Handleiding - Anne Frank in de klas

Handleiding digitale les basisonderwijs
stripboek Nieuwe vrienden
De les bestaat uit zes uitdagende activiteiten:
> Samenvatting
> Animatie 1: De nieuwe (thema: nieuw zijn)
> Animatie 2: Een geintje?! (thema: groepsdruk,
rollen - dader, slachtoffer, helper en toeschouwer)
> Animatie 3: Het karretje (thema: discriminatie)
> Animatie 4: Langs de lijn (thema: vooroordelen
en beeldvorming)
> Wat kun jij doen?
De Anne Frank Stichting heeft zeer goede reacties
gekregen op de stripboeken De Ontdekking
(over Nederland in de Tweede Wereldoorlog) en
De Zoektocht (over de Holocaust). Voldoende
aanleiding om een derde stripboek – Nieuwe
vrienden – te maken, waarin de focus sterker ligt
op actuele thema’s als stereotypen, vooroordelen
en discriminatie. Deze digiles sluit aan bij het
stripboek en biedt mogelijkheden om dieper in te
gaan op die actuele thema’s.
Wij raden u aan om de les zelf goed te bekijken,
voordat u deze in de klas gebruikt. De les is zo
ontwikkeld, dat iedere basisschoolleerkracht
ermee aan de slag kan. U wordt stap voor stap
meegenomen in de les. Afhankelijk van het niveau
van uw groep, kunt u er natuurlijk ook voor kiezen
om delen over te slaan, te herhalen, of informatie
toe te voegen.
Alex is zeer tegen zijn zin met zijn vader naar Amsterdam
verhuisd. Hij mist zijn moeder, vrienden en zijn voetbal
team. Op de eerste dag op zijn nieuwe school komt Alex te
laat. Als zijn klasgenoten horen dat hij uit een klein dorp
komt, wordt hij uitgelachen. Alex vraagt zich af of hij hier
wel nieuwe vrienden zal krijgen… Na school zwerft Alex
door de buurt. Plotseling ziet hij een van de meisjes uit
zijn klas stiekem een oud gebouw binnengaan. Wat heeft
Aylin te verbergen?
Kerndoelen
In de lessen met stripverhaal Nieuwe vrienden en de digitale
les besteedt u aandacht aan de volgende kerndoelen:
Kerndoelen Nederlands
3) De leerlingen leren informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van
karakter is en leren met argumenten te reageren.
9) De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van
voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve
teksten.
Kerndoelen Oriëntatie op jezelf en de wereld
35) De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal
opzicht (…).
37) De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor
algemeen aanvaarde waarden en normen.
38) De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving
een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te
gaan met verschillen in opvattingen van mensen.
52) De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van het
tijdvak: wereldoorlogen en Holocaust.
Twee opmerkingen vooraf:
1. Het is belangrijk dat leerlingen het hele stripboek gelezen
hebben, voordat u aan deze digiles begint.
2. De thema’s die in het stripboek Nieuwe vrienden centraal
staan, kunnen zeer gevoelig liggen. Bekijk de animaties en
de opdrachten eerst zelf en laat tijdens de besprekingen
de leerlingen zelf bepalen wat zij over een onderwerp
willen zeggen. Spreek af dat wat gezegd wordt binnen de
klas blijft.
Wilt u stripboeken of werkposters
bestellen? Kijk dan op
www.annefrankkrant.nl
1
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
DE LES:
Open het menu op het digitale schoolbord. Leg leerlingen uit waar de les over gaat en
wat er van hen verwacht wordt. Klik dan op ‘volgende’ (rechtsonder).
samenvatting
Bestaat uit: 1 slide
Tijdsduur: 10 minuten
Doel:
Een korte samenvatting van Nieuwe vrienden en een inleiding op de
actuele thema’s in het stripboek.
STAPPEN:
Op het digibord ziet u een aantal gebeurtenissen uit Nieuwe vrienden. Bedoeling is dat leerlingen ze op de juiste volgorde zetten.
