Financiën Sociaal Domein VNG Expertisecentrum Gemeentefinanciën Hans Giesing Januari 2014 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Globale inhoud • Algemene uitgangspunten drie decentralisaties • Jeugd (Jeugdwet) • Werk (Participatiewet) • Zorg (Nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning) • Financieel • Vragen / discussie Vereniging van Nederlandse Gemeenten Decentralisatie Sociaal Domein (1) “Bouwen op de eigen kracht van burgers” • Motto: één gezin, één plan, één regisseur • Decentralisatie naar gemeenten: • Participatiewet (Wet Werken naar Vermogen) • Delen uit de AWBZ • Jeugdzorg • Zelfredzaamheid faciliteren en stimuleren; steun alleen voor wie het niet zelf en in eigen omgeving kan regelen en organiseren Vereniging van Nederlandse Gemeenten Decentralisatie Sociaal Domein (2) • Regeerakkoord Rutte-Asscher: • Gemeenten • Leveren integraliteit • Leveren maatwerk • Spelen in op rol sociaal netwerk • Eén persoon (waar het kan) begeleidt en ondersteunt op basis van integraal plan • Uitvoeringskracht gemeenten vergroten Vereniging van Nederlandse Gemeenten Wetgevingsproces Vereniging van Nederlandse Gemeenten Jeugd Vereniging van Nederlandse Gemeenten Hoofdlijn stelselwijziging Doelen transitie: • Preventie en uitgaan eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheid jeugdigen en ouders • Demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door opvoedkundig klimaat te versterken • Eerder juiste hulp op maat om beroep op dure gespecialiseerde hulp te vermijden • Integrale hulp aan gezinnen (één gezin, één plan, één regisseur) • Meer ruimte voor professionals Vereniging van Nederlandse Gemeenten Taakuitbreiding gemeenten • • • • • Provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg Jeugdzorgplus (gesloten jeugdzorg) Geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen Zorg jeugdigen met verstandelijke beperking Begeleiding, persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf • GGZ in kader jeugdstrafrecht (forensische zorg) • Uitvoering jeugdbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering Vereniging van Nederlandse Gemeenten Macrobudget • Kortingen: • Rutte I • Rutte II • Correcties - 300 mln. - 150 mln. PGB maatregel - 70 mln. • Resterend macrobudget: • Circa € 3,5 mld (grotendeels prijspeil 2012) • Toets door Algemene Rekenkamer afgerond • Tweede toets op definitief budget 2014 volgt nog Vereniging van Nederlandse Gemeenten Verdeelmodel • Begin december ’13 gepubliceerd: – nieuwe, verbeterde ‘tussenstand’ macrobudget en – verdeling via website www.voordejeugd.nl • 20 december: afspraak 95% van het decemberbudget is gegarandeerd voor 2015 • Mei 2014 definitief budget bekend • Vanaf 2016 deels objectief model van toepassing met ingroeipad Vereniging van Nederlandse Gemeenten Werk Vereniging van Nederlandse Gemeenten Participatiewet • Vervangt Wet Werken naar Vermogen • Integreert: • Wet Werk en Bijstand (WWB) • Wet sociale werkvoorziening (WSW) en • Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) • Eén samengevoegd, ontschot budget! • Totaal in 2015 ca 2,9 mld (aflopend naar 1,2 mld in 2050 (uitstroom) Vereniging van Nederlandse Gemeenten Wajong • Per 2015 alleen nog voor • wie volledig en • duurzaam geen arbeidsvermogen bezit • Zittend bestand Wajong wordt herkeurd • Mensen mét arbeidsvermogen: Gemeente biedt uitkering en/of ondersteuning re-integratie Vereniging van Nederlandse Gemeenten Werkvoorziening • Per 2015 (ipv 2014) geen nieuwe instroom WSW • Werkgevers marktsector garant voor toenemend aantal extra banen • Geen loondispensatie maar loonkostensubsidie • Plaatsing werkgever als productiviteit <80% & niet-aangewezen op beschut werk; • Verschil WML en loonwaarde: overheid • Verschil CAO en WML: bedrijf • Gemeenten creëren 30.000 beschutte plekken Vereniging van Nederlandse Gemeenten Beschut Werk Vereniging van Nederlandse Gemeenten Gebundeld re-integratiebudget Bedrag in miljoenen 2014 2015 2016 2017 2018 struc Macro wsw oud 2355 2251 2078 1910 1754 0 Re-integratiemiddelen 685 663 683 709 737 1.193 Pbudget “oude stijl” 685 634 594 556 544 544 Nwe dg reg. werk x 5 17 31 43 241 Nwe dg beschut x 7 23 37 49 257 Overheveling wajong x 15 45 60 75 111 Overheveling norisk x 2 4 25 26 40 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Afbouw sociale werkvoorziening • Afbouw (fictieve) sw-subsidie in participatiebudget van € 25.900 naar € 22.700 per plek in 6 jaar • Beperkte mogelijkheden afbouw kosten • Tot 80% kosten hangen samen met CAO (lonen, pensioenen, etc) • CAO wordt niet goedkoper, herschikking van posten • Bedrijfsvoering kan goedkoper, maar heeft zijn limiet • Besparen op begeleiding en overhead • Ander profiel Sw bedrijf Vereniging van Nederlandse Gemeenten Financiële aandachtspunten • Risico’s