magazine mei - GGZ Totaal

ARTIKEL
‘Weggooien, daar kan ik écht niet mee dealen!’- Sigrid Starremans
Stapels boeken, kranten, video’s, tientallen dozen
met hobbyspullen. Het huis van Petra is zo
volgestouwd met spullen dat een normaal leven niet
meer mogelijk is. Ze lijdt aan hoarding, een
psychiatrische ziekte waar steeds meer aandacht
voor is.
Al jarenlang gaat zestiger Petra geen nieuwe
vriendschappen meer aan. In de jaren negentig
verloor ze door ziekte haar baan en kwam ze
thuis te zitten. Nu doet ze vrijwilligerswerk in een
verzorgingshuis. Maar ingaan op de uitnodiging
om eens een kopje koffie bij iemand thuis te
drinken, doet ze nooit. Oh, nee, want dan moet zij
degene wellicht ook bij haar thuis uitnodigen! En
Petra schaamt zich dood voor haar huis.
De ruit van de voordeur is geblindeerd, de
gordijnen zijn altijd dicht. De voordeur kan niet
meer helemaal open. Bezoekers moeten zijwaarts
naar binnen schuifelen. Stapels boeken, cd’s,
puzzels, video’s, grote blikken met
muntenverzamelingen en stempels, tassen vol
monstertjes en andere prullaria, de hele gang en
woonkamer staan er propvol mee. Op de
benedenverdieping is nog een smal pad dat naar
het enige vrije plekje op de bank leidt. Boven is
de vloer nergens meer te zien. Om bij het bed te
komen, moet je eerst over een stapel boeken
klimmen. En de vier katten die er rondlopen
hebben maar één kattenbak. De indringende geur
is door het hele huis te ruiken.
„De indringende geur is
door het hele huis te
ruiken”
- 9-
Behandeling
Hoarding is een hardnekkige, lastig te behandelen ziekte.
De laatste jaren is er meer aandacht voor. De bekendheid
van de ziekte is, onder andere, vergroot door het populaire
programma Mijn Leven in Puin, waarin het huis van
problematische verzamelaars in een paar dagen wordt
ontruimd. De meeste professionals zijn echter niet
enthousiast over deze aanpak. Ron de Joode, cognitief
gedragstherapeutisch werker op de afdeling psychiatrie
van het AMC: ‘Je hebt het over een ziekte waar mensen al
jarenlang last van hebben en waar een irreële
gedachtegang aan ten grondslag ligt. Die ga je echt niet
in een paar dagen doorbreken, ook niet in een paar
maanden. Ontruimen helpt niet, hoarders zullen gewoon
weer opnieuw beginnen met verzamelen. Bovendien
ontneem je mensen de controle als je zomaar het huis
ontruimt. Daar worden ze heel bang van.’
Het AMC is een van de twee behandelcentra in Nederland
waar sinds anderhalf jaar een gespecialiseerde
behandeling voor hoarding wordt gegeven. De andere is
GGZ-instelling Altrecht in Utrecht. Met cognitieve
gedragstherapie wordt getracht de gedachten over de
spullen te veranderen. Volgens De Joode hebben veel
patiënten een laag zelfbeeld met daaraan gekoppeld het
idee een kans te missen als ze bepaalde spullen niet
aanschaffen/meenemen. De patiënten krijgen, ondermeer,
de opdracht om voor hen moeilijke situaties op te zoeken
en te oefenen met het weerstaan van spullen. Gedachten
die over de spullen opkomen, moeten ze leren vervangen
door andere, zogenaamde ‘helpende’, gedachten. Een
voorbeeld van een helpende gedachte is: ik mis niks als ik
die pen niet koop. Het zegt niks over mij als mens.
!
