VOX Januari 2014

Van de rector
Nieuwsvaria
Kleine Prinsjesdag
Het vak kunst
> pagina 3
> pagina 4
> pagina 7
> pagina 8
Vox Hieronymi
Bulletin voor de ouders van leerlingen aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht
jaargang 44
nummer 30
januari 2014
www.usgvox.nl
Kijk mee met uw kind
Een schooldag van..
Promotie
Hieronymuslezing
Latijn voor thuis
Gastredacteuren Josefien Bloem en Daniel
Nascimento (5e klas)
maakten een fotoreportage op school. Het
USG zoals ouders het
zelden zien.
Vraagbaak, medicijnman, uitleenbalie voor
vergeten schoolspullen:
de conciërges Ahmed
en Herman zijn van
alle markten thuis.
Onlangs promoveerde
docent klassieke talen
Paul van Uum aan
de Universiteit van
Amsterdam. Een aantal
vragen aan de jonge
doctor.
Ewoud Sanders gaf een
interactieve masterclass
over sneller zoeken op
internet.
Vanaf nu in de Vox:
Latijnse spreuken om
thuis te gebruiken (en
uw gymnasiast te overbluffen). Een kleine
bijspijkercursus voor
ouders.
> pagina 10
> pagina 14
> pagina 16
> pagina 17
> pagina 21
Excellent: kip of ei?
Goden ABC
Boeken tip 3
> pagina 12
> pagina 18
> pagina 20
x n
Vo nge ad
ke li ra
el ede er )
Jaaragenda
In ed ud a 6
M e O in
e
d n d pag
(
> pagina
va 22
2 | Voorwoord
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Het dagelijks schoolleven
Als ouder van een middelbare scholier kom je nog maar
zelden op school. Een paar keer per jaar hoogstens. Informatieavond, tienminutengesprekken, een presentatie van
het een of ander, veel meer krijg je van het schoolleven niet
te zien. Het bulletin voor ouders Vox Hieronymi probeert die
leemte enigszins op te vullen, door te laten zien wat er zoal
speelt op school.
Zo hebben we dit nummer een fotoreportage van de school
op een doodgewone doordeweekse dinsdag, getiteld ‘Het
USG zoals ouders het zelden zien’. Hiervoor schakelden we
twee gastredacteuren uit de vijfde klas in (u zag hen al op de
voorkant).
Wie ouders ook een blik op het schoolleven kunnen geven zijn de conciërges Ahmed en Herman. USG’ers blijken
constant van alles kwijt te raken. Onbegrijpelijk, vinden de
conciërges, maar ze redden de leerlingen wel door kluisjes
open te maken en geodriehoeken uit te lenen. In de nieuwe
rubriek ’Een schooldag van’ leest u er meer over.
Andere nieuwe rubrieken zijn ‘Latijn voor thuis’ en ‘De
boeken tip 3’, waarin Vox-redactielid en docente Nederlands
Fleur Zijp drie boeken tipt om uw puber aan het lezen te
krijgen. Verder in deze Vox een artikel over de lessen kunst
en een bespiegeling over het begrip excellente school aan
de hand van een van de dialogen van Plato. Naast bovengenoemde gastredacteuren hielpen nog twee andere leerlingen
ons de kolommen vullen: zij schreven over respectievelijk
het Unicef debattoernooi en de Hieronymuslezing.
QUOTES
QUOTES
QUOTES
QUOTES
De Apoforèta, de schoolkrant van de leerlingen van het
USG, staat iedere keer vol grappige uitspraken van leraren
en leerlingen (www.apoforeta.com). De Vox nam er een
aantal over uit het najaarsnummer.
Van den Nieuwenhuizen tegen een leerling:“Je hoeft niet
te participeren, maar doe dan in ieder geval of je participeert
en daar hoort gummetjes op je buik zetten niet bij.”
Emiel:“Bad hair day? Ik heb een bad hair life.”
Docent tegen een paar leerlingen:
“Staan jullie nu weer op de gang?”
Leerlingen:“Ja, wij zijn gangmakers.”
Leerling:“Ik zit graag onder de mensen.”
Van der Meulen:“Dan ga je lekker onder de tafel zitten.”
Daarnaast zijn er de vaste rubrieken Mededelingen van de
Ouderraad, Nieuwsvaria, de Jaarkalender en natuurlijk het
Goden ABC, waarmee u uw kennis van de Griekse mythologie kunt opvijzelen. Uit de Apoforèta, de schoolkrant van
leerlingen van het USG, hebben we een aantal quotes van
leraren en leerlingen overgenomen – die zijn te leuk om u te
onthouden.
Een aantal ouders heeft afscheid genomen van de redactie
omdat hun kind eindexamen deed. Daarom zijn we op zoek
naar ouders die aan de Vox willen meewerken. Mocht u belangstelling hebben om de redactie te versterken, stuur dan
een bericht naar [email protected].
Prettige bijkomstigheid van het redacteurschap: het is een
manier om nog eens op school te komen. Een les bijwonen,
een ochtendje in de conciërgeloge zitten, een Vox-redacteur
heeft een prima excuus om het dagelijks schoolleven van
nabij gade te slaan.
Genoemd e-mailadres is ook te gebruiken voor andere reacties op deze Vox!
De redactie van de Vox Hieronymi
Bart Boon
Maddy Hageman
Karen Rijlaarsdam
Vincent Verweijmeren
Fleur Zijp
QUOTES
QUOTES
QUOTES
QUOTES
Landman:“Schildpadden zijn geen huisdieren.
Je moet ze of in zee of in de soep gooien.”
Van de Beek:“En nu moet je wat meer gaan doen,
anders ga ik je doodknuffelen met aandacht.”
Kers (terwijl hij het zonnescherm
naar beneden doet):“Ik verbreek jullie laatste contact
met de buitenwereld.”
Verweij:“Wat zijn kindvriendelijke sluitingen?”
Leerling:“O, die krijg ik nooit open!”
Reinink:“Kun je dat samenvatten?”
Leerling:“Nee, ik heb een kortetermijngeheugen.”
Humke:“Je moet woordjes vervoegen tot je dood gaat.”
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Van de rector
|3
Open Huis 2014
Elk jaar is het een genoegen om de nieuwe eersteklassers
vol enthousiasme, nieuwsgierigheid en leergierigheid op het
USG te mogen verwelkomen. De stap naar een nieuwe leeren leefomgeving wordt blijmoedig en vol verwachting gezet.
Behalve verwachtingen zijn er ook veel vragen: hoe gaat dat
met al die verschillende vakken, hoe zullen de docenten
zijn, kan ik wel overweg met het huiswerk, kom ik in een
gezellige klas?
Voor elk kind is de overgang naar een nieuwe school verschillend. In mijn jaarlijkse kennismakingsgesprekjes hoor
ik van de nieuwe leerlingen uiteenlopende ervaringen. Sommigen hebben al veel verhalen gehoord van oudere broers
of zussen op school of van bekenden van de basisschool.
Anderen komen binnen op basis van de website en het
Open Huis.
Aan ons de taak om alle leerlingen zich zo snel mogelijk
thuis te laten voelen op het USG, te laten wennen aan de
nieuwe omstandigheden, zich goed te laten voelen in de
klas en zich gekend te voelen. De klassenmentoren spelen
hierin een belangrijke rol, samen met de leerling-mentoren
uit de vijfde klas. Kennismaken in juni, een introductie op
de eerste schooldag en eind september de werkweek op
Terschelling zorgen ervoor dat alle eersteklassers elkaar en de
school snel leren kennen.
Dit is de start van een leerproces dat in de regel zes jaar
duurt en waarin de leerlingen leren over zichzelf, leren over
andere mensen, over verschillende vakken en over onderzoek doen, over samenwerken, over presenteren, over communiceren, kortom leren over de wereld waarin zij leven
en over wie zij zelf zijn. Dit alles moet ertoe leiden dat de
leerlingen na het USG met voldoende kennis en vaardigheden, maar ook met zelfkennis en zelfvertrouwen de wereld
van universiteit of hogeschool binnenstappen en succesvol
kunnen zijn.
Van der Meulen:“Duitsers schijnen iets
met een dubbele s te hebben.”
Zoon:“Ik wil graag een briefje zien van de tandarts.”
Leerling:“Maar mijn tandarts is analfabeet.”
Orbán tegen leerling:“Jij hebt echt het
kortetermijngeheugen van een goudvis.”
Reinink:“Niet wippen, daar word je blind van.”
Gymnasiumleerlingen hebben over het algemeen een brede
belangstelling, die de aangeboden vakken soms overstijgt.
Daarom zijn er mogelijkheden om extra vakken te volgen of
speciale programma’s te doen. Er zijn leerlingenverenigingen
op allerlei gebied, zoals bijvoorbeeld muziek, kunst, toneel,
debat, techniek en horeca. Het gaat erom dat elke leerling
naar eigen vermogen en belangstelling leert en zich ontwikkelt, individueel en ook samen met andere leerlingen. Dit
levert veel energie en saamhorigheid op, een lerende omgeving, waar iedereen in zijn waarde wordt gelaten.
