en logistieke inzet en het
technisch vernuft waarmee deze werd
uitgevoerd zo afschrikwekkend dat het diepe
sporen achterliet in Europa. Bovendien was het
kolonialisme op z’n retour. Het maakte de weg
vrij voor het verbod op genocide dat in 1948
opgenomen werd in het internationaal recht.
Een vooruitgang op papier, maar het werd zo
geformuleerd dat er onderuit te komen was.
De Algemene Vergadering van de Verenigde
Naties nam het verdrag aan Inzake de
Voorkoming en Bestraffing van Genocide, maar
zij verbood massamoord alleen als het
betrekking had op een ‘nationale, etnische,
godsdienstige of tot een bepaald ras
behorende groep’. Politieke redenen werden
niet vermeld. De communistische Sovjet-Unie
zorgde ervoor dat ‘politiek’ niet in de definitie
werd opgenomen omdat op dat moment de
Goelag nog operationeel was. De Goelag was
een Sovjet-systeem van straf- en werkkampen
waar in 24 jaar tijd 28,7 miljoen mensen
werkten, met minimaal 2,8 miljoen doden tot
gevolg. De definitie heeft gevolgen die tot op
de dag van vandaag voelbaar zijn.
Toen de NAVO na jaren talmen eindelijk
Een politicus kan altijd
onder het mom van
‘interne, politieke
problemen’ blijven
doorgaan met vernederen,
martelen en moorden
ingreep in Bosnië en Kosovo was dat zonder
instemming van de VN en zonder een beroep
te doen op het genocideverdrag. Een politicus
kan altijd onder het mom van ‘interne, politieke
problemen’ blijven doorgaan met vernederen,
martelen en moorden. Ontkenning of
bagatellisering – ‘er ging wel eens iemand
dood door het harde werken’ of bij ‘gevechten’
– is een terugkerend verschijnsel na een
genocide als men met de politieke of
juridische gevolgen wordt geconfronteerd. In
de rechtszaal heeft men ‘gewoon’ zijn werk
gedaan en is er van de euforie niet veel meer
over. Ontkenning zien we niet alleen bij de
daders, maar ook bij de sympathisanten van
een zuiver Arisch ras of een ongedeeld Servië.
De kwestie Soedan
Een ander probleem is de eerder genoemde
omvang. In Soedan bijvoorbeeld zijn
verschillende conflicten zoals de crisis in
Darfoer. In het Zuid-Westen van Soedan is al
sinds 2003 sprake van etnische zuiveringen
van de Arabische Janjaweed tegen nietArabische groepen, geholpen door het
regering in Khartoum onder leiding van
president Omar Al Bashir. Door de zuiveringen
uit te smeren over de jaren valt het niet zo op
en komt het minder snel in het nieuws. Maar
in 2008 schatte de VN het aantal doden in
Darfoer al op 300.000 en miljoenen mensen
zijn op de vlucht geslagen. Sinds 1956 zijn er
in het zuiden 2.000.000 doden gevallen door
genocide en de burgeroorlog. De Janjaweed
zijn nog altijd actief, aldus de New York Times
in een recent artikel, ondanks de eis van de
Veiligheidsraad van tien jaar geleden dat de
milities worden ontwapend. De ongeveer
10.000 man sterke Janjaweed-milities
opereren ondertussen niet meer te paard
maar met SUV’s en zware wapens. Van de
negen VN-missies in Afrika zijn er maar liefst
drie in Soedan en Zuid-Soedan maar hun
mandaat is te zwak en de VN hebben te
weinig middelen om de bevolking te kunnen
beschermen.
