Zowel de ruimte als het oog - Lambda-X

nr.26
Business
H I G H -T E C H
NIJVEL
LAMBDA-X
Waals-Brabant
Zowel de ruimte
als het oog
In de natuurkunde is de Griekse letter lambda het symbool van het licht
en staat x voor het onbekende. In de Waalse ondernemerswereld is
Lambda-X een bedrijf dat optische systemen ontwikkelt voor de industrie,
maar ook voor ruimteonderzoek, en soms op zoek is naar het onbekende.
I Maaike van Eijk
O
m over Lambda-X te kunnen praten, moeten
we de ruimte in. Want het verhaal van dit
bedrijf begint in 1996 als een spin-off van het
laboratorium voor microzwaartekracht aan
de Vrije Universiteit Brussel (ULB), dat vooral onderzoek verricht naar ruimtetechnologie. In 2004 wordt
het lab volledig onafhankelijk van de ULB en installeert
het zich in Nijvel, waar het nu nog steeds is gevestigd.
Lambda-X is door het Europese ruimteagentschap ESA
en een aantal gerelateerde privé-instellingen al erkend
voor zijn technologische knowhow op het gebied van
de mechanica van vloeistoffen, en richt zich nu ook op
metrologisch onderzoek en de studie van het licht. “Dat
is ons stokpaardje en het is belangrijk, want de optische instrumenten die elke dag worden gebruikt, komen voort uit dat
onderzoek”, verduidelijkt Laurent Malfaire, commercieel
directeur van Lambda-X. De kwaliteit van optische instrumenten en hun nut voor de maatschappij meet je aan
de manier waarop ruimtevaartontdekkingen gebruikt
worden in ons dagelijks leven. Dat is heel wat waard en
rechtvaardigt op zich al de kosten die de maatschappij
betaalt voor ruimteonderzoek.
De wereld rond
Tussen 1996 en 2014 breidde Lambda-X uit van drie naar
vierentwintig werknemers, vooral wetenschappers, fysici
en ingenieurs. Alleen al in de laatste drie jaar is het aantal
werknemers verdubbeld. De overdracht van de technologische knowhow uit de ruimtevaart naar de optische
industrie heeft het bedrijf een serieuze impuls gegeven.
Sinds 2003 worden veel technologieën die ontwikkeld en
uitgewerkt zijn in de laboratoria in Nijvel, en waarvan
Lambda-X de techniek volledig beheerst, toegepast in
de industrie. Er was al de wil om te diversifiëren, maar
42
Dankzij NIMO kan
men de kwaliteit van
implantaatlenzen bij
cataractoperaties
controleren.
© 2014 PhysIOL
de ruimtevaartsector werd dooreen geschud na de ramp
met het ruimteveer Columbia. “Dat keerpunt stelde ons in
staat om andere markten te betreden en optische toepassingen
te ontwikkelen die niets met ruimtevaart te maken hadden. Dat
is nu goed voor de helft van onze activiteiten. Brillenglazen,
contactlenzen, oogimplantaten voor de behandeling van staar
enzovoort. De kwaliteit van deze producten wordt over de hele
wereld door onze instrumenten gecontroleerd. Wij ontwikkelen
nieuwe optische meet- en controlesystemen of we komen tussenbeide als consultant om systemen die al bestaan of verouderd
zijn te verbeteren of aan te passen.” Internationaal gezien is
Lambda-X overal vertegenwoordigd. “Op de sterk groeiende
markt van de contactlenzen werken we onder andere samen
met twee van de vier toonaangevende producenten van wegwerplenzen. En wat betreft de oogimplantaten controleren onze
instrumenten momenteel de helft van de wereldproductie. We
zijn aanwezig op vier continenten en zorgen voor de uitrusting
van de marktleider en bijvoorbeeld ook voor die van Physiol in
Luik, de enige Belgische fabrikant van implantaten.”
Business
nr.26
© 2007 Lambda-X S.A.
VORTEX
Het belangrijkste kenmerk van Lambda-X is dat alles
binnenshuis wordt ontwikkeld, van het concept van een
instrument tot de massaproductie. “Wij verzorgen de hele
productie, met uitzondering van de onderdelen. Neem nu bijvoorbeeld een lens, veelgebruikt in optische instrumenten. Die
lens wordt door onze ingenieurs ontworpen, maar wij maken
die niet zelf. Dat gebeurt door onderaannemers. Maar het monteren van de verschillende onderdelen en de productie van het
uiteindelijke instrument doen we dan weer zelf.” Er zijn veel
industriële toepassingen van optische meetinstrumenten,
maar die zijn niet bekend bij het grote publiek. Zo heeft
Lambda-X een systeem ontwikkeld dat op een luchthaven
de zogeheten vortex aan het eind van de startbaan analyseert. Wanneer een vliegtuig opstijgt, veroorzaakt dat een
zogturbulentie of vortex in de luchtstroom achter het toe-
stel. Het kan heel gevaarlijk zijn als een achteropkomend
vliegtuig in die turbulentie terechtkomt. Lambda-X heeft
het optische gedeelte ontwikkeld van een systeem waarmee die zogturbulentie zichtbaar kan worden gemaakt.