Als u na het Open Huis nog meer wilt weten dan kunt u
www.usgym.nl of Vensters voor Verantwoording
(www.schoolvo.nl) raadplegen. Nog handiger is de Schoolkompas app, waar op eenvoudige wijze informatie over de
school te vinden is.
Veel plezier bij het Open Huis en veel succes met de schoolkeuze!
Hanneke Taat
foto: Josje Deekens
Kers:“Ja, ik ga ook mijn haar verven.
Extreme blond lijkt me wel wat voor mij.
En dan laat ik van die figuurtjes er in scheren. Kersjes!”
Righolt:“Je práát zelfs als een kuiken.
Wel een leuk kuiken hoor.”
Bosman (vergelijkt de leerlingen
met de moleculen in een stof):
“En als jullie dan naar huis gaan, verdampen jullie.”
4 | Nieuwsvaria
USG Nederlands kampioen debatteren
Na een zinderend slotdebat tussen het Utrechts Stedelijk
Gymnasium en het St.-Ignatiusgymnasium uit Amsterdam
gingen de USG’ers er
met de titel vandoor
tijdens het NK Debatteren voor scholieren,
dat op 11 januari werd
gehouden in de Leidse
Stadsgehoorzaal.
Het USG-team Hybris
wist overtuigender dan
de tegenstander uit
te leggen waarom een nieuwe vorm van herdenken (alle
oorlogsslachtoffers in het algemeen in plaats van alleen die
van WOII) beter aansluit bij de lessen die geleerd moeten
worden uit de Tweede Wereldoorlog. Daarmee hebben de
debaters (Özgü Varan, Emile van Hoof, Simon Toussaint
en Anna Kelder, allemaal 6e klas) ervoor gezorgd dat het
USG na zeven jaar weer kampioen is. Simon Toussaint won
bovendien de prijs voor de beste individuele spreker en
Maarten Verduin (4C) won het ‘ballondebat’ als Sidney van
PowNews.
USG opnieuw Excellente School
En weer mocht rector Hanneke Taat het predicaat Excellente School in ontvangst nemen. Op 13 januari werden
76 scholen, waarvan 36 middelbare scholen, benoemd tot
Excellente School.
De predicaten werden in de Nieuwe Kerk in Den Haag
uitgereikt door premier Rutte en staatssecretaris Dekker van
Onderwijs. Vorig jaar ontving het USG dit predicaat ook al.
Excellente scholen zijn volgens het ministerie scholen die
over de volle breedte goede resultaten halen, op kernvakken
en daarbuiten. Excellente scholen ontvangen geen extra geld,
wel biedt het ministerie hen een teamactiviteit aan. Ze krijgen bijvoorbeeld de mogelijkheid om een eigen magazine
over excellentie te maken, met andere excellente scholen aan
tafel te zitten bij een ‘inspiratiediner’ of een masterclass te
organiseren over het puberbrein. De scholen ontvangen als
zichtbare erkenning een bordje en een logo dat ze op hun
website kunnen plaatsen. Het bordje hangt in de hal van
onze school. (MH)
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Stand van zaken Magister
Het schooladministratiesysteem Magister is de afgelopen
maanden verder ingevoerd. Mails ontvangt u nu via Magister en dat geldt ook voor de leerlingen. Het is voor hen dus
belangrijk hun usgym.nl-adres goed te lezen!
Studiewijzers en lesmateriaal kwamen steeds meer in de
ELO te staan. Sinds de kerstvakantie moeten alle vakken
voor alle leerjaren studiewijzers hebben en deze in de ELO
zetten; ook moet (bijna) alle lesmateriaal op de ELO worden
geplaatst. De website zal in de lente fors worden afgeslankt.
Nu komt huiswerk vaak nog langs te veel wegen tot de leerlingen, dat is binnenkort niet meer het geval. Het zal niet zo
zijn dat alle huiswerk per les wordt vermeld in Magister. Dat
is volgens ons behalve erg veel werk voor de docenten vooral
ook strijdig met de ontwikkeling tot een groeiende zelfstandigheid die wij voorstaan bij onze leerlingen. Huiswerk staat
natuurlijk duidelijk in de studiewijzers en docenten zullen
het opgeven ervan aanpassen aan het betreffende leerjaar.
Dit schooljaar is uitdrukkelijk een proefjaar wat Magister
betreft, houdt u daar alstublieft rekening mee. Niet alles zal
onmiddellijk kunnen worden ingevoerd en niet alles zal
perfect verlopen. (Erik Kamerbeek, conrector)
Kort nieuws
Er gebeurde het afgelopen half jaar weer veel op en om
het USG. Omdat niet alle ouders even goed het nieuws
op de website van het USG bijhouden (weten wij uit
ervaring) een kort overzicht van een aantal belangrijke
gebeurtenissen. Zodat u weer helemaal bij bent.
• Na de zomervakantie maakten vijf nieuwe leraren hun entree: Peter van de Beek (wiskunde), Manu Bühring (Duits),
Danny Desar (geschiedenis), Aad Gordijn (natuurkunde) en
Paul van Uum (klassieke talen).
• Emiel van Rijsewijk (lichamelijke opvoeding) en Guus
Kers (Nederlands en Duits) zijn de gepensioneerde Adelbert
van den Ingh opgevolgd als decaan.
• Het USG kreeg dit najaar een 8,5 in de schoolprestatiebeoordeling die onderwijssocioloog Jaap Dronkers jaarlijks
doet (gepubliceerd in de Volkskrant). Dit ‘Dronkerscijfer’
geeft (op een schaal van 1 tot 10) weer over hoeveel kennis
en vaardigheden de op het eindexamen geslaagde leerlingen
van de scholen beschikken.
• Vijfdeklasser Emile Hallo nam begin december deel aan de
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
39e internationale conferentie van het Model European Parliament in Vilnius. Samen met jongeren uit 23 EU-lidstaten
en twee kandidaat-lidstaten heeft hij daar een week gedebatteerd, in commissievergaderingen resoluties opgesteld,
compromissen gesloten et cetera.
• Op 11 december werd de eerste Hieronymuslezing gehouden. Ruim tachtig (oud-)leerlingen, ouders en USG-medewerkers kwamen af op de masterclass over slimmer zoeken
op internet die Ewoud Sanders gaf (zie ook pagina 17).
• Half december ging wiskundedocent Hans Evers met pensioen. Hij was maar liefst 38 jaar verbonden aan het USG.
• Docent klassieke talen Paul van Uum promoveerde op
18 december aan de Universiteit van Amsterdam (zie ook
pagina 16).
• Leerlinge Hannah van Beurden uit 2D werd gefilmd voor
de VPRO-serie Tijd van je leven. Regisseur Michiel van Erp
volgt hierin elf Utrechtse kinderen van hun tiende tot hun
achttiende. De opnamen werden onder meer op school
gemaakt, tijdens de Griekse les van Alwine Reinink.
• Op de laatste zaterdag
van de kerstvakantie trad
lerares klassieke talen Cecilia Orbán in het huwelijk
met Michael Neuburger.
• Salome van den Besselaar
(4C) gaat door naar de
landelijke finale van het
Model European Parliament, zo bleek tijdens de provinciale ronde begin januari.
Kunstkliko’s
Afval weggooien was nog nooit zo leuk! Sinds kort doen
USG’ers dat namelijk in een stel vrolijk beschilderde
kliko’s die op het plein staan. De toegepaste kunst werd
verzorgd door klas 2A.
Het is een bonte verzameling geworden, de kunstkliko’s
Nieuwsvaria
|5
van 2A. Sommige zijn geïnspireerd door het werk van een
kunstenaar, andere zijn geheel aan de fantasie van de dienstdoende schilders ontsproten. Wat ze gemeen hebben is dat
de schilderingen rondom doorlopen. “Ik wilde voorkomen
dat iedereen zijn eigen schilderijtje ging maken”, vertelt
docent Herbert van Rooijen. “Dus was de opdracht met je
groepje – vier leerlingen per kliko – iets te bedenken dat
over de verschillende kanten zou doorlopen, of dat in ieder
geval bij elkaar zou passen. Daar hebben we het de eerste les
over gehad. Geometrische patronen of organische vormen
zouden daar bijvoorbeeld goed voor kunnen dienen, ik heb
ze plaatjes van kunstenaars als Matisse, Mondriaan en Escher
laten zien.”
Het was een behoorlijke klus. De kliko’s moesten ontvet,
geschuurd en met primer voorbehandeld worden voor er op
geschilderd kon worden. Daar was de helft van de leerlingen
mee bezig, terwijl de andere helft een ontwerp voor hun
kliko maakte. De bedoeling was dat iedere leerling één kant
van een kliko voor zijn rekening nam, maar in de praktijk
werkten de meeste groepjes aan alle kanten. Van Rooijen
vond het gezellige lessen. “Ze hadden veel lol, vooral tijdens
het schilderen.” Na afloop heeft hij de kliko’s met transparante lak bespoten. “Dat heb ik maar niet door leerlingen
laten doen. Het is niet zulk lekker spul, daar moet je voorzichtig mee zijn.” Hij is tevreden over het resultaat. “Het is
een mengelmoesje van allerlei stijlen. Heel veel diepgang zit
er niet in, maar dat geeft niet, het ziet er vrolijk uit.”