Genocidedreiging is alarmerend hoog
Wie wereldwijd gaat kijken waar momenteel
een grote kans is op genocide ziet dat twee
regio’s alarmerend rood gekleurd zijn. De ene
regio loopt grofweg van Syrië en Irak tot
Pakistan en is veel in het nieuws vanwege de
betrokkenheid van Amerika, de angst voor
terugkerende Jihadstrijders en een stijgende
olieprijs. De tweede regio beslaat een groot
deel van Afrika en is heel groot en rood, maar
daar horen we tot nu toe verrassend weinig
over (waarschijnlijk door gebrek aan
Amerikaanse betrokkenheid, terugkerende
Jihadstrijders en olie). In de Centraal
Afrikaanse Republiek vallen er iedere dag
honderden doden waarbij verschillende
stammen elkaars kinderen onthoofden en
voor de krokodillen gooien, aldus rapporteurs
van de VN. In Nederland hebben we zeker te
maken met Afrika in verband met onze missie
in Mali, de verdediging van de internationale
rechtsorde en de aanzwellende
vluchtelingenstromen. De Nederlanders in
Mali zullen indirect wel iets gaan merken van
de situatie in de rest van Afrika. De Malinese
regering heeft met spoed gevraagd om meer
VN-soldaten en middelen. En met reden, want
een vredesmissie met 12.000 man personeel is
al niet groot in een land dat twee keer zo
groot is als Frankrijk. Het is echter zeer de
vraag of die troepen er gaan komen nu de
situatie gierend uit de hand loopt in
Afrikaanse landen als Soedan en de Centraal
Afrikaanse Republiek.
David Gaillard
[email protected]
David Gaillard is parttime werkzaam als
Krijgsmachtrabbijn bij defensie en als toeristische gids. *
Zie de Amerikaanse site www.genocidewatch.net
25
de traditiekamer
GV Present | Herfst | 2014
Wie in Allah gelooft, behandelt zijn gast goed
Gastvrijheid een heilige
wet in de Islam
26
De koffie en de lekkere koekjes
staan klaar als we met een
groep adelborsten op bezoek
gaan bij de Islamitische
Geestelijke Verzorging voor
een gesprek met één van de
twee krijgsmachtsimams of
een militair met islamitische
achtergrond. Ook in de AlKabir-moskee in Amsterdam
wordt rijkelijk zoete thee
geschonken. Hoe groot de
groep ook is, we worden altijd
bijzonder gastvrij onthaald.
Gastvrijheid is een waarde die typerend is
voor de Islam. Elke levensbeschouwing
heeft zo zijn eigen kenmerkende waarden
en die zijn natuurlijk niet exclusief voor die
levensovertuiging, maar wel kenmerkend.
Naast waarden als gemeenschapszin,
respect voor ouderen, terughoudendheid
en kennis is gastvrijheid belangrijk binnen
de Islam. Moslims hebben doorgaans
aandacht en nemen de tijd voor diegenen
die hen thuis bezoeken: de gast wordt zelfs
met voorrang op de familieleden
behandeld en royaal van eten en drinken
voorzien.
Gasten worden ritueel opgenomen in het
‘huishouden’ van hun gastheren. Als er een
gewapend conflict zou zijn dan moeten
gasten worden beschermd alsof zij
familieleden zijn.
Deze vorm van gastvrijheid komt voort uit
de Noord-Afrikaanse (woestijn-)volkeren.
Gastvrijheid is daar van oudsher een
heilige wet. In het kader treft u een verhaal
aan over El Waki, de beschermer. Degenen
die de reiziger niet gastvrij ontvangt, wordt
in dit verhaal gestraft.
De woestijn is natuurlijk een ronduit
vijandige en gevaarlijke omgeving voor de
mens. Vandaar dat de reiziger moest
kunnen rekenen op de gastvrijheid van de
clans die hij tegenkwam. Bij de Bedoeïenen
is de ontvangst van gasten zelfs volledig
geritualiseerd. Gasten worden ritueel
opgenomen in het ‘huishouden’ van hun
gastheren. Als er een gewapend conflict
zou zijn dan moeten gasten worden
beschermd alsof zij familieleden zijn.
Een vreemdeling kan drie dagen lang
blijven bij zijn gastheer zonder dat er
gevraagd werd naar zijn verblijfplaats. Als
je goed voor je gast zorgt, dan eer je
daarmee God die dan goed voor jou zal
zorgen. Alhoewel er geen religieuze
sancties zijn, er zijn wel sociale sancties.
