G-START - lopon2

G-START
HSN
14 november 2014
Pandora Versteden, Eline Vereycken en
Jozefien Loman
Bron
G-start
Geletterdheid stimuleren bij jonge
kinderen
Jozefien Loman en Karen Vermeir
(2012)
Leuven: Centrum voor Taal en
Onderwijs
http://www.cteno.be/index.php?idM
enu=116&id_materiaal=614
Programma
Doel
• Leerkrachten stimuleren geletterdheid bij
jonge kinderen.
Huidige
situatie
• Hoe doen (beginnende) leerkrachten het op
het vlak van geletterdheid? Wat is hun visie op
het stimuleren van geletterdheid?
Aanpak
• Hoe kunnen we het leren van leerkrachten en
studenten bevorderen?
1 Inleiding
Doel
• Leerkrachten stimuleren geletterdheid bij
jonge kinderen.
Huidige
situatie
• Hoe doen (beginnende) leerkrachten het op
het vlak van geletterdheid? Wat is hun visie op
het stimuleren van geletterdheid?
Aanpak
• Hoe kunnen we het leren van leerkrachten en
studenten bevorderen?
 Wat is geletterdheid?
Geletterdheid is de kennis en vaardigheid die nodig is
om via schriftelijke communicatie te communiceren
en informatie te verwerken, de vaardigheid om met
numerieke en grafische gegevens om te gaan en de
vaardigheid voor het gebruik van ICT.
(Van den Branden, 2010; p.46)
 Waarom geletterdheid?
Hebben jullie vandaag al gelezen en/of
geschreven?
Wat? Waar?
 Onderzoek
Peilingsonderzoek basisonderwijs (DVO, 2012):
89% haalt eindtermen begrijpend lezen
Goede score, maar minimumdoelen
Grote verschillen tussen kinderen
 Onderzoek
Slechts zes leerlingen op de tien zeggen dat ze
van lezen genieten (Peilingsonderzoek 2013).
Eigen onderzoek naar functioneel lezen en
schrijven bij 1455 leerlingen 3de jaar BSO en
400 leerlingen 6de jaar BSO (CTO 2007).
Meer dan helft leerlingen BSO is onvoldoende
geletterd.
Nauwelijks vooruitgang tussen 3de en 6de jaar.
 Onderzoek
Leerlingen uit kansarme gezinnen scoren op lezen
veel lager dan leerlingen uit kansrijke gezinnen
(Van den Branden, 2003).
Verschillen worden ondanks gelijkekansenbeleid
niet kleiner (PISA 2010 en 2013).
1 op 6 à 7 Vlamingen leest te slecht om in onze
(kennis)maatschappij te functioneren (IALS 1997).
 Geletterdheid stimuleren
Groot huis =
krachtige geletterde
omgeving
Klein huis =
krachtige activiteiten
rond geletterdheid
Uit: G-start (2012).
2 Huidige situatie
Doel
Huidige
situatie
Aanpak
• Leerkrachten stimuleren geletterdheid
bij jonge kinderen.
• Hoe doen beginnende leerkrachten het
op het vlak van geletterdheid?
• Hoe kunnen we het leren van
leerkrachten en studenten bevorderen?
2 Huidige situatie
Dataverzameling in november 2013
Kleuter
ongeveer 95 leerkrachten
sedert 2008 ondersteuning mondelinge
vaardigheden + vorming G-start oktober 2013
Eerste graad
ongeveer 60 leerkrachten
sinds 2013 ondersteuning mondelinge
vaardigheden
 Rijke geletterde omgeving creëren (kleuter)
Naar eigen zeggen?
70
60
50
40
30
20
Belangrijk?
10
0
helemaal niet
(1)
(2)
(3)
(4)
in sterke mate
(5)
70
60
50
40
30
20
10
0
onbelangrijk
(1)
Bekwaam?
70
60
50
40
30
20
10
0
niet bekwaam
(1)
(2)
(3)
(4)
heel bekwaam
(5)
(2)
(3)
(4)
heel belangrijk
(5)
 Hoeken rijk inrichten (kleuter)
Naar eigen zeggen?