De klas vond het een prima project. “Heel leuk dat wij het
mochten doen”, aldus Freek en Joost . “Ook omdat we iets
gemaakt hebben waar je echt iets aan hebt.” Het groepje
van Joost heeft een aantal Keith-Haring-achtige figuurtjes
geschilderd, aangevuld met een Amerikaanse vlag. “Dat
vonden we er wel leuk uitzien, met die strepen en sterren.”
Freeks groepje maakte een kliko in Mondriaan-stijl. “Jammer genoeg staat hij net om de hoek, waardoor je hem niet
zo goed kunt zien vanuit school.” (KR) ■
6
Medelingen van de Ouderraad
In elk nummer van de Vox informeert
de Ouderraad u over zijn activiteiten
en actuele zaken. De Ouderraad komt
ongeveer negen keer per jaar bijeen,
drie keer met de schoolleiding in
klein comité, drie keer met de schoolleiding in groot comité en drie keer
intern. Tijdens deze bijeenkomsten
gaat het altijd om de vaste agendapunten communicatie, ouderparticipatie, financiën en actuele ontwikkelingen. Daarnaast is er ruimte om te
overleggen over zaken die spelen bij
ouders, leerlingen en/of docenten.
Remind Learning
De afgelopen maanden hebben we als
ouderraad intensief met de schoolleiding gesproken over Remind Learning.
Door de schoolleiding is geconstateerd
dat er bij aanvang leerjaar 4 een ‘knak’
optreedt in de leerlingenprestaties van
een relatief groot aantal leerlingen.
Vermoed wordt dat de oorzaak ligt in
een combinatie van zwaardere eisen en
geringe studievaardigheden (leerlingen
die eerder bijvoorbeeld nooit hard
hoefden te werken). De school heeft
voorgesteld een proef uit te voeren met
Remind Learning. Dit is een training
om kinderen te leren effectiever te
studeren. Deze proef kent twee componenten: een training van mentoren
en een training van een geselecteerde
groep leerlingen. De ouderraad heeft
besloten een deel van de kosten van
deze proef te financieren vanuit het
Gregoriusfonds (waarin de vrijwillige
ouderbijdragen zijn ondergebracht).
Na afloop van deze proef zullen de
vox hieronymi
Ouderraad USG
[email protected]
resultaten worden gemeten en zal
in overleg met de ouderraad worden
bepaald of en zo ja, op welke manier
deze training wordt voortgezet.
Leerlingverenigingen
Leerlingenverenigingen zijn heel
belangrijk voor de algemene ontwikkeling van leerlingen en mede sfeerbepalend voor een school. Vanuit het
Gregoriusfonds kunnen projecten en
activiteiten van leerlingverenigingen
worden gefinancierd. Op 9 januari
heeft de ouderraad een bijeenkomst
georganiseerd voor alle leerlingverenigingen om ze te informeren over
de mogelijkheden en om uit te leggen
hoe plannen en begrotingen kunnen
worden opgesteld en ingediend.
Gregoriusfonds
In de vorige Vox hebben we verslag
gedaan van de inkomsten die we hebben, en hoe die besteed waren tot aan
de zomervakantie 2013. Op dit moment wordt gewerkt aan het financiële
verslag van het Gregoriusfonds over het
jaar 2013, en aan de begroting voor het
jaar 2014.
Inmiddels zijn de brieven voor de
vrijwillige ouderbijdragen verzonden,
en de gevraagde bijdragen grotendeels
ontvangen. Begin 2014 volgt slechts
voor enkelen een herinnering.
De eindexamenklas 2013 heeft grotendeels een tafeltennistafel geschonken,
die geplaatst is op het schoolplein;
vanuit het Gregoriusfonds is nog
beperkt ondersteund voor het laatste loodje van de financiering. Een
leerlingenactie voor Syrië afgelopen
najaar werd moreel en financieel ondersteund. Met behulp van het fonds
wordt een verplaatsbaar maatwerkpodium voor de aula aangeschaft, hetgeen veel onzichtbaarheidsproblemen
oplost bij allerlei bijeenkomsten en
presentaties. Waar vorig jaar de docentenruimte verrijkt kon worden met
buitenmeubilair is nu verder geïnvesteerd in speciale wensen voor leerlingenmeubilair. Dit alles heeft – zoals
verzocht en afgesproken tijdens de
jaarvergadering – geleid tot het nuttig
en verantwoord verminderen van onze
reserve die opgelopen was gedurende
de jaren voor, tijdens en direct na de
verhuizing.
Contact
Heeft u vragen of opmerkingen, stuurt
u ons dan een mail via
[email protected]
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Kleine Prinsjesdag
|7
“Tegen de hond zeg je ook: eerst het kunstje,
dan het koekje”
Ze kwamen terug met een enorme beker voor de USGprijzenkast. Een team van vier leerlingen won dit najaar
het Unicef debattoernooi Kleine Prinsjesdag. Een van de
debaters doet verslag.
door Jeroen van Mourik (3D)
Het USG, dat bekend staat om zijn successen bij debatwedstrijden, heeft dit najaar met twee teams van vier leerlingen (uit de 2e, 3e en 4e) deelgenomen aan de voorrondes
voor het Unicef debattoernooi. Van de 32 teams mochten
de beste acht door naar de finale. Een van de USG-teams
eindigde als zesde. Het andere team eindigde helaas buiten
de top acht, maar ging toch mee naar de finales, voor de
gezelligheid.
De finales vonden half september plaats in Den Haag in de
Ridderzaal. Terwijl de rest van de school nog lekker lag te
slapen stonden de twee teams met de begeleidende leraren
(meneer Zoon en meneer van Lier) en een paar ouders om
6:30 in de ochtend te bibberen op station Utrecht Centraal,
wachtend op de trein. In Den Haag liepen we, genietend van
het prachtige centrum, naar de Ridderzaal. Daar stond ons
een comité van Unicef te wachten. In de Ridderzaal kregen
we stoelen toegewezen waar stemblaadjes op lagen waarmee
we na een debat konden stemmen met welk team wij het
eens waren.
Kamerleden
Eerst was er een intro van iemand van Unicef die iets
vertelde over het thema waarover we gingen debatteren: kinderrechten. Toen kwam de koning van de jeugd (prachtig gekleed met kroon en al) binnen en ging op een troon zitten.
Hij was ook in de voorrondes gekozen. Hij had een speech
geschreven waarvan hij telkens tussen de debatten een stukje
zou voorlezen. Ook werden de aanwezige politici gepresen-
Tijdens het debat
teerd. Er waren zes Tweede Kamerleden van verschillende
grote partijen die ieder, nadat de stelling was voorgelezen
kon kiezen of hij voor of tegen was. Hij/zij zou dan met die
kant mee debatteren.
Na een mooie inleiding van de ‘koning’ begon het eerste
debat. Wij waren als derde aan de beurt. We moesten debatteren over de stelling: Landen met een corrupte regering
moeten geen ontwikkelingshulp meer krijgen. Die stelling
wisten we al een paar weken van tevoren, we wisten alleen
nog niet of we voor of tegen moesten zijn. Toen het onze
beurt was kregen we te horen dat we voor de stelling waren.
Opgewonden gingen we het podium op en omdat we voor
waren moest een van onze sprekers beginnen met een openingsspeech. Dit ging heel goed. Ook de rest van het debat
ging volgens ons heel goed. Onze argumenten waren onder
andere dat geld niet op de goede plek terecht zou komen en
dat we dit konden gebruiken als drukmiddel; jullie krijgen
pas weer geld als jullie iets doen aan de corrupte regering.
“Tegen de hond zeg je ook: eerst het kunstje dan het koekje.”
Onze opponenten hadden het vooral over een goede band
bewaren met deze landen. Toen we klaar waren hadden we
allemaal het gevoel dat het wel goed was gegaan.
Na het laatste debat en een afsluitingsspeech van de koning
van de jeugd ging de jury in overleg en een tijdje overleg
kwamen ze met de uitslag. “Het winnende team is het team
van… het USG!!!” We waren enorm blij en we kregen een
enorme beker voor in de prijzenkast van het USG.
Taartje
Na het debattoernooi hebben we nog even door Den Haag
gewandeld en hebben we wat gedronken met een taartje in
een leuk café (op kosten van de school). We zijn ook nog
naar het Escher museum geweest, wat ook nog enorm leuk
was. Aan het eind van de middag gingen we met z’n allen
met een goed gevoel met de trein naar huis. ■
Het USG team met de beker
8 | Het vak kunst
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Verbeelding brengt je overal
Jaarlijks doen enkele tientallen USG’ers eindexamen in
het vak kunst. Niet iedereen beschouwt dat als een serieus
vak – kunnen ze die tijd niet beter aan wiskunde besteden? De Vox woonde een les kunst bij en sprak docent
Harold van Voorst over het nut van het vak en wat hij zijn
leerlingen wil bijbrengen.
door Bart Boon
O
p een gewone werkdag bespreekt hij met zo’n honderd
leerlingen het onvoorspelbare proces van het bedenken
en uitvoeren van een kunstproject: honderd verschillende
gesprekken over concepten, technische problemen, creatieve
bevrijdingen en dito blokkades. Harold van Voorst is sinds
2007 kunstdocent op het Utrechts Stedelijk Gymnasium.
