Brede SCHOOLkrant 8 Voorwoord Samenwerken. Dat is waar de Brede School om draait. Samenwerken in het belang van het kind. Daarom zijn we een aantal jaren geleden gestart met de ontwikkeling van de Brede Scholen. En als je dan deze nieuwsbrief leest, kun je constateren dat we goed op weg zijn. Natuurlijk, het kan altijd beter en we zijn er nog niet. Maar toch betrapte ik mezelf er op dat ik de verhalen met een grote glimlach heb gelezen. In de Krim bijvoorbeeld, werken kinderopvang en basisschool intensief samen om een goede start voor elk kind voor te bereiden. Peuters leren spelenderwijs al van alles op de kinderopvang en de peuterspeelzaal. Door een goede overdracht, kan de leerkracht in de kleuterklas direct goed inspelen op wat het kind goed kan, en wat hij nog moeilijk vindt. Een geweldige plus aan het begin van de schooltijd. In Dedemsvaart werken scholen en culturele commissie samen om een goed en gevarieerd cultuurprogramma voor de kinderen te maken. Kunst bekijken en zelf creatief bezig zijn; in Dedemsvaart kan het! Dat lukt je als school alleen niet, maar samen kun je meer. Zelf was ik laatst in Bergentheim, waar onze combinatiefunctionaris de Uk en Puk methode heeft uitgebreid met een beweegprogramma. De peuters renden heen en weer met wasknijpers op hun jasjes. Ze waren aan het leren en aan het bewegen, en ze hadden vooral heel veel plezier. En daar draait het uiteindelijk om. Wanneer kinderen met plezier naar school gaan, zijn de resultaten het grootst. Laten we in onze samenwerking altijd voorop zetten dat het om de kinderen en hun ontwikkeling gaat! Ik heb in deze nieuwsbrief een aantal bijzondere verhalen gelezen. Ik hoop dat het u ook inspireert in uw werk voor en met de kinderen. Jannes Janssen Wethouder onderwijs gemeente Hardenberg In beweging met Uk & Puk De peuters in de gemeente Hardenberg gaan bewegen met Uk & Puk. Combinatiefunctionaris Rianne Kamphuis heeft in samenwerking met Stichting Welluswijs een methode ontwikkeld waarmee de peuters spelenderwijs in beweging komen. De methode sluit aan bij het programma Uk & Puk dat op de peuteropvang wordt gebruikt. Uk & Puk is een totaalprogramma voor peuterspeelzaal en kinderopvang. Met thema’s en activiteiten leren de peuters van alles over de wereld om hen heen. Vanuit de Brede School Bergentheim kwam de vraag om de methode aan te vullen met beweegactiviteiten. Combinatiefunctionaris Rianne Kamphuis van de gemeente Hardenberg heeft hier een aanvulling voor gemaakt. Hiermee wordt gewerkt aan de motoriek van de kinderen en worden ze voorbereid op de bewegingslessen op de basisschool. In de activiteiten worden woorden uit de thema’s verwerkt, zodat ook aan de taalontwikkeling wordt gewerkt. De methode is zo ontwikkeld dat de leidsters zelf actief met de kinderen aan de slag kunnen. Alle instellingen voor peuteropvang in de Brede Schoolgebieden kunnen de methode gebruiken. “Ik heb activiteiten bedacht die aansluiten bij de thema’s”, legt Rianne uit. “Deze periode is het thema ‘wat heb jij aan vandaag?’. Daarbij heb ik het wasknijperspel bedacht: de leidster noemt een kleur en een kledingstuk en de peuters moeten dan rennen naar de hoepel. Daar kiezen ze de juiste kleur wasknijper uit. Daarna rennen ze naar de kledingstukken en knijpen ze de wasknijper aan het juiste kledingstuk. We maken er een wedstrijdje van, zodat ze lekker gaan rennen!” De eerste peuters kwamen woensdag 15 januari in beweging komen met Uk & Puk. Peter Paul Rijnkels (directeur van stichting Welluswijs) en wethouder Jannes Janssen kwamen meehelpen met de workshop van Rianne Kamphuis. Snuffelen aan cultuur op de Brede School Dedemsvaart Net zoals taal en rekenen, is ook het plezier in schilderen, muziek maken, toneelspelen, het lezen van een goed boek of het bezoeken van een tentoonstelling iets dat je moet leren. Via de Brede School Dedemsvaart krijgen leerlingen daarom volop de kans om te snuffelen aan een breed cultureel aanbod. Alle basisscholen in Dedemsvaart, zes in totaal, hebben in de loop der jaren samen met de culturele commissie Avereest zo hun eigen culturele activiteiten ontwikkeld. Om deze activiteiten aan alle leerlingen in Dedemsvaart aan te kunnen bieden is er vanuit het overleg van de Brede School een Culturele Commissie in het leven