70
60
50
40
30
20
Belangrijk?
10
70
0
helemaal niet
(1)
(2)
(3)
(4)
in sterke mate
(5)
60
50
40
30
20
10
0
onbelangrijk
(1)
Bekwaam?
70
60
50
40
30
20
10
0
niet bekwaam
(1)
(2)
(3)
(4)
heel bekwaam
(5)
(2)
(3)
(4)
heel belangrijk
(5)
 Rijke geletterde omgeving creëren (lager)
Naar eigen zeggen?
70
60
50
40
Belangrijk?
30
20
70
10
60
0
helemaal niet
(1)
(2)
(3)
(4)
in sterke mate
(5)
50
40
30
20
Bekwaam?
10
70
0
onbelangrijk
(1)
60
50
40
30
20
10
0
niet bekwaam
(1)
(2)
(3)
(4)
heel bekwaam
(5)
(2)
(3)
(4)
heel belangrijk
(5)
 Geletterdheid stimuleren via activiteiten (kleuter)
Slechts iets meer dan 1/3 doet eerder wel
activiteiten die de geletterde ontwikkeling van
de kleuters stimuleren.
 Met boeken werken (kleuter)
Naar eigen zeggen?
70
60
50
40
30
20
10
0
helemaal niet
(1)
(2)
(3)
(4)
in sterke mate
(5)
Belangrijk?
70
60
50
40
30
20
Bekwaam?
10
0
70
onbelangrijk
(1)
60
50
40
30
20
10
0
niet bekwaam
(1)
(2)
(3)
(4)
heel bekwaam
(5)
(2)
(3)
(4)
heel belangrijk
(5)
 Met boeken werken (lager)
 Kansen krijgen om over de inhoud van boekjes te praten en
de inhoud ervan creatief te verwerken.
bekwaam?
25
20
21
15
19
13
10
5
1
4
0
1
2
3
4
5
 Algemene conclusies
Belang van het verwerken van/werken met boeken
Nood aan ondersteuning startende leerkrachten
(doen het niet beter dan de andere leerkrachten)
Vooral werken aan competenties van leerkrachten
(< bekwaamheid) => nood aan coaching op de
werkvloer
Nood aan beleid en ondersteuning op schoolniveau
 Nood aan…
Mentale ondersteuning: positieve aanmoedigingen,
uitwisselen met collega’s…
Inhoudelijke ondersteuning: visie ontwikkelen,
informeren, onderzoeksresultaten bekijken…
Praktijkgerichte ondersteuning: tot op de klasvloer,
coachen van leerkrachthandelen …
3 Aanpak
Doel
Huidige
situatie
Aanpak
• Leerkrachten stimuleren geletterdheid
bij jonge kinderen.
• Hoe doen beginnende leerkrachten het
op het vlak van geletterdheid?
• Hoe kunnen we het leren van
leerkrachten en studenten bevorderen?
3 Aanpak
Ervaringen met vormingen geletterdheid
LEERKRACHTEN tijdens VORMNG
VORMER tijdens VORMING
3 Aanpak
Ervaringen met vormingen geletterdheid
LEERKRACHTEN na VORMNG
VORMER na VORMING
 Analyse vormingen geletterdheid
Leuk dat wel, maar noodzakelijk?
Frequentie en intensiteit?
Doelgericht, systematisch en strategisch?
Kwaliteit en diepgang?
Functioneel, wat is dat? (zie volgende slide)
Incidenteel en/of intentioneel?
Cruciale inzichten?
Evalueren?
 Functioneel
3 Aanpak
Ontwikkeling G-start
Visie > ontwikkelingsgericht + beleid op
schoolniveau
Letters > stopzetten discussie
Vernieuwde vormingen rond geletterdheid
stimuleren (rond G-start)
 Beleid geletterdheid op schoolniveau
 Beleid geletterdheid op schoolniveau
 Beleid geletterdheid op schoolniveau
3 Aanpak
Geletterdheid stimuleren: hoe kan het dan
wel?