Als je op een plaatje klikt dan wordt dit groter en verschijnt er een
bijschrift.
Tip:
Veel leerlingen vragen zich af hoe het verhaal van Benjamin verder
gaat. Een eerste aanzet daartoe is de kleurplaat die u aan het einde
van deze handleiding vindt. Laat leerlingen zelf nadenken over die
vraag. Wat betekent het kistje voor Benjamin? Zou Benjamin in de
klas van Alex zijn verhaal willen vertellen? Kennen leerlingen zelf
verhalen uit de oorlog?
2
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
de nieuwe
Bestaat uit: 3 slides
Tijdsduur: 15 - 20 minuten
Doel:
Leerlingen denken na over het thema ‘nieuw zijn’. Wat betekent dat?
En hoe kun je het voor iemand die nieuw is makkelijker maken?
STAPPEN:
1. Bekijk samen de animatie (lengte: 56 seconden).
2. Ga kort in op het begrip het ‘snelle oordeel’ aan de hand van de
reactie van Naïma.
Als je iemand ziet, dan denk je dat je al heel snel weet hoe iemand
zal zijn. Je kijkt bijvoorbeeld naar iemands kleding, of luistert naar
hoe iemand praat. Dat is het ‘snelle oordeel’. Dat is op zich niet
erg, iedereen doet dat. Maar je kunt je behoorlijk vergissen en dan
is het goed als je jouw ‘snelle oordeel’ kunt corrigeren.
3. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Vraag leerlingen om hun
mening: Wordt Alex goed ontvangen? Vul het aantal stemmen in.
4. Laat leerlingen nadenken over de vraag hoe zij het zelf voor een
nieuwe leerling makkelijker zouden kunnen maken.
5. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Lees samen het tekstje
van Mart waarin hij vertelt over zijn verhuizing en hoe hij op zijn
nieuwe school is ontvangen.
6. Vraag aan de leerlingen of zij zelf weleens ergens nieuw zijn
geweest en hoe dat was. Inventariseer die nieuwe plekken
op het digibord.
7. Vraag wat er gebeurde. Vonden zij het eng? Hielp iemand?
Wat hebben zij zelf gedaan?
8. Inventariseer de tips die uit het gesprek naar voren komen.
Kunnen leerlingen het eens worden over de beste tip?
3
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
een geintje?!
Bestaat uit: 3 slides
Tijdsduur: 10 - 15 minuten
Doel:
Leerlingen denken na over de rollen dader, slachtoffer, helper en
toeschouwer.
STAPPEN:
1. Bekijk samen de animatie (lengte: 1 minuut en 2 seconden)
2. Vraag leerlingen om in hun eigen woorden te beschrijven wat er
gebeurt.
3. Leg de begrippen dader, slachtoffer, helper en toeschouwer uit.
4. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Wie heeft welke rol op
het schoolplein? Zijn de leerlingen het eens?
5. Ga naar de volgende slide ‘discussie’: Wat vinden leerlingen? Is
het overgooien van de tas van Chen een geintje? Ja of nee? Hoe
is de stemverdeling in de klas? Vraag een paar leerlingen om hun
keuze toe te lichten.
6. Stel een open vraag: Wat vinden leerlingen van de rol van Alex?
Wat is hij? En waarom?
7. Aylin grijpt in, zij heeft er genoeg van. Hoe makkelijk is het voor
haar om in te grijpen? Wat vinden de leerlingen en waarom?
8. Lees samen met de leerlingen het citaat van Bloeme. Vraag
leerlingen om zelf met voorbeelden te komen van vergelijkbare
situaties. Wat gebeurde er? Waren de rollen duidelijk? Wie deed
wat? Wie was het slachtoffer? Wie hielp? Wie keek toe?
9. Inventariseer samen met de leerlingen mogelijkheden om te
helpen. Wat kun je op het moment zelf doen als je ziet dat iemand
wordt gepest? En wat kun je achteraf doen? Als je op het moment
zelf niet durft in te grijpen, kun je met je blik laten zien dat je iets
niet oké vindt. Hoe meer mensen uit de klas dat doen, hoe effectiever. Een kleine handeling kan de situatie al positief veranderen.
