Subtitel (of naam of datum) Titel van de presentatie Stralingsdeskundigheid niveau 4A Dosimetrie Wout Moerman Dosimetrie Dosimetrie • = meten of berekenen van stralingsdosis – uitwendige bron: externe bestraling gamma-straling neutronenstraling harde beta-straling – inwendige bron: inwendige besmetting alfa-straling beta-straling (gamma-straling) Dosimetrie Externe bron • variabelen: – afscherming – afstand – tijd – hoeveelheid straling – energie – soort straling 3 grondbeginselen Dosimetrie Wilhelm Conrad Röntgen • Ontdekker onbekende straling – 1895 – “Unbekanten Strahlung” – “X-stralen” (X-ray) – eerbetoon: “Röntgenstraling” Dosimetrie Ontwikkeling in Röntgentechniek Dosimetrie Remstraling remstraling = Röntgenstraling e- + K L Dosimetrie Remstralingsspectrum Remstralingsspectrum van 100 keV elektronen 50 100 fotonenergie in keV → Dosimetrie Röntgenbuis - + hoogspanning kathode (-) anode (+) gloeistroom elektronen → Röntgenstraling Dosimetrie Röntgenbuis Dosimetrie Remstralingsspectrum Dosimetrie Instellingen Röntgentoestel • Buisstroom (mA) mA·s • Tijd (s) • Buisspanning (KV) • Collimatie (cm2 veldgrootte) • Filtering (mm Al) Dosimetrie Dosimetrie Buisstroom Dosimetrie Invloed buisstroom (2) Dosimetrie Hoogspanning Dosimetrie Invloed buisspanning (2) Dosimetrie Vuistregels intreedosis 10 kV meer ⇒ halve mA·s (tussen 50 en 70 kV) Dubbel kV = 4x dosis Maar de uittreedosis ? Dosimetrie Effect kV op contrast en dosis Dosimetrie Relatie tussen kV en patiëntendosis (THK) kV 50 60 70 in mond* mSv op huid mSv verhouding 0,5 0,5 0,5 2,68 2,21 1,95 5,36 4,43 3,89 * 0,5 mSv nodig op fosfor voor juiste beeldkwaliteit Dosimetrie Dosimetrie Filtering Dosimetrie Effect filter op spectrum bij mammography Dosimetrie Effect filterdikte op output (28 kVp) Dosimetrie Invloed veldgrootte Dosimetrie DOP Dosis Oppervlak Produkt • • Relatie tussen dosis en afstand Dosis X oppervlak = DOP = Gy·cm2 Dosimetrie DOP • Dosis Oppervlakte Product – Dosis x oppervlakte – Gy·cm2 • maat voor patiëntdosis • conversie naar E • registratie patiëntdosis Dosimetrie DOP en Effectieve dosis doorlichting met contrast Dosimetrie DOP en Effectieve dosis • DOPcolon = 25 Gy.cm2 • Conversiefactor = 0,29 mSv.Gy-1.cm-2 Bereken E Dosimetrie Instellingen Röntgentoestel • Buisstroom (mA) – dubbele buisstroom ⇒ dubbel dosistempo • Tijd (s) – dubbele tijd • Buisspanning (KV) – dubbele buisspanning ⇒ > 4x dosistempo • Filtering (mm Al) – dubbele filtering ⇒ verlaging dosistempo • Collimatie – Dubbele veldgrootte ⇒ dubbele effectieve dosis ⇒ dubbele dosis Dosimetrie mA·s-diagram Bereken het dosistempo op 10 cm afstand instellingen: – 100 KV – 50 mA – 2,5 mm Al • dosis tegen filtering op 1 meter afstand Dosimetrie Uitwerking • 2,5 mm Al en 100 KV: – 0,15 mGy/mA·s op 1 meter afstand • 10 cm afstand: – 0,15 mGy/mA·s × 102 = 15 mGy/mA·s • 50 mA: – 15 mGy/mA·s × 50 mA = 750 mGy/s 0,75 Gy/s !! Dosimetrie Deterministische effecten Eenm alige dosis effect > 3 Gy erytheem (zonnebrand) > 7 Gy perm anente ontharing > 20 G y blaarvorm ing > 40 G y onherstelbare schade Dosimetrie Röntgenlaborant Dosimetrie Röntgenlaborant • 100 kV buisspanning: • directe bundel – 100 keV • lekstraling – 100 keV • strooistraling – minder dan 100 keV Dosimetrie Transmissie Afscherming door lood – Röntgenstraling – brede bundel – Wolfraam-anode – 2 mm Al filtering Dosimetrie Loodschort • Samenstelling: – loodkorrels, ± 0,25 mm Pbequivalent – rubber – 15 à 20 kg • effect: – 140 keV: 1 halveringsdikte: – 35 keV: 10 halveringsdiktes: 50% 0,1% Dosimetrie radioactieve bronnen • Gammastraling • gammaknife • brachytherapie • iodiumtherapie Dosimetrie Externe bron • variabelen: – afscherming – afstand – tijd – hoeveelheid straling – energie – soort straling 3 grondbeginselen Dosimetrie (µGy·m2·h-1·MBq-1) dosistempoconstante Γ dosistempoconstante fotonenergie (MeV) Dosimetrie Externe gammabron • • dosistempo: A D=Γ 2 r • Γ = dosistempoconstante, bronconstante • Let op de eenheid! – Gy·m2·h-1·Bq-1 – µGy·m2·h-1·MBq-1 – µSv·m2·h-1·MBq-1 Dosimetrie Oefening 1: gammadosis • Bereken het equivalente dosistempo op 50 cm afstand van een 500 kBq 137Cs-bron • gegevens: – Γ = 9,3·10-14 Gy·m2·h-1·Bq-1 – geen afscherming Dosimetrie Uitwerking 1 • D=Γ A 500.000 −14 −7 9,3 10 1,86 10 Gy / h = ⋅ × = ⋅ 2 2 r 0,5 • dosistempo = 0,186 µGy/h • stralingsweegfactor = 1 • equivalente dosistempo = D×Wγ = 0,186 µSv/h Dosimetrie Kerma Kinetic Energy Released in Mass • rekeneenheid • fotonen en neutronen • eenheid: gray Dosimetrie Dosis vs. kerma remstraling verwaarloosbaar (meestal) dosis = kerma Dweefsel ≈ Dwater ≈ Klucht Dosimetrie Dosis vs. kerma dosis • beschrijft risico • moeilijk exact te berekenen kerma • beschrijft stralingsveld • kallibratie-eenheid • rekent makkelijk • vervangt exposie Dosimetrie Overzicht • Dosis – beschrijft werkelijke energieafgifte • Kerma – nauwkeurig te berekenen • Exposie – nauwkeurig te meten Dosimetrie Oude eenheden • Rad – radiation absorbed dose – 1 rad = 1 cGy • Rem – roentgen equivalent man Dosimetrie vragen
© Copyright 2024 ExpyDoc