Thuiszorg
Sommige patiënten krijgen ook medicatie, meestal SSRI’s,
die tevens tegen dwangstoornissen worden
voorgeschreven. De resultaten van de medicatie zijn
wisselend. Omdat is gebleken dat veel patiënten ook
symptomen van ADHD hebben, wordt bij Altrecht
geëxperimenteerd met methylfenidaat (Ritalin). Verder
gaan gespecialiseerde thuiszorgmedewerkers thuis met de
patiënten aan de slag met opruimen en weggooien. De
Joode denkt dat de grootste groep hoarders wel
behandelbaar is. ‘Dan heb ik het niet over genezing maar
over controle krijgen over de stoornis. De gevoeligheid
voor de ziekte zal altijd aanwezig blijven.’
„Je ontneemt de
controle als je
hun huis
ontruimt”
‘Weggooien, daar kan ik écht niet mee dealen!’- Sigrid Starremans
Paniek
Petra, een vriendelijke vrouw met een zachte, stem, is de rommel in huis allang zat.
Maar opruimen, en met name dingen wegdoen, lukt haar niet. Ze is gediagnosticeerd
als een problematische verzamelaar, een psychiatrische ziekte die vaak aangeduid
wordt met de term hoarding. Niet iedereen met een huis vol spullen is automatisch
een hoarder. Kenmerkend voor hoarders is dat ze teveel spullen in huis halen,
moeilijk dingen kunnen weggooien en niet goed kunnen ordenen en onderscheiden
welke spullen wel en niet belangrijk zijn. Bekend is dat hoarding voor ongeveer
vijftig procent is aangeboren en vaker in families voorkomt.
Petra schakelde drie jaar geleden zelf hulpverleners van het Leger des Heils in. Die
‚Ze gooiden
dingen weg
zonder mijn
toestemming.
Daar kan ik
écht niet mee
dealen!’
komen nu twee keer per week bij haar thuis. Samen met haar proberen ze de spullen
te ordenen en het huis leger te maken. Maar ze komen ook om een praatje te maken
en Petra te helpen met de administratie. Zoals veel hoarders heeft Petra ook andere
problemen, namelijk depressieve klachten en schulden.
Maar het opruimen gaat erg moeizaam. Helemaal in het begin zette het Leger, met
Petra’s toestemming, de dienst Bijzondere Schoonmaak in. Die zou het huis in een
dag of drie helemaal opruimen. Maar toen de dienst eenmaal bezig was, raakte Petra
compleet in paniek. Al na een paar uur stuurde ze de medewerkers weg. ‘Ze gooiden
dingen weg zonder mijn toestemming’ verklaart ze. ‘Daar kan ik écht niet mee
dealen!’
Waarom is het zo moeilijk voor haar om spullen weg te doen? Achter veel spullen zit
een verhaal. Een bepaalde kaart herinnert haar aan een heel speciale kerstmis. En de
vele blikken met stempels horen bij haar hobbyspullen. Daar doet ze echt niet
zomaar afstand van. Voor Petra is het heel erg belangrijk dat ze zelf beslist wat er
met de spullen gebeurt. Ze moet zeker weten dat ze er niets meer aan heeft. Spullen
naar een kringloopwinkel brengen, zodat iemand anders er nog plezier aan beleeft, is
makkelijker dan ze in de vuilnisbak gooien.
!
Onberekenbare moeder
Bekend is dat een trauma hoarding kan aanwakkeren of verergeren. Petra is ervan
overtuigd dat de oorzaak van haar verzameldrang in haar jeugd ligt. Als kind is haar
veel afgepakt. Ze had een onberekenbare moeder ‘ Dan gaf ze me voor mijn
verjaardag een nieuwe fiets cadeau en een paar weken later verkocht ze hem weer’
vertelt ze. ‘En zo ging het met veel spullen.’ Petra denkt dat ze daarom zo ‘behoudend’
is geworden. ‘Toen ik op mezelf ging wonen dacht ik: dit is van mij en het blijft ook
van mij.’ Omdat Petra gemotiveerd is, heeft haar hulpverlener haar kortgeleden
aangemeld voor een speciale behandeling voor hoarding in het Amsterdam Medisch
Centrum (AMC) [zie pagina 10]. Petra blijft erin geloven: ‘Ooit komt het goed.’
!
De naam Petra is gefingeerd.
- 11-
•

Download Report