LO K - Lovk

LO K
Uitgave van de Stichting voor Landelijk Onderwijs aan Varende Kinderen
Pag 2: Z
es themapaketten
Pag 3: De reis van ons leven
Koersbericht
Over de grens...
Grenzen verleggen biedt nieuwe mogelijkheden, andere gezichtspunten, verrassende
ervaringen én spannende situaties. Met
grensverleggend gedrag weet je van
tevoren niet hoe het uitpakt. Je moet
er een beetje lef voor hebben, soms heb je
een zetje nodig, maar het resultaat is meestal
positief.
De crisis brengt de LOVK-ouders ertoe om nieuwe stappen te zetten, de
grenzen te verleggen. Voer men voorheen in Nederland, nu kiest men
voor het varen verder weg. Was men eerder wekelijks in het land, nu
duurt de reis vaak enkele weken. De LOVK beweegt mee en zet in op extra begeleiding door de mentoren.
Feest
LOVK
121/2 jaar
Pag 4: Eén thema, drie kanten
Tweetalig opvoeden
Feest bij de LOVK!
Hoera!! Apetrots kunnen we u vertellen dat wij al 12,5 jaar
kwalitatief goed onderwijs verzorgen aan varende kinderen! Dat moet worden gevierd… en u kunt dit feestje met
ons meevieren!
Met veel plezier nodigen wij alle ouders en kinderen van de LOVK uit voor
een ’dagje uit’ naar keuze, in de periode van mei tot en met september
2014.
Hoe werkt het? Via onze website kunt u zich aanmelden en met uw persoonlijke code kunt u uw kaartjes reserveren.
Wij wensen u een feestelijke LOVK-dag toe, welk ’dagje uit’ u ook kiest!
Meer nieuws van de LOVK? www.lovk.nl> nieuws van de LOVK
Het onderwijs is steeds in beweging. Door jonge kinderen de juiste leerstof aan te bieden legt men een zeer goede basis voor de verdere schoolloopbaan van het kind. De onderbouw telt! Grenzen worden bijgesteld
om aan de normen te voldoen. De nieuwe methode VoortVarend is een
’must’. Onze ouders verleggen met ons de grenzen en zetten zich fantastisch in voor het leerproces van hun kind.
Op de ligplaatsscholen stappen we werkelijk over de grens. Volgend cursusjaar starten we met lessen Engels in de klas. Spelenderwijs worden
Engelse woordjes en liedjes aangeleerd. Kijkt u er dus niet van op als
de kleuters van de LOVK volgend jaar Engelse woorden gebruiken! We
gaan met de tijd mee, we verleggen onze grenzen.
Ieder kind heeft recht op goed onderwijs, ook als het extra ondersteuning nodig heeft. De LOVK geeft die ondersteuning wanneer dit nodig is.
Logopedielessen zijn nu ook online te volgen. Deze nieuwe mogelijkheid
biedt veel kansen voor het varende kind, waar het zich ook bevindt.
Het zal u niet verbazen dat ouders die een verschillende taal spreken
geen grenzen willen trekken en kiezen voor een tweetalige opvoeding
van hun kind. Zij komen aan het woord in deze Langszij.
De LOVK ervaart dat grenzen verleggen groei oplevert, veranderingen te
weeg brengt en mogelijkheden biedt. Onze ouders zijn hierin een voorbeeld.
Anita van Laren,
directeur LOVK
One, two, trie, for…
’Juf, ik kan in het Engels tellen:
one, two, trie, for ...’ ’En ik weet hoe
je vraagt hoe iemand heet: Wats
your name?’ Zomaar een moment
tijdens de rekenles op de ligplaatsschool. Het geeft aan dat jonge
kinderen al met Engels bezig zijn
en daar plezier in hebben.
Het Engels zal als internationale
communicatietaal steeds belangrijker worden. Nu al is het de taal
van de wetenschap en techniek,
Colofon
Jaargang 13, mei 2014
Langszij is een periodieke uitgave van de Stichting LOVK.
Redactie:
LOVK
Vormgeving: Tilia cordata, grafische vormgeving, Spijkenisse
Druk:
Quadraat Grafimedia, Spijkenisse
De redactie houdt zich het recht voor ingezonden stukken al dan
niet te plaatsen en/of ingekort weer te geven. Niets in deze uitgave
mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke
goedkeuring van de uitgever.
PO-raad bezoekt
de LOVK
Op vrijdagochtend 21 maart brachten wij een inspirerend bezoek aan
de LOVK in Rotterdam Charlois.
Het prachtige uitzicht op de haven
vanuit jullie locatie, staat mooi
symbool voor jullie nabijheid en
betrokkenheid bij de binnenvaart
en de kinderen die in die bijzondere omgeving opgroeien. We waren
onder de indruk van de persoonlijke benadering van de gezinnen en
de mogelijkheden die jullie met eigen materiaal en ICT-toepassingen
bieden om daadwerkelijk onderwijs op maat te bieden aan deze
jonge kinderen. Ouders en school
zijn hier educatieve partners in de
breedste zin van het woord!
Rinda den Besten, voorzitter PO-raad
Esmee Hornstra, beleidsadviseur POraad
de internationale handel, het internationale bankwezen en het
toerisme. Ook in de leefwereld van
onze kinderen is het Engels alom
aanwezig: denk aan kinderprogramma’s, dvd’s en computerspelletjes.
handelen we aansprekende thema’s voor kleuters, bijvoorbeeld
’My family’, ’My house’ en ’My birthday’. Samen met de juf zingen de
kinderen liedjes, lezen ze boekjes
en praten ze - aan de hand van de
’praatplaat’ - over het thema.
Daarom start de LOVK komend
schooljaar op de ligplaatsschool
met het geven van Engelse les. We
gebruiken de methode My name
is Tom. Op een speelse manier be-
Wees dus niet verrast als u binnenkort met uw kind in de dierentuin loopt en hem of haar ’That’s a
monkey!’ hoort roepen!
Herkenbaar, zelfs over de grens…
Met de LOVK-vlag laat u zien dat u een kleuter aan
boord heeft. Het zou leuk zijn als alle varende ouders
met een kleuter aan boord zo te herkennen zijn… en
met elkaar in contact komen om ervaringen uit te wisselen! Wie weet wijst u met de vlag wel de weg aan
ouders die nog niet gehoord hebben van de LOVK.