Ontvangen gastvrijheid moet altijd
worden terug gegeven.
Hugo Houtgast
Wat is een Hadith?
Hadith is een Arabisch woord dat letterlijk betekent: dat wat verteld wordt. Hadith
zijn islamitische overleveringen over het doen en laten en de uitspraken van
Mohammed. Via deze overleveringen kent men de soenna, de manier van de
profeet. Voor moslims vormen de Hadith een aanvulling op en interpretatie van
de Koran. Uit de Koran en de Hadith zijn de islamitische wetten samengesteld, de
sharia. Anders dan de Koran is de Hadith geen primaire bron, omdat ze bestaat uit
mondelinge overleveringen die later, in de 8ste en 9de eeuw werden opgetekend.
Het woord Hadith is in het Nederlands in enkelvoud en meervoud hetzelfde.
GV Present | Herfst | 2014
Hadith van de Profeet Mohammed:
Aboe Hoerayrah verhaalt dat de Boodschapper van Allah, vrede zij met hem, heeft gezegd: “Wie in Allah
en de Laatste Dag gelooft, dient het goede te zeggen, of te zwijgen. En wie in Allah en de Laatste Dag
gelooft, dient zijn buurman op een goede wijze te behandelen. En wie in Allah en de Laatste Dag gelooft,
dient zijn gast op een goede wijze te behandelen.”
Tot het goed behandelen van de gast hoort het goed ontvangen van hem. De verplichte tijdsduur voor
het ontvangen van een gast is één dag en één nacht. Alles wat daarna komt, gebeurt op basis van
vrijwilligheid. Het is niet gewenst dat de gast langer bij zijn gastheer blijft dan nodig is. Als hij meer dan
drie dagen verblijft, dient hij toestemming te vragen van zijn gastheer, zodat hij hem niet overbelast.
Sidi El Waki, de beschermer
Het begon al te schemeren in het dorpje in het Marokkaanse Rifgebergte toen
een arme reiziger bij het voornaamste huis van de streek aanklopte. In het huis
hoorde hij mensen lopen en praten, maar de deur bleef gesloten. Eindelijk vroeg
een schelle vrouwenstem: “Wie ben jij?” De reiziger antwoordde: “Sidi el Waki, ik
zoek een bed voor de nacht.”
Er kwam geen antwoord. De man hoorde de mensen in het huis steeds harder
praten en lachen. “Denkt hij soms dat het hier een herberg is?”
“Wie is er zo brutaal een logeerplaats te vragen terwijl hij toch geen sultan of
edele is? Weet hij niet dat het verboden is een huis binnen te dringen waar niet
alleen mannen, maar ook vrouwen en kinderen wonen? Je weet nooit wat voor
bedoelingen zo’n zwerver heeft.”
Dezelfde vrouw die de man eerder te woord had gestaan vroeg hem nu
spottend: “Ben je soms een edelman?”
Teleurgesteld droop de reiziger af. Moe sjokte hij verder tot hij even buiten het
dorp een hutje ontdekte. Er brandde een lichtje. Toen de vreemdeling aanklopte,
openden de arme bewoners onmiddellijk de deur, haalden hem binnen, gaven
hem water om zich te wassen, een stevige soep en een vacht om op te slapen.
Voordat Sidi el Waki de volgende morgen vertrok zei hij: “Jullie gastvrijheid zal ik
nooit vergeten. Als jullie ook maar iets nodig hebben, wenden jullie je dan tot
mij en ik zal jullie beschermen. Wacht maar af wat er met de mensen gebeurt die
weigerden een arme reiziger één nacht in hun midden op te nemen.”