‘Professioneel leren’ (PL) (Timperley et al., 2007; p. 29)
‘Activiteiten die een individu helpen om zijn
vaardigheden, kennis, expertise en andere
leraarkarakteristieken te ontwikkelen’
(OECD, 2009; p. 49)
13 activiteiten die professioneel leren kunnen
bevorderen
 Activiteiten die PL kunnen bevorderen
1.
2.
3.
4.
Luisteren naar inspirerende sprekers
Vergelijken van eigen theorieën met nieuwe theorieën
Discussiëren over de praktijk met meer ervaren collega’s
Discussiëren over thema’s die een individuele leraar of een
groep leraren identificeerden
5. Deelname aan activiteiten vanuit een leerlingpositie
6. Ondersteuning in de vorm van instructiemateriaal:
lesvoorbereidingen, werkbladen en gedetailleerde instructies
voor activiteiten en experimenten die zij direct kunnen
gebruiken in de klas
7. Lezen van professionele literatuur
 Activiteiten die PL kunnen bevorderen
8. Onderzoeken van de resultaten bij leerlingen en hun inzichten
9. Analyseren van werk van leerlingen
10. Analyseren van de huidige praktijk en samen een nieuwe
praktijk construeren
11. Kijken naar de manier waarop een onderwijsaanpak
geïmplementeerd wordt in echte of gesimuleerde
klassituaties (videodemonstraties, iemand die modelleert)
12. Geobserveerd worden en feedback ontvangen
13. Samen met gelijkgestemden plannen om professionele
ontwikkeling te implementeren
3.1 Luisteren naar inspirerende sprekers
Lerarenopleiders en vormers kunnen die
inspirerende sprekers zijn, maar ook andere
leerkrachten/studenten
Falbe & Yukl, 1992
Actieve
betrokkenheid
Gehoorzaamheid
Weerstand
Inspireren
90
10
0
Consulteren
55
27
18
Rationeel
overtuigen
23
30
47
Druk uitoefenen
3
41
56
Gunstige sfeer
creëren
31
28
41
Legitimeren
0
56
44
Coalitie sluiten
3
44
53
Persoonlijk een
beroep doen
42
33
25
Onderhandelen
35
41
24
3.2 Vergelijken eigen met nieuwe theorieën
Bv. Inzicht krijgen in geletterde ontwikkeling
Leg de strookjes bij de foto’s.
Lezen
Schrijven
Taalbeschouwing
 Lezen
 Schrijven
 Taalbeschouwing
3.3 Discussiëren met meer ervaren collega’s
Bv. Geletterd huis als gemeenschappelijk
kader
Vul de schema’s aan:
Modelgedrag
Visuele boodschappen
Lees- en schrijfmateriaal
Interactie
Wissel goede praktijken uit
3.4 Discussiëren over thema’s geïdentificeerd door
individuele lk/groep lk’en
Bv. het vertellen van boeken, het inrichten van
de boekenhoek…
werken met boeken vormt de kern voor het
stimuleren van geletterdheid
enkele activiteiten rond werken met boeken
zijn opgenomen in G-start
Vertellen maar
Met een boek in een hoek
We maken een boek (! Krachtige
activiteit voor geletterdheid en leesstrategieën)
 Interactief en herhaald voorlezen
 Interactief en herhaald voorlezen
kamishibai
voorlezen/vertellen aan jongere kinderen
uitstapmethodiek
themaweek
verhalencyclus
verteltas
...
 Inhoud van boekjes verwerken
50,0%
45,0%
40,0%
35,0%
30,0%
25,0%
20,0%
15,0%
10,0%
5,0%
,0%
43,0%
29,1%
22,8%
Kleuter
Lager
1,3%
0.00%
3,8%
4.00%
29,1%
16.00%
43%
52.00%
22,8%
20.00%
> 62%
60
1,3%
1 [helemaal
niet]
3,8%
,0%
2
3
4
5 [in sterke 6 [weet
mate]
niet]
50
52
40
30
20
20
16
10
0
4
1
2
0
3
4
RESULTATEN VAN GOK-LEERLINGEN ZIJN HOGER IN KLASSEN
WAAR LEERKRACHTEN HIEROP INZETTEN
5
 Betekenisvolle activiteiten
het begrip van het verhaal verdiepen
(bv. kringgesprek, nieuw einde bedenken,
uitstapmethodiek...)