U bent een varende ouder, u heeft een druk bestaan en
u vindt desondanks de tijd om ervoor te zorgen dat uw
kleuter onderwijs krijgt. Dat mag gezien worden, dat
is iets om trots op te zijn!
Wilt u, zelfs in het buitenland, laten zien dat uw kind
staat ingeschreven bij de LOVK? Dat kan! Geef uw
mentor een seintje en onze LOVK-vlag komt naar u toe.
Langszij | 2
Onderwijs in twee regio’s
vanuit vijf locaties
Regio Merwede/IJssel/Maas
Dordrecht
Het Zwanejong
Geldelozepad 46-48, 3311 WE
Telefoon
+31 (0)78 639 02 80
Dekatel On Net +31 (0)612 34 38 06
Zwolle
’t Zwanenest (in samenwerking met
basisschool Het Carillon)
Bachlaan 2, 8031 HL
Telefoon
+31 (0)38 421 82 15
Dekatel On Net +31 (0)610 99 02 33
Maasbracht
Het Maashofje (in samenwerking
met basisschool De Tweesprong)
Europlein 7c, 6051 HM
Dekatel On Net +31 (0)612 34 38 04
Regio Schelde, Rijn en IJmond
Rotterdam
De Zwarte Zwaan
Schulpweg 37, 3084 NG
Telefoon
+31 (0)10 485 78 89
Dekatel On Net +31 (0)612 34 38 09
Terneuzen
De Groene Zwaan (in samenwerking
met basisschool De Oude Vaart)
Tamarindestraat 4, 4537 XH
Telefoon
+31 (0)115 61 90 97
Dekatel On Net +31 (0)612 34 38 05
’Over
de grens’
boekentips
VoortVarend
op koers
In februari is het tweede halfjaar van groep 1 gestart van de methode
VoortVarend. Bij de thema’s zijn ook nu weer prachtige onderwijsleermaterialen gevoegd. Zo is er een muziekdoos aan boord gekomen en zitten er
prachtige instrumenten in het pakket: een klokkenspel, een schellenraam,
twee sets ritmestokjes en twee sets schudeitjes. Wat zullen dat – ook door
de nieuwe dvd VoortVarend 2 – leuke muzieklessen worden! Naast een
kralenplank komen er ook weer nieuwe prentenboeken, instructieboeken
en werkbladen aan boord.
Alles bij elkaar vormt het nieuwe pakket een prachtige aanvulling op de
routinedozen, de opstapdoos en de overige materialen die de activiteiten
van VoortVarend ondersteunen.
VoortVarend op koers dus, en op naar groep 2!
Zes themapakketten
De gele ballon
Charlotte Dematons, Lemniscaat,
€ 14,95
Dit schitterende prentenboek
voor jong en oud heeft geen tekst
en een verhaal lijkt te ontbreken.
Maar de goede kijker ontdekt al
snel dat de verschillende platen
van de stad, de woestijn, het oerwoud en de zee iets met elkaar te
maken hebben. Telkens opnieuw
duikt er een blauw autootje op, een
fakir op een vliegend tapijtje, een
boef in gevangenistenue… en een
gele ballon.
Bij het pakket VoortVarend is het mogelijk om op diverse momenten in het
jaar even een ’uitstapje’ te maken. Er zijn zes themapakketten ontwikkeld,
van ieder een week.
Stichting LOVK
Secretariaat
Landelijk Bureau LOVK
Schulpweg 37, 3084 NG Rotterdam
Nederland
Telefoon
+31 (0)10 413 00 34
Dekatel On Net +31 (0)630 23 04 37
E-mail
[email protected]
K.v.K.
24317911
De stichting LOVK heeft als doel het geven van onderwijs aan
varende kinderen op bijzonder-neutrale, protestants christelijke
en rooms-katholieke grondslag.
Missie
De LOVK wil voor varende kinderen van 3 tot 7 jaar het recht op
onderwijs dat zij hebben zo goed mogelijk invullen. Dat houdt in:
rekening houden met de specifieke situatie van varende kinderen
en hun ouders en zorgen voor probleemloze doorstroming naar het
regulier basisonderwijs.
Naast de vier thema’s over de seizoenen zijn er de themapakketten ’Sinterklaas’ en ’Kerst’. Zo is er bijvoorbeeld de mogelijkheid om tijdens het
thema ’Sinterklaas’ in de decembermaand even - spreekwoordelijk - de
grens over te steken naar Spanje, of om in januari een reis te boeken naar
de poolgebieden (tijdens het thema ’Winter’). Voor de kinderen is het heel
leuk om even aan de slag te gaan met een actueel thema!
De themapakketten zijn ontwikkeld door onze collega’s Priscilla van Goor
(Zwolle) en Rieke Voorstad (Dordrecht). Ook zij reizen heel wat af om elkaar te ontmoeten voor het ontwikkelen van de nieuwe themapakketten!
Wilt u met uw kind een ’uitstapje’ maken, vraag dan bij de mentor een
themapakket aan.
Goede reis!
Enkele reacties
’Afgelopen week hebben wij met veel plezier gewerkt met het themaboekje
’Sinterklaas’. Alles viel goed in de smaak: de verhalen, de liedjes, de gedichtjes, de werkjes, het knutselen … met als klap op de vuurpijl natuurlijk het
bakken van de kruidnoten!’
’Ik vond het Herfstpakket al heel leuk, maar het Sinterklaaspakket is echt
geweldig!’
Visie
De visie op goed onderwijs is samen te vatten in de kernwoorden
relatie, competentie en zelfstandigheid. Omdat de kern van het
onderwijs door de ouders thuis wordt gerealiseerd, legt de LOVK een
unieke relatie tussen thuissituatie en lessituatie. Anders gezegd,
tussen opvoeding en onderwijs.
Op basis van missie en visie heeft de LOVK haar strategisch beleid voor
de langere termijn vastgesteld en dit vertaald in strategische doelen.
Directie
A. (Anita) van Laren
Bezoek ook onze website
www.lovk.nl
O, wat mooi is Panama
Lanosch, Lemniscaat, € 14,95
Het gras is altijd groener aan de
andere kant van de heuvel. Kleine Tijger en Kleine Beer gaan op
zoek naar Panama, waar het leven
mooier is omdat alles, van onder
tot boven, er naar bananen ruikt.
De dieren die ze onderweg tegenkomen, sturen hen telkens de verkeerde kant op. Toch komen ze uiteindelijk aan in Panama en zijn ze
volmaakt gelukkig. Maar... zijn ze
wel echt in Panama aangekomen?
