nieuwsbrief ivn nw-veluwe nr 9

IVNieuwsbrief
Jaargang 9, nr. 1
Februari 2014
Winter
Met de winter in volle gang maken we ons
weer klaar voor het voorjaar. We kijken
terug op een prachtig jaar met vele IVN
activiteiten. In deze nieuwsbrief vindt u
daar verslag van. Inmiddels zijn we bezig
met de organisatie van nieuwe lezingen en
wandelingen voor 2014. Zo willen we een
korte cursus tuinreservaten geven,
waarmee je in eigen tuin een
natuurreservaat kunt realiseren. Sommige
IVN´ers hebben al zo’n tuinreservaat,
zoals de foto’s van A.J. van Sminia
getuigen van het bezoek in zijn tuin van
een familie boommarters.
Zij waren op rooftocht in het vogelhuisje.
A. J. van Sminia
A. J. van Sminia
In deze nieuwsbrief ook een aankondiging
van een lezing over teken en de ziekte van
Lyme; voor alle natuurliefhebbers van
groot belang. We willen elkaar niet over 20
jaar terugzien in hetzelfde verpleeghuis,
toch…?
1
Veel leesplezier!
Verslag Nachtvlindernacht
6 september 2013
Op verzoek van Gerard Plat van de KNNV
afd. Epe vond op 6 september j.l. in de
IVN-Bijentuin de Nachtvlindernacht plaats.
KNNV´ers plaatsten witte lakens en
lampen in de tuin en wachtten tot het
donker was. Vervolgens boden zich heel
wat nachtvlinders aan, in totaal 19
soorten: bruine snuituil, agaatvlinder,
appeltak, schimmelspanner,
pyramidevlinder, huismoeder, gladbeertje,
volgeling, gele eenstaart, gepijlde microuil, hagedoornvlinder, schimmelspanner
met gele middenband, stro-uiltje,
platbeertje, halmrupsvlinder, zwarte-c-uil,
bruine zwartstip, kroonvogeltje en
naaldboomspanner. Dankzij het nijvere
determineren van de KNNV kregen al
deze voor velen onbekende nachtvlinders
hun naam. Voor determinatie was het
soms nodig de vlinders even te vangen en
mee naar binnen te nemen. Hierna kregen
ze hun vrijheid weer terug. Geen idee dat
er zo veel nachtvlinders in onze tuin
waren!
Winnaar van de avond: de appeltak met 5
exemplaren!
De appeltak
Lezing
Teken en de ziekte van Lyme
20 maart 2014
Vier regionale natuurverenigingen
organiseren een gezamenlijke
voorlichtingsavond over teken en de ziekte
van Lyme.
Helaas hebben velen van ons, door onze
meer dan gemiddelde belangstelling voor
de natuur, er slechte ervaringen mee
opgedaan. De hoogste tijd om als
natuurverenigingen de handen ineen te
slaan en over dit onderwerp, een goede
voorlichtingsavond te organiseren.
De avond zal worden verzorgd door
Heleen Hutinga van de Nederlandse
vereniging voor lymepatiënten. Zij zat
lange tijd in het bestuur van deze
vereniging.
Vele aspecten met betrekking tot Lyme en
teken komen aan bod. Vooral de
preventie, hoe je kunt voorkomen dat je
wordt gebeten en hoe je de teek het best
kunt verwijderen als hij je toch te pakken
heeft. Ook wordt verteld hoe de bacterie
zijn werk doet. Er zullen deze avond
diverse brochures worden aangeboden.
Ook zijn er teekverwijderaars verkrijgbaar.
Wij bevelen deze avond van harte bij u
aan. De toegang is natuurlijk gratis en
mocht u mensen in
uw kennissenkring
hebben die ook
belangstellend zijn,
neem hen dan
gerust mee.
Aanvang:
Plaats:
Het witte scherm
2
19.30 uur.
Het Pakhuis,
Molenaarsplein 24, Ermelo.
Georganiseerd door:
IVN-afdeling Nijkerk
IVN-afdeling Noordwest-Veluwe
Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe
KNNV-afdeling Noordwest-Veluwe.
2014 jaar van de Spreeuw
Hierdense Beek
Al behoort de spreeuw tot de meest
algemene soorten ter wereld, in Nederland
neemt de soort sterk in aantal af. De
precieze oorza-ken van de achteruitgang
zijn nog niet bekend. Mede daarom
hebben Sovon en Vogelbescherming 2014
uitgeroepen tot het Jaar van de spreeuw.