geroepen die samen met combinatiefunctionaris Daniëlle Baljuw en de bestaande culturele commissie een breed programma wist op te stellen. Erik van Faassen, directeur van De Regenboog, is enthousiast over de samenwerking tussen de scholen. “Een paar jaar geleden hebben we breed ingezet op sport. Het resultaat daarvan is geweldig. Een heel groot deel van onze leerlingen is hierdoor lid geworden van een sportvereniging. Het sportaanbod willen we uitbreiden met een breed arsenaal aan activiteiten op cultureel en creatief gebied, zodat onze leerlingen alle kans krijgen om hun talenten te ontdekken.” Samenwerking Het culturele programma wordt samengesteld door een culturele commissie die bestaat uit afgevaardigden van alle zes basisscholen. “De samenwerking tussen de collega’s is geweldig. Drie van deze basisscholen vallen onder Chrono, de andere drie niet. Maar dat verschil voelen we absoluut niet”, zegt hij. “We stellen op basis van het bestaande culturele aanbod in Dedemsvaart een breed programma op en verdelen de verschillende activiteiten over de scholen. Daarnaast zijn er getalenteerde leerkrachten die workshops aanbieden in bijvoorbeeld dansen, creatief met piepschuim of techniek. En we gaan op zoek naar echte profs die we voor een niet al te hoog bedrag kunnen inhuren om gastlessen te verzorgen.” Maatwerk De huidige aandacht voor het ontdekken van talenten is volgens Erik van Faassen te danken aan het passend onderwijs, waarin handelingsgericht wordt gewerkt. “We kijken nu nóg meer dan vroeger naar wat een kind nodig heeft en stemmen daarop zijn of haar persoonlijke leerprogramma af. Dat werkt niet alleen heel doeltreffend voor onderpresteerders, maar zeker ook voor de hoogbegaafde kinderen”, vertelt hij. “We hebben binnen stichting Chrono in Hardenberg twee klassen voor hoogbegaafde kinderen die op woensdag op CBS De Bloemhof les krijgen op hun eigen niveau. De leerlingen zijn onder andere bezig met filosofie en het maken van opdrachten in den speciale digitale omgeving. Zij kunnen zich daar echt helemaal uitleven.” Het mooie van de Brede School is maatwerk Het grote verschil tussen de peuterzaal van toen en de kinderopvang van nu, is de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). Via een speciaal leerprogramma leren kinderen niet alleen het principe van samen spelen, samen delen, maar worden ze waar nodig ook getraind op hun taalvaardigheid en daardoor stromen ze soepeler het basisonderwijs in. Op de Brede School in De Krim merken de leerkrachten nu al het verschil. Twee jaar geleden was De Dassenburcht nog een peuterzaal waar kinderen konden spelen onder het toeziend oog van een begeleidster en een paar vrijwilligsters. Sinds de harmonisatie verleden jaar zijn de eisen verscherpt, valt alles onder de wet kinderopvang, zijn er geschoolde pedagogisch medewerkers en wordt er gewerkt volgens de methode Uk & Puk. Dit is een VVE programma waarin taal, rekenen, motoriek, spel en woordenschat spelenderwijs aan de orde komen. Een pop met de naam Puk speelt een grote rol binnen het programma, want volgens directeur Marjon Kwant blijft spelen het belangrijkste voor kinderen tot vier jaar. “Het is zeker niet zo dat de kinderen bij ons taal- en rekenlesjes krijgen, het gaat allemaal heel spelenderwijs”, vertelt ze. “Maar het is allemaal wat minder vrijblijvend dan vroeger. Er wordt nu deskundig gekeken naar wat een kind nodig heeft of juist niet. We stellen doelen en werken daar naartoe volgens handelingsplannen. We letten daarbij vooral op de ontwikkeling van taal en gaan met kinderen die op dat gebied wat minder ver zijn dan zou moeten, spelenderwijs aan de slag om hun woordenschat te vergroten. Ook wordt gewerkt aan de sociaal emotionele ontwikkeling en de motoriek en spraakontwikkeling. Waar nodig wordt deskundige hulp ingeschakeld via het CJG of de logopediste.” Bloem Voorheen werden kinderen op een leeftijd van drie jaar en elf maanden van de peuterzaal overgedragen aan de basisschool. Met behulp van een overdrachtsformulier met daarop een bloembol, een bloemknop of een bloeiende bloem werd aangegeven hoe het stond met de ontwikkeling van een kind. Tegenwoordig wordt al veel eerder overlegd met de school en met de ouders en verzorgers van de kinderen. “In de periode dat het kind