Themabijeenkomst Bewegen in de Zorg, Michel Bleijlevens

Beweegbeleid
binnen
Sevagram
Dr. Michel Bleijlevens
Sevagram / Universiteit Maastricht
Dinsdag 14 oktober 2014
"Themabijeenkomst beweging in de zorg"
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
2
Gemaakt om te bewegen
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
3
Gemaakt om te bewegen
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
4
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
5
Boodschap
• 
• 
• 
• 
Bewegen is gezond,
Bewegen is persoonlijk,
Bewegen is natuurlijk
en een voorwaarde voor autonomie!
Zorgcentra
•  Ouderenzorg
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
–  Verzorgingshuizen
–  Verpleeghuizen
6
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
7
Lichamelijke (in)activiteit en gezondheid
— 
— 
— 
Incontinentie
Dag- en nachtritme
Vallen
— 
— 
— 
Toename spierkracht
Toename balans
Thuiszorg
Cognitie
— 
Stimulering frontale kwab
— 
Zorgcentra
Verzorgd Wonen
Verbeteren uitvoerende functies, remmen van
gedrag, verdeelde aandacht, plannen, initiatief
nemen
DUS: positief effect op zelfredzaamheid
8
Binnekade et al. 2012 (Onbewogen om bewegen (VU/IGZ))
Effect bewegen op fitheid / gezondheid
•  Afhankelijk van:
–  Frequentie (aantal uren per week)
–  Duur (aantal minuten per keer)
–  Intensiteit (gemeten in Kcal of MET’s)
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
9
Bewegen = persoonlijk / natuurlijk
•  Welke activiteiten m.b.t. bewegen heeft u
vandaag al gedaan?
•  Hoe bent u hier gekomen?
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
10
Bewegen = Autonomie
Wij bewegen ons (bewust of onbewust) iedere dag.
Of? Wanneer? Hoe lang? Hoe snel?
Dat bepalen wij (meestal) zelf
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
11
Inactiviteit in instellingen
•  Fysieke onmogelijkheden
•  Veel handelingen worden overgenomen
–  Mantelzorg / vrijwilligers
–  Professionals
Zorgcentra
Thuiszorg
•  Omgeving niet ‘beweegvriendelijk’ ingericht
Verzorgd Wonen
•  Bewegen wordt “aangeboden”
12
Interessante aanwijzingen
• 
• 
• 
• 
Beweging blijft zinvol
Niet bewegen: veel negatieve gevolgen
Ook kwetsbare ouderen blijven trainbaar
Beweging lijkt gunstig voor andere
domeinen dan fysiek functioneren
(cognitief functioneren, stemming, …….)
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
Bovendien:
•  Bewegen is leuk (!) en ‘verbindend
thema’ (problemen en disciplines)
13
Hebben we handreiking?
•  Nederlandse Norm Gezond Bewegen*
–  ouderen (>55 jaar)
•  5 dagen per week 30 minuten matig intensief
(3 MET of meer)
Zorgcentra
–  ouderen in instelling
•  7 dagen per week 15-30 minuten
•  activiteit afgestemd op individu^
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
14
* Kemper, 2000 ^ Jans, 2008
Bewegen in instellingen
•  Verzorgingshuizen*
–  14% voldoet aan beweegnorm
–  76% inactief
•  Verpleeghuizen (somatiek)*
–  4% voldoet aan beweegnorm
–  89% inactief
•  Verpleeghuisbewoners^
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
–  objectief: vijf minuten per dag licht intensief
–  subjectief: drie minuten per dag matig intensief elf
minuten per dag licht intensief
15
* Tiessen-Raaphorst, 2010, ^ de Ligny, 2010
Bewegen in instellingen
•  Verzorgingshuizen*
–  14% voldoet aan beweegnorm
–  76% inactief
•  Verpleeghuizen (somatiek)*
–  4% voldoet aan beweegnorm
–  89% inactief
•  Verpleeghuisbewoners^
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
–  objectief: vijf minuten per dag licht intensief
–  subjectief: drie minuten per dag matig intensief elf
minuten per dag licht intensief
16
* Tiessen-Raaphorst, 2010, ^ de Ligny, 2010
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
17
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
18
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
19
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
20
Bewegen binnen Sevagram
•  Sevagram management (h)erkent nut van
bewegen
•  Professionals (h)erkennen nut bewegen
•  Randvoorwaarden en pragmatische aanpak
ontbraken
•  2010: Start Zorginnovatieprogramma
Bewegen
•  2010: Raakprogramma “Ouderenzorg in
beweging”
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
21
Beleid
–  Projectplan Zorginnovatieprogramma
Bewegen
–  Nota Sevagram Beweegnetwerk
–  Nota Handvaten Sevagram
Beweegnetwerk
–  Sevagram Beweegbeleid
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
1.  De instelling heeft beleid vastgesteld.
22
Cliënten betrekken
–  CCR betrokken bij aanvang traject
–  CCR was lid projectgroep
–  Gesprekken gevoerd met cliënten over
wensen
–  Inventariseren beweegwensen (MIBBO)
–  Cliënten betrokken bij aanbod
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
2.  De instelling betrekt cliënten bij het
voorbereiden, uitvoeren en evalueren
23
MIBBO:
Meetinstrument ter Inventarisatie van
Betekenisvolle Beweegwensen van Ouderen
•  Wat willen bewoners zelf?
aanhaken bij eigen interesses
huidige aanbod/mogelijkheden niet leidend!
in brede zin (ADL, HDL, …..)
