Leermiddelenmonitor 13/14 Beleid, gebruik, digitalisering en ontwikkeling van leermiddelen SLO • nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling n- en same e is e v a g . Deze uit n de publicatie a v g in vatt Aanwezigheid van een leermiddelenbeleid volgens vo-leraren Leraar en schoolleider denken anders over leermiddelen Leraren en leidinggevenden blijken nogal eens van opvatting te verschillen als het gaat om het gebruik van leermiddelen. Zo hebben leidinggevenden duidelijk een zonniger kijk op de toepassing van ICT dan leraren. En terwijl leidinggevenden het idee hebben dat er in toenemende mate sprake is van leermiddelenbeleid, ervaren leraren juist het tegenovergestelde. Dit en nog meer opvallende verschijnselen zijn te vinden in de tweejaarlijkse Leermiddelenmonitor van SLO. Het leermiddelenonderzoek is dit jaar voor het eerst Leermiddelenbeleid uitgevoerd in samenwerking met Kennisnet. Tot nu Leermiddelen monitor 2 toe publiceerden SLO en Kennisnet elk een eigen De Leermiddelenmonitor 13/14 belicht het thema monitor, waarbij Kennisnet (Vier in Balans) zich met leermiddelen vanuit vier invalshoeken: leermiddelen- name richtte op de inzet van digitale leermiddelen beleid, leermiddelengebruik, digitale leermiddelen en ICT. Redenen voor samenwerking zijn vooral het en het ontwikkelen en delen van leermiddelen. stimuleren van een eenduidige presentatie van Onder het eerste aspect wordt verstaan het beleid de onderzoeksresultaten en het beperken van de waarin de school vastlegt hoe er wordt omgegaan bevragingslast onder leraren en leidinggevenden. met de aanschaf van het gebruik van leermidde- Nu beide instellingen de handen ineen hebben len. Leraren en leidinggevenden is onder andere geslagen, zullen ze om de beurt een jaarlijks rapport gevraagd of er op hun school een leermiddelenbeleid openbaar maken, waarbij er afspraken zijn gemaakt is, wat daar in staat, of dit nageleefd wordt in de over een vaste basisset van zo’n twintig vragen en praktijk en of er bewust gestuurd wordt op het over gebruikte definities. Projectleider Luc Sluijsmans gebruik van ICT. Er is een opvallend verschil in (SLO): “Een mooi voorbeeld zijn de digitale leermid- interpretatie van leermiddelenbeleid door leraren delen. Wat zijn dat precies? Dat gaat van ‘iets wat en leidinggevenden. In zowel primair onderwijs als als bijlage in een mail verstuurd wordt’ tot ‘alles voortgezet onderwijs zeggen minder leraren dat wat niet op papier mogelijk is’. Voor het onderzoek er op hun school een leermiddelenbeleid is, terwijl hanteerden we als definitie van digitaal leermateri- het percentage leidinggevenden dat zegt dat er wel aal: ‘leermateriaal dat digitaal is verkregen, dat kan sprake is van een leermiddelenbeleid, juist gestegen bestaan uit (een combinatie van) tekst, illustraties, is. Opmerkelijk is verder dat leidinggevenden in geluid, video en simulaties en dat wordt gebruikt voor toenemende mate regie voeren over de keuze van het bereiken van een leerdoel’.” aan te schaffen leermiddelen. Ook dit geldt zowel voor het po als vo. 100% 2009/2010 2010/2011 80% 2011/2012 60% 2013/2014 40% 20% 0% ja nee weet ik niet Aanwezigheid van een leermiddelenbeleid volgens po-leidinggevenden 100% 2010/2011 80% 2011/2012 2013/2014 60% 40% 20% 3 0% ja nee weet ik niet Aanwezigheid van een leermiddelenbeleid volgens vo-leidinggevenden Aanwezigheid van een leermiddelenbeleid volgens po-leraren 100% 100% 2010/2011 2009/2010 2010/2011 80% 2011/2012 80% 2013/2014 2011/2012 60% 2013/2014 60% 40% 40% 20% 20% 0% 0% ja nee weet ik niet ja nee weet ik niet Leermiddelen monitor Gebruik van leermiddelen Digitale leermiddelen Een ander hoofdstuk van de leermiddelenmonitor Po-leraren verrijken hun leermateriaal met extra Er is weliswaar een stijging van het gebruik van digitaal leermateriaal, maar deze blijft opnieuw achter bij de ver- gaat over de vraag welke leermiddelen leraren opdrachten uit de methode voor zwakkere of wachtingen. Sluijsmans: “Leidinggevenden en leraren in beide sectoren hebben jaren gedacht dat het gebruik van gebruiken. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen sterkere leerlingen. Leraren in het vo maken veel digitale leermiddelen behoorlijk zou stijgen, maar in de praktijk gaat het niet zo hard. Op dit moment is het aandeel methodegebonden en niet-methodegebonden leer- minder dan leraren in het po gebruik van deze digitale leermiddelen iets meer dan een kwart en dan betreft het voornamelijk leermiddelen die bij de methode middelen. Ondanks het feit dat door de komst van extra’s. Bijna de helft van de vo-leraren zegt hier geleverd worden. De hooggespannen verwachtingen uit de begintijd van ICT in het onderwijs zijn intussen getem- verschillende zoekmachines en onderwijssites als ‘geen tijd voor te hebben’. Desondanks wenst een perd. Ongeveer de helft van de leidinggevenden is gematigd optimistisch en denkt dat ICT het onderwijs stap voor Wikwijsleermiddelenplein, steeds meer niet-metho- grote groep vo-leraren wel meer opdrachten voor stap zal veranderen.” degebonden leermiddelen vrij toegankelijk worden (meer)begaafde leerlingen en zwakkere leerlingen. voor leraren, gebruiken leraren nog steeds meer Daarnaast heeft ruim een derde van alle leraren ook Tussen po en vo is er een sterk verschil in de mate waarin er afspraken zijn over ICT-gebruik. Vergeleken met het methodegebonden dan niet-methodegebonden behoefte aan aanwijzingen welke opdrachten zij het voortgezet onderwijs zijn er in het basisonderwijs veel meer leraren en leidinggevenden die zeggen dat er afspra- leermiddelen. Sluijsmans: “Overigens hebben leraren beste kunnen gebruiken voor zwakke, gemiddelde of ken zijn gemaakt over de didactische inzet van ICT en digitaal leermateriaal. Ook opvallend in beide schoolsoorten en leidinggevenden al wel jaren de verwachting dat sterke leerlingen. zijn de verschillen tussen leidinggevenden en leraren als het gaat om de noodzaak van ICT-professionalisering. het aandeel zal afnemen in de toekomst, ten gunste Leidinggevenden schatten leraren minder ICT-vaardig in dan dat leraren dat zelf doen. van niet-methodegebonden leermiddelen.” Meer leidinggevenden dan leraren geven dan ook aan dat scholing nodig is om het gewenste gebruik van digitale leermiddelen haalbaar te maken. Waarover beide groepen ook van mening verschillen is de stimulering van ICTgebruik. Om het gebruik van digitale leermiddelen te vergroten, zijn volgens leraren meer computers nodig en Soorten leermiddelen die po-leraren gebruiken moeten er minder vaak technische problemen zijn. Maar volgens leidinggevenden valt er vooral winst te behalen 100% 1,0 80% 0,8 2008/2009 als leraren meer scholing krijgen in het werken met digitale leermiddelen. 