Dementie Groningen

Antwoordkaart
Geheugenpoli
Een geheugenpoli is meestal verbonden aan een ziekenhuis. In Nederland waren in 2009 al meer dan 65
geheugenpoli’s. Tevens zijn er drie hooggespecialiseerde Alzheimercentra verbonden aan universiteiten
(Maastricht, Nijmegen en VU Amsterdam). Voor een
bezoek aan de geheugenpoli of een Alzheimercentrum is een verwijzing van de huisarts of specialist
nodig.
In een geheugenpoli werken meerdere specialisten
samen om tot een diagnose te komen. De werkwijze
en aanwezige specialisten kunnen per geheugenpoli
verschillen. Vaak wordt er een neuropsychologisch
onderzoek (NPO) uitgevoerd. Hierbij wordt er gekeken
naar verschillende functiedomeinen zoals motoriek,
taal, geheugen en aandacht.
Ja, ik wil de Hersenstichting Nederland vanaf nu
steunen door middel van mijn donateurschap en
bepaal mijn jaarbijdrage op:
E 50,-
E 35,-
E 25,-
E
Mijn keus heb ik aangekruist en daarvoor ontvang
ik een acceptgiro.
Ik wil graag informatie over schenkingen en
nalatenschappen.
Beeldvormende technieken
Bon invullen in blokletters s.v.p.
Naam:
Adres: In combinatie met de gedragstesten kan beeldvorming
door bijvoorbeeld MRI- of CT-scans de diagnose dementie bevestigen. De scans brengen de verschrompeling
van (delen van) de hersenen in beeld, waardoor de
specifieke diagnose bevestigd kan worden.
M/V
Nr:
Postcode:
Plaats:
Geboortedatum:
Telefoonnummer:
E-mail:
november 2010
De bovenste rij PET-scans laat het glucose-verbruik zien van een gezond
persoon; de onderste die van een patiënt met dementie.
Tegenwoordig kan ook met de PET-scan de stofwisseling
van de hersenen (of de vermindering daarvan in het
geval van dementie) in beeld gebracht worden.
Hersenvocht
Ook het testen van het hersenvocht voor de diagnose
is op veel plaatsen mogelijk. Bij de ziekte van
Alzheimer zijn de eiwitten afkomstig van de tangles
en plaques aantoonbaar aanwezig in het hersenvocht.
Behandeling
Dementie genezen is nog niet mogelijk. Behandeling is
erop gericht de kwaliteit van leven van mensen met
dementie te verbeteren. De vraag is dan ook: op welke
wijze voelt de patiënt zich het meest veilig en comfortabel? Er wordt vaak naar gestreefd om mensen met
dementie zo lang mogelijk thuis te houden, in een vertrouwde omgeving. Er zijn veelbelovende resultaten
van onderzoek hiernaar.
Tips
• Blijf geestelijk actief en lichamelijk in beweging.
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dit een gunstige invloed heeft op uw hersenen.
• Dementie is meer dan alleen geheugenproblemen,
maar het begint er vaak wel mee. Vraag uw huisarts u door te verwijzen als u zich zorgen maakt.
• Autorijden is een risico bij dementie, maar dit
hangt ook samen met de mate van dementie (licht,
matig of ernstig). Informeer bij uw arts of het CBR.
• Zorg dat een (beginnende) dementiepatiënt altijd
een adres en telefoonnummer bij zich draagt.
• Zorg dat u als mantelzorger niet overbelast raakt:
trek op tijd aan de bel bij de behandelend arts.
Hersenstichting Nederland
De Hersenstichting helpt hersenaandoeningen voorkómen en genezen en wil ervoor zorgen dat patiënten
een zo volwaardig mogelijk leven kunnen leiden.
Dit doet zij door te investeren in wetenschappelijk
hersenonderzoek, voorlichting te geven over gezonde
hersenen en hersenaandoeningen, en de samenwerking te bevorderen tussen organisaties die actief
zijn op hersengebied. Breinbrekend Werk!
Folders en brochures
030-656 75 11 (Voor partners en familieleden van
dementerenden, dag en nacht bereikbaar)
Bij de Hersenstichting zijn de volgende uitgaven over
hersen(aandoening)en verkrijgbaar:
• Folder Hersenen en voeding
• Geheugenkaartje Vergeetachtig? Wat te doen?
• Zorgwijzer Geheugen
Kijk voor een volledig overzicht van uitgaven op
www.hersenstichting.nl.
Medicijnen
Alzheimer Café
Wat kunt u doen?
Bij de ziekte van Alzheimer en dementie met Lewylichaampjes zijn medicijnen geïndiceerd die alleen
voorgeschreven mogen worden door een specialist.
Het doel van deze medicatie is de symptomen te
verbeteren dan wel gelijk te houden. De reacties van
patiënten op deze medicijnen kunnen erg verschillen
en zijn helaas niet te voorspellen. Daarom dient regelmatige controle (doorgaans eens per drie tot zes
maanden) plaats te vinden.