Het herstel van de Leuvenumse Beek is
gestart. Tot het najaar van 2014 voeren
Waterschap Vallei en Veluwe en
Natuurmonumenten tussen Harderwijk en
Ermelo maatregelen uit over een lengte
van circa zeven kilometer. De beek wordt
minder diep en naast de beek mogen de
lagere delen bij grote regenbuien onder
water komen. Op deze manier wordt het
bos weer in relatie gebracht met de beek.
Het werk maakt onderdeel uit van het
project ‘herstel van de Hierdense Beek'.
De maatregelen bieden verbeteringen
voor het leven van dieren en planten in de
beek. Zo ontstaat meer variatie in voedsel,
beschutting, opgroei- en schuilplaatsen
voor vissen, zoals de beekprik en de
rivierdonderpad. Door toenemende
lichtinval krijgen meer waterplanten kans
om te groeien.
De spreeuwenstand gaat vanaf eind jaren
zeventig achteruit. Over de periode 19842012 is de broedpopulatie in Nederland
zelfs met gemiddeld 4% per jaar
afgenomen. Daardoor resteert momenteel
minder dan 40% van de populatie van
medio jaren tachtig. In de laatste tien jaar
is de negatieve trend wat afgezwakt, maar
bedraagt nog steeds meer dan 2% per
jaar. We weten nog maar weinig over de
oorzaken die aan de achteruitgang ten
grondslag liggen. Feit is wel dat het ook in
omringende landen slecht gaat met de
spreeuw. Op Europees niveau is de soort
in de periode 1980-2011 met 52%
afgenomen, en ten opzichte van 1990 met
6%.
In 2014 willen we meer te weten komen
over het broedsucces en de verspreiding
van de spreeuw.
Ben je eenmaal getuige geweest van
spreeuwenwolken, dan ben je ervan
overtuigd: wonderen bestaan! En wat is er
niet wonderlijker dan de metamorfose van
het verenpak? Met prachtige witte
sneeuwvlokjes op hun borst. Maar straks
slijten deze stipjes en komen de
prachtigste kleuren groen en purper
tevoorschijn, overgoten met een metalige
glans.
Bron: Sovon
3
Trekpaarden in actie
De maatregelen worden via het principe
‘building with nature' uitgevoerd. Het
transporteren van hout van en naar de
Leuvenumse Beek gebeurt door
trekpaarden in te zetten. In het bos
aanwezige materialen worden gebruikt. De
houtpakketten die daarvan worden
gemaakt, worden in de beek gebracht.
Zand, dat is vrijgekomen bij
werkzaamheden van Natuurmonumenten
op het nabijgelegen Hulshorsterzand,
wordt geleidelijk in de beek ingebracht. Op
verschillende plekken langs de beek zijn
daarom zandhopen te zien. Dit is een
unieke werkwijze die goed past in het
initiatief ‘Innovatieplatform waterschappen'
van de Unie van Waterschappen.
Bekijk de trekpaarden in actie bij Omroep
Gelderland.
Doelen
Het te verbeteren traject ligt in het
Leuvenumse Bos. Daar wordt de beek
Leuvenumse Beek genoemd. Deze beek
voldoet nu niet aan de doelstellingen die
de Europese Kader Richtlijn Water stelt.
Deze richtlijn is bedoeld om de kwaliteit
van grondwater en oppervlaktewater op
goed niveau te brengen en te houden.
Doel van het herstelwerk is ook om de
verdroging in het natuurgebied Dal
Leuvenumse Beek te bestrijden.
Planning en kosten
Waterschap en Natuurmonumenten
houden tijdens de uitvoering van het in
november 2014 afgeronde werk, rekening
met de Flora- en Faunawet. Dat betekent
dat in de periode tussen 15 maart en 15
augustus geen kap- en
snoeiwerkzaamheden aan de beek mogen
plaatsvinden. De kosten van de uitvoering
bedragen circa € 145.000,-. Provincie
Gelderland verstrekt hiervan 80 %
subsidie.
bron: Waterschap Vallei en Veluwe
4
Grote natuur in een klein land
Film
In één van ‘s werelds dichtst bevolkte
landen heeft zich een natuurgebied
ontwikkeld van internationale allure: de
Oostvaardersplassen. Hier bepaalt de
natuur het ritme. Twee jaar lang volgde
een aantal filmteams de vossen, ganzen,
ijsvogels, herten en de grootste kudde
wilde paarden van Europa. Het resultaat is
een natuurfilm zoals die nog nooit eerder
in Nederland is gemaakt. De expressieve
konikpaarden werpen hun veulens tussen
de kalveren van de majestueuze
edelherten en heckrunderen.