Met zijn wat verlegen maar kritische haviksogen bestudeert
hij dagelijks werken op papier, sculpturen in diverse materialen, schilderijen en maquettes. Hij is pas tevreden als “leer-
lingen zichzelf verrassen, als ze zich begeven op onbekend
terrein en dingen laten gebeuren waarvan ze geen idee hadden toen ze begonnen”. Tijdens deze ontdekkingsreis staan
het concept en het proces van gedachtevorming voorop,
De klas werkt geconcentreerd terwijl
Van Voorst sommige werken ter
beoordeling optilt als een jurkje van
het rek in een modewinkel
maar dat is uiteraard niet het enige. De afwerking maakt het
verschil tussen een zes of een negen.
Op dinsdag 7 januari is de Vox tijdens het achtste uur
aanwezig terwijl een klas uit het vijfde leerjaar werkt aan de
opdracht Minimal Poster Design. De bedoeling is om op
een groot formaat met zo weinig mogelijk tekst een zo sterk
mogelijk beeld te maken. Een treffend exemplaar is Leap of
Faith: twee vallende figuurtjes naast een gestileerde verticale
structuur die aan het voormalige World Trade Center in New
York doet denken. Het idee is simpel, compact en helder, de
uitvoering doeltreffend en zorgvuldig. De klas werkt geconcentreerd terwijl Van Voorst sommige werken ter beoordeling optilt als een jurkje van het rek in een modewinkel en
de auctor intellectualis van de poster meekijkt en luistert. In
welk ander vak worden de hersens op deze manier geprikkeld?
Halftransparante sculpturen
Harold van Voorst, kunstdocent en kunstenaar
Harold van Voorst begon zijn carrière met de studie geschiedenis en hopte daarna naar de Hogeschool voor de Kunsten
in Utrecht (HKU) waar hij afstudeerde met tekeningen in de
richting Beeldende Kunst en Omgeving (BKO) – merkwaardig saaie acroniemen voor een creatief instituut. Via zijn
toenmalige partner belandde hij in het Duitse Beieren, waar
zijn eigen ontdekkingsreis in de kunst tot bloei kwam en hij
een geheel eigen kunstvorm ontwikkelde: halftransparante
sculpturen van lagen papier. Zijn werken van papier waren
populair bij Duitse verzamelaars en werden vaak direct uit
zijn atelier verkocht. Gezien het belang dat hij in zijn lessen
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Het vak kunst
|9
van, bijvoorbeeld, een eigen bedrijf. Een ondernemer begint
bij nul en belandt al snel in een proces van toevalligheden
waarin hij met behulp van zijn verbeelding zijn weg moet
vinden. Als het lukt kan hij rijk worden” Om met Einstein te
spreken: logica brengt je van A naar B, verbeelding brengt je
overal. ■
Leap of Faith: een sprong in het duister
op het USG hecht aan het werkproces is de originele techniek voor zijn sculpturen het vermelden waard. Hij begint
met een model in klei en maakt aan de hand daarvan met
behulp van een mal een gipsen vorm die wordt gelakt en
met was ingesmeerd. Vervolgens worden er laag voor laag
met behulp van een speciaal soort lijm stroken papier op
geplakt. Uiteindelijk ontstaat na harding een stevige maar
transparante sculptuur van papier die de beweging van het
licht weergeeft.
Creativiteit
Kunst is op het USG een eindexamenvak, hoewel niet iedereen het belang daarvan inziet. Waarom zou een leerling zo
veel tijd – in ieder geval twee lesuur per week – besteden aan
kunst? Hij of zij kan die tijd toch ook voor wiskunde gebruiken? Voor Van Voorst is dit geen lastige vraag. “Creativiteit
wordt in onze wereld steeds belangrijker en zonder overdrijving kun je stellen dat het conceptuele denken dat in de
lessen kunst wordt getraind onontbeerlijk is bij het opzetten
Het atelier van Harold van Voorst in Duitsland
10 | Fotoreportage
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Het USG zoals ouders
het zelden zien
Gastredacteuren Josefien Bloem en Daniel Nascimento
(klas 5) maakten op verzoek van de Vox-redactie een fotoreportage op school. Bijgaande foto’s zijn een selectie uit
de 200 foto’s die zij namen. Een impressie van het leven op
het USG op een doodgewone dinsdag in januari.
(Wie de papieren editie van deze Vox voor zich heeft, maar
de foto’s liever in kleur wil zien: ga naar de digitale versie
van dit nummer op www.usgvox.nl)
Kunstlokaal met 5e klas
Femke Elemans (5e klas)
in het kunstlokaal
6e klas tijdens scheikunde
De conciërge
Schoonmaakster in blok B
Eleonora Ianni en Sebastiaan Smit
(5e klas) in het kunstlokaal
Josefien Bloem (5e klas)
in de kantine
Elena Engbersen (5e klas)
in het kunstlokaal
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Fotoreportage
| 11
Mevrouw Zijp en leerling in een
lokaal
Typisch USG – Spinario met muts
Meneer Van Uum,
docent klassieke talen
Lieke Visser (6e klas) en Hidde Baron
(5e klas) bij de kluisjes
Kunstvereniging schilderij op de
kluisjes
Poster Hanna Post (5e klas) in het
kunstlokaal
Meneer Kamerbeek in zijn kamer
Jeantine Swagerman en Florine Speth
(5e klas) bij de kluisjes
Josefien Bloem en Daniel Nascimento
(5e klas) in de kantine
Meneer Ballon op de trap
12 | Grieks
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Excellente school: kip of ei? Vraag het Socrates!
Onlangs kreeg het USG opnieuw het predicaat ‘excellente
school’. Maar is een school nou excellent door de kwaliteit
van haar leraren en haar cultuur, of door haar populatie
leerlingen? Een denkexercitie over dit vraagstuk aan de
hand van de oude Grieken.
door Vincent Verweijmeren
D
e vorige Vox werd vanuit de gymnasiale gedachte
aandacht besteed aan de veelzijdigheid van de Latijnse
taal aan de hand van de zin ‘Et in Arcadia ego’. Latijn is
immers een kenmerkend vak voor een gymnasium. Eigenlijk had dat artikel in deze Vox moeten staan, omdat in
de reeks ‘gedoceerde vakken’ het vak Grieks als eerste aan
bod had moeten komen: geen ander vak zo bepalend voor
het gymnasium als Grieks! Sterker nog: geen stad in Europa zo bepalend voor Europa als Athene (het wezen van
Europa vloeit voort uit de tweeledige erfenis van Athene en
Jeruzalem)1 : de bepalende rol van Hellas in de muziek en
cultuur is overduidelijk, onze ‘wiskundigen’ zijn tot de introductie van de niet-euclidische meetkunde altijd ‘Grieks’
geweest en de westerse filosofie is een voetnoot bij Plato.
Maar de erfenis van Athene reikt veel verder. Het vocabulaire van onze politieke en maatschappelijke theorieën en
conflicten, van onze sport en architectuur, van onze esthetische modellen en natuurwetenschappen blijft doorspekt
met Griekse wortels.
Wie kent op het gymnasium de grote Attische tragici Euripides, Aischylos en Sophokles niet, om van de filosofen
Socrates, Plato en Aristoteles maar te zwijgen. Wij, Europeanen, moeten daarom ‘onze’ Grieken omhelzen. Denk daar
maar eens over na als we geluiden horen om Griekenland
uit de eurozone te zetten: niemand kan en mag zijn geschiedenis overboord zetten. Ja, de wereld kan niet zonder
onze Grieken, en intellect kan niet bestaan zonder verstand.
Politiek dankzij de polemiek: ja, Olympus en het gym gaan
hand in hand!
1 George Steiner, De idee Europa, Nexus lezing 2003
Kortom, Grieks moet gekoesterd worden. Gelet op de
veelzijdigheid rijst de vraag: waar te beginnen in deze schier
onuitputtelijke bron van kennis? Gegeven het linguïstische karakter van het vorige artikel, is hier gekozen voor
de Griekse filosofie ((φιλοσοφία = houden van wijsheid),
omdat de liefde voor wijsheid de bron is voor een excellente
school (Σχολή = school = vrije tijd). Dus aan de slag met
een van de vroegste dialogen van Plato, waarin Socrates de
grote voorman van de filosofen zijn jonge vriend Euthyphro
tegenkomt. Deze dialoog vormt in dit artikel de basis voor
een discussie over het begrip excellente school.
