Stroomkaart en Methodiek

STROOMKAART EN METHODIEK
VOOR LESGEVERS
STROOMKAART CURSUS VERZORGENDEN
Dag 1
Dag 3
Introductie in de cursus
1 uur
1 uur
POP
Communicatie
2,5 uur
2,5 uur
Complex gedrag
Pauze
3/4 uur
3/4 uur
Pauze
Verhaal ervaringsdeskundige
+
Complex gedrag
3,5 uur
3,5 uur
+
Oefenen met Simulant
Meetinstrumenten
Dag 2
Dag 4
POP
3,5 uur
3,5 uur
Complex gedrag
Pauze
3/4 uur
3/4 uur
Pauze
3,5 uur
3,5 uur
Oefenen met simulant
Communicatie (reflectie op simulantoefeningen)
+
Meetinstrumenten
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
METHODIEK CURSUS VERZORGENDEN – DAG 1
Introductie in de cursus
Uitleg over artikel 107 en de vermaatschappelijking van de zorg. Waarom er steeds
meer mensen in de thuiszorg terecht komen met psychiatrische aandoeningen.
Verzorgenden kunnen nu hun ervaringen onderling uitwisselen: zijn ze reeds in hun
40 min.
werk met (vermoedelijke) psychiatrische zorgvragers in aanmerking gekomen?
Daarna vraag je door: hoe zijn ze hiermee omgegaan, wat hebben ze daaruit geleerd,
wat willen ze delen met de groep, etc. …
We maken een onderscheid in wat eigen is aan de verzorgenden (eigenschap) en
waar we hier (tijdens deze cursus) aan willen werken (vaardigheden).
Docent illustreert dit met een voorbeeld het onderscheid tussen
10 min.
Eigenschappen  POP (Persoonlijk Ontwikkelingsplan)
Vaardigheden  Cursus communicatie en complex gedrag
Inleiding
Daarna volgt een uitleg over de “Basisvoorwaarden communicatie”.
Erg belangrijk is om je doel van het gesprek uit te spreken om daarna de
verwachtingen te kunnen afstemmen. We gebruiken hiervoor ruilmiddelen (bv.
aandacht, tijd, etc. …).
Onderstaande voorbeelden geven weer wat er gebeurt als je dit niet goed afstemt:
20 min.
http://www.youtube.com/watch?v=vJcUZeDAi60&feature=related
(In de gloria - partnerruil)
http://www.youtube.com/watch?v=M6Dhh66_eQw&feature=related
(In de gloria – burenruzie)
Het voorbeeld kan steeds vervangen worden door een ander voorbeeld.
Zelfreflectie toetsen:
Wat denken verzorgenden dat er soms fout loopt in hun werksituaties m.b.t. de
kenmerken. Corrigeer daarna klassikaal en bespreek de moeilijkheid van deze drie
30 min.
kenmerken.
Basishouding communicatie
Docent schets de basishouding volgens Carl Rogers met de nodige voorbeelden.
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
20 min.
Enkele belangrijke termen
Teken het schema aan bord (zender – ontvanger). Leg aan de hand van het schema
het verschil uit tussen inhoudelijk niveau en betrekkingsniveau.
Lees opdracht. Cursisten vullen de oefening individueel in, daarna klassikaal
corrigeren.
-
Bekijk samen met de cursisten hun eigen voorbeelden die ze kunnen
bedenken.
-
Wat zijn volgens de cursisten de mogelijk boodschappen?
-
Bespreek de binnenkant en buitenkant aan de hand van de voorbeelden
-
Bespreek de andere belangrijke termen op dezelfde manier
20 min.
Overdracht  tegenoverdracht
Observatie versus (slechte) interpretatie  In de gloria - ontslag
http://www.youtube.com/watch?v=ApXTRhzSRAg&feature=related
Lees opdracht. Laat de cursisten per 4 de situaties analyseren. Er wordt best in
20 min.
groepjes gewerkt omdat dan vaak al daar discussies ontstaan over wat objectief en
subjectief is (interpretatie). Corrigeer achteraf klassikaal.