Meer over themapaketten?
www.lovk.nl > www.zelflesgeven.nl > kleuters algemeen >
themapakketten groep 1
Kikker en de horizon
Max Velthuijs, Leopold, € 13,95
Rat stond op een heuvel en keek
over het land, naar de horizon.
’Wat is de wereld toch mooi,’ dacht
hij. ’Het wordt tijd dat ik weer eens
op reis ga!’ Kikker wil dolgraag met
hem mee en zo trekken de twee
vrienden de horizon tegemoet.
Maar Kikker vindt dat het wel erg
lang duurt voordat ze er zijn. En
hoe zou het thuis met iedereen
gaan? Kikker kan ’s nachts niet slapen. Hij heeft zo ontzettend veel
heimwee dat ze uiteindelijk besluiten om terug naar huis te gaan.
Kikker is dolgelukkig wanneer hij
zijn vrienden weer ziet en over zijn
avonturen kan vertellen. Eén ding
is zeker: het is nergens zo fijn als
thuis!
Langszij | 3
Jordy en Noëlle fietsen langs het Main-Donaukanaal.
Ver weg varen en lesgeven
Wij varen meestal naar Duitsland (de Rijn, Neckar, Main) en zo’n drie à
vier keer per jaar over de Donau naar Oostenrijk en Hongarije.
We hebben samen twee kinderen. Onze zoon Jordy gaat na de zomer naar
het internaat, naar groep 3, en Noëlle is aan het ’kleuteren’. De kinderen
gaan regelmatig een paar dagen bij opa en oma logeren en dan gaan ze in
Rotterdam naar school. Als we over de Donau varen, zijn we vaak vier tot
zes weken onderweg en dan is dit lastiger. De kinderen varen dan met ons
mee.
Ter voorbereiding op groep 3 geef ik Jordy les met het 6+ pakket van de
LOVK. Met Noëlle ben ik afgelopen najaar begonnen met het nieuwe pakket voor de kleuters. Ze vindt het erg leuk om te doen en vraagt regelmatig
of we nog meer werkjes kunnen doen.
Soms vind ik het best lastig om moeder en juf tegelijk te zijn, vooral als
de kinderen geen zin hebben in werkjes of het moeilijk vinden. Dan is het
opvoeden en lesgeven tegelijk!
Janneke Slabbekoorn, m.s. Confiance
’Stappen’ in België
Ik ben Miggy de Ferrerre en samen met mijn man en twee zonen vaar ik op het Ms Tigris. We
hebben de Belgische nationaliteit en sinds drie jaar werken we
met Stappen langs het water.
Kylian zit in het eerste leerjaar
(groep 3 in Nederland) en doet het
heel goed op school. Tiago begint
binnenkort aan het vijfjarigenpakket.
Tiago werkt graag met het pakket
en qua schoolse vaardigheden ziet
zijn juf van de kleuterschool nauwelijks verschil met de leerlingen
in zijn klasje. Ikzelf vind het pakket duidelijk en gemakkelijk om
mee te werken. De doelstellingen
staan goed aangegeven, evenals de
benodigde werkbladen en materialen. Als voorbereiding lees
ik de opdrachten even door, dit
kost niet veel tijd. In het begin
was het even zoeken, maar na
een paar weken verliep alles vlot.
Als het enigszins kan, gaat Tiago op
maandag en vrijdag naar school.
Op de drie overige dagen werken
we de hele LOVK-week af. Ik sla
soms enkele opdrachten over of
kort ze in. Dit kan heel goed, want
sommige opdrachten bieden Tiago
geen uitdaging. Bij Kylian was dit
veel minder het geval. Dit maakt
duidelijk dat het pakket geschikt is
voor kinderen van alle niveaus en
dat je het flexibel kunt inzetten.
Een groot voordeel van het werken
met het pakket is dat je de ontwikkeling van je kind op de voet
volgt. Kylian bleek een taalontwikkelingsstoornis te hebben en
dankzij het werken met Stappen
en de begeleiding van onze mentor, Lucie De Groene, hebben we
dit tijdig ontdekt en konden we
gepaste hulp zoeken. Ik vind dit
een belangrijk punt; de kleuterjuffen op school zien onze kinderen te
weinig om zich een goed beeld te
kunnen vormen van hun ontwikkeling. En aangezien er heel wat
van hen wordt verlangd wanneer
ze naar school gaan, is het belangrijk dat ze geen achterstand hebben ten opzichte van de kinderen
aan wal. Bij problemen of vragen
kun je altijd bij je mentor terecht.
Qua planning is het soms wat puzzelen; het werk aan boord staat
immers nooit stil. Maar je kunt zelf
beslissen hoe en wanneer je met
het pakket werkt. Zo vindt iedereen wel een manier die bij hem of
haar past.
Maar het allermooiste is natuurlijk dat je, door samen in Stappen
te werken, op een leerrijke manier
met je kind bezig bent, terwijl je
kind tegelijkertijd geniet van de
dagelijkse aandacht van mama of
papa!
De reis van ons leven
Voor een aantal van jullie ben ik
misschien al een bekend gezicht.
Mijn naam is Rachèl van Tilburg
en sinds begin februari ben ik
werkzaam als groepsleerkracht
en mentor op De Zwarte Zwaan
in Rotterdam. Graag
wil ik een bijdrage
leveren aan het thema ’over de grens’
van deze Langszij.
Van mijn 9de tot en
met mijn 12de jaar
hebben mijn vader,
mijn moeder en ik
de grote droom van
mijn vader verwezenlijkt: vier jaar
lang hebben wij door
Europa rondgevaren; een reis om
nooit te vergeten!
Op 2 juli 1997 startte onze reis.
We gooiden de trossen los en zetten koers naar Faial, een klein ei-
Mijn naam is Anita van Toor en
in augustus 2012 ben Wim van
Schaik opgevolgd als penningmeester in het bestuur van de
Stichting LOVK. Ik ben getrouwd
en heb twee zonen (17 en 14). Na
vijftien jaar gevaren te hebben,
wonen we sinds 2006 in Capelle
aan den IJssel. In mijn dagelijks
leven ben ik assistent-accountant.