4
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
het karretje
Bestaat uit: 3 slides
Tijdsduur: 10 - 15 minuten
Doel:
Leerlingen denken na over het thema discriminatie. Aylin wordt door
de boze moeder uitgemaakt voor die ‘Fatima’. Ze is woedend en
voelt zich niet gesteund door de manager van de supermarkt.
STAPPEN:
1. Bekijk samen de animatie (lengte 46 seconden).
2. Vraag leerlingen om in hun eigen woorden te beschrijven wat er
gebeurt.
3. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Snappen leerlingen
waarom Aylin ‘Fatima’ kwetsend vindt? Kunnen leerlingen in hun
eigen woorden uitleggen wat discriminatie is?
Het is een lastig en abstract begrip. Discriminatie is het ongelijk
behandelen op basis van kenmerken die er voor de situatie
niet toe doen. Bijvoorbeeld op basis van afkomst, godsdienst,
leeftijd, seksuele gerichtheid of sekse. Geef zelf een aantal
concrete voorbeelden: een disco niet in komen vanwege huidskleur, een baan niet krijgen vanwege een naam.
4. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Hoe had deze situatie
anders en beter af kunnen lopen? Vraag leerlingen om te verzinnen wat de manager had kunnen zeggen, zodat Aylin blij naar huis
was gegaan.
5. Lees samen met de leerlingen het citaat van Maxime. Vraag
leerlingen om zelf met voorbeelden te komen van vergelijkbare
situaties. Wat gebeurde er? Waren de rollen duidelijk? Wie deed
wat? Wie was het slachtoffer? Wie hielp? Wie keek toe?
5
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
langs de lijn
Bestaat uit: 2 slides
Tijdsduur: 10 minuten
Doel:
Leerlingen denken na over het thema ‘schelden langs de lijn’
en denken na over de consequenties en ook over het beeld dat
groepen mensen van elkaar hebben.
STAPPEN:
1. Bekijk samen de animatie (lengte: 50 seconden).
2. Vraag leerlingen om in hun eigen woorden te beschrijven wat er
gebeurt.
3. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Laat leerlingen nadenken
over wat de mannen langs de lijn ook hadden kunnen roepen,
waardoor er een heel andere sfeer was ontstaan. Lukt het om iets
positiefs te verzinnen?
4. Lees samen met de leerlingen het citaat van Joris. Vraag
leerlingen om zelf met voorbeelden te komen van vergelijkbare
situaties. Het hoeft niet per se om situaties te gaan die met
voetbal te maken hebben. Wat gebeurde er? Wat vonden zij
ervan?
6
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
wat kun je doen?
Bestaat uit: 2 slides
Tijdsduur: 10 minuten
Doel:
Leerlingen kunnen in hun eigen woorden uitleggen wat ‘een snel
oordeel’, ‘een vooroordeel’ en wat ‘discriminatie’ is.
Leerlingen denken ook na over het thema ‘ingrijpen’ en waar zij
daarbij vooral op moeten letten. Maak duidelijk dat Alex bijvoorbeeld
een risico aangaat als hij reageert op de scheldende scooter-rijder.
STAPPEN:
1. L
aat leerlingen nadenken over de begrippen ‘snel oordeel’, ‘vooroordeel’ en ‘discriminatie’. Het zijn moeilijke en abstracte begrippen.
2. Laat leerlingen de juiste begrippen koppelen aan scènes uit het
stripboek.
3. L
eg de begrippen uit aan de hand van concrete situaties uit de strip:
Het snelle oordeel
Als je iemand ziet, dan denk je dat je al heel snel weet hoe iemand
zal zijn. Dat is het ‘snelle oordeel’. Voorbeeld uit de strip: Naïma
denkt meteen dat Alex sportief is, terwijl dat helemaal niet zo
hoeft te zijn. Voor Ruby en Diego is Alex meteen ‘een boer’. Een
snel oordeel kan dus positief of negatief zijn en kan bijgesteld
worden.