Observeren
Laat filmpje zien: (Teaser – zoek de veranderingen)
http://www.youtube.com/watch?v=LkbrcFY6w6s
Observatie versus (slechte) interpretatie  In de gloria - ontslag
http://www.youtube.com/watch?v=ApXTRhzSRAg&feature=related
Hoe observeer je iets?
Schrijf enkele voorbeelden aan bord. Gebruik de voorbeelden als leidraad om te
20 min.
komen tot welke zintuigen gebruikt worden. Vul eventueel aan met de zintuigen die
niet genoemd zijn.
-
Bevraag wanneer we iets waarnemen (prikkel moet voldoende sterk zijn,
verschillen van andere prikkels).
-
Geef enkele voorbeelden wanneer de waarnemingen worden beïnvloed. Laat de
cursisten zelf voorbeelden zoeken.
Observeren en interpreteren
Maak een onderscheid tussen objectief en subjectief observeren. Geef een aantal
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
20 min.
voorbeelden en laat cursisten benoemen wat objectief is en wat subjectief is.
Lees opdracht. Laat de cursisten per 4 de situaties analyseren. Er wordt best in
groepjes gewerkt omdat dan vaak al daar discussies ontstaan over wat objectief en
subjectief is (interpretatie). Corrigeer achteraf klassikaal.
Luisteren
Voorbeeld: Klasse - Non verbaal gedrag
20 min.
http://www.youtube.com/watch?v=0wa1qZad2aM&feature=related
PAUZE
Ervaringsdeskundige die zelfstandig heeft gewoond met hulp, vertelt zijn verhaal.
 Met het oogpunt om weer zelfstandig te gaan wonen met hulp.
30 min.
 Van niet-ziek naar ziek en van ziek naar herstel.
Oefenen met simulant communicatie.
- stellen van open/gesloten vragen
- doorvragen/explorerende vragen
3 uur
- samenvatten
- parafraseren/reflecteren
METHODIEK CURSUS VERZORGENDEN  DAG 2
Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) uitleg
30 min.
POP individueel invullen
3 uur
PAUZE
Assertiviteit
15 min.
Teken het schema aan bord (de driehoek). Leg aan de hand van het schema het
verschil uit tussen (sub)assertief en agressief gedrag.
Laat cursisten een situatie uitschrijven waarin ze subassertief reageerden. Je kan dit
dan klassikaal bespreken en samen oefenen om tot een assertieve houding te komen
in jouw besproken situatie.  test in bijlage cursus
http://www.youtube.com/watch?v=RWAeKwdy4ZM&feature=related
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
30 min.
(In de gloria - Van Dessel: agressieve houding die omslaat naar subassertief).
Communicatiestijlen
Leg uit dat er verschillende communicatiestijlen bestaan en dat deze dagelijks kunnen
15 min.
variëren a.d.h.v. je eigen stemming maar ook op een dag zelf afhankelijk van de
situatie. Leg de nadruk dat je wel steeds een dominante stijl hebt die steeds
terugkomt.
Laat cursisten zelf de test doen en hun eigen stijl ontdekken.
30 min.
 Communicatietesten in bijlage cursus
Kijk klassikaal of de test overeenkomt met de uitslag de ze hadden.
Reflectie
60 min.
Laat cursisten nadenken over hetgeen we nu hebben gezien i.v.m. de
simulatieoefeningen. Dus wat hebben we geleerd?
Meetinstrument = observatielijst
60 min.
Docent legt a.d.h.v. powerpoint uit wat de bedoeling is van de meetinstrumenten en
het geïntegreerde geheel met de andere werkinstrumenten.
Overloop de observatielijst item per item en tracht met een voorbeeld deze al eens in
te vullen.  http://www.verlorenjaren.nl (minuten 30-40 en 50-60)
METHODIEK CURSUS VERZORGENDEN  DAG 3
Terugkom moment i.v.m. POP
60 min.
Het belang van copingmechanisme.
30 min.
