Governance bij gemeentelijke bedrijven: tussen markt en overheid Governance Support Nyenrode/A/091014 © 9 oktober 2014 Museumlaan 2 3581 HK Utrecht T 030 2328760 E [email protected] Overheidsvennootschap: de spelers en het spel Nyenrode themabijeenkomst – 9 oktober 2014 Hildegard Pelzer Keuzes van gemeenten IN INKOOP EIGEN BEHEER GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING VERENIGING …… …… OP VRIJE MARKT OVERHEIDS- VENNOOTSCHAP Verbonden partijen Publiekrechtelijke of privaatrechtelijke organisatie waarin de gemeente(n) een bestuurlijk én financieel belang heeft (hebben) Governance Support Nyenrode/A/091014 © 2 Vennootschap AvA RvC opdrachtgever Gemeente(n) Gemeenteraad B&W Ambtenaren aandeelhouder Overheidsvennootschap: vele spelers Commissie … … Commissie … … Directie (bestuur) Governance Support Nyenrode/A/091014 © 3 Complexe relaties Vaak meerdere gemeenten, van uiteenlopende omvang en met hun eigen doelen Verschillende partijen binnen elke gemeente, met deels verschillende belangen Veranderingen van het politieke speelveld en de bemensing bij gemeenten min. elke 4 jaar Dubbelrol van gemeenten: aandeelhouder en opdrachtgever/klant Diffuusheid van beoordelingscriteria: “wanneer doet het bedrijf het goed?” Wederzijdse afhankelijkheid Governance Support Nyenrode/A/091014 © 4 Niet doen? Elke keuze heeft zijn eigen pr’s en cntra’s Goed managen van de cmplexiteit van de relaties Governance Support Nyenrode/A/091014 © 5 I. Verbinden Belangen binnen gemeente Expliciteren van doelen Scheiden van rollen Overleg Belangen tussen gemeenten Aandeelhoudersstatuut Periodiek strategisch aandeelhoudersoverleg Commissie ‘Dienstverlening’ Belangen van aandeelhouders en bedrijf Onderhouden van goede contacten tussen bedrijf en individuele gemeente op meerdere niveaus Periodiek strategisch aandeelhoudersoverleg Commissie ‘Dienstverlening’ Governance Support Nyenrode/A/091014 © 6 Actief en professioneel aandeelhouderschap Behartiging belang gemeente Weten wat je gemeente wil Dienstverlening aan gemeente Beleidsrijk Dienstverlening aan burger Financieel risico Financiële winst Bedrijf en strategische omgeving kennen Afstemmen met en meenemen van betrokkenen van eigen gemeente Investeren in relaties met collega-aandeelhouders, directie en RvC van onderneming * * * Investeren in (gemeenschappelijke) start bij aantreden als wethouder/aandeelhouder Governance Support Nyenrode/A/091014 © 7 II. Professionele dienstverlening en zakelijke bedrijfsvoering binnen politieke dynamiek Spagaat voor management Marktconform werken EN ruimte voor ‘extra’s’ Doortastendheid, ZONDER politiek draagvlak uit het oog te verliezen Ondernemerschap, MAAR met rem op groei-ambities …… Omgaan met politieke onzekerheid en irrationaliteit Veranderingen in politieke verhoudingen Stemmingen in samenleving en politiek …… Bescherming van bedrijf Als verantwoordelijkheid van directie en RvC Met behoud van vertrouwen van gemeenten …… Governance Support Nyenrode/A/091014 © 8 Eisen aan governancestructuur en bemensing Governancestructuur Passende goedkeuringsbevoegdheden van RvC en aandeelhouders Tijdsgeest: aandacht voor bevoegdheden van aandeelhouders t.a.v. beloning van bestuurders Aandacht van aandeelhouders voor bemensing van RvC Passend leiderschap Meerdimensionaal denken Uitstekende communicator, ook extern Gedreven met hoge frustratiedrempel Commissarissen als belangrijke verbindingsschakel Kennis van en gevoel voor bedrijfsleven en overheid Als sparringpartner voor directie optreden Vertrouwen van aandeelhouders; zeker de voorzitter Governance Support Nyenrode/A/091014 © 9 III. Wederzijdse afhankelijkheid Gedwongen winkelnering van gemeenten Bedrijf is beperkt