18 W eten sch ap Onder wijskunde Baby’s al leren lezen, met dvd’s en prentenboekjes. In Amerika is het een rage. In Nederland is het internethandel. Maar het lukt niet, blijkt uit onderzoek. Je baby kan lezen,belooftde dvd.G eloofhetm aar niet Door onze redacteur Ellen de B ruin AMSTERDAM. Op commerciële tele- visiezenders is er ook in Nederland reclame voor gemaakt: de dvd-sets van Your Baby Can Read. Met behulp van die dvd’s, prentenboekjes, kaarten met plaatjes en woorden – te koop via internet, in allerlei talen – zouden baby’s en heel jonge peuters al kunnen leren lezen. Hetgeen ouders die het allerbeste voor hun kind willen voor een dilemma stelt: moet je hier aan beginnen? Je baby leren lezen, kan dat écht? Nee, schrijft een team Amerikaanse onderwijskundigen en psychologen in Jou r n a l of E d u c a t ion a l P s yc h olog y (24 februari online). Ze deden onderzoek onder 117 gezonde, voornamelijk blanke Amerikaanse kindjes, bij aanvang van de studie 10 tot 18 maanden oud, van overwegend hoogopgeleide ouders. De helft kreeg het Your Baby Can Read-pakket mee, de andere helft vormde de controlegroep. Zeven maanden later was er geen enkele aanwijzing dat de kindjes die met het pakket hadden gewerkt beter konden lezen. Ze kenden wel wat meer woorden uit het pakket dan kindjes in de controlegroep, maar hun algemene woordenschat was niet groter. Ouders moeten afwegen, schrijven de onderzoekers diplomatiek, of dit soort lespakketten niet ten koste gaat van gewoon praten, boeken lezen en spelen met je kind. Daarvan is namelijk wél aangetoond dat het heel goed is voor de ontwikkeling van kinderen, inclusief het leren lezen. Educatieve dvd’s zijn razend populair: van de top-100 best verkochte baby-dvd’s in de Amerikaanse Amazon-webwinkel claimde ongeveer driekwart dat ze goed zijn voor de ontwikkeling (zoals leren praten of logisch leren denken). In de Verenigde Staten bezit de gemiddelde baby van zes maanden zeker vier dvd’s. De ouders en onderzoekers hadden wel hun best gedaan om het Your Baby Can Read-pakket wel succesvol te laten zijn. De onderzoekers kwamen thuis langs, belden de ouders zeven maanden lang elke twee weken op om te checken of ze het lespakket nog wel gebruikten (dat moest ruim een uur per dag), en nodigden de ouders met hun kinderen vier keer in het laboratorium uit voor eyet r a c k i n g-onderzoek. Daarbij werd bijvoorbeeld gekeken of de baby’s hun ogen van links(boven) naar D vd-ontw ikkelaar Titzer baseert zich op onderzoek, zonder conrolegroep rechts(onder) bewogen als ze tekst zagen. Er werden in totaal veertien maten voor ‘kunnen lezen’ gebruikt, want, zoals de onderzoekers schrijven: „wat is lezen?” Kinderen van tweeënhalf kunnen bijvoorbeeld al wel veel logo’s met woorden erin herkennen, maar ze kunnen de woorden toch niet lezen zodra die uit de logo’s zijn gelicht. Met de Your Baby Can Read-pakketten bleken de baby’s niet beter te worden dan de controlegroep in het koppelen van een klank aan een letter, het kennen van de naam van een letter, en in het herkennen van nepletters als #, de eigen naam of hele woordbeelden. En als ze de woorden ‘kaas’ en ‘oor’ te zien kregen, keken ze zelfs niet vaker naar ‘oor’ als ze de instructie „kijk naar oor” kregen. Ze kenden uiteindelijk meer woorden uit het pakket, maar niet meer woorden in totaal. Volgens de onderzoekers claimt de psycholoog die Your Baby Can Read ontwikkelde, Robert Titzer, dat het pakket al na drie tot zeven maanden dagelijks gebruik gunstige effecten heeft. Maar het enige onderzoek van Titzer over kinderen en lezen dat te vinden is, is een artikel van één pagina in het weinig prominente tijdschrift I n fa n t B eh a v ior a n d D ev elopm en t (1999). Titzer bestudeerde 32 kinderen van 2 en 3 jaar, schrijft hij, die boven kansniveau de woorden c r a w lin g, eyes , ea r s , s m ilin g, c la p en gor illa herkenden nadat ze die, met plaatjes, op een (toen nog) videoband hadden gezien. Er was geen controlegroep. Verder beschrijft Titzer een videokijkende baby van drie maanden, die een jaar later 500 woorden herkende. Maar ook hier is onduidelijk of dit meisje niet nóg beter had leren lezen als ze met prentenboekjes bij haar ouders op schoot had gezeten. Een van de websites die de Nederlandse versie van Your Baby Can Read verkoopt, meldt dat onderzoek van Titzer gepubliceerd is „in wetenschappelijke tijdschriften, waaronder het prestigieuze P s yc h ologic a l R ev ie w ”. Inderdaad heeft Titzer dat tijdschrift in 1999 een keer gehaald, samen met drie collega’s, maar dat was met een artikel waarin het woord ‘lezen’ helemaal niet voorkomt. Het ging over de vraag waar heel jonge kinderen zoeken naar verstopte voorwerpen. De Infant Learning Company, het bedrijf achter de Your Baby Can Readpakketten, reageerde niet op een verzoek om commentaar op dit nieuwe onderzoek. En ook niet op de vraag eventueel ander onderzoek naar de effectiviteit van de dvd’s op te sturen.