Vooroordeel
Een vooroordeel is een oordeel vooraf over een groep of over
mensen uit een groep. Een vooroordeel is vaak negatief, soms
positief. Voorbeeld uit de strip: Alex denkt dat hij weet hoe het er
bij Aylin thuis aan toegaat (strenge vader) terwijl hij er nog nooit
geweest is. Hij heeft een bepaald negatief beeld. Als Alex aan dat
negatieve beeld vasthoudt ‘alle Turkse meisjes hebben strenge
vaders’ dan is dat een vooroordeel.
Discriminatie
Discriminatie is het ongelijk behandelen op basis van kenmerken
die er voor de situatie niet toe doen. Bijvoorbeeld op basis van
afkomst, godsdienst, leeftijd, seksuele gerichtheid of sekse. De
scooterrijder scheldt Safira uit op basis van haar huidskleur.
4. Ga naar de volgende slide ‘opdracht’: Alex grijpt in, hij laat
zien dat hij het schelden van de scooterrijder niet accepteert.
Maar is dat eigenlijk wel zo verstandig van Alex? Wat vinden
leerlingen van de actie van Alex? Vinden zij het goed of niet
goed? Vul het aantal stemmen in en vraag een paar leerlingen
om hun mening toe te lichten.
5. Besteed daarna aandacht aan het kadertje ‘Wat kun je als
toeschouwer doen?’ Snappen leerlingen wat daar staat?
Meer weten?
Lees verder over deze thema’s in de online
publicatie Begin bij jezelf! Kleine uiteenzetting
over Stereotypen en Vooroordelen. Dit leerzame handboek bevat naast basisinformatie,
veel foto’s en filmmateriaal. Er hoort een online
module bij met oefeningen en tips voor docenten voor het omgaan met praktijksituaties.
Het handboek en de online module zijn te
vinden op
www.annefrank.org/docenten
7
Het is december. Benjamin is naar Nederland gekomen om het kistje en de brief en de ring op te halen.
Hij wil graag met zijn eigen ogen de plek zien waar Alex en Aylin het kistje gevonden hebben. Zij hebben
aan de opzichter gevraagd of zij Benjamin de oude school mogen laten zien…
8
Handleiding digitale les basisonderwijs stripboek Nieuwe vrienden
Colofon
Deze handleiding hoort bij de digitale les bij het stripboek Nieuwe
vrienden voor het basisonderwijs en is ontwikkeld door de Anne
Frank Stichting (AFS) en Jongerenuitgeverij Young Crowds (YC).
Redactie digitale les: Nora Hammidi, Piet van Ledden, Menno
Metselaar en Pauline van der Velde (AFS), Jeannette Jonker en
Alette Reneman (YC)
Animaties: Daan Faudet
Technische realisatie: Annemarie Dekker (YC) en Lennard Meijer
Redactie handleiding: Menno Metselaar en Piet van Ledden (AFS)
Tekstcorrectie: Mans Kuipers
Vormgeving: Eric van den Berg
Reageren? Stuur een e-mail naar: [email protected]
Internet: www.annefrank.org/nieuwevrienden
© Foto’s leerlingen: Just Justa
© Tekeningen: Eric Heuvel/Comic House, 2014
© Anne Frank Stichting, 2014
De Anne Frank Stichting is een onafhankelijke organisatie
die de plek beheert waar Anne Frank tijdens de Tweede
Wereldoorlog was ondergedoken en waar zij haar dagboek
schreef. De Stichting brengt haar levensverhaal wereldwijd
onder de aandacht ter bezinning op de gevaren van
antisemitisme, racisme en discriminatie en het belang van
vrijheid, gelijke rechten en democratie.
De ontwikkeling van Nieuwe vrienden en de educatieve
materialen door de Anne Frank Stichting is mede mogelijk
gemaakt dankzij bijdragen van Ymere, Coöperatiefonds
Rabobank Amsterdam, Nationaal Comité 4 en 5 mei en SNS
Reaal Fonds.
9

Download Report