Voor de overige vormen van dementie zijn geen specifieke medicijnen beschikbaar. Wel zijn er medicijnen
beschikbaar wanneer er sprake is van angst, rusteloosheid, slaapproblemen, hallucinaties of wanen.
Maandelijkse terugkerende informele bijeenkomsten
voor patiënten en omgeving, en andere belangstellenden. Meer info op www.alzheimer-nederland.nl.
Landelijke vereniging voor mantelzorgers en
vrijwilligerszorg
030-659 22 22, [email protected], www.mezzo.nl
U kunt de Hersenstichting steunen door donateur
of collectant te worden, maar er zijn nog veel meer
mogelijkheden. Kijk voor meer informatie op
www.hersenstichting.nl > help mee.
De Hersenstichting Nederland is in het bezit van het
Keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving
(CBF). Het garandeert een zorgvuldige en professionele
besteding van uw donatie.
www.geheugenpoli.com
Hersenstichting Nederland
Overzicht van geheugenpoli’s in Nederland
Postbus 191, 2501 CD Den Haag, 070-360 48 16
Lotgenotencontact en meer informatie
Alzheimer Telefoon
Mezzo
www.hersenstichting.nl, Giro 860
Met dank aan prof. dr. Ph. Scheltens, directeur
Alzheimer Centrum VUmc en hoogleraar Neurologie VU
Amsterdam, die aan de totstandkoming van deze folder
heeft meegewerkt.
Dementie
Dementie
Een ander in het oog springend kenmerk van dementie
is desoriëntatie. Iemand raakt gedesoriënteerd in tijd
en/of plaats. Hij weet bijvoorbeeld de weg in huis
niet meer. Bij sommige soorten van dementie staan
de veranderingen van karakter, verlies van sociale
vaardigheden en taalbegrip juist op de voorgrond.
• Vasculaire dementie
• Ziekte van Alzheimer
De meest voorkomende oorzaak van dementie is de
ziekte van Alzheimer. Hierbij slaan in de hersenen
eiwitten neer, die plaques genoemd worden. Ook
ontstaan er uit kapotte cellen structuren die tangles
genoemd worden (zie afbeelding). De plaques en
tangles zorgen voor een belemmering van de
signaaloverdracht tussen de hersencellen. Het
resultaat hiervan zijn de geheugenklachten en
andere problemen die hiervoor zijn genoemd.
Normaal
Ziekte van Alzheimer
Vasculaire dementie is het gevolg van hersen beschadiging veroorzaakt door slechte bloedvaten,
of van schade aan de witte stof in de hersenen. De
hersenbeschadiging treedt vaak op als gevolg van
een hersenbloeding of herseninfarct. Bij vasculaire
dementie zijn er naast geestelijke verschijnselen
ook lichamelijke verschijnselen aanwezig, zoals
verlamming of problemen met slikken.
De symptomen verschijnen vaak abrupt en kunnen
zich in fasen voordoen – in tegenstelling tot de
ziekte van Alzheimer waarbij de achteruitgang
geleidelijk is. Bij vasculaire dementie treden er
nieuwe symptomen op of worden ze erger als er
bijvoorbeeld weer een herseninfarct is geweest.
Pure vormen van vasculaire dementie zijn echter
zeldzaam. Op oudere leeftijd komen mengvormen
met de ziekte van Alzheimer het meest voor.
• Dementie met Lewylichaampjes
De plaques en tangles zorgen bij de ziekte van Alzheimer voor een
belemmering van de signaaloverdracht tussen zenuwcellen.
In de hersenen van deze patiënten zijn veel zogeheten ‘Lewylichaampjes’ (genoemd naar de Duitse
patholoog Ferdinand Lewy) aanwezig. Dit zijn
veranderde zenuwcellen die bolletjes met samen-
• Ziekte van Creutzfeldt-Jakob
De ziekte van Creutzfeldt-Jakob is een zeer zeldzame
aandoening (1 op de miljoen per jaar). Een zogenoemd
prion-eiwit (PsP) wordt verkeerd gevouwen, waardoor de eiwitten aan elkaar blijven plakken. In de
hersenen ontstaan hierdoor kleine gaatjes in het
hersenweefsel. Hierdoor treden dementieverschijnselen op, gevolgd door andere neurologische uitvalsverschijnselen. De ziekte is zeer progressief; vaak
overlijden mensen binnen één á twee jaar aan de
ziekte van Creutzfeldt-Jakob.
Cijfers
Naar schatting zijn er in Nederland 200.000 à
300.000 mensen met een vorm van dementie.