Ik ben zelf een schipperskind en
herinner me nog goed dat ik als
kleuter al dol was op de pakketjes van ’Kleuter aan boord’. Mijn
schooltijd op De Zwarte Zwaan,
toen nog met overvolle klassen,
was één groot feest. Ook op het
Julia-internaat in Zwijndrecht heb
ik een gezellige tijd gehad. Na mijn
studie in Rotterdam heb ik twee
jaar op een belastingadvieskantoor gewerkt. In 1991 zijn mijn
land van de Azoren. Vanuit hier
zou onze zeiltocht ons de volgende
jaren naar Spanje, Portugal, de Balearen en de Canarische eilanden
voeren. De drie musketiers waren
we, mijn vader, mijn moeder en
ik. Volledig op elkaar
aangewezen brachten we dagen op
zee door. Onderweg
werd er wat achterstallig
onderhoud
gepleegd en kregen de stootwillen
een sopbeurt. Vaak
werden deze bezigheden onderbroken
om naar de capriolen van dolfijnen te
kijken.
Elke ochtend was het tijd voor ’de
Wereldschool’. Mijn moeder werd
al snel een fantastische juf, die elke
dag met veel enthousiasme en in-
man en ik gaan varen.
Eerst als zetschippers,
later op onze eigen schepen.
zet startte. Papa speelde ’conciërge’
en kwam langs met de koffie. Tijdens saaie biologielessen verraste
hij mij weleens met een snorkel- of
duiktripje. Naast de mooiste vissen zagen we murenen, pijlstaartroggen en octopussen, zo groot als
flinke honden. ’s Nachts mocht ik
soms ook meelopen in de wacht.
Onder een prachtige sterrenhemel
hielden we de radar in de gaten en
speelden we een potje kaart. Vaak
voeren er vrienden, die we onderweg leerden kennen, ’mee’ op hun
eigen schip. Via de marifoon babbelden we dan gezellig met elkaar
en als we dicht langs elkaar konden komen mocht ik nog weleens
overspringen.
of dolfijnen. Ooit kwamen we midden op de oceaan een groep schildpadden tegen, een bizar gezicht!
familieleden en vrienden vaak een
stukje mee. De rust en stilte die je
ervaart zodra de motor uit kan en
de wind de zeilen laat bollen die
je meevoeren, is onbeschrijflijk.
Je voelt je zo’n klein stipje op een
grote oceaan. Als je om je heen
kijkt zie je alleen maar water. Uren
kon ik me vermaken met het afturen van de horizon, op zoek naar
andere schepen, vliegende vissen
Eenzaam heb ik me nooit gevoeld.
Zodra we ergens aanmeerden of
voor anker gingen, zocht ik naar
vriendjes. Ook kregen we regelmatig bezoek uit Nederland en voeren
Mijn ervaringen
kon ik dit niet weigeren. Door het intensieve
contact dat ik had met
zowel de leerkrachten
als het bestuur, leerde
ik de organisatie nu van verschillende kanten kennen. Toen onze
jongste zoon naar het internaat
ging moest ik stoppen met mijn
werk voor de MR, iets wat ik erg
jammer vond.
Sinds mijn jeugd is er veel veranderd: uitgebreide onderwijspakketten en ieder kind kan van zijn
mentor de begeleiding of uitdaging krijgen die het nodig heeft.
Het vraagt tegenwoordig een flinke inspanning van de ouders om
alle lessen met de kinderen te volgen. Ik heb het echter als een verrijking ervaren dat ik de ontwikkeling van mijn kinderen zo goed
kon volgen.
als kind, ouder en bestuurslid
Onze zonen zijn altijd met veel
plezier naar de ligplaatsscholen
gegaan en waren enthousiaste
gebruikers van de methode ’Stappen langs het water’. Ik zag met
hoeveel liefde de leerkrachten de
kinderen opvingen in klassen die
allang niet meer zo groot waren
als vroeger.
In die tijd werd er gevreesd voor
de toekomst van het ligplaatsonderwijs. Als ouders maakten we
ons zorgen. Diverse initiatieven in
het land leidden tot een fusie: de
LOVK was geboren. Toen mij werd
gevraagd om zitting te nemen in
de eerste medezeggenschapsraad,
Meer over het bestuur?
www.lovk.nl > rolmenu lovk >
bestuur
Dan zie je de volgende bestemming langzaam opdoemen. Waar
zouden we nu weer terechtkomen?
Wat zullen we beleven? Wie zullen we ontmoeten? Elke keer weer
was het een complete verrassing.
Ik kan niet genoeg benadrukken
wat een voorrecht het is geweest
deze ontroerend mooie reis te hebben gemaakt. Mijn ouders ben ik
hier dan ook zeer dankbaar voor.
Nu ik er zo over schrijf kan ik me
bijna niet meer voorstellen dat dit
werkelijkheid is geweest. Een betere manier om je horizon te verbreden is er niet, daar ben ik van
overtuigd!
Ook nadat wij in 2006 aan wal
waren gegaan, bleven we ons betrokken voelen bij de binnenvaart.
Nieuwtjes van de LOVK in de vakpers en ’uit het gangboord’ bleef
ik volgen. Toen ik werd gevraagd
voor de functie van penningmeester was ik blij verrast!
Inmiddels zijn we twee jaar verder
en heb ik ervaren dat de organisatie niet heeft stilgestaan. De prachtige nieuwe methode VoortVarend
is daar een goed voorbeeld van.
Het onderwijs aan varende kleuters wordt nog altijd uitgebreid
en vernieuwd, zodat ook in deze
economisch moeilijke tijden voor
alle varende kleuters onderwijs
beschikbaar blijft. Ik zie het als een
uitdaging om hier de komende jaren mijn steentje aan bij te dragen!
Langszij | 4
Drie gezinnen, één keuze. Zij kiezen voor een
tweetalige opvoeding. Drie LOVK-gezinnen
delen de ervaringen van een tweetalige
opvoeding. De moeders van Jelle, Léon en
Thijmen aan het woord.
1
Eén thema drie kanten: Tweetalig opvoeden
1
2
3
Tweetalig?...
Ik ben de moeder van Jelle en Nynke en kom uit Duitsland,
mijn man komt uit Utrecht. Jelle en zijn zusje Nynke zijn in Friesland
geboren. We wonen en leven op de Tijdgeest, een traditionele klipper uit 1906, die is ingericht voor achttien passagiers. Van maart tot en
met november zeilen we vooral op de Waddenzee. In de winter hebben
we een ligplek in Woudsend, midden in Friesland. De ’opstappers’ komen overwegend uit Duitsland, een paar groepen komen uit Nederland en een enkeling komt uit België of Zwitserland. Jelle en ik werken
aan boord inmiddels samen aan het LOVK-lesmateriaal voor groep 3.