Eeuwige waarheden2
Socrates komt op weg naar de Atheense volksvergadering,
waar hij terecht staat wegens het bederven van de jeugd van
de stadstaat, zijn jonge vriend Euthryphro tegen. Die gaat
ook naar het gerechtshof, omdat hij een aanklacht heeft
ingediend tegen zijn eigen vader wegens moord. Aangezien
zijn vader iemand heeft gedood, aldus Euthyphro, is het
juist en vroom hem gerechtelijk te vervolgen. Socrates is
bezorgd dat Euthyphro overhaast te werk gaat, zonder volledige kennis van de morele kenmerken van de handeling
die hij gaat ondernemen en daagt Euthyphro uit om precies
aan te geven wat vroomheid dan volgens hem is. Als hij dat
zelf niet weet kan hij er niet zeker van zijn dat het vroom is
wat hij doet. De arrogante Euthyphro is ervan overtuigd dat
hij aan dit verzoek kan voldoen en antwoordt zelfverzekerd
dat vroomheid eenvoudig kan worden gedefinieerd als datgene waar de goden van houden. “Wat de goden behaagt is
vroom, en wat hen niet behaagt is zondig.” Deze stelling kan
Socrates niet aanvaarden: de goden zijn rationele wezens
en ze zullen alleen van iets houden omdat ze een bepaald
kenmerk op prijs stellen. De goden geven hun liefde niet
aan een willekeurig iets! De filosofische kwestie die aan de
orde is in dit debat – ‘ is iets vroom omdat de goden ervan
houden of houden goden ergens van omdat het op zichzelf
vroom is?’ – staat bekend als het Euthyphro-probleem. Als
2 Steven Nadler, De best mogelijke wereld, 2008
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Euthypro gelijk heeft en iets goed is eenvoudigweg omdat
God ervan houdt, dan is goedheid willekeurig en subjectief.
Er kan dus geen maatstaf voor vroomheid of goedheid zijn.
In de socratische opvatting is iets vroom of goed onafhankelijk van wat God (of welke rationele actor dan ook) bemint,
wenst of denkt, en is er dus een universele objectieve maatstaf voor goedheid die verklaart of vastlegt waarom bepaalde
dingen goed of vroom zijn.
Grieks
| 13
De geheime mix van het USG
Deze kwestie, die vanuit een rationele gedachtewereld de
socratische opvatting in het algemeen gelijk geeft, kan op
een excellente school worden toegepast. Is de school excellent door haar status, cultuur en leraren et cetera, of door
haar populatie leerlingen? Staatssecretaris Sander Dekker zei
vorig jaar januari tijdens de uitreiking van de predicaten aan
excellente scholen: “Het verschil tussen goed en excellent
onderwijs wordt vooral door de school gemaakt. Want als
je leerlingen van vergelijkbare scholen naast elkaar zet, dan
zie je dat de leerlingen van de ene school beduidend beter
presteren dan die van de andere. Wat is hun geheim? Als we
dat ontrafeld hebben kunnen andere scholen hiermee hun
voordeel doen.”
In eerste instantie pleit dit dus voor de school (leraren,
status en cultuur et cetera) en de geheime mix van het USG
maakt haar dus excellent. Maar welke objectieve maatstaf
geldt hiervoor? De algemene ontwikkeling van de leerlingen,
de kwaliteit van de leraren? Hierin schuilen vele subjectieve
elementen. De enige objectieve maatstaven zijn de prestaties van de leerlingen in de vorm van cijfers op het landelijk
eindexamen (en wellicht doorstroom, maar aan de opgeleverde output van een school en de daarmee samenhangende
financiering wil de Vox-redactie haar vingers niet branden).
Hoe hoger deze cijfers, hoe beter dus de school en zijn het
dan toch weer niet de leerlingen, die tenslotte de prestatie
leveren, die bepalend zijn voor het begrip excellente school?
Alles ampel overwegende is hier het antwoord minder simpel dan bij Socrates en zijn vriend Euthypro in de Dialogen;
het vormt een mooi onderwerp voor een debatsessie op
school!
Door de Griekse filosofie blijft de aloude vraag over de kip
en het ei hierdoor voor de Vox-redactie springlevend. Het is
wellicht daarom mooi het debat te starten en dit artikel af te
sluiten met een puntdicht van A.C.W. Staring 3:
De leraar, in zijn wijsheid, gist
De leerling, in zijn waan, beslist! ■
3 A.C.W. Staring, Puntdichten (1827-1835)
14 | Een schooldag van…
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
22 keer op een dag kluisjes openmaken
De conciërges Herman Dekker en Ahmed Ennikilli vormen het hart van de school. “Nou, als ik het hartje ben
is Ahmed het nekkie”, grapt Herman. Ze fungeren onder
meer als telefonist, portier, vraagbaak, medicijnman, vertrouwenspersoon, kluisopenmaker en uitleenbalie voor
vergeten schoolspullen. Wat zou de schoolbevolking zonder hen moeten beginnen? “Ze hebben ons altijd nodig.
Als we even weg zijn uit de loge, staat het bij terugkomst
vol.” Een dag met Ahmed en Herman.
door Karen Rijlaarsdam
6.45 Ahmed komt op school. Hij begint met een ronde om
en door de school, om te kijken of er de afgelopen nacht
niets raars is gebeurd.
7.10 Ahmed zet de vuilniscontainers buiten, maakt het koffieapparaat in de lerarenkamer klaar voor gebruik en haalt
de afwasmachine leeg. “Wij zorgen dat de school weer gaat
draaien.”
7.15 Herman is er ook. De eerste ouders bellen om hun
kind ziek te melden. “Eigenlijk hebben we ziekmeldingen
het liefst via de mail, dat is handiger ([email protected]).
Het is de bedoeling dat we binnenkort ook bevestigingen
van die mails aan ouders gaan terugsturen.” De afgemelde
leerlingen worden in magister gezet, zodat de docenten kunnen zien wie er vandaag ontbreken.
8.15 De eerste leerlingen druppelen binnen. Een tweedeklasser levert een absentiebriefje in, hij moet morgen naar
de orthodontist. Herman: “Meestal is er niks aan de hand,
maar soms vertrouwen we het niet. Het gebeurt wel eens dat
leerlingen voor elkaar een te-laat-melding schrijven.”
8.25 De bel voor het eerste uur, de rust in de hal keert terug.
Herman en Ahmed bespreken de bijzonderheden van de komende dag. Ze zorgen dat altijd een van beiden in de ‘loge’
aanwezig is, de telefoon gaat vaak en er komen voortdurend
leerlingen en leraren langs met vragen. Ze zitten er heel strategisch, hebben uitzicht op de voor- en achterdeuren, zodat
ze kunnen zien of er geen vreemd volk binnenkomt. Via
een aantal monitoren kunnen ze de school ook in de gaten
houden. “Maar daar kijken we niet zo vaak op, dan voelen
leerlingen zich zo bespied.” Laatst was het wel grappig, Herman zag dat twee jongens over de kasten in de mediatheek
klommen en ging ernaartoe. Ze snapten er niks van: hoe
kon hij dat weten? En vorige week was een jongen allemaal
fietsen bij de fietsenstalling op hun kop aan het zetten, die is
daar ook op aangesproken.
Zure mat
Herman Dekker opent een kluisje
10.10 Eerste pauze. Een meisje komt vragen of Herman haar
kluisje kan openen. “We maken de kluizen alleen nog maar
in de pauze open, anders blijven we bezig. Ahmed heeft het
laatst geteld: op één dag werd hem 22 keer gevraagd een
kluis open te maken.” Het gaat vooral om eersteklassers, die
hun pasje in de kluis laten liggen. Grinnikend: “Soms zeggen ze dat er iets héél belangrijks in ligt dat ze voor een toets
nodig hebben – en wat halen ze er dan uit? Een bal om te
voetballen op het plein.”
11.05 Er wordt een groot rek met schoonmaakspullen afgeleverd. Ahmed gaat ze opruimen.
12.15 Grote pauze: het drukste moment van de dag. Als het
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Ahmed en Herman
regent zitten er 800 leerlingen in de hal en kantine. “Een van
ons blijft hier, de ander loopt rond, net als de conrectoren
Kamerbeek en Van Diemen.” Leerlingen die met hun voeten
op een stoel zitten, met hun lunch klieren of erg veel lawaai
maken worden gecorrigeerd.
12.40 Iedereen verdwijnt weer naar de les, op de leerlingen
die vandaag corvee hebben na. Ze ruimen de rommel van
hun medeleerlingen op, en krijgen van Herman en Ahmed
als beloning een zure mat.
“Ze raken van alles kwijt.
Van geodriehoeken en fietssleutels
tot mobieltjes en dure jassen.
Het zal de leeftijd wel zijn”
| 15
in een ‘restaurantopstelling’ neer, er is straks een vergadering. Ze sjouwen wat af met die tafels. Gelukkig zijn er regelmatig leerlingen die even helpen. Herman: “Het gaat hier
heel gemoedelijk aan toe, iedereen gaat gelijkwaardig met
elkaar om. De leerlingen zijn wel mondiger dan op mijn vorige school, maar dat is ook wel leuk. Ze zijn nooit brutaal,
zouden ze ook niet moeten wagen! Er zijn er een paar die
je regelmatig moet corrigeren, maar echt vervelend zijn ze
niet.” Ahmed vult aan: “De kinderen hier zijn te vertrouwen.
Ze nemen geen vuurwerk mee en diefstal komt bijna nooit
voor. Het is hier prettig werken.”
16.15 Herman gaat koffiekopjes verzamelen – “de docenten
zetten ze overal neer” – en in de vaatwasser zetten. Het zit er
zo’n beetje op voor vandaag. ■
12.45 Ahmed eet een broodje en gaat daarna kopiëren.
“Wij zijn de enigen die op het grote kopieerapparaat mogen.