Sidi el Waki hief zijn hand op en sprak zijn vloek. Onmiddellijk kwam er een
wervelwind die het dorp wegblies als een strootje. Geen steen bleef op de
andere. De bliksem trof alle bewoners en nooit heeft er op die plaats meer gras
willen groeien. Maar de dieren, die nergens schuld aan hebben, herinnerden zich
deze ramp. Ieder jaar op de verjaardag van de ramp hoorden de nieuwe
bewoners die rond het gastvrije huisje waren komen wonen de dieren
jammeren. De schapen mekkerden verdrietig, het geloei van de koeien was
somber, de ezels huilden, de honden jankten. Alle dieren beklaagden het droeve
lot dat voor altijd die mensen beschoren is die het zonder bescherming moeten
stellen omdat zij weigerden Sidi el Waki te ontvangen, de arme, de onverwachte
gast, de afgezant van God.
Uit: “Volksverhalen uit kleurrijk Nederland. Reizen. Verhalen over avontuurlijke reizen uit de
Chinese, Joodse, Nederlandse, Indiase, Turkse, Surinaamse, Marokkaanse en Indonesische
verteltraditie” Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat, 1991.
27
GV Present | Herfst | 2014
KIJKWIJZER
The Road
VS, 2009, regie: John Hillcoat
28
Inhoud: De film is alweer enkele jaren oud, maar
toch wil ik hem hier bespreken. The Road heeft als
thema de liefde. De wijze waarop dit thema wordt
uitgewerkt, is onontkoombaar. Vader en zoon
proberen te overleven in een wereld die is
vergaan. Juist dit contrast tussen een hopeloze
wereld en de aan verering grenzende liefde van
een vader voor zijn zoon, zet deze film op scherp.
Geen romance tijdens kerst dus, maar het einde
der tijden als achtergrond om een tijdloos thema
te behandelen. Ook de context is voortreffelijk. De
wereld die in brand heeft gestaan, is omgeven
door een dikke as-laag waar het zonlicht niet meer
doorheen breekt. In een permanente mist is alle
leven inmiddels gestorven, op wat mensen na die
teren op kannibalisme en blikvoer. Zo hopeloos
allemaal!
Oordeel: Dit onvolprezen drama waart al jaren
rond in mijn top 5 en geldt wat mij betreft als
hoogtepunt uit de filmgeschiedenis. Een film
moet, om goed te zijn, opvallen. Maar wil een film
voortreffelijk zijn dan moet deze waarin hij opvalt,
uitblinken. En dat doet the Road. De film is precies
zoals ik me het einde der tijden voorstel. U zult
zien en geloven.
*****
Tracks
Australië, 2013, regie: John Curran
Inhoud: Iedereen raadt het haar af, maar Robyn
Davidson is vastbesloten. Ze wil met een viertal
kamelen dwars door Zuid-Australië trekken, door
de wildernis en de woestijn, naar de zee. En ze
reist samen met haar hond Diggity. Ze wil de
afzondering in, niemand die haar aan haar kop
zeurt. Maar om het geld bij elkaar te krijgen moet
ze wel toestaan dat Rick Smolan haar één keer
per maand opzoekt en foto’s van haar neemt voor
het blad the National Geographic. Hoe aardig en
behulpzaam Rick ook is, hij is haar plaagduivel;
dat wat haar bindt aan de beschaafde wereld en
de mensen. Ze kan niet zonder zijn aanwezigheid
en tegelijk wil ze niet afhankelijk van hem zijn.
Onderweg krijgt ze zicht op haar eigen ‘drive’.
Oordeel: Dit waargebeurde verhaal is eigenlijk
niet eens een heel sterk geacteerde film; een
beetje houterig. Maar toch heb je er een mooie
avond mee. Misschien gaat je eigen
verbeeldingskracht juist door dat houterige
acteren aan het werk. Je leeft je in en je denkt: dit
wil ik ook! Alleen al door de prachtige beelden
van het Australische landschap. De reiziger in
jezelf wordt wakker. Waar is mijn rugzak?
***
Anne Zweers
Gösta Huijs
Kijk en leeswijzer
*
Niet kijken/ lezen!