Verschil uitleggen van de 2 grote stijlen die je kan hanteren als iets niet goed gaat in
de zorgverlening en het effect dat dit kan hebben (gedragsindicatoren).
Copingmechanisme.
Benoem de verschillende copingstijlen en geef een voorbeeld
Probleemoplossend?  de roltrap
http://www.youtube.com/watch?v=_IMKgzpSvvM&feature=results_video&playnext=
1&list=PLC581152175D3B551
Probleemoplossend?  Zeg het met woorden
http://www.youtube.com/watch?v=Xq-znNu5ykg&feature=relmfu
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
Maak de opdracht individueel in bijlage: Wat is jouw copingstijl?
30 min.
Laat cursisten hierover reflecteren. Welke coping gebruiken ze wanneer (steeds
30 min.
dezelfde, afhankelijk van de situatie/persoon, etc. …)? Kunnen ze dit betrekken naar
hun zorgvrager?
Inleiding
45 min.
Laat cursisten vertellen over hun ervaringen met grensoverschrijdend gedrag en wat
dit dan ook inhoudt voor hen. Leg de link met normen en waarden (dus individueel
bepalend) maar de ondergrens is vaak gemeenschappelijk (we lopen niet naakt rond
op straat). Leg uit waarom mensen al dan niet worden opgenomen.
Teken op bord het schema van gedragsontwikkeling. Leg aan de hand van het
15 min.
schema uit hoe dit systeem werkt. Rode draad  invloed op situatie en niet op het
individu, mogelijks via situatie uiteindelijk wel op het gedrag van het individu
Gedragsbeïnvloeding: Basta – code ontfutselen
http://www.youtube.com/watch?v=6uknozuNBG0&feature=related
Laat cursisten hierover reflecteren. Is dit herkenbaar, zijn ze zich bewust van de drie
aspecten van het model. Hun eigen persoonlijkheid (impulsief of niet), de invloed van
de omgeving (andere) en hun gedrag (door bijvoorbeeld kennis).
PAUZE
Laat cursisten het voorbeeld geven vanuit de praktijk en laat zien hoe je dit
60 min.
gedragsmodel kunt toepassen in de praktijk of zelf een voorbeeld uitwerken rondom
gedragsbeschrijving en hoe dit te plaatsen.
Schrijf als docent deze casussen op en hou desbetreffende
observatielijsten bij. Dit m.b.t. cursus verantwoordelijken.
Kom nog terug op het aspect van meetinstrumenten, moet er nog iets verduidelijkt
30 min.
worden. Kunnen ze er mee aan de slag?
Klinische stoornissen: cognitieve stoornissen
30 min.
Leg het genuanceerde verschil uit tussen de 3 D’s (Delier, depressie en dementie).
Reik voorbeelden aan.
Laat cursisten zelf met voorbeelden komen en spring in op de vraag.
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
30 min.
Bekijk filmpje schizofrenie:
30 min.
(http://www.vdip.be/?action=onderdeel&onderdeel=402&titel=Mediatheek
Zet daarna radio op, stil maar hoorbaar volume en geef verder les (metafoor)
Geef uileg rondom schizofrenie (hoe krijgt iemand dit, wat zijn gevolgen op lange
termijnen, negatieve en positieve symptomen).
Indien iemand opmerking maakt over geluid radio refereer naar hallucinaties en
wanen (niet kunnen afzetten radio = metafoor).
Vraag achter voorbeelden van cursisten.
METHODIEK CURSUS VERZORGENDEN  DAG 4
Stemmingsstoornissen: depressie en manie
45 min.
- Overloop weetjes
- Laat filmpje zien http://www.youtube.com/watch?v=MyFNFPqL49w (tot 8,15)
- Plaats rouw in dit kader en benoem dat dit een normaal proces is, los van
depressie.
- Functionele uitleg
- Vraag achter voorbeelden van cursisten.
Angststoornissen 
30 min.
http://www.youtube.com/watch?v=MyFNFPqL49w (vanaf minuut 8,15)
http://www.youtube.com/watch?v=oSrTjmRYMjA&feature=related (MD 1)
http://www.youtube.com/watch?v=_XDMxovbsD0&feature=related (MD 2)
- Functionele uitleg
- Vraag achter voorbeelden van cursisten.