Een overvloed aan nieuw leven probeert
met spectaculaire gevechten nieuwe
territoria te veroveren. Het is een plek die
in de lente en zomer een paradijs vormt,
maar in de winter een grimmig landschap.
Er is minder voedsel waardoor de
bewoners van de graslanden en
moerassen keuzes moeten maken die van
levensbelang zijn. De Nieuwe Wildernis is
een natuurspektakel voor het hele gezin.
De ‘circle of life’ of ‘kringloop van het
leven’ in de Oostvaardersplassen wordt
schitterend in beeld gebracht. Soms
aangrijpend maar ook humoristisch en
vertederend
Activiteiten in de regio
Wildobservatiewandeling
De Dellen
1 en 15 maart
Op 1 en 15 maart (resp 16 uur en 16.30
uur) kunt u met het Geldersch Landschap
de wildobservatiepost bezoeken in De
Dellen. Na een korte wandeling blijft u tot
zonsondergang wachten in de hoop wild
aan te treffen. In dit gebied leven o.a.
edelherten, reeën en wilde zwijnen. Om de
dieren goed te kunnen zien, is het aan te
bevelen om een verrekijker mee te nemen.
U zit 1.5 uur stil, zodat de dieren zich niet
bewust zijn van uw aanwezigheid. De
tocht is geschikt voor volwassenen en
voor kinderen vanaf 10 jaar. Reserveren is
noodzakelijk.
Inschrijven kan via de website
www.mooigelderland.nl
Prijs: vanaf € 2,50
waar vrijwillige herders kraamkamers
hebben gemaakt. Dit is een hele drukke
periode voor de herders. De schapen en
lammeren moeten gevoerd worden en er
wordt wekenlang ’s nachts gewaakt, tot
alle lammetjes geboren zijn.
In de voorjaarsvakantie, van 15 februari
t/m 2 maart, is het bezoekerscentrum en
het terrein van de schaapskooi iedere dag
open van 12.30-16.00 uur. De toegang is
gratis. Je kunt door de geopende
staldeuren naar binnen kijken naar de
lammetjes en moederschapen. Ook is er
een tv-scherm in het bezoekerscentrum
met een rechtstreekse verbinding naar de
schaapskooi. Met een beetje geluk kun je
de geboorte van een lam volgen.
www.schapedrift.nl
Postweg 50, Ermelo
Dansende bomentocht
8 maart, 13 uur
Startlocatie Parkeerplaats Erf van
Daendels
Routebeschrijving: vanaf de A50
Apeldoorn-Zwolle afslag 29 Heerde
Wezep.
Richting Wezep, daarna linksaf, afslag De
Dellen = Nieuwe Zuidweg op.
Na circa 3 km is links de parkeerplaats.
Op zaterdag 8 maart om 13 uur kunt u met
Staatsbosbeheer wandelen in het
Speulderbos, ook wel bekend als het bos
van de dansende bomen. Wandel mee
met de boswachter en beleef de
mysterieuze sfeer die dit oeroude bos
uitademt.
Lammetjes kijken
Schaapskooi Ermelo
In februari worden er veel lammetjes
geboren bij de kudde heideschapen van
Ermelo. De schapen staan in de kooi,
5
Start vanaf Restaurant Het Boshuis in
Drie. Prijs: vanaf € 7,50
Exposities in de regio
Buitencentrum Veluwe-Noord
Loek Koopmans – Groen
Tot en met 2 maart 2014 exposeert
beeldend kunstenaar Loek Koopmans bij
Staatsbosbeheer in Buitencentrum
Veluwe-Noord te Nunspeet.