**
Als je nou echt niet meer weet wat je moet doen…
***Mwah
**** Gaan zien/ lezen!
***** Wat doe je hier nog??
Homeland
VS, 2011 tot heden, regie: Howard Gordon
en Alex Gansa
Inhoud: Homeland handelt over een
Irakveteraan die na jaren van
krijgsgevangenschap bevrijd wordt en als
oorlogsheld terugkeert naar zijn familie in de VS.
De spanning in de serie hangt samen met een
aantal zaken. Continu speelt de vraag of sergeant
Nicolas Brody, gespeeld door Damian Lewis, is
overgelopen naar de vijand en betrokken is bij
het beramen van een op handen zijnde
terroristische aanslag. Bovendien blijkt de
rechercheur die belast is met de zaak (een jonge
aantrekkelijke vrouw met bipolaire stoornis) niet
ongevoelig voor onze roodharige held. Hierdoor
troebleert haar oordeelsvermogen danig.
Daarnaast brengt Brody’s flitsend snelle politieke
carrière hem erg dicht bij de intimi van het Witte
Huis in de buurt wat zijn mogelijk verraad nog
gevaarlijker maakt. En dan speelt ook nog de
verwoeste thuissituatie van de veteraan.
Oordeel: Na zijn onvergetelijke optredens in de
hit serie ‘The Band of Brothers’ en de film
‘Warriors’ kunnen we niet meer om hem heen:
Damian Lewis. Opnieuw is hij op zijn best in de
serie Homeland Al met al een serie waarin u
continu op het verkeerde been wordt gezet en
het zweet u geregeld uitbreekt van de spanning.
Niet twijfelen, downloaden en kijken. Amerika op
haar best!
****
Gösta Huijs
leeswijzer
De Krakatau Tragedie. Ontsnapt uit
de kaken van de dood
door Rick Blekkink
358 pagina’s
Uitgeverij Brave New Books
Eigen beheer, 2014
Een bijzonder en aangrijpend boek waarin
Rick Blekkink ons mee neemt in het leven van
Andreas Braam, geboren in 1861 als jongste
kind van een boerengezin in Nederland. Hij
groeit op als gezonde Hollandse jongen
onder de invloed van liefhebbende
katholieke ouders, broers en zussen en de
verhalen van zijn oom, een oud KNIL militair
met symptomen van PTSS. Door de verhalen
over het prachtige Nederlands Oost-Indië
begrijp je de verleiding en ga je als lezer
graag mee op reis. Ook de band tussen
ouders en kind wordt als onbreekbaar en
vormend door het verhaal verweven. De
opleiding van Andreas voor het KNIL en zijn
gevoelens hierbij zijn net als de vriendschap
en broederband met buddy Midas
herkenbaar voor iedere militair. Dit zorgt
ervoor dat je het boek niet weg legt. Ook de
onderwaardering van de “mindere militair”
door de Staat wordt regelmatig benoemd.
Het boek wordt sterk gedragen door het
soms wat belerend overkomen van de
zienswijze van Midas. Tegelijk brengt het het
verhaal tot leven en wordt de reis spannend,
GV Present | Herfst | 2014
precies zoals de reis naar de Grote Oost toen
was. De climax is uiteindelijk de uitbarsting
van de Krakatau Vulkaan en de catastrofale
gevolgen voor de mensen van Nederlands
Oost-Indië. Maar ook de gemiste kansen om
uit de verbondenheid in ellende meer tot
elkaar te komen. Een paar mooie prenten ter
verdere onderbouwing en een minder
belerende Midas hadden dit boek nog
krachtiger gemaakt. Maar dit is beslist een
verhaal dat je graag nog eens leest.
****
internetverslagen en achtergrondliteratuur.
Zijn insteek is positief en geeft een prachtig
tijdsbeeld. Maar het boek biedt meer dan dat:
een overzicht van het Nederlandse leger, met
name de landmacht, na de Tweede
Wereldoorlog tot de afschaffing van de
opkomstplicht. Daarnaast leuke feiten en
voor velen (ook nu nog) herkenbare
eigenaardigheden van het kazerneleven van
een militair.