2
Bij ons was de keuze voor een meertalige opvoeding snel gemaakt. Aan
boord leven we temidden van de groepen mensen die we vervoeren, hun
taal wordt tijdens de reis onze thuistaal. Binnen het gezin switchen we
met z’n vieren tussen de talen, afhankelijk van de omgeving, de situatie
en ons humeur. Een uitzondering hierop is de taal die we tijdens schooltijd
aan boord spreken. Toen we drie jaar geleden aan boord begonnen met
het LOVK-lesmateriaal, wilden we de talen niet door elkaar halen. Voor
Jelle was het duidelijk dat op school (aan boord of aan de wal) Nederlands
gesproken werd. We hebben dit altijd volgehouden.
In het begin was het werken met het lespakket soms wel moeilijk voor
mij. Vooral de kinderliedjes en rijmpjes, die kon ik maar niet onthouden.
Jelle vond dat niet erg, hij was trots dat hij de liedjes veel beter kon zingen
dan ik!
Zo nu en dan krijgen we van passagiers commentaar op Jelle’s Duitse tongval, die hij blijkbaar van mij over heeft genomen. Daarnaast valt het Duitse mensen op dat hij soms de Nederlandse zinsbouw gebruikt als hij Duits
spreekt. Jelle stoort zich er helemaal niet aan dat anderen snel opmerken
dat hij twee talen spreekt en die weleens door elkaar gebruikt. Gelukkig
staat hij stevig in zijn schoenen en voelt hij zich overal snel thuis.
Net voor het slapengaan vertelde ik Jelle over dit stukje dat ik aan het
schrijven was. Ik vroeg hem hoe hij het vindt om tweetalig te zijn. Al bijna
slapend mompelde hij: ’Super, ik kan met al mijn vrienden praten! En wat
ik me afvraag: ’Waarom ’tweetalig’? We praten hier ook nog Fries.’
Kerstin Geurtsen-Haase, Klipper Tijdgeest
Liebe Leser und Leserinnen,...
Mein Name ist Svenja Könninger, ich bin 24 Jahre alt
und komme aus Deutschland. Mit 17 Jahre bin ich auf
einem Schiff fahren gegangen und heutzutage habe
ich mit dem Kapitän des Schiffes einen 5-Jährigen
Sohn. Da der Vater aus Holland kommt, wächst unser
Sohn Léon zweisprachig auf.
Als unser Sohn 3,5 Jahre alt war, haben wir ihn angemeldet bei der Schule die das Projekt LOVK hatte.
Unser heutige Mentor Juf Diana kam damals auf
unseres Schiff mit einer ganze Kiste mit Sachen zum
lernen mit. Das Problem war das zur Zeit weder ich
noch unser Sohn perfekt Höllandisch sprach. Das
bedeutete das ich Aufgaben musste erledigen in Hölländischer Sprache.
Am Anfang war es noch ein bisschen schwer
um alles zu verstehen, aber mein Freund
hat mir damals zehr gut geholfen … und
Wörterbücher gibt es ja auch! Heute sprechen
mein Sohn und ich - das denke ich zumindest diese Sprache sehr gut! Ab und zu bringt unser Sohn
das ein bisschen durcheinander, das hört sich so an:
’voor mik’ und nicht ’voor mij’.
Mittlerweile geht es so gut das wir jetzt schon bei den
letzten vier Büchern angekommen sind. Ich finde es
super das es diesen LOVK gibt, dadurch habe ich auch
Holländisch lesen und schreiben gelernt!
Svenja Könninger, m.s. Bel-Air
Opvoeden zonder grens
Ik zal beginnen met me voor te stellen: mijn naam is Dee de Haan en samen met mijn man Jaco varen we in loondienst op de Ms Beata. Ikzelf ben
in Zuid-Afrika geboren en woon sinds mijn achtste in Nederland. Nadat
mijn man en ik getrouwd waren, ben ik een aantal jaren geleden gaan
meevaren. Thuis hebben we altijd Engels gesproken, dus toen we kinderen
kregen hebben we besloten ze tweetalig op te voeden.
3
Toen de oudste 3 jaar werd, zijn we vol goede moed begonnen aan het pakket Voorsprong. Als gauw liepen we echter tegen problemen aan. Ik had
altijd uitsluitend Engels gesproken tegen de kinderen en mijn man sprak
Nederlands. Toen ik bij het schoolwerk opeens in het Nederlands tegen
Thijmen begon te spreken, werd hij boos. Hij snapte het niet het werd erg
verwarrend voor hem.
In overleg met onze mentor Drea Severins hebben we besloten dat ik het
lesprogramma in het Engels ging aanbieden. Ik heb nu per thema de woordenlijst vertaald in het Engels en bied het programma in het Engels aan.
Gedurende de dag probeert mijn man, zo veel mogelijk, de themawoorden
terug te laten komen in de gewone gesprekken. Nu gaat het veel beter.
Thijmen kent veel van de woorden in beide talen.
Het grote voordeel het LOVK-pakket is dat het je de vrijheid geeft om zelf
invulling te geven aan de lesstof, mits je de doelen maar behaalt. Daarnaast krijg je advies en begeleiding van je mentor, die met jou en jouw
specifieke situatie meedenkt. Voor ons is dit de ideale oplossing!
Dee de Haan, m.s. Beata
Langszij | 5
Lesgeven
in het buitenland
Even voorstellen
Er zullen een heleboel lesgevende ouders zijn die altijd in het buitenland
varen en dus veel meer ervaring hebben dan wij, toch zal ik proberen iets
te vertellen over het lesgeven aan boord als wij in het buitenland aan het
varen zijn.
Samen vormen we een gezin met twee kinderen. Jelmer is 5 jaar en AnneJet is 3 jaar. We varen internationaal en onze kinderen volgen onderwijs
aan boord. Jelmer is bezig met het eerste blok voor de 5-jarigen en AnneJet krijgt af en toe een portie Voorsprong voorgeschoteld.
Ook juf Margreeth gaat over grenzen!...
Als wij in Nederland zijn en ergens
liggen te laden of lossen, brengen
we Jelmer vaak naar een plaatselijke school. Als we in de buurt
van een LOVK-school zijn, rijden
we hier graag een stukje voor om.