Voor deze expositie heeft Loek Koopmans
(1943) veel “groen werk” uit zijn 40-jarige
beroep als illustrator geselecteerd. Het zijn
natuurillustraties uit
(kinder)prentenboeken. Deze boeken zijn
uitgegeven in vele landen van Europa
maar ook o.a. in China, Japan, de
Verenigde Staten en Rusland. Loek heeft
ook originele illustraties opgenomen in zijn
expositie van sfeervolle, vaak
sprookjesachtige prentenboeken, waarin
het thema groen ook een belangrijke rol
speelt. In zijn vrije schilderwerk dat hier te
zien is, overheerst de kleur groen vaak in
al zijn variaties. In de vaak grote, “lyrische”
landschappen in olieverf zijn soms bomen
of paden te herkennen. Maar soms is het
slechts een lichtval of een vermoeden van
een landschap…. De aquarellen zijn vaak
opgebouwd uit meer dan 30 lagen dunne
verf, waardoor net als in zijn
olieverfschilderijen rijke groenen ontstaan
met vele nuances!
De expositie is te bekijken tijdens
openingstijden van het Buitencentrum:
woensdag, zaterdag en zondag van 10 tot
17 uur.
6
Codamuseum Apeldoorn
Sporen in het landschap
Het geheim van de Gelderse
grafheuvels
Tot en met 21 april vertellen
archeologische vondsten bijzondere
verhalen uit een ver verleden. Zo zijn de
grafheuvels op de Veluwe archeologische
monumenten uit de prehistorie die nu nog
zichtbaar zijn in het landschap. En dat niet
alleen. De vondsten die hier gedaan zijn,
geven inzicht in het leven, de gebruiken en
de rituelen van de prehistorische
bewoners. CODA brengt deze bijzondere
verhalen uit het verleden samen in deze
tentoonstelling.
De Veluwe is de meest grafheuvelrijke
regio van Nederland. Met ongeveer 150
bekende grafheuvels behoort Apeldoorn
samen met de gemeenten Ermelo en Epe
tot de top 3.
Door een samenwerking van CODA met
het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden
en de gemeentearcheoloog van Apeldoorn
wordt deze schatkamer geopend voor een
breed publiek.
Grafheuvels bij de Echoput
(Tekening: Mikko Kriek)
Grafheuvels
In de tentoonstelling wordt het verhaal
verteld van dertien bijzondere
grafheuvellocaties op de Veluwe; van de
eerste wetenschappelijke opgraving in het
Vanenbosch bij Hoog Soeren en het
krijgersgraf bij Bergsham in Barneveld tot
het grootste urnenveld op de
Groevenbeekse heide bij Ermelo.
Het uitzonderlijk goed bewaarde
dubbelgraf uit een grafheuvel bij Niersen
vormt de meest spectaculaire vondst die in
deze tentoonstelling te zien is.
Rituelen
Grafheuvels geven ons kennis over de
rituelen van mensen die duizenden jaren
geleden op de Veluwe woonden en hun
doden op een zorgvuldig uitgekozen plek
begroeven. De tentoonstelling laat dit zien
aan de hand van voorbeelden uit
verschillende tijden.
Waarom legde men de dode op een
bepaalde manier neer in het graf? Welke
conclusies kun je trekken uit de
voorwerpen (grafgiften) die iemand
meekreeg?
Grafgiften Barneveld
Opmerkelijk is dat vele tientallen
grafheuvels tussen Epe en Vaassen op
een kilometerslange lijn liggen. Wat is de
betekenis hiervan? En hoe is dit op andere
plekken op de Veluwe?
Opgravingen
De eerste professionele
grafheuvelopgraving in Nederland vond
plaats in 1906 in Apeldoorn. Jan Hendrik
Holwerda (1873-1951) groef toen op
uitnodiging van koningin Wilhelmina in de
buurt van Hoog Soeren een grafheuvel op.
Opgravingen bij het Uddelermeer
Sinds 2006 wordt er nieuw
grafheuvelonderzoek in Apeldoorn en op
de Veluwe uitgevoerd door de Universiteit
van Leiden, de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed, het Rijksmuseum van
Oudheden en de gemeente Apeldoorn. Dit
nieuwe onderzoek, Ancestral Mounds
(Grafheuvels), vormt de aanleiding voor
deze tentoonstelling en krijgt in de
expositie ruime aandacht.
Activiteiten bij de tentoonstelling
Symposium 1 maart
De sectie Archeologie van de gemeente
Apeldoorn geeft in samenwerking met
CODA op zaterdagmiddag 1 maart een
symposium. Dit symposium is zowel voor
wetenschappers als inwoners en
bezoekers van de Veluwe interessant.