****
Hugo Houtgast
Erik Smit
Het Beste Leger. Verplicht soldaat
in de jaren 80
door Casper van den Broek
363 pagina’s
Uitgeverij Aspekt
Soesterberg, 2013
Prijs: € 19,95
Dit boek van journalist en militair historicus
Casper van den Broek plaatst de Nederlandse
krijgsmacht in de jaren ‘80 in een brede
context. Dat maakt het boek ook bijzonder
aardig om te lezen. Hij geeft een prachtig
beeld van de dienstplicht in de twintigste
eeuw en plaatst met name de jaren ‘80 in
maatschappelijk en politiek perspectief. Het
waren de jaren van polarisatie in de
samenleving. “Liever een raket in de tuin dan
in Rus in de keuken” stond tegenover
“Kernwapens de wereld uit, te beginnen uit
Nederland”. Het zijn ook de jaren dat lieden
die echt niet wilden, de lastpakken, makkelijk
buiten de poort konden blijven, het materieel
tiptop in orde was en de gemiddelde militair
hoog opgeleid en gemotiveerd was. Van den
Broek schrijft vlot, put uit eigen ervaringen,
De Bijbel. Het verhaal van God en
ons allemaal.
door Roma Downey en Mark Burnett
Vertaald door Jetty Huisman
Uitgeverij Kok
Kampen, 2013.
ISBN 978 90 435 2219 9
Prijs: € 19,95
Waarom geen roman van de Bijbel lezen, als
je er tegenop ziet om die hele Bijbel in
oorspronkelijke vorm te lezen? Een roman
maakt het verhalende spannend. Deze roman
is gebaseerd op een tv-serie, die dit voorjaar
door de EO wordt uitgezonden. De schrijvers
zijn geen theologen, maar filmmakers, die
aan de hand van een gekozen scenario
verhalen herschrijven, die boeien. Ze kozen
ervoor om de Bijbel vooral als
geschiedenisboek te benaderen. Misschien
kan deze roman een opstapje worden om de
echte Bijbel te gaan lezen. Op het internet
kun je een ‘leesfragment’ van de roman
vinden, waardoor je vast de smaak te pakken
krijgt.
***
John van Eenennaam
29
op het lijf geschreven
GV Present | December | 2012
Mijn tattoo, mijn
verhaal: de Roos
30
Een tatoeage is meer dan een
kunstwerk op je lichaam. Voor
de één is het een versiering
en voor de ander een
dierbare herinnering. Oordeel of veroordeel daarom niet te snel.
Hoeveel ellende kan een mens hebben, vroeg ik me op een
bepaald moment af. Na drie intensieve IVF behandelingen hartjes
te hebben gehoord, armpjes, beentjes, vingertjes en teentjes te
hebben geteld, toch met lege handen staan. Mijn moeder die na
17 levensbedreigend zware operaties onverwachts aan een
hersenbloeding overlijdt. Mijn vrouw die vlak voor de kerst vertelt
dat ze wil scheiden. Hoe ga je verder en hoe krijg je weer controle
over je leven? In mijn geval met hulp van vrienden, de GV en BMW.
Ondanks dat ik het gevoel had langzaamaan weer de controle
over mijn leven te krijgen, bleef ik iets missen. Ik wist alleen niet
wat totdat ik weer begon met tekenen (iets wat ik graag doe ter
ontspanning) en het idee ontstond om een tatoeage te tekenen
als herinnering en afsluiting van die periode. Ik ben begonnen
met het maken van een lijst met woorden die van toepassing
waren op het verleden. Uit de vele woorden die ik opschreef, heb
ik de voor mij belangrijkste woorden gepakt. Het beeld waarin ik
alles kon vatten, bleek de roos.
De roos staat symbool voor mijn moeder: geurig, kleurig, energiek,
vrolijk, liefde, zacht. De doorns: de operaties die ze overleefde,
maar ook steken, pijn, verdriet, verlies.