Wij vinden het sociale aspect van
het naar schoolgaan erg belangrijk
en ik heb het idee dat Jelmer van
een dag school meer leert dan van
een week lesgeven aan de eettafel.
Hij komt in ieder geval altijd erg
enthousiast en vol nieuwe verhalen terug. Hopelijk wordt hij ook
flexibel van het steeds in een andere klas les krijgen, met steeds
een andere juf, andere kinderen en
andere regels.
Kameroen!
Reizen over grenzen, dat is voor schippers heel gewoon. Zij passeren regelmatig een grens, al is dat tegenwoordig in Europa niet meer zo zichtbaar.
Dit wordt anders als je reist naar een ander continent, in dit geval: Afrika!
In november mocht ik voor de vierde keer met de stichting Dordrecht-Bamenda mee op reis naar de ’school for the deaf’ in Mbingo, Kameroen. Op
deze school voor dove kinderen uit de regio Bamenda zitten zo’n 140 tot
160 dove kinderen. Het grootste deel van het jaar wonen deze kinderen bij
de school. Eens per jaar gaan ze voor een paar maanden naar huis om te
helpen met de oogst.
Als we in het buitenland varen,
vermaken Jelmer en Anne-Jet zich
aan boord ’s morgens meestal prima, terwijl ik wat huishoudelijk werk
doe. Na het middageten gaan ze bij mooi weer meestal buitenspelen. Als
het geen ’buitenspeelweer’ is, beginnen we meteen aan hun schoolopdrachten. Anders wordt dit het ’eind-van-de-middag-werk’! Ik merk dat ik
zelf rustiger zit en beter de tijd neem voor het schoolwerk als ik ’klaar’ ben
met mijn eigen klusjes... maar dat is voor iedereen natuurlijk anders.
Anne-Jet vindt het schoolwerk van Jelmer eerlijk gezegd veel interessanter dan haar eigen Voorsprong-pakket, dus zij doet meestal gewoon mee
met Jelmers opdrachten, die ik voor haar kopieer. Als Jelmer een schrijfopdracht heeft, geef ik Anne-Jet een alternatief voor zijn opdracht. Dit werkt
prima; ook Jelmer vindt het gezelliger om samen aan tafel te zitten, dus
dat is twee vliegen in één klap! Eigenlijk loopt het allemaal vanzelf. Als
er iets niet duidelijk is, kunnen we de mentor altijd per mail of telefoon
bereiken. En met wat fantasie en improvisatie kom je een eind!
Als we lang in Duitsland zijn, merken we wel dat Jelmer de contacten met
andere kinderen gaat missen. Zodra we ergens een bekend schip zien liggen, roepen we dat gelijk op om een speelafspraak te maken. Zo hebben
Jelmer en Anne-Jet pas nog in Basel heerlijk met een schoolvriendje in ons
ruim gespeeld. Tarwe scheppen, vegen, balanceren op het gebint ... op zo’n
dag doen we dus zeker geen schoolwerk!
Wat ik lastig vind is Jelmer zelfstandig te laten werken. ’Knuffie’ werkte bij
hem toch niet zo goed op deze momenten. Tegenwoordig hebben we een
kookwekker en dat gaat een stuk beter!
Het lijkt me leuk om straks samen met Anne-Jet met het nieuwe pakket
aan de slag te gaan, dan kan ik mooi vergelijken. En voor haar is het ook
leuk, omdat ze samen met haar broer dus al een groot deel van het oude
pakket heeft gedaan.
Anja Feenstra
r kunnen ouders
Drie keer per jaa
n de LOVK foto’s
va
en medewerkers
te dingen naar de
inzenden om mee
te foto van het
ois
mo
de
or
prijs vo
en’ december,
nd
aa
ikm
jaar. In de ’kl
de foto’s woren
nn
maart en juni ku
de
Ou rs en mededen aangeleverd.
ons telkens weer;
n
sse
rra
ve
werkers
te plaatjes toeois
mo
de
we krijgen
dige externe
un
sk
de
gestuurd! Een
o’s en nomifot
jury beoordeelt de l zes, verdeeld
aa
tot
t
he
in
neert er
eën Onderwijs en
over de categori
deze zes genomi
t
Binnenvaart. Ui
nwi
ee
tw
de
en
neerde foto’s word
het jaar 2013-2014
nende foto’s van
categorie één.
gekozen, uit elke
Meedoen?
de fotowedstijd
Inzendingen voor
nog in juni digien
nn
ku
2013-2014
en naar landend
rzo
taal worden ve
onder vermell,
[email protected]
, plaats waar
res
ad
,
am
na
n
ding va
een korte
en
n
me
no
ge
de foto is
mee te
Om
o.
fot
de
toelichting op
n de
ete
mo
ijs
pr
dingen naar een
e aangeleverd
ott
gro
re
wa
op
foto’s
l 1 MB.
worden, minimaa
Willeke van Dijke
Tijdens ons verblijf dit jaar hebben we vooral aandacht besteed aan structuur en organisatie in de klas. Met behulp van een planbord hebben we de
leerkrachten en de kinderen geleerd hoe je kunt werken in kleine groepjes.
Om de beurt bezochten we alle klassen, waar we de kinderen lieten kiezen
uit vier lesonderdelen: speelleerspelletjes, teken jezelf, een ontdekdoos en
gebarentaal met woorden die je kunt gebruiken bij de ontdekdoos. De ontdekdozen hadden we meegenomen uit Nederland. De kinderen mochten
experimenteren met magneten, drijven en zinken, opwaartse kracht (door
middel van het vouwen van vliegtuigjes) en het laten ontkiemen van bonen. Telkens ging er na tien minuten een belletje en moesten de kinderen ruilen van onderdeel, zodat iedereen uiteindelijk alle onderdelen kon
doen. Voor de kinderen was het een heel bijzondere ervaring, juist omdat
het onderwijs in Kameroen vooral bestaat uit ’leren door luisteren’.
Daarnaast heb ik voor alle klassen dagritmekaarten gemaakt. Deze kaarten hangt de leerkracht ’s ochtends op, zodat de kinderen weten wat ze die
dag in welke volgorde gaan doen. Dit geeft de kinderen structuur, iets wat
vooral voor kinderen met leer- en gedragsproblemen prettig is. Het is fijn
om te weten wat er van je verwacht wordt, toch?