2009/2010 Aandeel digitale leermiddelen in het po, nu en verwacht/gewenst over 5 jaar 2010/2011 100% 2011/2012 80% 60% 0,6 40% 0,4 2013/2014 20% 0,2 Leermiddelen monitor 4 60% over 5 jaar 40% nu 0% 0,0 alleen methoden vooral methoden vooral zelf ontwikkelde materialen 20% alleen zelf ontwikkelde materialen 0% 08/09 Soorten leermiddelen die vo-leraren gebruiken 100% 1,0 2008/2009 2009/2010 80% 0,8 2010/2011 60% 0,6 2011/2012 40% 0,4 09/10 10/11 11/12 13 [4iB] 13/14 Aandeel digitale leermiddelen in het vo, nu en verwacht/gewenst over 5 jaar 100% 80% 60% 2013/2014 over 5 jaar 40% nu 20% 0,2 20% 0% 0,0 alleen methoden vooral methoden vooral zelf ontwikkelde materialen alleen zelf ontwikkelde materialen 0% 08/09 09/10 10/11 11/12 13 [4iB] 13/14 5 Leermiddelen monitor Ontwikkelen en delen van leermiddelen Ontwikkelen leraren zelf digitale leermiddelen? Volgens de nieuwste Leermiddelenmonitor zijn er vergeleken met voorgaande jaren minder leraren die zeggen dat ze zelf leermiddelen ontwikkelen. Met name in het basisonderwijs is dit het geval. Ook de stimulans vanuit de school om zelf te ontwikkelen lijkt in deze sector iets afgenomen. 100% 1,0 PO leraren VO leraren 80% 0,8 60% 0,6 Ontwikkelen po-leraren zelf leermiddelen? 100% 1,0 2009/2010 2010/2011 80% 0,8 2011/2012 60% 0,6 2013/2014 40% 0,4 20% 0,2 0% 0,0 ja, soms ja, (heel) vaak nee, maar dat zou ik wel willen nee, daar voel ik niets voor 40% 0,4 20% 0,2 0% 0,0 ja, soms ja, (heel) vaak nee, maar dat zou ik wel willen nee, daar voel ik niets voor Leidinggevenden denken dat leraren de schoolvisie hebben, maar je moet dan wel met elkaar afspreken gebruiken bij het ontwikkelen van leermiddelen, welk onderwijskundig doel je ermee wilt bereiken maar de leraren zelf geven aan dat dat maar beperkt en wat dit betekent voor de inzet van leermiddelen. is. Sluijsmans: “Ik denk dat leidinggevenden en Leermiddelenbeleid moet gebaseerd zijn op een leraren meer met elkaar moeten communiceren gedeelde visie op het onderwijs dat je wilt bieden. over wat ze precies willen met hun onderwijs, welke Voer het gesprek, zou ik zeggen.” leermiddelen daarbij horen en wat ze in dat opzicht Leermiddelen monitor van elkaar verwachten. Je kunt bijvoorbeeld wel 6 besluiten dat alle leerlingen een tablet moeten Ontwikkelen vo-leraren zelf leermiddelen? 100% 1,0 2009/2010 2010/2011 80% 0,8 2011/2012 60% 0,6 2013/2014 40% 0,4 20% 0,2 0% 0,0 ja, soms ja, (heel) vaak nee, maar dat zou ik wel willen nee, daar voel ik niets voor 7 Leermiddelen monitor Leermiddelenmonitor 13/14 Leermiddelenbeleid ·Leraren en leidinggevenden kijken anders aan tegen leermiddelenbeleid. ·Een kwart van de leraren weet niet of er een leermiddelenbeleid is in de school. ·Leidinggevenden bepalen in toenemende mate welke leermiddelen aangeschaft worden. Leermiddelengebruik · Het aandeel methodegebonden leermiddelen in de school blijft het grootst. ·Po-leraren verrijken hun leermateriaal met extra opdrachten, vo-leraren doen dat minder. · Leraren willen graag aanwijzingen hoe ze extra opdrachten voor zwakkere leerlingen en meer (begaafde) leerlingen kunnen inzetten. Digitalisering van leermateriaal · De groei in digitale leermiddelen blijft beperkt. · De meeste digitale leermiddelen zijn methodegebonden. ·Professionalisering in ICT-vaardigheid blijft urgent, vinden leidinggevenden. Ontwikkelen en delen · Minder leraren dan afgelopen jaren ontwikkelen zelf leermiddelen. ·Leidinggevenden denken dat leraren de schoolvisie gebruiken bij het ontwikkelen van leermiddelen, leraren doen dat maar in beperkte mate. Meer informatie? De leermiddelenmonitor 13/14 is te downloaden op: www.slo.nl/leermiddelenmonitor. Daar zijn tevens vorige web-edities van de leermiddelenmonitor te vinden. Voor het bestellen van gedrukte exemplaren: www.slo.nl/organisatie/publicaties/ SLO Piet Heinstraat 12 7511 JE Enschede Postbus 2041 7500 CA Enschede T 053 484 08 40 E [email protected] www.slo.nl Fotografie: humantouchphoto.nl of ie lezen t a c li b u p en? Gehele r bestell a la p m exe gedrukt
© Copyright 2025 ExpyDoc