in de uitbreiding van de markt Vertrek van gemeente heeft consequenties voor collega-gemeenten Gras van de buurman is groener, zeker als het moeilijk of niet bereikbaar is Governance Support Nyenrode/A/091014 © 10 Passende contracten en goede contacten Contracten Dienstverleningscontracten Rapportages over geleverde diensten Exit afspraken Contacten Elkaar zakelijk scherp houden Op zakelijke afstand blijven en eigen verantwoordelijkheden gescheiden houden Onderling vertrouwen: confidence and trust Governance Support Nyenrode/A/091014 © 11 Democratische controle van (regionale) verbonden partijen onder druk ? Getrapte democratie is lastiger, maar geen intrinsiek probleem van verbonden partijen Aanbrengen van focus Bij de start: inrichten van verbonden partijen Blijvende aandacht voor informatievoorziening Adequate exit-afspraken Investeren in relaties Governance Support Nyenrode/A/091014 © 12 Gemeenschappelijke Regeling Algemeen bestuur Dagelijks bestuur opdrachtgever Gemeente Gemeenteraad B&W Ambtenaren bestuurder Gemeenschappelijke Regeling Directie Governance Support Nyenrode/A/091014 © 13 Governance bij gemeentelijke bedrijven: tussen markt en overheid Governance Support Nyenrode/A/091014 © 9 oktober 2014 Key challenges in successful city development related to public private governance Carolien Gehrels – 9 oktober 2014 ARCADIS Big Urban Clients ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS The 20th century was the century of nations. The 21st century will be the century of cities. ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Vision smart urbanism • basics: health and safety, prosperity, quality of life, inclusivity, transparency, sustainability • identifying: creativity, innovation, spirit of commerce, port city, industrial city, green city, connected city, flower city, ….. Values Local leadership basics and identifying Power Top down-bottom up, public -private, formal - informal Systems Mobility, housing, energy, water, food, health, education, air quality, culture, waste… urbanism! ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Global craftmanship Key challenges of smart urbanism 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. ‹#› Be connected and intertwined Attract and retain smart people / companies Green growth Climate resilience Transformation without disruption Interconnectivity on a human scale Governance (public and private) …………… Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Monocentric cities NYC, Londen ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Polycentric cities Netherlands, Germany Public private governance ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Amsterdam is a city of citizens ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Wethouder Wibaut said that in a different way • Laat de markt doen wat de markt kan doen • En laat de overheid doen wat de overheid moet doen (vishandel) • Rond 1900: gemeentelijke bedrijven: GEB, GVB, AWV. ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Deelnemingen Amsterdam: 42 Oude bekenden • Schiphol • Stadsherstel • Alliander (vh NUON) • RAI • Amsterdam ArenA • Carré ‹#› Onlangs opgericht • Beurs van Berlage • GVB • AEB • Cition • Port of Amsterdam • (Amsterdam Museum) Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Doel: borgen van het publieke belang Ambitie Noodzaak • • Strategische functie voor de stad / Geen concurrentie - geen monopolie (GVB, Schiphol, AEB, Port of Amsterdam) Stedelijke ontwikkeling (ArenA, Beurs van Berlage, NV Zeedijk, Stadgoed) Strategische invloed (RAI) Nutsfunctie (BNG, VGA) Werkgelegenheidsproject (Clipper “de Stad Amsterdam”) • • • • ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS • • Monumentaal (Stadsherstel, Carre) Schaal (Cition, NUON, Alliander) Slagvaardigheid (Port of Amsterdam, Amsterdam Museum) De verhalen over….. Schiphol • Discussie met Zalm 2006 (publiek – privaat): publieke of private functie? • Air France / Charles du Gaulle • Lelystad, Rotterdam, Eindhoven! • KLM! ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS ….. NUON / Alliander • • • • • • • ‹#› Het oude GEB Verkoop UNA 1998 / Aankoop Reliant 2003 Europese markt / buitenlandse expansie Splitsingswet Filosofie grondgebonden <-> marktwerking Verkoop aan Vattenfall 2009 Voorwaarden (hoofdkantoor, duurzaamheid etc) Confidential Business Information © 2014 ARCADIS ….Stadsherstel • Geurt Brinkgreve (Joop den Uyl en Han Lammers) • Samen de boel opknappen (banken, verzekeraars, bouwers, de gemeente) • De grachtengrordel heeft er nog nooit zo goed voorgestaan • Globaal voorbeeld van publiek – private samenwerking (Anthony Thung) ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS ….. GVB • Wet personenvervoer 2000 • Referendum 2002: Ons GVB geen NV • Marktwerking als zwaard van Damocles: prestaties elk jaar beter • Situatie Brabant / Limburg / Groningen • Veranderende situatie: NZ-lijn komt erbij • Keuzevrijheid: concessie 2014 - 2024 ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS …. Beurs van Berlage • • • • • • ‹#› Locatie locatie locatie en iconisch monumentaal Rode Loper / lange termijn visie Verlieslatend wegens teveel ongerichte functies Regierol van de stad Heldere positionering: Palazzo pubblico Heldere fasering: initieel, transitie, exploitatie Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Haven van Amsterdam • Stad met een haven (geen havenstad) • Strategie: slagvaardig samenwerken (Ports of Holland) • Havenbedrijf - grondbedrijf • Zeggenschap ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Het dienen van het publiek belang ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Rolverdeling aandeelhouder - RVC • Strategische kaders statutair vastgelegd • Aandeelhouder namens de stad, RVC voor de onderneming (onafhankelijk, alle stakeholders) • B&W privaatrechtelijk beslissingsbevoegd (NB: gemeenteraad) • RVC ziet toe, directie dagelijks verantwoordelijk ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Wat levert het stad en stedelingen op? • Eigendom en eigenaarschap • Zeggenschap en invloed • Dividend ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Imagine the result ‹#› Confidential Business Information © 2014 ARCADIS Governance bij gemeentelijke bedrijven: tussen markt en overheid Governance Support Nyenrode/A/091014 © 9 oktober 2014 Meerlanden NV Ger de Jong Meerlanden • Typering • Motieven voor oprichting • Ontwikkelingen 1997 - 2014 Bestaansrecht Publieke Organisaties • Nutsfunctie • Maatschappelijke oriëntatie • Beleidsontwikkeling Afvalmarkt • Typering • Beleid Verhouding t.o.v. aandeelhouders contractpartijen • Dubbelrol aandeelhouder - contractpartij • Betekenis Dienstverleningsovereenkomst • Rapportering van prestaties Governance Meerlanden • Model • Inbesteding (onderhands?) • Ontwikkeling – verhouding aandeelhouders / RvC Politieke ontwikkeling t.a.v. Publieke Organisaties • Valkuil • Historisch besef Publieke Organisaties • Nut en noodzaak • Model • Voorwaarden; – – – – – Bepaal doelstellingen (strategie), wat wil je met elkaar Een maal per 4 jaar herijken uitgangspunten Bestuur, RvC eenmaal per 4 jaar evalueren Maak beleids-/evaluatiegroep voor 4-jaars cyclus Denk na of RvC nodig is. Politieke efficiency vs. Politiek beleid Governance bij gemeentelijke bedrijven: tussen markt en overheid Governance Support Nyenrode/A/091014 © 9 oktober 2014
© Copyright 2024 ExpyDoc