Natuurlijk hebben de kinderen van Het Zwanejong ook dit jaar weer gespaard voor de kinderen van de dovenschool. Dit jaar hebben we hier
crème van gekocht, omdat de huid van de kinderen in Kameroen
vaak heel erg droog is en lotion een heel duur product is. Van
de 140 kinderen waren er zeker 100 die dit niet hadden. Ik
ben dan ook bijzonder trots om te kunnen melden dat jullie met elkaar wel € 120 hebben gespaard! Dit was genoeg
voor maar liefst 52 flessen lotion. Heel erg bedankt allemaal!
Daarnaast geef ik aan dat het geld van vorig jaar, dat bestemd was voor de bouw van een klaslokaal, ook wordt
gebruikt: het geld voor de laatste vier lokalen is inmiddels bij elkaar gespaard en men is gestart met de bouw!
Ik hoop volgend jaar foto’s te kunnen laten zien van
het geheel.
Mocht u meer willen weten over het project in
Kameroen, kijk dan eens op www.dordrechtbamenda.nl.
Fotowedstrijd schooljaar 2013-2014: genomineerd
binnenv
aart
Jelmer en Anne-Jet Feenstra die op het
IJsselmeer zwaaien naar hun vriendje
Jordy en vriendinnetje Noëlle van de
Confiance.
De jury: Lekker kleurcontrast. Goede compositie.
Anja Feenstra, m.s. Dorothea
Nieuwerkerk a/d IJssel
klikmaand 1
onderwijs
Noah Woortman is bezig met een proefje om water te zuiveren.
De jury: Ik houd wel van een spontane foto. Zeker als de compositie
interessant is, zoals hier met het
scheefgehouden hoofd. Het complete verhaal in één beeld.
Margreeth Radenborg,
Leerkracht en mentor LOVK
Sommige mensen zullen mij
al kennen: ik ben Willeke van
Dijke en werk als mentor op Het
Zwanejong. Ik ben geboren in
Vlissingen, de stad die grenst
aan de Westerschelde. Als kind
was ik vaak aan de waterkant
te vinden, waar ik grenzeloos
kon genieten van de zee en het
strand. De altijd aanwezige
meeuwen hadden toen al mijn
belangstelling. Meeuwen, ze
zijn onbegrensd in hun vliegkunsten. Zwevend op de wind
zie je ze onvermoeibaar urenlang boven het water hangen.
Toen ik 25 jaar geleden met
René trouwde, verlegde ik mijn
grenzen en ging ik in Dordrecht
wonen. Daar gaf ik eerst les op
de Bogermanschool, later op de
Polyanderschool. Tineke van de
Weerd was een collega van mij.
Twee jaar geleden belde ze mij
op om te vragen of ik wilde invallen op Het Zwanejong. Vanaf
dat moment werk ik met veel
plezier bij de LOVK.
Afgelopen zomer zijn onze oudste zoon en dochter allebei getrouwd. Onze twee jongste zonen wonen nog thuis. Vrijdags
werk ik in een inloophuis voor
dak- en thuislozen. Deze groep
mensen is vaak grensoverschrijdend bezig geweest. Toch is het
belangrijk dat er ook voor hen
een plek is waar zij terecht kunnen met hun verhaal en kunnen
genieten van een kopje koffie.
Ik las eens over de meeuw dat
hij symbool staat voor bescherming, verantwoordelijkheid en
communicatie. Ik hoop in mijn
werk ook hierdoor grenzeloos te
worden geinspireerd!
klikmaand 2
binnenvaart
Deze foto is genomen op het domein
van PortService te Gent, toen we op de
werf lagen. Er lag daar zo’n bootje aan
de wal en Kylian en Tiago vonden het
heel plezant om daarin te klauteren.
s
onderwij
In het pakket is een les van groot naar
klein. Justin heeft ons netjes van groot
naar klein gezet en daar is deze foto uit
voort gekomen.
Jury: De beide jongens zitten helemaal in hun spel en geen fotograaf
die ze uit hun rol krijgt.
Jury: Een creatieve oplossing voor
een mathematische vraag. Met die
linker en rechter hersenhelft zit
het wel goed.
Familie Pius - de Ferrerre, m.s. Tigris
Wondelgem, België
Familie van Gent, m.s. Amice
Hendrik Ido Ambacht
Langszij | 6
Medezeggenschapsraad
Wat moet er op deze tafel komen?
LO K
Mail uw vraag of suggestie naar [email protected]!
Met enige trots en vooral veel dank naar onze vorige
secretaris Antonia de Jong:
We proberen de punten van verbetering dit jaar mee te nemen in ons
nieuwe jaarverslag zodat hij nóg beter wordt!
Nieuw in de MR: Magda van Gent
Dit jaar kwam er een plaats vrij als plaatsvervangend ouderlid voor de
medezeggenschapsraad; dit sprak me gelijk erg aan. Toen ik hiervoor gevraagd werd, heb ik dus niet lang nagedacht voordat ik ”ja” zei!
Ik ben 30 jaar oud en kom uit de vaart. Ik heb in Sportdorp op het internaat
gezeten en ben in Rotterdam aan de Pabo gaan studeren. Na mijn afstuderen heb ik drie jaar met veel plezier op een basisschool in RotterdamHeyplaat gewerkt. Mijn vriend Xander van Gent voer toen al op de ’Amice’
en aangezien ik varen ook altijd leuk heb gevonden ben ik nadat we in
2008 waren getrouwd, met hem mee gaan varen.
Al snel kregen we twee kinderen: Justin is inmiddels 4 jaar oud en Britney
3. Ze bezoeken regelmatig ’Het Zwanejong’ in Dordrecht. Ook krijgen ze
iedere dag les van mij. Dit vind ik erg leuk om te doen! Ik kan ze hierdoor
van dichtbij meemaken en ben betrokken bij elke stap in hun ontwikkeling. De kinderen vinden de lespakketten geweldig. Als we weer aan boord
zijn, is de eerste vraag die Justin mij stelt: ”Gaan we schooltje doen en
gaan we gymmen vandaag?” Toch merk ik dat het erg goed voor hen is
dat ze ook regelmatig naar school gaan. Van andere kinderen en van de
juffen leren ze toch het meest. Justin krijgt les uit ’VoortVarend’. Dit nieuwe pakket spreekt me erg aan. Britney leer ik elke dag spelenderwijs iets
uit ’VoorSprong’.