Fietsroute
Er wordt een fietsroute uitgezet langs de
grafheuvels in Apeldoorn, Hoog Soeren,
de Echoput en aan de Wieselseweg. De
fietsroute zal digitaal beschikbaar komen
via www.geheugenvanapeldoorn.nl.
Gratis kindercolleges
Het geheim van de grafheuvel
Op een aantal woensdagen wordt een
kindercollege gegeven voor verschillende
leeftijden.
•
Woensdag 5 maart: Janneke
Zuyderwyk (SAGA), voor 8-12 jaar,
14.00 - 16.00 uur.
•
Woensdag 9 april: Masja Parlevliet
(SAGA) voor 4-8 jaar,
14.00 - 16.00 uur.
Deelname aan de kindercolleges is gratis.
Aanmelden is noodzakelijk via
7
[email protected] onder
vermelding van kindercolleges met datum
en aantal deelnemers.
Uitgave
Het recent archeologisch onderzoek door
de Universiteit Leiden heeft al enkele
publicaties opgeleverd. Voor het
onderzoek bij de Echoput wordt een
publieksvriendelijke versie geschreven:
Echo’s uit de IJzertijd: een
grafheuveltweeling bij Apeldoorn, Evert
van Ginkel, € 12,50, ISBN
9789088902185.
Boekbespreking
Waarom krijgt een specht nooit hoofdpijn?
In dit boekje lees je de antwoorden op 100
meest gestelde vragen over vogels! Zoals:
“Waarom valt een vogel niet van zijn tak
als hij slaapt?” Of “Kan een merel dronken
worden?” Misschien wilt u een antwoord
hebben op de volgende vraag: “Waarom
vliegen sommige vogels in zwermen en
hoe kan het dat ze nooit botsen?”
Zeer informatief; een aanrader zelfs.
ISBN: 978 90 5210 919 0 € 12,95
8
Beleef de natuur met het IVN!
IVN is een landelijke vereniging voor
natuur- en milieueducatie, die bij wil
dragen aan een duurzame groene
leefomgeving door mensen te betrekken
bij natuur, milieu en landschap. Ook
cultuurhistorische elementen horen
daar bij. Al het werk van een afdeling
wordt verricht door vrijwilligers. Deze zijn
veelal werkzaam in werkgroepen in de
afdelingen.
Door het vrijwilligerswerk kunnen de
activiteiten voor een gering bedrag of
gratis aangeboden worden. Uw financiële
steun kunnen wij echter goed gebruiken: u
kunt donateur worden voor € 10,00 per
jaar (of iets meer). Wilt u regelmatig
meedoen en een korting krijgen, of zelf
vrijwilliger worden, meld u dan aan als lid;
de contributie bedraagt minimaal € 12,50
per jaar. Donateurs en leden ontvangen
viermaal per jaar onze digitale
IVNieuwsbrief.
Neem contact op met ons secretariaat of
via onze website www.ivn.nl/noordwestveluwe.
Contributie per jaar
Leden
Donateurs
Huisgenootleden
€ 12,50
€ 10,-€ 10,--
Rabobank
Ons rekeningnummer is nr. 147423465 t.n.v.
IVN Noordwest-Veluwe
Website: www.ivn.nl/noordwest-veluwe
Uitgave IVN Noordwest-Veluwe
Redactie: Marjan Deurloo en Annelies Bakker
Redactieadres: [email protected]
Nieuwe kopij s.v.p. per email vóór 1 juni 2014.
9
Bestuur
Ad Blanker
Vierhouten
0577-840091
[email protected]
- voorzitter
Yvonne Zeegers
0578-620505
[email protected]
– secretaris
Emile Scholtz
Nunspeet
[email protected]
-penningmeester
Joke Harmsen
– algemeen lid
Nunspeet
0341-251826
[email protected]
Julie de Jong
Nunspeet
0341-257166
[email protected]
– algemeen lid
Werkgroepen
Cursussen
Joke Harmsen
Julie de Jong
Wandelingen
Joke Harmsen en Leen Leeflang
Nunspeet
0341-251826
[email protected]
PR
Julie de Jong en Annelies Bakker
Nunspeet
0341-257166
[email protected]
Website
Marjan Deurloo
Harderwijk
0341-412010
[email protected]
Jeugd
Annelies Bakker
Cilia Diemel