Alcoholmisbruik  Korsakov
45 min.
https://www.youtube.com/watch?v=Rp_4aNxZWGI
- Functionele uitleg
- Vraag achter voorbeelden van cursisten.
Kader het geheel binnen de verslavingszorg
- Leg uit alcoholproblematiek, methodiek van Proschka.
Persoonlijkheidsstoornissen: Psychose staat centraal
Persoonlijkheidsstoornissen: “Ik” staat centraal
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
30 min.
Borderline
Bekijk filmpje (http://www.youtube.com/watch?v=YGMbb7Xz2JQ&feature=relmfu
EN/OF http://www.youtube.com/watch?v=IM1vUsSd1UM ) en leg verschil uit tussen
de drie grote groepen van persoonlijkheidstoornissen.
Sta specifiek stil bij borderline persoonlijkheidsstoornis maar kader het in het geheel.
Vraag naar voorbeelden cursisten.
Persoonlijkheidsstoornissen: Angst staat centraal
http://www.youtube.com/watch?v=3AlbPx474uM (dwangstoornis)
Afsluiten cursus: open staan bijkomende vragen
30 min.
- Zijn er nog onduidelijkheden
- Zijn er nog verdiepingen die men wenst
Evaluatie cursus
30 min.
PAUZE
Oefenen met simulant communicatie (al dan niet met verhaal ervaringsdeskundige)
- Oefeningen op moeilijke gesprekken.
- Vermijd advies.
- Hoe ga ik om met weerstand
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
3,5 uur
STROOMKAART EN METHODIEK
VOOR LESGEVERS
STROOMKAART CURSUS VERANTWOORDELIJKEN
Dag 1
Dag 3
Introductie in de cursus
+
3,5 uur
3,5 uur
Coach the coach
Pauze
3/4 uur
Oefenen met simulant
3,5 uur
Dag 2
Complex gedrag
3,5 uur
Pauze
3/4 uur
Oefenen met simulant
3,5 uur
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
Meetinstrumenten
METHODIEK CURSUS VERANTWOORDELIJKEN – DAG 1
Introductie in de cursus
20 min.
Uitleg over artikel 107 en de vermaatschappelijking van de zorg. Waarom er steeds
meer mensen in de thuiszorg terecht komen met psychiatrische aandoeningen.
Verantwoordelijken kunnen nu hun ervaringen onderling uitwisselen: zijn ze reeds in
hun werk met (vermoedelijke) psychiatrische zorgvragers in aanmerking gekomen?
Daarna vraag je door: hoe zijn ze hiermee omgegaan, wat hebben ze daaruit geleerd,
wat willen ze delen met de groep, etc. …
Werkinstrument
20 min.
Docent legt a.d.h.v. powerpoint uit wat de bedoeling is van de werkinstrumenten
(geïntegreerd geheel).
Komen we de laatste dag uitgebreid op terug om oefeningen te maken.
Inleiding
20 min.
Daarna volgt een uitleg over de “Basisvoorwaarden communicatie”.
Erg belangrijk is om je doel van het gesprek uit te spreken om daarna de
verwachtingen te kunnen afstemmen. We gebruiken hiervoor ruilmiddelen (bv.
aandacht, tijd, etc. …).
Onderstaande voorbeelden geven weer wat er gebeurd als je dit niet goed afstemt:
http://www.youtube.com/watch?v=vJcUZeDAi60&feature=related
(In de gloria - partnerruil)
http://www.youtube.com/watch?v=M6Dhh66_eQw&feature=related
(In de gloria – burenruzie)
Het voorbeeld kan steeds vervangen worden door een ander voorbeeld.
Zelfreflectie toetsen:
30 min.
Wat denken zij dat er soms fout loopt in hun werksituaties m.b.t. de kenmerken.
Corrigeer daarna klassikaal en bespreek de moeilijkheid van deze drie kenmerken.