Aan het eind van de startbaan controleert het systeem
de luchtstabiliteit voordat er weer een vliegtuig opstijgt.
MEDUSA
Op ruimtevaartgebied werkt Lambda-X aan de ontwikkeling van twee reeksen instrumenten, bedoeld om te
observeren of om wetenschappelijke experimenten aan
boord uit te voeren. In het eerste geval gaat het om toestellen die de hemel (vanuit een satelliet) of de aarde (vanuit een satelliet, drone of ruimtesonde) observeren. “We
hebben in samenwerking met het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) MEDUSA ontwikkeld. Dat is het
43
nr.26
Business
© Lambda-X S.A.
De Belgische ruimtevaarder Frank De Winne
tijdens een experiment in de ruimte.
ken om zonder enig risico over Fukushima te vliegen”,
voegt Laurent Malfaire toe. Voor de toekomst
wordt er gedacht aan hyperspectrale beelden, die
veel meer informatie kunnen geven dan het blote
oog en waarvoor ontelbare toepassingen mogelijk
zijn, bijvoorbeeld in de biomedische sector voor
microscopische analyses. “We hebben ideeën, en
hebben een onderdeel in ontwikkeling waarvoor we
een patent hebben aangevraagd.”
© 2013 Lambda-X S.A.
*UVIS is een kleine
spectrometer die de
aanwezigheid moet meten
van moleculen zoals ozon
en zwavelzuur in de
atmosfeer van Mars
(ultraviolet en zichtbaar).
NOMAD zal het mogelijk
maken om de samenstelling
van de verschillende
elementen van de atmosfeer
van Mars in kaart te brengen
door het werk van UVIS,
samen met twee andere
instrumenten die in het
infrarood werken.
44
optische systeem van een camera, de lenzen dus, dat als
een soort torpedo is geplaatst op een observatiedrone,
aangedreven door zonnepanelen.” Hier kwamen twee
uitdagingen bij kijken: het gewicht (het hele systeem mocht niet zwaarder zijn dan 2,5 kilo) en de
grote temperatuursverschillen (het systeem moest
optimaal blijven werken bij temperaturen tussen
min 55 en plus 20 °C). De keuze van het materiaal
was dus heel belangrijk. Dat moest kunnen uitzetten of krimpen op zo’n manier dat de afstand
tussen de lenzen van het systeem ondanks die
thermische uitzetting toch hetzelfde zou blijven.
Lambda-X is de uitdaging aangegaan en leverde
VITO in 2012 een hoogwaardig optisch systeem
dat een haarscherp beeld levert van twee punten
op de grond, amper 30 centimeter van elkaar,
gefilmd van 18 kilometer hoogte. Die camera kan
nuttig zijn om bijvoorbeeld overlevenden terug
te vinden na een bosbrand, of om te kijken naar
de begroeiing in een gebied waar een tornado
is voorbijgeraasd of naar de boomlaag van het
regenwoud. “Men had MEDUSA ook kunnen gebrui-
De ruimte in en nog verder
In het tweede geval gaat het om instrumenten
voor het analyseren, controleren en registreren
van wetenschappelijke experimenten die ruimtereizigers tijdens een vlucht hebben gedaan. Voor
een van die experimenten heeft Lambda-X een
gepatenteerde technologie gelanceerd, wereldwijd bekend onder de commerciële naam NIMO
(Nouveaux Instruments de Mesure Optique –
Nieuwe optische meetinstrumenten). Dat is een
mooi voorbeeld van de overdracht van technologische knowhow uit de ruimtevaart naar de
industrie, in dit geval de oogheelkunde. Lambda-X verdeelt zijn tijd dus tussen Nijvel en de
ruimte. Binnenkort is er weer een reis naar Mars.
Het bedrijf is immers verantwoordelijk voor de
ontwikkeling van UVIS* (Ultraviolet &VISible),
een van de drie instrumenten die aanwezig zullen zijn bij NOMAD, de eerste missie van het
programma Exomars Trace Gas Orbiter. Het is
de eerste gezamenlijke missie van het Europese
ruimteagentschap ESA en het Russische agentschap Roscomos.
INLICHTINGEN
Lambda-X
Avenue Robert Schuman, 102
BE-1400 Nivelles
[email protected]
+32 (0)67 79 40 87
www.lambda-x.com

Download Report