De drie bladeren: mijn vader, mijn broer en ik die achterblijven.
Drie engelen: vleugeltjes.
De steel: ons leven samen, alle mooie en minder mooie
herinneringen.
Net onder de roos zit een breuk die de roos scheidt van de steel:
haar overlijden.
Vele mensen vragen naar de betekenis van de roos op mijn been.
Dit heeft erin geresulteerd dat ik nu door meerdere mensen ben
benaderd om samen met hen een ontwerp te maken voor een
speciale tattoo. Deze gesprekken gaan met een lach en een traan.
Zo heb ik de tattoo van de vlinder en de letter L ontworpen ter
nagedachtenis aan een overleden baby. De foto met de vijf
bloemetjes en letters V en F én de foto van de twee kolibries zijn
ontwerpen ter nagedachtenis aan een vader en zoon die zijn
omgekomen door een noodlottig auto ongeval. In mijn
ontwerpen laat ik altijd ruimte voor de tatoeëerde zodat hij van
mijn ontwerp zijn creatie kan maken. Worstel jij ook met een
soortgelijke gedachte, maar krijg je niets op papier? Misschien
kan ik je op weg helpen.
Hans van Heijningen
[email protected]
Sgt. 1 Hans van Heijningen is werkzaam bij JISTARC
Vind je het leuk om een professionele fotoreportage te laten maken over je tatoeage en is
het daarnaast een tattoo met een verhaal, mail dan je gegevens naar: [email protected]
GV Present | Herfst | 2014
THEMACONFERENTIES
Vormingscentrum Beukbergen najaar 2014
Aanmelden bij Liza Kok, tel: 0346-332141 of
per mail: [email protected].
Voor het volledige aanbod kunt u terecht op
www.beukbergen.nl of de Defensie-intranet
agenda. Reageer snel, anders is de kans groot
dat u achter het net vist!
Meld u zich 5 weken voor aanvang van de
conferentie aan.
Bezielend leidinggeven
Bezielde leiders weten hun bronnen van
inspiratie te vinden en inspireren op
natuurlijke wijze hun medewerk(st)ers.
Deze training helpt je om deze bronnen
(weer) op te sporen. Je legt verbinding met
je kernkwaliteiten en leert niet oordelend
met je valkuilen om te gaan. Je onderzoekt
jouw wijze van leidinggeven en
ontwikkelingsstappen naar kracht en
vertrouwen. Waar zit jouw bezieling en
waarmee win je geloofwaardigheid en
motivatie bij de mensen aan wie jij leiding
geeft? Datum: 10 t/m 12 november.
Begeleiding: Bart van Dijk en Casimir
Struijk.
Kleur bekennen, verschil maken
Wat geloof jij als christen en hoe maak jij
het verschil? Het is niet altijd eenvoudig
om rekenschap af te leggen van wat of in
wie je gelooft. In deze conferentie maak je
eerst een beweging naar binnen om je
eigen geloofsverhaal te verhelderen. En
vanuit die thema’s maken we vervolgens
een beweging naar buiten. Hoe kunnen zij
een rol spelen in relatie met het militaire
werkveld? Je krijgt zicht op het eigen
geloofsverhaal en ontdekt verschillen in
vergelijking met anderen. Datum: 10 en11
november 2014. Begeleiding: John van
Eenennaam.
Workshop: Nieuw Perspectief
Workshop voor diegenen, voor wie soms
na tientallen jaren vanwege de
bezuinigingen geen toekomst meer bij
Defensie is. Tijdens deze tweedaagse
ontmoeten ‘lotgenoten’ elkaar. Behalve
ruim tijd voor het uitwisselen van
ervaringen en emoties gaan we op zoek
naar nieuw perspectief met als doel
zelfbewust en hoopvol op zoek gaan naar
nieuwe mogelijkheden, met een
realistische visie op je eigen kwaliteiten.
Bedoeld voor zowel burgermedewerkers
als militairen. Datum: 17 en 18 november;
15 en 16 december 2014. Begeleiding:
Marias van Dorp en Marlies Joosten.