Als we thuis zijn, help ik één dag in de week op een basisschool. Door in
de MR plaats te nemen kan ik mij inzetten voor het onderwijs aan boord
en voor de LOVK. Omdat wij meestal op de Donau varen, kan ik niet altijd
aanwezig zijn bij de vergaderingen. Maar gelukkig hebben we tegenwoordig genoeg moderne hulpmiddelen om elkaar bij te praten en kan ik toch
meedenken met de onderwerpen die de MR aangaan.
Zij waarderen de LOVK als werkgever zeer en zijn over het algemeen erg tevreden. Zij geven de
LOVK gemiddeld het rapportcijfer
8 en meer dan 90% van de medewerkers vindt de LOVK een goed
en progressief werkgever. Over de
meeste arbeidsomstandigheden
Onderwerp
Inhoud van het werk
Werken bij de LOVK
Relatie met collega’s
Cultuur
Opleidingsontwikkelingsmogelijkheden
Arbeidsomstandigheden
Direct leidinggevende
Communicatie
Gemiddeld/overall cijfer
is meer dan 90% tevreden. Zo ook
over de inhoud van het werk en de
sfeer op de locaties. Over de verschillende aspecten van informatie en communicatie is ook meer
dan 90% van de medewerkers tevreden.
Vanzelfsprekend zijn er zaken
die (nog) beter zouden kunnen.
Verantwoordelijkheid geven en
Saskia de Jong
Wil je iets vertellen over jezelf?
Ik ben getrouwd met Jaap-Jan en we hebben twee zoons: Koen (8)
en Matthijs (6). Het is leuk om je kinderen te zien opgroeien, elke levensfase is weer boeiend. Als gezin gaan we er graag op uit, we
vinden het belangrijk om onze kinderen met verschillende dingen kennis te laten maken. Zo bezoeken we regelmatig een museum of een leuke stad en gaan we vaak naar het bos of het strand.
Naast mijn werk voor de LOVK ben ik enkele uren per week werkzaam als
professioneel counselor. Als iemand een probleem heeft en er niet meer
alleen uitkomt, help ik om beter met de situatie om te gaan of het probleem op te lossen. Bij de Pabo InHolland ben ik een aantal keer per jaar
werkzaam als externe assessor. Samen met een Pabo-docent neem ik examengesprekken af bij vierdejaarsstudenten.
Waar heb jij op school gezeten en hoe was jouw schooltijd?
Ik ben in Schiedam geboren en getogen en heb daar op de basisschool gezeten. Mijn leukste schooltijd heb ik op de Pabo gehad. Ik heb genoten van
de dramalessen, de gymlessen… eigenlijk van alle lessen! Ik heb een fantastische tijd gehad en ben nog altijd bevriend met een aantal oudklasgenoten. Ik zou het zo weer overdoen.
Meer over de
medezeggenschapsraad?
www.lovk.nl >
rolmenu praktisch >
medezeggenschapsraad òf
rolmenu lovk > downloads >
verslagen MR
Medewerkers geven een hoog rapportcijfer!
In januari is onder alle medewerkers van de LOVK het cultuur- en
tevredenheidsonderzoek afgenomen. In het rapport ”Verbinding
maken en verantwoordelijkheid
nemen” is de belangrijkste conclusie dat de LOVK met recht een
kwaliteitsbewuste, klantgerichte,
open en vernieuwende organisatie
genoemd mag worden waarin bevlogen mensen werken die flexibel
zijn, zichzelf willen ontwikkelen,
graag van anderen leren en (last
but not least) plezier hebben in
hun werk.
Lienke van Dijk geeft de pen door aan …
Gemiddeld rapportcijfer per onderwerp
LOVK LOVK
Gemiddelde
2014
2010 primair onderwijs
8,2
8,1
7,4
8,1
7,8
n.v.t.
8,0
7,8
7,9
7,9
7,2
n.v.t.
7,9
7,5
6,2
7,8
7,1
6,3
7,7
7,7
7,2
7,7
7,1
n.v.t
7,9
7,5
7,1
nemen en ruimte voor creatieve inbreng verdienen wat meer
aandacht. Ook de communicatie
tussen de locaties zou iets beter
kunnen. De uitslagen van het onderzoek zijn in april gepresenteerd
en de aandachtspunten met alle
medewerkers besproken. Hiervoor
wordt een plan van aanpak opgesteld.
AHA DATA maart 2013
Waarom heb je gesolliciteerd bij de LOVK?
Met veel plezier heb ik 17,5 jaar lang lesgegeven in de binnenstad van Rotterdam. Het werken met voornamelijk allochtone kinderen heb ik altijd
als een uitdaging gezien. De laatste jaren had ik ook taken in het schoolmanagement. Dit smaakte naar meer. De vacature van de LOVK leek mij
op het lijf geschreven. Ik was dan ook erg blij te horen dat ik het LOVKmanagementteam mocht komen versterken! Ik geniet nog elke dag van
deze geweldige baan.
Wat zijn jouw talenten en hoe zou je deze graag willen inzetten?
Ik vind het werken vanuit een betekenisvolle context heel belangrijk in
het onderwijs. Alle methodes van de LOVK zijn geschreven vanuit dit principe. Een thema wordt betekenisvol als het aansluit bij de belevingswereld van de kinderen. Kleuters zijn van nature nieuwsgierig en willen de
omringende wereld verkennen. Via hun spel leren ze de wereld om zich
heen kennen. Ook draagt het spelen bij aan de zelfstandigheid - initiatief
nemen, problemen oplossen, plannen - en de ontwikkeling van fantasie
en creativiteit. In de kleutergroepen proberen we de ’hoeken’ dan ook zo
betekenisvol mogelijk in te richten. Kom gerust eens een kijkje nemen in
de klas!
Ik geef de pen
door aan...
Het thema van deze Langszij is ’over
grenzen’. Wat vind jij van grenzen?
Hoe ga jij om met grenzen?
Kinderen hebben grenzen nodig.
Ze bieden houvast, duidelijkheid
en veiligheid en helpen het kind
om zelfvertrouwen op te bouwen.
Ook als volwassene
word je met grenzen en het stellen van
grenzen
geconfronteerd, bijvoorbeeld in je
rol als ouder of - bijvoorbeeld - directielid. Het liefst
denk, zoek en handel ik vanuit mogelijkheden binnen de
geboden grenzen.
Aan wie binnen de LOVK zou jij de
pen willen doorgeven?
Annemieke Kik (coördinator zorg).

Download Report