Soms sta je hier wel drie uur te kopiëren, gelukkig doen de
avondconciërges (oud-leerlingen Matthijs Vogelaar en Frans
Huigen) ook een hoop. In een toetsweek gaan er wel 5000
vellen papier doorheen.”
13.30 Een derdeklasser komt een paracetamol vragen.
“Bekertje water erbij?” Ze knikt dankbaar. Vervolgens komt
een jongen een rekenmachine lenen. Ahmed en Herman beschikken niet alleen over de schoolapotheek, maar ook over
een compleet assortiment kantoorartikelen. “Ze vergeten van
alles, en raken van alles kwijt. Van geodriehoeken en fietssleutels tot mobieltjes en dure jassen. Onbegrijpelijk; het
zal de leeftijd wel zijn. We hebben laatst vijftien zakken met
niet opgehaalde kleding naar het goede doel gebracht.”
Restaurantopstelling
14.25 Derde pauze. Een meisje komt hulp vragen omdat er
iets vastzit in de snoepautomaat. Dat gebeurt regelmatig,
zucht Herman. “We hebben er een hoop werk aan. Maar het
is voor de leerlingen wel handig dat die automaat er is.”
15.30 Ahmed en Herman zetten de tafels in het auditorium
Ahmed Ennikilli aan een van zijn vele kopieerklussen
16 | Promotie Paul van Uum
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
“Het zwarte gat is voor mij niet weggelegd”
Promoverende leraren kom je niet dagelijks tegen. Op
18 december verdedigde docent klassieke talen Paul van
Uum zijn dissertatie aan de Universiteit van Amsterdam.
De Vox wilde daar wel eens meer over weten, en mailde de
jonge doctor een aantal vragen.
‘Tragic Troy and Athens, Heroic Space in Attic Drama’ luidt de
titel van je proefschrift. Wat moeten we ons daar bij voorstellen?
“Mijn proefschrift gaat over de manier waarop de oude Grieken hun verleden verbeelden. De moderne mens benadrukt
met name de verschillen tussen heden en verleden. Ontwikkelingen hebben voor veranderingen gezorgd, waardoor de
wereld er vroeger anders uitzag dan nu. De oude Grieken
waren zich echter minder bewust van deze verschillen, waarschijnlijk omdat ontwikkelingen trager verliepen. De wereld
veranderde niet fundamenteel tijdens het leven van een
individuele Griek. Daarom dachten zij waarschijnlijk dat het
verleden min of meer identiek was aan het heden. Deze tendens is ook zichtbaar in de Griekse (Attische) tragedie (Attic
drama), waarin de oude wereld van de mythische helden
(heroic space) wordt verbeeld. De steden Troje en Athene
lijken niet op steden uit een ver verleden, maar op die uit de
tijd van de tragische dichters zelf, namelijk de vijfde eeuw
voor Christus.”
Tijdens je promotie had je een aanstelling aan de Universiteit
van Amsterdam. Zat je fulltime met je neus in de boeken om
onderzoek te doen, of had je ook andere taken?
“Ik gaf ook colleges, aan de studenten van de studie Grieks
en Latijn. Deze combinatie van onderzoek en lesgeven
beviel mij goed. Onderzoek doen is een grotendeels solitaire
aangelegenheid. Ik heb vele dagen in afzondering doorgebracht met alleen het manuscript aan mijn zijde. Gelukkig
verlichtte het contact met studenten die eenzame taak.”
Je geeft sinds een paar maanden les op het USG. Heb je het in
je klassen wel eens over je promotieonderwerp gehad?
“Ja, ik heb mijn leerlingen verteld over het onderwerp van
mijn boek en over promoveren in het algemeen. Ik heb
hen verteld dat naast het onderzoeken – de kerntaak – ook
ruimte is om te reizen en je resultaten aan andere wetenschappers te presenteren. En heb uitgelegd dat je als promovendus opnieuw in de collegebanken moet plaatsnemen,
maar ook als docent vóór die collegebanken staat. Promove-
ren is hard werken, maar je leert veel en krijgt een extra titel
en diploma. Ik merkte dat sommige leerlingen met name in
de randvoorwaarden geïnteresseerd waren – bijvoorbeeld of
mijn salaris nu is gestegen.”
Ben je blij dat het klaar is, of val je nu een beetje in een gat?
“Vier jaar heb ik geschreven aan het boek en me voorbereid
op de verdediging. Met het afronden van de promotie heb
ik mijn doel gehaald. Het zwarte gat is voor mij niet weggelegd. Ik geniet nu eerst van de verkregen rust en concentreer
me op mijn werk op school. Daarna stel ik zeker nieuwe
doelen om me te blijven ontwikkelen. Ik kan niet te lang stil
zitten.”
Zou je het anderen aanraden, promoveren?
“Ik kan iedereen met een nieuwsgierige geest aanraden om
te promoveren. Door onderzoek te doen ontwikkel je jezelf
en begeef je je buiten gebaande paden. Je vergroot je belangstelling in je vakgebied en komt in aanraking met nieuwe
inzichten. Ook ontmoet je interessante mensen en krijg je
de mogelijkheid om je onderzoek internationaal te presenteren. Er is tegenwoordig zelfs een beurs van het ministerie
zodat docenten kunnen promoveren. Je moet als promovendus wel kunnen omgaan met kritiek en doorzettingsvermogen hebben. Het boek schrijft immers zichzelf niet.” ■
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Hieronymuslezing 2013
| 17
Slimmer zoeken, slimmer vinden
Hoe voorkom je dat je verzuipt in de informatie op
internet? Hoe zorg je ervoor dat je snel betrouwbare en
relevante informatie vindt? Slimmer zoeken is het parool.
Taalhistoricus en journalist Ewoud Sanders gaf hierover
in december, tijdens de eerste Hieronymuslezing, een interactieve masterclass. Uw redactie heeft een jonge bezoeker van de avond bereid gevonden een impressie te geven.
door Wessel Custers (4A)
J
e kent het vast wel. Je zoekt informatie voor een werkstuk
op internet. Je typt je onderwerp in bij Google en vervolgens vult je scherm zich met hits waar geen einde aan lijkt
te komen. Je bekijkt de eerste twee pagina’s en dan zakt de
moed je in de schoenen. Je vraagt je af ‘Dit moet toch beter
kunnen?!’. Daarom heb ik op 11 december 2013 de lezing
van historicus/journalist Ewoud Sanders bijgewoond. Hij
heeft een heel praktisch boekje geschreven met de titel ‘Slimmer zoeken op internet’, een echte aanrader.
Driekwart van de docenten op
middelbare scholen is niet op de
hoogte van de Ctrl-F-combinatie
Tijd besparen
Waarom zou je dat willen, slimmer zoeken op internet? Efficiënt zoeken bespaart je veel tijd (daar heb je als leerling
altijd te weinig van) en ook de relevantie van je zoekresultaten neemt toe. Verder kun je met de kennis van een aantal
toetscombinaties al heel doelgericht zoeken op internet en
in documenten. Ewoud Sanders heeft het tot zijn missie
gemaakt om zijn kennis hiervan met iedereen te delen.
Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de docenten op middelbare scholen en de helft van de docenten op de universiteit niet eens op de hoogte is van bijvoorbeeld de Ctrl-Fcombinatie. Hiermee kun je heel snel bepaalde woorden
op zoeken in een tekst. Verder denken veel leerlingen dat ze
heel handig zijn op internet, maar het blijkt dat ze toch niet
zo bedreven zijn in het vinden van serieuze en betrouwbare
informatie.
Alles is te vinden
Sanders gaf tijdens zijn
lezing een aantal heel
handige tips en trucs
om efficiënt informatie
te vinden. Wil je naast
informatie voor je profielwerkstuk ook nog weten
wat het mailadres van
Mark Rutte is? Of ben je
op zoek naar een profielwerkstuk van iemand
anders? Het kan allemaal,
als je maar weet hoe het
moet.
Ik vond het een erg interessante en leuke lezing.
Ewoud Sanders
Ook kan ik de dingen
die ik heb gehoord direct
gebruiken bij mijn huiswerk. Waar ik echt van stond te kijken was dat je vertrouwelijke documenten met bijvoorbeeld
patiëntgegevens gewoon via Google kunt vinden. Dus lezers:
let op wat je op internet zet, want Ewoud Sanders leerde mij
dat je met goed zoeken alles kunt vinden! ■
Het bovengenoemde gidsje over slim zoeken op het
internet: Eerste Hulp Bij e-Onderzoek (2011), is gratis te
downloaden via deze link:
https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/17774)
Het Hieronymusfonds
Het Hieronymusfonds is de vereniging van oud-leerlingen
van het USG (genoemd naar de Schola Hieronymiana,
zoals het USG tot 1877 heette). Het fonds ondersteunt
het USG met een jaarlijks cadeau en organiseert de
reünie tijdens het lustrum. Om meer bekendheid te
vergaren bij de huidige leerlingen en ouders heeft het
fonds de Hieronymuslezing ingesteld, die een jaarlijks
terugkerende gebeurtenis moet worden. Bekende
sprekers zullen worden uitgenodigd om een aansprekend
onderwerp toe te lichten. Voor de eerste editie werd
Ewoud Sanders uitgenodigd. De lezing werd bezocht door
leerlingen, ouders, medewerkers én oud-leerlingen.