Ken uzelf en begrijp de ander
Heb jij soms ook het gevoel dat de
samenwerking op de werkvloer niet loopt
zoals jij zou willen? Wat het precies is waar
jij je aan stoort, krijg je niet goed boven
water. Ligt het aan de ander of ook aan
jezelf? Deze conferentie is helpend voor
teamleiders die de sfeer en samenwerking
binnen hun team willen verbeteren. Je
krijgt aan de hand van DISC, het
kernkwadrant en feedback-werkvormen
een aantal tools om als individu en als
team verder te komen. Het doel is dat je
beter zicht krijgt zowel op je eigen
functioneren als op dat van de ander.
Datum: 17 en 18 november 2014.
Begeleiding: Ties Schutte.
Pelgrimage naar Santiago de
Compostella
Voor FLO-gangers en anderen die zich al
wandelend of fietsend willen bezinnen op
een nieuwe koers in hun leven. Wat is
pelgrimeren en wat kan het met je doen?
Hoe organiseer je zo een langdurige tocht?
Deze conferentie wordt verzorgd door
ervaringsdeskundigen en helpt bij een
geestelijke en praktische oriëntatie. Het is
mogelijk om u (tegen betaling) samen met
uw partner in te schrijven. Datum: 20 en 21
november 2014. Begeleiding: René
Heinrichs.
Respectvol samenwerken
Deze vormingscursus is afgestemd op
instructeurs van de diverse initiële militaire
opleidingen. Omgaan met verschillen of
diversiteiten en met ongewenst gedrag
binnen de krijgsmacht staat centraal. Te
denken valt hierbij aan seksuele
intimidatie, discriminatie (op grond van
geaardheid, religie of etnische afkomst),
maar ook aan pesten en treiteren. Datum
17 t/m 19 november 2014. Begeleiding
Marias van Dorp en Marlies Joosten.
Hoe (opr)echt ben jij?
We staan stil bij wie we zijn als mens, hoe
we ons presenteren en gedragen naar
anderen. Zijn we eerlijk naar onszelf over
onze minder mooie kanten? En kunnen we
die erkennen en omarmen als een
wezenlijk en even belangrijk deel van
onszelf als onze mooie kanten? En in
hoeverre zijn we eerlijk naar een ander?
Praten we met of over anderen? We maken
gebruik van mindfulness en verschillende
andere werkvormen. Datum: 19 t/m 21
november 2014. Begeleiding: Lenore
Hehenkamp, Eline Verbruggen en Wilco
Mulder.
Als militair of burgermedewerker bij Defensie
heeft u het recht om jaarlijks een conferentie
naar keuze bij te wonen, uiteraard indien de
dienst het toelaat. Zie AMAR, artikel 85, lid
1j, en BARD, artikel 45, lid 1.
31
GV
P R E S E NT
Thuis op vele fronten
HERFST 2014
Leest u GV Present graag, maa
r liever in de digitale versie om
het
milieu minder te belasten?
Ga dan naar www.dgv.nl. Uw af
melding voor de gedrukte vers
ie kunt
u sturen naar: JC.Steeman@min
def.nl.
GV Present op Facebook en Twitter: www.facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent
GV Bereikbaarheidsdienst: 0800 5 777 777 Online: www.dgv.nl

Samenvatting jaarverslag 2013

A5 sjabloon folder binnendruk kaft v1

Interview “Er gewoon zijn voor elkaar”

Lees hier het artikel.

5x Lief-30-IW.indd - Philippine Dankelman

Trix week 43 - Prinses Beatrixschool

gebiedspagina Hillegersberg-Schiebroek

Deze mail niet rechtstreeks beantwoorden maar via info

CLSK_informatiebulletins_files/CLSK Infobulletin nr 36-2014

Bekijk - Stichting Present

Participants list -‐ Vleva Exploring Belgian, Finnish and Vietnamese