Communicatiestijlen
Leg uit dat er verschillende communicatiestijlen bestaan en dat deze dagelijks kunnen
variëren a.d.h.v. je eigen stemming maar ook op een dag zelf afhankelijk van de
situatie. Leg de nadruk dat je wel steeds een dominante stijl hebt die steeds
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
20 min.
terugkomt.
Laat cursisten zelf de test doen en hun eigen stijl ontdekken.
20 min.
 Communicatietesten in bijlage cursus
Kijk klassikaal of de test overeenkomt met de uitslag de ze hadden.
Inleiding
20 min.
Laat cursisten vertellen over hun ervaringen met grensoverschrijdend gedrag en wat
dit dan ook inhoudt voor hen. Leg de link met normen en waarden (dus individueel
bepalend) maar de ondergrens is vaak gemeenschappelijk (we lopen niet naakt rond
op straat). Leg uit waarom mensen al dan niet worden opgenomen.
Teken het schema aan bord van gedragsontwikkeling. Leg aan de hand van het
20 min.
schema uit hoe dit systeem werkt. Rode draad  invloed op situatie en niet op het
individu, mogelijks via situatie uiteindelijk wel op het gedrag van het individu
Gedragsbeïnvloeding: Basta – code ontfutselen
http://www.youtube.com/watch?v=6uknozuNBG0&feature=related
Laat cursisten hierover reflecteren. Is dit herkenbaar, zijn ze zich bewust van de drie
aspecten van het model. Hun eigen persoonlijkheid (impulsief of niet), de invloed van
de omgeving (andere) en hun gedrag (door bijvoorbeeld kennis).
Laat cursisten het voorbeeld geven vanuit de praktijk en laat zien hoe je dit
20 min.
gedragsmodel kunt toepassen in de praktijk of zelf een voorbeeld uitwerken rondom
gedragsbeschrijving en hoe dit te plaatsen.
Wat is hun uiteindelijk doel met de verzorgenden? Hoe werkt coaching:
http://www.youtube.com/watch?v=UY75MQte4RU&feature=related
20 min.
PAUZE
Oefenen met simulant communicatie.
- Stellen van open/gesloten vragen
- Doorvragen/explorerende vragen
- Samenvatten
- Parafraseren/reflecteren
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
3,5 uur
METHODIEK CURSUS VERANTWOORDELIJKEN – DAG 2
Het belang van copingmechanisme.
20 min.
Verschil uitleggen van de 2 grote stijlen die je kan hanteren als iets niet goed gaat in
de zorgverlening en het effect dat dit kan hebben (gedragsindicatoren).
Copingmechanisme.
Benoem de verschillende copingstijlen en geef een voorbeeld.
Probleemoplossend?  de roltrap
http://www.youtube.com/watch?v=_IMKgzpSvvM&feature=results_video&playnext=
1&list=PLC581152175D3B551
Probleemoplossend?  Zeg het met woorden
http://www.youtube.com/watch?v=Xq-znNu5ykg&feature=relmfu
Maak de opdracht individueel in bijlage: Wat is jouw copingstijl?
20 min.
Laat cursisten hierover reflecteren. Welke coping gebruiken ze wanneer (steeds
20 min.
dezelfde, afhankelijk van de situatie/persoon, etc. …)? Kunnen ze dit betrekken naar
hun zorgvrager?
Klinische stoornissen: cognitieve stoornissen
20 min.
Leg het genuanceerde verschil uit tussen de 3 D’s (Delier, depressie en dementie).
Reik voorbeelden aan
Alcoholmisbruik  Korsakov
https://www.youtube.com/watch?v=Rp_4aNxZWGI
- Functionele uitleg
- Vraag achter voorbeelden van cursisten.
Kader het geheel binnen de verslavingszorg
- Leg uit alcoholproblematiek, methodiek van Proschka.