•  Uitkomst: individueel beweegplan
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
24
Project onder supervisie Melanie Kleynen (Zuyd)
Structuur beweegstimulering
–  Projectgroep Zorginnovatieprogramma
Bewegen
–  Sevagram beweegnetwerk
• 
Aandachtsfunctionarissen (AF)
– 
– 
– 
Bewegen transparant maken
Leren van elkaar
Voorbeelden uitwisselen
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
3.  De instelling beschikt over een structuur
voor beweegstimulering.
25
Projectleider
Zorginnovatieprogramma Bewegen
Overleg
aandachtsfunctionarissen
bewegen
Aandachtsfunctionaris
bewegen per locatie
Coördinatie
Facilitatie
Algemene beweegactiviteiten
·∙
·∙
·∙
·∙
·∙
Activiteitenbegeleiders
Bewegingsagogen
Verpleging en Verzorging
Vrijwilligers
Familie
Locatiemanagement:
Locatiemanager
Teamleiders (zorg)
Facilitatie
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
Facilitatie
Coachen
ADL / HDL Bewegen
Fysiotherapie / Ergotherapie
Behandeling
Coachen
Onderdeel activiteiten
programma van de locatie. In
zorgdossier opgenomen in
Dagbesteding weekplan
·∙
·∙
·∙
·∙
Verpleging en Verzorging
Activiteitenbegeleiders
Vrijwilligers
Familie
In zorgdossier opgenomen onder
vaste zorgactiviteiten en HDL vaste
(zorg)-activiteiten
26
Scholing en voorlichting
–  Train de trainer principe (AF bewegen)
–  AF bewegen geven voorlichting tijdens
teamoverleggen en familieavonden
–  Stimuleren deelname congressen /
scholingen bewegen
Zorgcentra
Thuiszorg
4.  De instelling zorgt voor deskundigheidsbevordering voor medewerkers en voorlichting over belang, voordelen en
mogelijkheden.
Verzorgd Wonen
27
Zorgleefplan
–  Doelstellingen Sevagram beweegbeleid
• 
• 
• 
Uitkomsten MIBBO vastleggen in zorgleefplan
Vaste afspraken in zorgdossier: 3
georganiseerde beweegactiviteiten
Stimulering ADL/HDL activiteiten
– 
– 
“Bewegingsgerichte zorg in de praktijk brengen met
het zorgleefplan (ActiZ)
Function Focused Care aanpak (Resnick et al.)
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
5.  De instelling legt afspraken vast over
beweegstimulering in het zorgleefplan van
cliënten.
28
Mogelijkheden beweegstimulering
–  Activiteiten aanbod
–  Zorgverleners stimuleren op individueel
niveau (vooral ADL/HDL)
–  Fysieke omgeving betrekken
• 
• 
• 
Interactieve vloer
Zingende Zebrapaden
Beweegtuinen
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
6.  De instelling beschikt over voldoende
mogelijkheden om invulling te geven aan
beweegstimulering.
29
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
30
Buurt betrekken
7.  Buurt betrekken: De instelling biedt haar
cliënten mogelijkheden om gebruik te
maken van faciliteiten in de buurt en vice
versa.
–  Organiseren beweegstimulering als
preventieve dienstverlening voor extramurale
cliënten.
–  Beweegstimulering als preventieve
dienstverlening kan in Woonservicegebieden
een kans zijn voorbehoud van mobiliteit en
zelfredzaamheid.
–  Buurtcoach; verbinding tussen wijk en instelling
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
31
Kwaliteit van leven
•  Afhankelijk van:
– 
– 
– 
– 
Kwaliteit en kwantiteit van het slapen (Crowley, 2011)
Het cognitief functioneren (Crowley, 2011)
De mate van depressieve gevoelens (Lapid, 2011)
Het vermogen om zelf ADL handelingen uit te
voeren (Andersen, 2004)
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
•  Beïnvloedbaar door bewegen!
32
Toekomst: Praktijk
•  Bewoners/cliënten
–  Doelen:
•  Bevorderen mobiliteit en zelfstandigheid
•  Verbeteren sociale contacten
•  Meer met regelmaat vermaken = plezier
–  Cruciaal voor verbeteren kwaliteit van leven!
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
33
Toekomst: Praktijk
•  Bewoners/cliënten
–  Redenen om niet te bewegen:
• 
• 
• 
• 
• 
• 
Onprofessionele begeleiding
Slechte afstemming op behoefte (zie MIBBO)
Angst negatieve effecten bewegen
Ontbreken persoonlijke benadering
Geen gebruik van (nieuwe) materialen
Geen advies fysiotherapeut en arts
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
34
Toekomst: Praktijk
•  Professionals
–  Belang activiteitenbegeleiders (voortrekkersrol)
–  Belang fysiotherapeuten (specialist bij uitstek)
•  Therapeutisch bewegen
•  Preventief bewegen
–  Stimuleren ADL activiteiten zelf doen (V&V)
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
•  Cultuuromslag noodzakelijk
•  Afstemming met andere disciplines
•  Interdisciplinaire samenwerking (verlengde arm
principe)
35
Belang van bewegen:
USE IT OR LOSE IT
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
36
“Het leven is als fietsen…
Om in balans te blijven
moet je in BEWEGING
blijven”
Zorgcentra
Thuiszorg
Verzorgd Wonen
Albert Einstein
37
DANK VOOR UW AANDACHT!
Zorgcentra
Thuiszorg
[email protected]
Verzorgd Wonen
38