18 | Goden ABC
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
De (be)toverende Kirke
Kirke was de bloedmooie dochter van de zonnegod Helios. Haar
naam wordt ook wel Circe gespeld, zeker tegenwoordig. Wellicht
omdat Kirke een echte tovenares was en we dat in de Griekse
mythologie niet zo vaak zien, weet ze vandaag de dag heksengenootschappen te inspireren… Laten we eens kijken wat zij voor
tovenarij aan de dag legde.
door Maddy Hageman
H
et verhaal over Kirke is ingebed in het verhaal over
Odysseus. Hij is de koning van het eiland Ithaka, die
door de goden wordt belemmerd in zijn thuisreis na de
Trojaanse oorlog en zo meer dan tien jaar rondreist met
een kleine vloot. Onderweg beleeft hij allerlei avonturen,
beschreven zowel in de Ilias als in de Odyssee. Vooral Poseidon zit hem dwars – en dat schiet niet op als je over het
water moet.
Kirkes eiland
Opgejaagd door de goden doet Odysseus met zijn bemanning een paar kleine eilanden aan. Hij heeft de pech dat
de bewoners van die eilanden reuzen zijn en het kost hem
bijna al zijn boten en een flink aantal mannen. Als Odysseus met zijn overgebleven manschappen weer zo’n eiland
heeft weten te ontvluchten en ze moe en uitgeput een eind
hebben doorgevaren, komen ze bij een rustig en lieflijker
uitziend eiland, Aiaia (ook wel: Aia of Aeaea). Dit wordt
wel vertaald als ‘het Klaagland’ en ja, zo klinkt dat zelfs voor
ons wel. Odysseus en zijn mannen hoorden dat de wonderschone Kirke het eiland regeerde, maar verder wisten zij
niets over haar.
Terwijl ze in het oevergras lagen uit te rusten, passeerde
een prachtig hert. Een pijl was snel geschoten, en de uitgehongerde mannen hadden een heerlijk maal, waar ze ook
meteen weer moed uit putten.
Bij een korte inspectieronde even daarvoor, heeft Odysseus boven een kasteel rook zien opstijgen en hij besluit
zijn mannen op te delen in twee groepen, zodat één groep
het eiland kan gaan verkennen: 22 mannen, onder leiding
van Eurylochos. Al snel komen die bij een lieflijk dal, waar
een prachtig paleis ligt. Tot hun verbazing zien ze rond dat
paleis wilde dieren lopen, die helemaal niet ‘wild’ lijken te
zijn. Ze komen zelfs vreedzaam op Eurylochos en zijn mannen toelopen om hen te begroeten.
In het paleis
Dichterbij het paleis horen de reisgenoten van Odysseus
verleidelijk gezang: het blijkt Kirke te zijn, die weeft op
haar weefgetouw en daarbij aan het zingen is. Haar stem
klinkt als die van een lieflijk meisje. Als zij de mannen voor
de poort hoort, komt ze naar hen toe en nodigt ze in haar
kasteel. “Kom binnen en ik zal u als mijn gasten onthalen”,
zegt ze op vleiende toon. De mannen gaan naar binnen; alleen Eurylochos voelt aan zijn water dat er iets niet in orde is
en blijft buiten.
Binnen mogen de mannen op de prachtigste stoelen plaatsnemen en krijgen ze de heerlijkste spijzen voorgezet. Maar
Kirke heeft in het geheim gif door het eten gemengd en als
de mannen wat hebben zitten smullen, veranderen ze één
voor één in borstelige zwijnen. Innig tevreden drijft de tovenares vervolgens de knorrende dieren naar de stal.
Magische wortel
Eurylochos heeft dit allemaal kunnen waarnemen; sprakeloos en ontzet spoedt hij zich naar de kustrand om Odysseus en de anderen op de hoogte te stellen. Als Odysseus
hoort wat zijn vrienden is aangedaan door deze toverheks,
grijpt hij zijn zwaard en boog en gaat onmiddellijk naar het
kasteel van Kirke. Hierbij krijgt hij nu eindelijk ook eens
een beetje hulp van de goden, want Hermes komt onderweg
naar hem toe en geeft hem een zware wortel. Deze wortel
zou hem ongenaakbaar moeten maken voor alle toverkunsten van Kirke. Hermes geeft hem ook de instructie om
meteen als de tovenares hem aanraakt met haar toverstaf,
zijn zwaard te trekken en haar te bedreigen. Dan mag hij
verwachten dat ze bijtrekt en zijn mannen vrijlaat.
Weerstand
Bezorgd en vliegensvlug gaat Odysseus dan naar het paleis.
Daar doet Kirke zelf de poort open om hem binnen te laten.
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Goden ABC
| 19
Ze leidt Odysseus naar een indrukwekkende zetel en biedt
hem druivensap aan uit een gouden schaal. Zodra hij er wat
van heeft gedronken, raakt ze hem aan met haar toverstaf
en zegt: “Vort met u, naar de stallen bij uw vrienden.” In gedachten ziet ze al een vacht op hem groeien. Maar Odysseus
doet wat Hermes hem heeft geadviseerd en trekt dreigend
zijn zwaard. Kirke werpt zich gillend op de grond, grijpt de
knieën van Odysseus en vraagt hem wie hij is, dat hij haar
toverkracht kan weerstaan. “Zeg niet dat u Odysseus bent,
van wie Hermes mij ooit voorspelde, dat hij mijn toverkracht zou weerstaan!”
Odysseus maakt zich bekend en laat haar met een heilige
eed zweren, dat zij hem niets zal doen en zijn makkers weer
normaal zal maken. Pas dan bergt hij zijn zwaard weer in
de schede. Hij neemt ook niets van de hem aangeboden
eetwaar aan voordat ze samen naar de stal zijn geweest, om
zijn vrienden te halen. Daar drijft Kirke de knorrende wezens naar buiten en bestrijkt ze met toversap. Eén voor één
worden zij weer de krachtige mannen die Odysseus als zijn
makkers herkent.
Als Kirke Odysseus en zijn mannen dan uitnodigt om nog
een tijdje op het eiland te blijven als haar gasten, stemmen
zij toe. Ze bergen de spullen uit hun schip tijdelijk in een
grot en genieten een prettige rusttijd op het eiland.
Jaloers
Toegift: in een ander verhaal laat Kirke nog een sterk staaltje
toverkracht zien.
Er is een meisje, zo mooi als een nimf, waar zij jaloers op is.
Deze Skylla is jonger en aantrekkelijker voor Glaukos, een
zeegod met staart, schubben en groene haren. En ongelooflijk maar waar: Kirke voelt zich aangetrokken tot deze vissige
Glaukos. Als Glaukos juist aan Kirke vraagt voor hem een
liefdesdrank te brouwen waarmee hij Skylla kan verleiden,
mengt zij giftige kruiden mee.
Hierdoor verandert het meisje uiteindelijk in een afschrikwekkend groot zeemonster, met zes vals grijnzende koppen
op sliertige nekken. Nabij de kraaikolk van Charybdis is zij
jarenlang de schrik van vele zeelieden. ■
20 | De boeken tip 3
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
De wereld vergeten door een boek
In de nieuwe rubriek ‘De boeken tip 3 van...’ vertelt een
USG’er (docent/leerling) over drie favoriete boeken.
Docente Nederlands, Vox-redactielid én fervent lezer Fleur
Zijp verricht de aftrap.
door Fleur Zijp
A
ls docent Nederlands wordt er
natuurlijk van je verwacht dat je
alle boeken gelezen hebt. Als klein
meisje deed ik thuis alles lezend (opstaan, aankleden, ontbijten, in bad
gaan, tandenpoetsen en stiekem nog
heel lang voor ik ging slapen). Op
aanraden van mijn oma ben ik toen
gaan bijhouden wat ik nu eigenlijk
per jaar las en in groep 8 kwam ik op
360 boeken uit. Nog steeds lees ik
graag, maar die aantallen haal ik net
niet meer. Gelukkig forens ik sinds
dit schooljaar dagelijks vanuit Amsterdam, zodat ik in de
trein mijn tijd goed benut. Ook lees ik (bijna) elke avond
voor ik ga slapen; het is een onderdeel van mijn bedritueel
geworden.
Lezen is voor mij de ideale manier om in het leven van andere mensen te duiken en alles stiekem te bekijken. Ik geniet
van de werelden die voor me opengaan en ik droom soms
van de verhalen en personages en of het wel goed met hen
gaat (zoals bij De Hongerspelen van Suzanne Collins). Op
sommige personages ben ik boos als ze zich te lamlendig
opstellen (zoals bij Russisch Blauw van Rascha Peper). Ik kan
ook enorm meehuilen met het verdriet van de personages
(zoals bij The Fault In Our Stars van John Green en De wet
van Spengler van Jaap Scholten). Het lezen van een mooi
(jeugd)boek maakt dat ik de wereld om me heen niet meer
hoor en zie, heerlijk!