Bekijk filmpje schizofrenie:
(http://www.vdip.be/?action=onderdeel&onderdeel=402&titel=Mediatheek
Zet daarna radio op, stil maar hoorbaar volume en geef verder les (metafoor)
Geef uitleg rondom schizofrenie (hoe krijgt iemand dit, wat zijn gevolgen op lange
termijnen, negatieve en positieve symptomen)
Indien iemand opmerking maakt over geluid radio refereer naar hallucinaties en
wanen (niet kunnen afzetten radio = metafoor)
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
20 min.
Vraag naar voorbeelden van cursisten.
Stemmingsstoornissen: depressie en manie
20 min.
- Overloop weetjes
- Laat filmpje zien http://www.youtube.com/watch?v=MyFNFPqL49w (tot 8,15)
- Plaats rouw in dit kader en benoem dat dit een normaal proces is, los van
depressie.
- Functionele uitleg
- Vraag achter voorbeelden van cursisten.
20 min.
Angststoornissen  Midas Dekkers 1 + 2
http://www.youtube.com/watch?v=oSrTjmRYMjA&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=_XDMxovbsD0&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=MyFNFPqL49w (vanaf minuut 8,15)
- Functionele uitleg
- Vraag achter voorbeelden van cursisten.
20 min.
Alcoholmisbruik  Korsakov
https://www.youtube.com/watch?v=Rp_4aNxZWGI
Persoonlijkheidsstoornissen: Psychose staat centraal
20 min.
Persoonlijkheidsstoornissen: “Ik” staat centraal
Borderline
Bekijk filmpje (http://www.youtube.com/watch?v=YGMbb7Xz2JQ&feature=relmfu)en
leg verschil uit tussen de drie grote groepen van persoonlijkheidstoornissen. Sta
specifiek stil bij borderline persoonlijkheidsstoornis maar kader het in het geheel.
Vraag achter voorbeelden cursisten
Persoonlijkheidsstoornissen: Angst staat centraal
http://www.youtube.com/watch?v=3AlbPx474uM (dwangstoornis)
PAUZE
Oefenen met simulant communicatie
- Oefeningen op moeilijke gesprekken.
- Vermijd advies.
- Hoe ga ik om met weerstand
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
3,5 uur
METHODIEK CURSUS VERANTWOORDELIJKEN – DAG 3
Werkinstrumenten
30 min.
Leg opnieuw het concept achter de werkinstrumenten uit.
Observatielijst – eerst zelf invullen en vergelijken van onderlinge observaties
30 min.
http://www.verlorenjaren.nl (minuten 30-40 en 50-60)
http://www.youtube.com/watch?v=3AlbPx474uM (dwangstoornis)
Daarna a.d.h.v. de Observatielijst, de Signaalkaart invullen.
Kijken hoe dit loopt, dit kan in groep maar hoeft niet (maximaal per 4).
Laat cursisten hierover reflecteren. Is dit bruikbaar?
A.d.h.v. bestaande Observatielijsten gaan we nu de Signaalkaart invullen.
Denk ook aan de gesprekken met de simulant (m.b.t. Afsprakennota = sluitstuk van
de werkinstrumenten)
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
30 min.
2 uur
DUIDING BIJ STROOMKAART EN METHODIEK VOOR DE CURSUSSEN
Visie en uitgangspunten
Bij de vernieuwde methodiek houden we rekening met het gegeven dat de meeste
verzorgenden een lage scholingsgraad hebben en dat de jobinhoud van een verzorgende
heel praktisch gericht is.
De lage scholingsgraad en praktische aard van de job maken dat we kiezen voor een
methodiek waarbij de nadruk niet op het theoretisch vormende aspect ligt. Door middel van
supervisie, coaching en een eenvoudig te hanteren instrument willen we de nadruk leggen
op een ervaringsgerichte methodiek. Een methodiek die vertrekt vanuit de
praktijkervaringen van de verzorgenden. Het ganse pakket, de sessies die doorlopen
worden, kunnen niet aangeboden worden
wanneer een nieuwe medewerker start. Het is een pakket voor verzorgenden die al even in
het werkveld staan. Het is een soort vervolgtraject dat aangeboden wordt. Een methodiek
geënt op hun specifieke manier van werken. Het doel achter de methodiek is de
draagkracht te vergroten door de vaardigheden te versterken van de verzorgenden.