op de peutergroep verblijft, hebben de pedagogisch medewerkers regelmatig een gesprek met de ouders/verzorgers om samen met hen de voortgang van de ontwikkeling van hun kind te bespreken. De overdracht naar de basisschool doen we al wanneer het kind 3 jaar en 8 maanden is. Dat betekent dat de school dan nog ruim 4 maanden de tijd heeft om in te spelen op het niveau van het kind en als dat nodig is bepaalde materialen of methoden aan te schaffen”, vertelt Marjon. De Rugzak: Kampioensbeker ruilen voor een kopje koffie In deze serie verhalen reizen we met een rugzak langs de brede scholen in Hardenberg. De inhoud van de zak wisselt, want iedere Brede School deelnemer haalt er iets uit, maar stopt er ook weer iets in. Het verhaal achter het voorwerp van hun keuze delen zij met u. Directeur Wilco Nijland van de Brede School Mariënberg bijt het spits af. Nieuwsgierig rommelt hij in de tas. Sommige voorwerpen toveren een lach op zijn gezicht. Uiteindelijk aarzelt hij over twee objecten: de letter A en een grote kampioensbeker. “Eigenlijk passen beide voorwerpen wel goed bij de Brede School Mariënberg”, vindt hij. “De letter staat voor de taalkant, waar we veel nadruk op leggen. We hebben bijvoorbeeld samen met Plaatselijk Belang de bibliotheek in het dorp weten te houden. Er komen straks zo’n 2500 boeken in onze school. Overdag worden de boeken aan kinderen van alle Mariënbergse scholen uitgeleend door de kinderen van groep 8. Daarnaast gaat de bieb nog op twee andere dagdelen open.” Uiteindelijk kiest Wilco toch de kampioensbeker. “Sport is heel belangrijk op de Brede School”, vertelt hij. “We hebben een combinatiefunctionaris die één dag per week de gymlessen verzorgt en het project Ik Lekker Fit! begeleidt. Via de sport proberen we ook ouders te bereiken. We zijn begonnen met Triple P Positief Opvoeden. Dat willen we op een speelse manier introduceren bij de ouders. Onze combifunctionaris heeft daarom een avond georganiseerd voor de complete Brede School, dus voor De Regenboog, De Schakel, De Wissel en de peuterspeelzaal. We gaan de avond houden in de voetbalkantine. Ten eerste omdat dit neutraal terrein is, niet gebonden aan één van de scholen, maar ook omdat dit een bekende plek is voor de meeste ouders, want bijna alle kinderen zitten op voetbal.” Ontwikkeling Volgens Monique Dikken, de directeur van basisschool de Klimop, is 3 jaar en 8 maanden echt de minimum leeftijd om een kind te beoordelen. “De meeste kinderen ontwikkelen zich in sprongen”, legt ze uit. “Daarom kijken wij ook pas in groep 3 of het VVE nu resultaat heeft gehad of niet. Want pas dan zijn ze qua ontwikkeling allemaal min of meer op hetzelfde niveau.” Monique is blij met de samenwerking met de Dassenburcht. “De kinderopvang heeft veel meer inhoud gekregen. Door samen met hen te werken aan de zogenaamde doorgaande lijn tot 12 jaar, vormen we samen nu echt een Brede School. We leren ook veel van elkaar. Het begrip VVE had voor de opvang al langer inhoud, terwijl wij als basisschool eigenlijk niet precies wisten wat het inhield. Dankzij de Brede School weten wij nu niet alleen wat het is, maar werken we op onze school ook verder aan de doelen die er voor de kinderen zijn gesteld. Met als resultaat dat wij ieder kind precies die zorg kunnen geven die het nodig heeft.” Doorgaande lijn Binnen de Brede School is veel ruimte voor overleg. Er wordt regelmatig vergaderd, maar ook tussen de vergaderingen door is er veel contact. Niet alleen tussen de directies, maar ook tussen de Zelf stopt Wilco twee koffiemokken in de tas, met de uitnodiging om eens een kop koffie te komen drinken. “Wij hebben wat de Brede School betreft hier in Mariënberg zelf het wiel een beetje uitgevonden. Vijf jaar geleden hebben we contacten gelegd met de andere scholen in het dorp, met de peuterzaal en met de gemeente en gaandeweg een Brede School ontwikkeld. Wij ervaren hiervan echt de meerwaarde. Met name op taalgebied boeken we goede resultaten. In vergelijking met een jaar of zes geleden is het technisch lezen enorm omhoog gegaan. Het begrijpend lezen blijft nog wat achter, dus daar hebben we nu op ingestoken. We gaan dit jaar samen beginnen met Woordenschat nascholing. Ik ben heel benieuwd of dat volgend jaar te zien is aan de resultaten”, vertelt hij