VS-Senaat pakt CIA aan

VS-Senaat pakt CIA aan
langverwacht Senaatsrapport rond foltering door de CIA
AYFER ERKUL 09-12-14, De Morgen
1 ©AP
Een langverwacht Senaatsrapport rond foltering door de CIA komt mogelijk vandaag uit. Ex-president
George Bush en de toenmalige CIA-leiding zitten al dagen in het defensief. In het rapport zou zware kritiek
geleverd worden op ondervragingstechnieken die na de aanslagen van 9/11 werden toegepast op
terreurverdachten.
In het rapport zouden nieuwe details publiek gemaakt worden over technieken als opsluiting in smalle
ruimtes, vernedering en waterboarding
Het Senaatsrapport in kwestie is een document van 480 pagina's, dat op zijn beurt een samenvatting is van
een studie van 6.000 pagina's die nog geheim blijft. De studie zou volgens ingewijden scherpe kritiek geven
op de ondervragingen door CIA-medewerkers van terreurverdachten in de eerste jaren na de aanslagen van
11 september 2001. De Senaatscommissie die het rapport opstelde, zou zich vragen stellen over de
effectiviteit van foltering, en meer details geven rond het programma.
In het rapport zou onder meer worden uitgeweid over de folteringen op Al Qaida-gevangenen in geheime
gevangenissen in Europa en Azië, vlak na 9/11. Volgens een aantal Amerikaanse ambtenaren zouden er
nieuwe details publiek worden gemaakt over CIA-technieken als slaaponthouding, opsluiting in smalle
ruimtes, vernedering en waterboarding. In ieder geval is duidelijk dat Khalid Sheikh Mohammed, het brein
achter 9/11 dat momenteel in Guantanamo zit, erin zal figureren. De zaak-Mohammed is een voorbeeld van
hoe foltering geen effect had: de man werd 183 keer onderworpen aan waterboarding maar gaf nooit
informatie vrij.
Over dat Senaatsrapport, of althans de samenvatting ervan, gonzen al maandenlang geruchten dat de
publicatie op til zou zijn. President Obama gaf in augustus, toen voor het eerst werd gesproken over een
mogelijke publicatie van het rapport, toe dat de CIA niet altijd even koosjer was bij ondervragingen. "We
hebben een aantal mensen gefolterd", zei Obama toen. "We hebben dingen gedaan die tegen onze waarden
ingingen." De president zei dat de feiten niet moesten beoordeeld worden vanuit de hedendaagse, veiligere,
maatschappij.
Met deze nakende publicatie zijn ook de verdedigers van de praktijken van destijds in gang geschoten.
Onder hen de voormalige CIA-directeurs George Tenet en Michael Hayden, die zeggen te vrezen dat de
inhoud zal worden misbruikt om aanslagen te plegen op Amerikaanse doelwitten.
"Ik ben echt bezorgd", zei Hayden aan CBS News. Hij verklaarde ook dat het rapport de samenwerking
tussen de VS en andere landen kan ondermijnen op gebied van inlichtingen en antiterrorisme. "Er zijn
landen die met ons hebben samengewerkt in de oorlog tegen het terrorisme, ondanks een politiek risico, en
zij rekenden op de discretie van de Amerikanen."
Niet alleen (voormalige) CIA-medewerkers maken zich zorgen over de publicatie van het rapport. Ook
politici waarschuwden er al voor en verzetten zich tegen het openbaar maken ervan. Het Republikeinse
Congreslid Mike Rogers zei aan CNN dat er zowel binnen als buiten de VS slachtoffers zullen vallen als alle
informatie naar buiten komt. "Onze internationale partners zeggen ons ook dat dit geweld en doden zal
veroorzaken..."
"Dit zijn patriotten"
De toenmalige Amerikaanse president, George W. Bush liet afgelopen weekend eveneens van zich horen en
maakte meteen komaf met de suggestie in het rapport dat hijzelf en het Witte Huis destijds werden misleid
door de CIA rond de reikwijdte en de resultaten van de brutale ondervragingstechnieken. Bush en zijn
adviseurs laten blijken dat ze de CIA niet zullen afvallen. "We hebben het geluk dat er mannen en vrouwen
zijn die hard werken bij de CIA en ons dienen", zei Bush aan CNN. "Dit zijn patriotten en wat het rapport
ook zegt, als het hun bijdragen aan ons land naar beneden haalt, is het ver bezijden de waarheid."