Het doel
1. Verzorgende kunnen beter omgaan met complexe cliëntsituaties
2. De draagkracht van verzorgenden vergroot
3. Verzorgende hebben aangescherpte communicatievaardigheden
4. Verzorgende kunnen beter omgaan met reacties van cliënten die hen persoonlijk raken
5. Verzorgenden zijn zich bewust van het omgaan met afstand/nabijheid bij cliënten met
psychische problemen
6. Verzorgende weten om te gaan met grensoverschrijdend gedrag van cliënten
7. Verzorgenden stellen duidelijk wat van hen verwacht mag worden
8. Verzorgenden zijn beter in het afgrenzen van sociaal onaangepast gedrag
9. Verzorgenden hebben voldoende achtergrond om met complexe cliëntsituaties om te
gaan
10. Verzorgende voelen zich ondersteund op de werkvloer
11. Verzorgenden krijgen duidelijke richtlijnen over welke aanpak ze dienen te hanteren
voor cliënten met een bepaalde psychopathologie
12. Verzorgenden slagen er in om haalbare doelstellingen op te stellen voor cliënten
13. Verzorgenden kunnen bizar of sociaal onaangepast gedrag van cliënten beter
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
plaatsen/herkennen
14. Verzorgenden hebben een klankbord waar ze met vragen terecht kunnen en informatie
oppikken
15. Verzorgenden krijgen voldoende richtlijnen van hun verantwoordelijke over welke
aanpak ze kunnen hanteren voor cliënten met een bepaalde psychopathologie
16. Verantwoordelijken hebben zelf de nodige kennis over het omgaan met cliënten met
psychische problemen
17. De kennis over het omgaan met complexe cliëntsituaties is ter beschikking voor
iedereen
De doelgroep(en)
Het project is specifiek gericht naar werkenden, eerstelijnswerkers en meer bepaald gaat
het om “verzorgenden in de thuiszorgsector”. Een verzorgende is een professionele
hulpverlener die instaat voor de dagelijkse zorgen van een persoon die dit zelf niet (meer)
kan. De verzorgende is een polyvalente basiswerker, een zorgverlener in de thuiszorg die
van alle eerstelijnswerkers het dichtst bij de cliënt staat, en altijd zeer nauw betrokken is bij
het privéleven van de zorgvrager. Uitgangspunt hierbij is de zelfstandigheid en
zelfredzaamheid van de cliënt. Hij/zij biedt professionele hulp en dit op vlak van de
lichamelijke zorg, psychosociale en (ped)agogische ondersteuning en de verzorging van het
huishouden.
Leermiddelen/Thema’s
De stuurgroep besluit dat enkele kenmerken van de populatie van verzorgenden (gender,
anciënniteit, inkomen, etniciteit…) er toe bijdragen dat de ene subgroep beter om kan gaan
met complexe cliëntsituaties dan de andere. De chaos(s)temmer zal dan ook een
gedifferentieerde aanpak hanteren zodat alle subgroepen ondersteund worden. Meer
bepaald wordt de chaos(s)temmer opgezet als een modulair systeem, waarbij niet alle
verzorgenden eenzelfde traject moeten doorlopen. Afhankelijk van de individuele
competenties die kunnen verschillen op basis van gender, anciënniteit, taalvaardigheid …
gaan de verzorgenden een ander traject kunnen doorlopen binnen de chaos(s)temmer. Het
voordeel is dat het minder belastend is voor de organisatie en de individuele verzorgende:
niet elke verzorgende hoeft alle modules te doorlopen. De ondersteuningsmodaliteiten
binnen de chaos(s)temmer zijn immers modulair opgebouwd.
In de te ontwikkelen modules zal rekening worden gehouden met de verschillende
subgroepen. Het genderaspect wordt mee opgenomen in de methodiek en de modules. Ook
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
aan de subdoelgroep van de zwaktaligen zal voldoende aandacht worden besteed.