• Frontotemporale dementie
De meest voorkomende oorzaken van dementie:
Bij frontotemporale dementie (FTD) worden vooral de voorste gedeelten van de hersenen (net achter
het voorhoofd) en de slaapkwabben aangetast. De
voorste delen van de hersenen zijn verantwoordelijk
voor hogere cognitieve functies zoals plannen, inzicht, beoordelingsvermogen en interpersoonlijk
gedrag; de slaapkwabben zijn verantwoordelijk
voor taal en gedrag. Abnormale eiwitten hopen
zich op in de hersenen, waardoor verschrompeling
plaatsvindt. FTD (vroeger ook wel ziekte van Pick
genoemd) komt vaker voor bij relatief jonge mensen, tussen de 40 en 60 jaar. Kenmerkend zijn de
gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen die
zich meestal als eerste openbaren, en opvallende
taalstoornissen zoals woorden zoeken of verminderd taalbegrip. Het geheugen blijft lang gespaard.
• Ziekte van Alzheimer, inclusief mengvormen met
vasculaire dementie: 55%
• Dementie met Lewylichaampjes (inclusief dementie
bij Parkinson): 20%
•
•
•
Pure vasculaire dementie: 10%
FTD: 10%
Rest <5%, waaronder:
• Ziekte van Creutzfeldt-Jakob
• Dementie bij Huntington
Diagnose
De diagnose dementie kan met grote zekerheid gesteld worden in geheugenpoliklinieken en Alzheimercentra. De hier genoemde vormen van dementie
kunnen worden onderscheiden door middel van gedragstesten en -observaties in combinatie met beeldvormend onderzoek en onderzoek van hersenvocht.
postzegel hoeft niet, mag wel
Dementie is de verzamelnaam voor verschillende ziekteverschijnselen die voorkomen bij diverse aandoeningen.
Langzaam gaan de geestelijke functies achteruit. Eén
op de tien mensen boven de 65 jaar krijgt een vorm van
dementie. De meeste mensen associëren vooral vergeetachtigheid met dementie. Alleen geheugenproblemen
betekent echter nog geen dementie. Er is pas sprake van
dementie bij een geheugenstoornis in combinatie met
minstens één van de volgende problemen: een verstoord
taalbegrip (problemen met lezen, praten of schrijven);
voorwerpen niet meer kunnen herkennen terwijl de
zintuigen nog werken (agnosie); meervoudige handelingen niet kunnen uitvoeren (apraxie); problemen met de
uitvoerende functies (complexe handelingen uitvoeren,
plannen, regelen, overzicht houden en abstract denken).
Voor een diagnose moeten deze problemen het dagelijks
functioneren in enige mate verstoren.
Dementie is de verzameling van symptomen zoals
hiervoor genoemd. Er zijn meer dan zestig aandoeningen bekend die dementie kunnen veroorzaken. Hier
volgt een overzicht van de meest voorkomende aandoeningen:
geklonterde eiwitten bevatten. Deze Lewylichaampjes komen voor in de hersenstam en de
grote hersenen. De achteruitgang in het geestelijke
functioneren is hier gecombineerd met parkinsonisme zoals stijfheid en traagheid in beweging.
Het geheugen is vaak nog goed, maar juist het
overzicht en het planmatig handelen en de
oriëntatie in de ruimte zijn al vroeg gestoord. Vaak
heeft de patiënt ook last van visuele hallucinaties.
De symptomen zijn wisselend aanwezig; er zijn
goede en slechte momenten.
Deze vorm van dementie lijkt op de dementie bij
de ziekte van Parkinson. Bij de ziekte van Parkinson treden echter eerst de motorische verschijnselen
op en volgt de (eventuele) dementie later.
Antwoordnummer 860
2501 WB Den Haag
Symptomen
Verschillende oorzaken
Naast de al genoemde verschijnselen hebben
alzheimerpatiënten soms last van wanen: over tuigingen die niet met de realiteit overeenkomen.
Deze zijn meestal achterdochtig getint. Zo kan de
patiënt denken dat hij bedrogen of bestolen is door
zijn partner of verzorgers. Soms hallucineert hij: hij
ziet dingen die er niet zijn. Het geheugen van een
alzheimerpatiënt rolt zich als het ware op van het
heden naar het verleden. Iemand weet bijvoorbeeld
nog veel te vertellen over zijn kindertijd, maar herinnert zich niet meer dat hij inmiddels zelf kinderen heeft of zelfs wat hij gisteren gegeten heeft.
2501wb860
Stelt u zich eens voor dat u niet meer weet hoe u
zich moet aankleden. Of u kunt de krant niet meer
lezen, omdat u de letters gewoonweg niet meer kunt
herkennen. Voor mensen met dementie is dit de
dagelijkse gang van zaken. Deze folder gaat over
verschillende oorzaken van dementie. Naast de
symptomen worden ook de diagnose en behandeling
besproken.
Sommige patiënten krijgen klachten van depressieve
aard. Er kan ook sprake zijn van een verstoord dagnachtritme. Zowel voor de patiënt als de omgeving
is dit erg belastend. In de laatste fase van het ziekteproces is de patiënt zeer hulpbehoevend en herkent
hij zijn familie en omgeving niet of nauwelijks meer.

Download Report