Martelrapport scherp voor CIA
VS-inlichtingendienst nog brutaler dan gedacht
10-12-14, De Morgen
In de VS is het parlementair onderzoek over het martelen van terreurverdachten afgerond. Voornaamste
conclusies: de CIA handelde nog brutaler dan gedacht en bovendien op eigen houtje, zonder goedkeuring
van de politiek.
"Het is tijd om de pijnlijke waarheid onder ogen te zien en te durven zeggen 'never again'." Senator Dianne
Feinstein nam geen blad voor de mond toen ze de 'brutale' folterpraktijken van de CIA veroordeelde onder
het bewind van VS-president George W. Bush (2000-2008). Volgens het 6.000 pagina's tellende rapport van
haar commissie waren de folteringen van Al Qaida-verdachten in de nasleep van 9/11 zelfs contraproductief
en leidden ze niet tot inlichtingen die terreurcomplotten blootlegden. "Geen enkele van de contraterreur'successen' die toegedicht werden aan de 'enhanced interrogation techniques' (het toenmalige eufemisme
voor foltering, MR) leidde tot unieke of anders onbeschikbare inlichtingen." Met andere woorden: de
marteling van 39 van de 119 gevangenen die volgens het rapport werden vastgehouden in geheime
gevangenissen wereldwijd waren een maat voor niets. Uit het rapport blijkt dat minstens 26 van deze 119
'vijandelijke strijders' foutief voor terreurverdachten waren aanzien. Velen werden ook maanden langer
vastgehouden dan noodzakelijk. Allen werden ook al van bij het begin van hun gevangenschap slachtoffer
van fysieke agressie, zoals slaapdeprivatie voor periodes tot 180 uren - rechtstaand of in pijnlijke posities.
De omstreden 'waterboarding'-foltertechniek, waarbij een verdrinking wordt gesimuleerd, krijgt in het
rapport de scherpste kritiek omdat die bij de gevangenen leidde tot fysieke reacties zoals stuiptrekkingen en
braken. Opmerkelijk is wel dat de Senaatscommissie uiterst scherp is voor de inlichtingendienst maar de
verantwoordelijke politici deels uit de wind zet. Zowel het Congres als het Witte Huis werden door de CIA
voorgelogen, claimen de onderzoekers. Om toelating te krijgen voor de ondervragingstechnieken
verschaften ze de politici "onvolledige informatie". Gedurende vier jaar zou president Bush, nochtans
politiek verantwoordelijk voor zijn inlichtingendienst, nooit een volledige briefing hebben gekregen over
wat er zich afspeelde in de kerkers van Afghanistan en oostelijk Europa. Toen hij in 2006 voor de eerste
keer van de praktijken op de hoogte werd gebracht waren al meer dan 36 gevangenen gemarteld. Bush zou
zijn "ongemak uitgedrukt hebben" toen hij hoorde over een gevangene die geketend was aan het plafond,
gekleed in een luier en gedwongen werd om zich daarin te ontlasten. Maar de Republikein stopte de
praktijken niet. Het zou duren tot de eerste dag van het presidentschap van Obama in 2009 dat het
programma werd stopgezet. Toen hadden ook de media er al over bericht. Obama noemde de methodes
strijdig met de Amerikaanse waarden. "Deze technieken veroorzaakten schade aan Amerika's status in de
wereld en maken het moeilijker om onze belangen te verdedigen bij bondgenoten", zei hij. VS-ambassades,
vooral in het Midden-Oosten, worden zelfs extra bewaakt uit vrees voor gewelddadige betogingen na
bekendmaking van het rapport. De Republikeinen blijven claimen dat dankzij de ondervragingen belangrijke
terreurverdachten konden worden opgepakt en Osama bin Laden gedood. Maar volgens
mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch toont het rapport aan "dat de beweringen dat de brutale
maatregelen nodig waren fictie zijn". Volgens hen moet het rapport nu leiden tot strafrechtelijke
vervolgingen van verantwoordelijken. "Zo niet blijft foltering een 'beleidsoptie' voor toekomstige
presidenten." ► 4-5

Download Report