Om te zorgen dat ik onze leerlingen kan bijbenen, probeer
ik zowel jeugdliteratuur als literatuur voor volwassenen
te lezen en bij te houden. Ik kan pas enthousiast over een
boek vertellen aan een klas als ik het zelf ook heb gelezen.
Vandaar dat in deze versie van mijn ‘favorieten’ een boek zit
voor elke groep (onder-, midden- en bovenbouw), zodat er
voor een ieder wat te vinden is.
De mediatheek doorspitten
In klas 1 en 2 wordt nog veel gelezen en gelukkig schuwen
veel leerlingen de dikke boeken daar niet. Toch wordt De gevleugelde kat van Isabelle Hoving te vaak aan de kant gescho-
ven. In dit heerlijke boek kunnen
kinderen door de tijd reizen. Ze worden daarom door een internationale
handelsonderneming ingezet om in
het verleden hun ontdekkingen aan
de man te brengen. De hoofdpersoon, Jasje Tak, komt in gevaarlijke
situaties terecht en niets gebeurt
zonder reden. Ik vind het geweldig
als allerlei kleine gebeurtenissen
later niet zonder betekenis blijken te
zijn. Als je dit leest, merk je echt dat
dit jeugdliteratuur is . Het boek vraagt wel enige belezenheid
en als het te dik is, is Gaten van Louis Sachar een toegankelijk
alternatief.
In klas 3 en 4 proberen we leerlingen de overstap naar
literatuur voor volwassenen te laten maken. Dat is niet voor
iedereen een eenvoudige overgang. Ik probeer echt samen met
leerlingen op zoek te gaan naar een boek dat hen aanspreekt
en waar ze van kunnen genieten. Dat betekent vaak ook dat
we samen in de mediatheek de kasten doorspitten op zoek
naar een mooi verhaal. Soms krijg ik leerlingen in klas 3 zo
ver dat ze de jeugdroman Schijnbewegingen van Floortje Zwigtman (het eerste deel van de trilogie Een groene bloem) lezen.
In deze wederom dikke pil word je meegenomen naar het
Londen van Oscar Wilde. Adrian Mayfield (16 jaar) probeert
zijn armetierige leven en baantje bij Victor Procopius’ Herenmodepaleis te ontvluchten, maar dat is lastig als je geen geld
hebt en ook nog eens op jongens blijkt
te vallen. Hij is een mooie jongen en
op bepaalde manieren kan hij in zijn
onderhoud voorzien, maar is dat het
waard om bij wereld van Oscar Wilde
te horen? Je krijgt door dit boek een geweldig beeld van het Londense leven,
maar ook van de zielenroerselen van
deze jongen, die alleen maar op zoek
is naar De Liefde. Een toegankelijker
alternatief voor de jongens is IV van Arjen Lubach met een Dan Brownachtige
speurtocht door Amsterdam en onze
geschiedenis.
Promotielijstje
In klas 5 en 6 staat het lezen voor de lijst centraal. Gelukkig
is er in deze klassen ook altijd nog tijd om te vertellen over
boeken waarvan je genoten hebt en altijd zijn er leerlingen
die dat boek ook willen lezen. Begeerte heeft ons aangeraakt
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
De boeken tip 3
van Bert Natter staat elk jaar op mijn promotielijstje. Lucas
Hunthgburth, conservator van oude muziekinstrumenten,
meent een zeldzame, 17e-eeuwse klavecimbel op het spoor
te zijn. Zijn zoektocht brengt hem bij een wonderlijke Groningse familie. Hij is aanwezig bij een begrafenis, bezoekt
een plattelandskermis, jaagt op pauwen voor het diner
en wordt tot over zijn oren verliefd op een van de zusjes,
Dido. Het is echter de vraag of hij overal wel vrijwillig aan
| 21
deelneemt, want de familie slorpt hem helemaal op. Natter
neemt je mee in de wereld van Lucas waarbij hij en passant
ook nog de vuurwerkramp in Enschede weet te betrekken.
Ik heb genoten van de wonderlijke figuren en het bizarre
verhaal dat laat zien dat waanzin en genialiteit nauw verbonden zijn.
Veel leesplezier! ■
Latijn voor thuis: non scholae, sed vitae
Vanaf nu iedere keer in de Vox: een Latijnse spreuk om
thuis te gebruiken. Met uitleg over betekenis en herkomst,
zodat u uw gymnasiast kunt overbluffen. Een kleine bijspijkercursus voor ouders.
door Karen Rijlaarsdam
B
ij mijn schoonmoeder thuis moesten ze als kind ‘hora
est mihi’ zeggen als ze van tafel wilden. Deze variant
op het hora est dat promovendi uit hun lijden verlost was
bedacht door haar vader, die zeer op de klassieken was
gesteld. Hij mocht in zijn vrije tijd graag Grieks vertalen, had
her en der in huis Latijnse spreuken aan de muur gehangen
en verbood zijn kinderen de Rubicon over te steken (waarbij
de Rubicon stond voor de gang tussen de kinderkamer en
de woonkamer). Kortom: hij probeerde zijn kinderen vol te
stoppen met kennis uit de oudheid.
Natúúrlijk doet u dat thuis ook. Toch? Wie strooit er niet regelmatig met begrippen als carpe diem, ad fundum en veni vidi
vici? Veel verder zal de gemiddelde ouder waarschijnlijk niet
komen – lang niet alle USG-ouders hebben Latijn gehad, en
voor wie dat wel het geval is is het al gauw een jaar of dertig
geleden. Geen nood, de Vox biedt de helpende hand.
Geen gezellige jongens
De volgende keer dat uw puber moppert waarom hij in
godsnaam moet weten wanneer de Beemster werd droog-
gelegd, waar de Indus ligt en wat een sinusoïde is, antwoordt
u nonchalant: “zoals Seneca al zei: non scholae, sed vitae
discimus.” Letterlijk vertaald: niet voor de school, maar voor
het leven leren wij. Wat zoveel wil zeggen als: al die kennis
die je in zes jaar USG in je hoofd moet stampen is niet om
je leraren tevreden te stellen, maar om later profijt van te
hebben.
Het citaat komt uit brief 106 van de Epistulae Morales ad
Lucilium (Brieven aan Lucilius) van de Romeinse filosoof
Seneca de jongere (4 v.Chr.- 65 n. Chr.). Seneca klom op tot
de hoogste ambtelijke kringen in Rome, maar werd door keizer Claudius verbannen naar Corsica. Daar bestudeerde hij
de stoïcijnse filosofie. Na acht jaar mocht hij terugkeren naar
Rome om de jonge Nero op te voeden; later werd hij diens
adviseur. In 65 werd hij door Nero – inmiddels keizer en
nogal kwaadaardig – beschuldigd van een samenzwering en
gedwongen om zelfmoord te plegen. Geen gezellige jongens,
die Romeinen.
Zo, daar heeft uw puber niet van terug! Wat u er níet bij
vertelt is dat Seneca eigenlijk iets anders zei. Hij beklaagde
zich namelijk over leerlingen die niet gemotiveerd genoeg
waren naar zijn zin, en schreef: non vitae sed scholae discimus
– de jeugd doet niet zijn best voor de toekomst, maar alleen
omdat de leraar het vraagt. En dat is nou net niet de ideale
motivatie. ■
22 |
vox hieronymi
www.usgvox.nl
[email protected]
Jaarkalender USG 2014
Zaterdag 25 januari
Open Huis
Woensdag 26 maart
Rapport
Maandag 12 mei - vrijdag 23 mei
Centraal examen
Zaterdag 1 - zaterdag 8 februari
Klas 4 naar Padua
Vrijdag 4 april
Uitvoering schooltoneel
(titel nog onbekend)
Dinsdag 13 mei
Klas 3 naar Naturalis
Maandag 10 - vrijdag 14 februari
Uitwisseling Lyon klas 5
Dinsdag 11 februari
Klas 2 naar Corpus
Vrijdag 4 april - zondag 6 april
Klas 6 cluster Frans bezoekt Parijs
Dinsdag 8 april
Visitatie BPS
Vrijdag 6 juni
Amor-avond
Maandag 9 juni
Tweede Pinksterdag
Donderdag 10 april
10 minutengesprekken
Vrijdag 20 juni
Klas 1 naar Artis
Klas 2 Utrechts Landschap
Maandag 14 april
Inhaaltoetsen
Maandag 30 juni -vrijdag 4 juli
Trierreis klas 3
Maandag 21 april
Tweede Paasdag
Donderdag 10 juli
Diploma-uitreiking
Woensdag 23 april - vrijdag 25 april
Schoolstrijd
Vrijdag 18 juli
Rapport
Donderdag 20 maart
Kangoeroewedstrijd
Jaarvergadering ouderraad
Vrijdag 25 april - 9 mei
Tulpvakantie
Maandag 21 juli - zondag 31 augustus
Zomervakantie
Vrijdag 21 maart
Amor-avond
Maandag 12 mei - maandag 19 mei
Klas 4 naar Brno
Vrijdag 14 februari
Schoolfeest
Zaterdag 15 februari - 21 februari
Krokusvakantie
Woensdag 26 februari
Infoavond Romereis
Zondag 9 maart - zaterdag 15 maart
Romereis Klas 5