wsw – Afbouw van de sociale werkvoorziening - Loon- en prijscompensatie - Pensioenkosten WSW • • • • • Duurzaamheid loonkostensubsidies Arbeidsovereenkomst beschut werk Hoogte uitvoeringskosten Efficiencykorting oplopend tot 290 mln struc. Vangnet IAU door Rijk gefinancierd Vereniging van Nederlandse Gemeenten Sociale werkvoorziening Zorgen om gebieden met veel sw’ers (2018) 102 gemeenten Geen middelen over voor reguliere re-integratie, totale gebundelde budget gaat op aan zittend bestand SW 171 gemeenten Meer dan 50% van re-integratiemiddelen gaat op aan zittend bestand SW 135 gemeenten Meer dan 50% re-integratiemiddelen beschikbaar voor Ondersteuning anders dan Wsw Vereniging van Nederlandse Gemeenten Zorg (nieuwe WMO) Vereniging van Nederlandse Gemeenten Regeerakkoord en Wmo • Afbouw AWBZ • Wet langdurige Zorg voor intramuraal • Begeleiding individueel (thuis) en groep (dagbesteding) naar gemeenten • Verpleging naar zorgverzekeraars (Zvw) • RA bevatte ook • voornemen Persoonlijke Verzorging naar gemeenten te decentraliseren • Gemeenten regelen tegemoetkoming kosten chronisch zieken en gehandicapten (WTCG) Vereniging van Nederlandse Gemeenten Recente ontwikkelingen • Persoonlijke verzorging niet naar Wmo maar naar Zorgverzekeraars (Zvw) (ca 2 mld.)! • WTCG blijft deels fiscaal: (oplopend) € 268 mln naar gemeenten: nog besluitvorming Tweede Kamer! • Geen overstemming VNG en kabinet over ‘snijvlakverliezen’ door vervallen overdracht persoonlijke verzorging: • de compensatie van 200 mln achten de gemeenten te laag Vereniging van Nederlandse Gemeenten Macrobudgetten • De korting beloopt ca.1,2 miljard; • 0,7 op nieuwe taken, • 0,5 op hulp bij huishouden • Wordt nog getoetst door ARK • Resteert nieuwe WMO totaal 8,7 mld. • ca. 3,9 mld. nieuw geld • ca. 5 mld. bestaande budgetten (IU en AU) en deel cluster maatschappelijke zorg in GF (ex wvg en ex welzijnswet). • Opname in sociaal deelfonds? Vereniging van Nederlandse Gemeenten Gevolgen knip PV en herfstakkoord Vereniging van Nederlandse Gemeenten Verdeelmodel WMO • Macrobudget 2015 staat thans nog niet vast, afwachten wat discussie VNG-kabinet oplevert • Kamerbehandeling kan tot wijzigingen leiden • Uiterlijk in mei 2014 definitief budget 2015 bekend plus prognose voor 2016 en verder • Verdeling 2015 via historisch budget • M.i.v. 2016 overgang naar objectief verdeelmodel met toepassing van ingroeipad Vereniging van Nederlandse Gemeenten Financieel Vereniging van Nederlandse Gemeenten Financiën • Voor taken Werk, Zorg en Jeugd, komt (deels nieuw) ontschot budget via ‘sociaal deelfonds’ • Totaal circa € 10 miljard • Betekent circa 20% van gemeentebegroting • Horizontale verantwoording: College legt alleen verantwoording over besteding af aan Raad. • Rijk zal vragen om informatie over resultaten (systeemverantwoordelijkheid). Vereniging van Nederlandse Gemeenten Sociaal Deelfonds • • • • • • In Wet op het sociaal deelfonds Integratie-uitkering in gemeentefonds Horizonbepaling van drie jaar I-deel WWB blijft buiten deelfonds Maar (tijdelijk) bestedingsverplichting aan SD Budget is vrij te besteden binnen sociaal domein, maar niet daarbuiten! • Monitoring vindt plaats via straks verbeterde Informatie voor derden (IV-3) Vereniging van Nederlandse Gemeenten Financiële vormgeving 2015 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Sociaal Deelfonds • Bestedingsvoorwaarde! • Onderbesteding moet blijken uit IV3: • kan aanleiding zijn voor nader onderzoek • vervolgens bestuurlijk overleg • mogelijk aanwijzing om besteding op peil te brengen • Ultieme sanctie: uitbetaling opschorten • Na drie jaar in Algemene Uitkering? Vereniging van Nederlandse Gemeenten Kortingen doen pijn • Tegelijk met decentralisaties flinke kortingen: • Werk: € 1,8 miljard • Wmo : € 1,2 miljard (op ex AWBZ taak begeleiding en 465 (huishoudelijke hulp) + effect extramuralisering (nog) niet correct gecompenseerd • Jeugdzorg: € 450 mln en correcties • Niet op te vangen door te blijven bieden wat we altijd boden op de manier die we altijd deden: kiezen is nodig! • Enkele mogelijkheden: schaalvoordelen samenwerking benutten, efficiënter inkoop, toegang beperken en voorzieningen beperken! Vereniging van Nederlandse Gemeenten Financiële vervolgvraagstukken • • • • Toereikend macrobudget (is het genoeg) Bestedingsvrijheid (binnen sociaal domein) Verantwoordingsbureaucratie beperken Indexatie na 2015 (blijf het genoeg?) • Volume- en prijsontwikkelingen • Adequate verdeling over gemeenten • Toereikend per gemeente • Geen ‘slecht’ gedrag belonen • Herverdeel effecten (max € 15 pipj?) • Uitvoeringskosten en invoeringskosten Vereniging van Nederlandse Gemeenten Tot slot •Nog vragen? •Laatste nieuws op onze website •www.vng.nl •VNG Gemeentefinanciën op Twitter: @VNGgemfinancien