Waar moeten we aan werken
De studenten peilden naar hoe frequent deze eerstelijnswerkers in aanraking kwamen met
cliënten met psychische problemen. Verder peilden ze naar expertise bij psychische
ziektebeelden en naar de nood aan ondersteuningsvormen. Uit de elektronische vragenlijst die
we naar een selectie van hulpverleners binnen de geestelijke gezondheid van het
arrondissement Turnhout verstuurd hebben, zijn er verschillende inzichten en knelpunten naar
boven gekomen. De belangrijkste besluiten uit dit eindwerk, die mee in rekening genomen zijn
voor het idee van voorliggend projectvoorstel:
1. Als hulpverlener is het heel belangrijk om te beseffen dat het gedrag van een persoon enkel
een antwoord is op een bepaalde situatie. De hulpverlener kan de cliënt enkel begrijpen en
helpen wanneer hij rekening houdt met de context waarin een persoon zicht bevindt.
2. De verzorgende moet voor ogen houden dat een psychische stoornis nooit ontstaat door
slechts een oorzaak. Het gaat steeds om een samenloop van meerdere omstandigheden. Als
hulpverlener moet u weten dat een stoornis naast biologische oorzaken ook nog andere
oorzaken heeft. Hoe het ene aspect het andere beïnvloedt, is ook voor de wetenschap nog
onduidelijk. Het is belangrijk dat de hulpverlener hier rekening mee houdt en zijn
hulpverlening hierop afstemt.
3. Als hulpverlener is het enorm belangrijk om aan zelfzorg te doen. Zelf niet ten onder gaan
aan de problemen van de cliënt. Als cliënten verdrinken in hun problemen, is het belangrijk
dat de hulpverlener zich staande weet te houden. Cliënten vragen soms heel wat van de
hulpverlener. Als hulpverlener is het belangrijk om grenzen te stellen tegenover de cliënt en
uit te spreken wat ze wel en niet kunnen verwachten van jou. Ook bepaalt u zelf op
voorhand wat u van uw eigen leven prijsgeeft en wat niet. Op deze manier creëert de
hulpverlener een houvast voor de cliënt.
4. Een hulpverlener moet inzicht in de sociale kaart hebben. Het is belangrijk om de werking
van de verschillende diensten te kennen zodat de verzorgende de cliënt met een psychische
stoornis juist kan doorverwijzen. Uit de bevraging is gebleken dat dit onderdeel vaak voor
moeilijkheden zorgt binnen de gezondheidszorg. De eerste lijn hulpverleners weten vaak
niet bij wie ze informatie kunnen opvragen of naar welke dienst of organisatie ze cliënten
kunnen doorverwijzen.
5. Hulpverleners kennen de stoornis niet altijd omdat ze over te weinig kennis beschikken over
ziektebeelden.
6. De hulpverleners willen graag praktische omgangsmethoden leren voor personen met een
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.
psychische stoornis.
7. De hulpverleners zijn niet altijd op de hoogte van recente ontwikkelingen rond de
verschillende ziektebeelden waardoor het moeilijk wordt om er adequaat op in te spelen
8. Er is nood aan extra begeleiding van hulpverleners die werken met personen die
gediagnosticeerd zijn met een van de besproken ziektebeelden. Veel hulpverleners vinden
het belangrijk dat er voldoende ondersteuning en feedback gegeven wordt. Enkel op die
manier leren ze omgaan met de doelgroep. Het is aangenamer werken voor de
hulpverleners als deze terecht kunnen bij een deskundige voor feedback en tips. Op die
manier komen ze te weten hoe de hulpverlening bijgestuurd kan worden. Jammer genoeg
zijn er veel te weinig deskundigen in de eigen organisatie. Dit vormt een knelpunt voor het
aanbieden van een goede hulpverlening.
9. Een aantal hulpverleners hebben het gevoel dat ze te weinig inzicht hebben in het
ziektebeeld maar ook in de houding van de zieke ten opzichte van de familie, relaties en het
wereldbeeld.
De Chaos(s)temmer is mogelijk dankzij de steun van het Europees Sociaal Fonds.
ESF investeert in je toekomst.