enthousiast. “Wij hebben gedurende het proces vrijwel geen contacten gehad met andere brede scholen. Ik zou het daarom heel leuk vinden om eens te horen hoe anderen het hebben aangepakt. Je kunt altijd leren van elkaar.” leerkrachten en leidsters. “Het komt regelmatig voor dat één van onze leerkrachten op de opvang, na toestemming van de ouders, om wat extra informatie vraagt over een bepaalde leerling. Maar het komt ook voor dat de pedagogisch medewerkster bij ons bepaalde materialen haalt, bijvoorbeeld voor een kind dat juist ver voorloopt op de rest”, vertelt Monique. “Die samenwerking is het mooie van een Brede School. Want hierdoor kunnen we een doorgaande lijn realiseren voor alle kinderen, waarbij het niet uitmaakt of het kind meer of minder moeite heeft met leren. Alle kinderen hebben recht op onderwijs dat bij hem of haar past. Samen delen we de zorg voor onze leerlingen met als doel dat zij gaan ervaren dat school leuk is. Een uitdaging en een ontmoetingsplek.” Ida Klifman zet in op leesplezier Wie plezier heeft in lezen, gaat meer lezen. Wie meer leest, leest beter. En wie veel leest haalt betere resultaten op school, tijdens de studie en later tijdens het werk. Dus is overbrengen van leesplezier op jonge kinderen één van de belangrijkste doelen van bibliotheekmedewerkster Ida Klifman. Naast het uitlenen van boeken, werkt de Hardenbergse bibliotheek samen met alle scholen binnen de gemeente om de taalontwikkeling van de Hardenbergse jeugd te bevorderen. Daarnaast werkt ze samen met de Brede Scholen aan een aantal projecten. Dat wil zeggen, Ida en haar collega’s ontwikkelen in overleg met de Brede Scholen een programma, dat vervolgens wordt uitgevoerd door ouders en leerkrachten. “Vorig jaar zijn we begonnen met Taalpad voor de onderbouw”, vertelt Ida. “Kinderen volgden letterlijk en figuurlijk een pad door alle aspecten van taal, door middel van een circuit van spelletjes en opdrachten, waarin alle aspecten op taalgebied worden aangestipt. Zo zijn er activiteiten die gericht zijn op de woordenschat, het bekijken van een prentenboek, het voorlezen, het beleven en het tekenen of naspelen van een verhaal. De oudste peuters en de jongste kleuters van de Brede Scholen in Mariënberg en Bergentheim gingen zelfs letterlijk op pad voor een bezoekje aan de bibliotheek. Dit project is zo goed bevallen, dat het dit jaar ook wordt uitgevoerd op de Brede Scholen in Lutten, De Krim en Schuinesloot.” Colofon Brede School Postbus 500 7770 BA Hardenberg T 14 0523 E [email protected] Februari 2014 Omdat kinderen uiteindelijk het meest leren door het voorbeeld dat ze krijgen van hun ouders, wordt er een aantal ouderavonden gehouden op de Brede Scholen, waar Ida en haar collega’s ouders vertellen over het belang van voorlezen en leesplezier. “Als we de ouders enthousiast krijgen om zelf te lezen of voor te gaan lezen, dan hebben we het al voor de helft gewonnen”, zegt ze. “Wanneer zij het plezier in lezen over weten te brengen op hun kinderen, dan geven zij hun kinderen daarmee een groot geschenk. Want er is niets waardoor de woordenschat en de uitdrukkingsvaardigheid zo goed wordt getraind als door voorgelezen worden en zelf lezen.” Rond Sinterklaas werd er in de bibliotheek van Dedemsvaart een spannend project georganiseerd als buitenschoolse activiteit van de Brede School Dedemsvaart. “Dit project was voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Zij gingen aan de hand van een detectiveverhaal op zoek naar het gestolen boek van Sinterklaas en moesten allerlei opdrachten uitvoeren, zowel op taal- als op doe-gebied. Ze kregen hints en alibi’s en werden flink aan het werk gezet”, vertelt ze enthousiast. “Bij een activiteit als dit leren kinderen spelenderwijs begrijpend lezen, nadenken en strategisch beredeneren. We willen dit zeker vaker gaan doen.” Iets nieuws is het ‘Boek van de maand’. De Brede School in De Krim krijgt hiervan de primeur. “Op basis van actuele thema’s gaan we de leerlingen aan de slag met een boek. Uiteraard passend bij de leeftijdscategorie van de kinderen. De informatie daarover komt dan ook op de website en in de nieuwsbrieven van de school te staan, zodat ouders weten waar het over gaat. Wij hopen dat ook dit soort activiteiten zullen leiden tot meer leesplezier.”