 Betekenisvolle activiteiten
inhoud van het boek creatief verwerken
(bv. verteltafel, dramatiseren,
bewegingsverhaal...)
3.5 Deelname aan activiteiten vanuit een ll-positie
Bv. Leerkrachten doen tijdens G-start-vormingen
dezelfde activiteit als de leerlingen, maar dan op
hun niveau
 Opdrachtkaarten
Groep 1: speel het bingospel
Groep 2: maak een bordspel
Groep 3: maak een affiche
Groep 4: vouw een vliegtuigje
Groep 5: verzin een cocktail
Groep 6: bouw een huis
 De zoekactie
IJsbeer is weg
Affiche maken
Tekenen
Stempelen
Naschrijven
Reflectie ‘wat moet allemaal op een affiche?’
Reactie op affiche
Directeur met een plan (wegbeschrijving)
Op zoek naar de ijsbeer (in de koelkast)
3.6 Ondersteuning in de vorm van instructiemateriaal
Deel 2 G-start: Geletterde activiteiten
‘Cafeetje’: voorbeeldactiviteit die meegegeven
wordt na een vorming
 Cafeetje
Wat is een café?
Café inrichten
Prijslijst maken
Plan van café tekenen
Drankje van het huis: recept
Reclamefoldertjes
…
Rollenspel in café
Café met echte klanten
 Waar zit kuikentje?
Verhaal Het verdwenen kuikentje stoppen als
kuikentje verdwenen is
Bingospel of zoekspel
Nabespreking en het einde van het verhaal
vertellen
 Bordspel
Verhaal We gaan op berenjacht
Thema Sinterklaas
Spelbord maken
Pictogrammen
Opdrachten
Spel spelen
Spel in de hoeken
 We vliegen erin!
Rollenspel als probleemstelling
Activiteiten in de schrijfhoek
 Paspoort maken
 Vliegtuigticket maken
 Logo van de vliegtuigmaatschappij ontwerpen
 Label voor aan de reiskoffer
…
Rollenspel (met oplossingen)
Uitbreiding:
 Andere hoeken
 Vliegtuigen vouwen
 Bouwvakkers
Bouwvakkersdiploma halen
Bouwen met plannen
Letters nastempelen/schrijven voor op bouwsels
Meten in experimenteerhoek
Afspraken voor het werken in timmerhoek
visualiseren
…
Reflectieblad
Bouwvakkers diploma
3.7 Lezen van professionele literatuur
Deel 3 G-start: Meer weten?
 Doelen geletterdheid
 Doelen geletterdheid
 Doelen geletterdheid
 Link met OD en ET
! Er zijn ook
concordantielijsten gemaakt met
de leerplannen
van het VVKBaO
en het GO!
3.8 Onderzoeken van de resultaten bij leerlingen
en hun inzichten
Deel 4 G-start: Evalueren van geletterdheid
 G-screen
Leerlingen observeren tijdens activiteiten
3.9 Analyseren van het werk van leerlingen
Wat vertellen de werkjes van de leerlingen ons:
over hun geletterde ontwikkeling?
over mijn aanpak van geletterdheid?
Activiteit ‘We vliegen erin!’ (Gstart, 2012)
3.10 Analyseren van de huidige praktijk en samen een
nieuwe praktijk construeren
Bv. Geletterdheid bij WK voetbal
3.11 Kijken naar de manier waarop een
onderwijsaanpak geïmplementeerd wordt
Bv. filmpjes tonen van activiteiten rond
geletterdheid – Toveren
3.12 Geobserveerd worden en feedback ontvangen
Bv. a.d.h.v. reflectiecirkel (+ coaches van
leerkrachten binnen Iedereen Taalt)
Bron:
Korthagen, F.
& A. Vasalos
(2002)
3.13 Samen met gelijkgestemden plannen om
professionele ontwikkeling te implementeren
Bv. G-scan: instrument om het eigen
leerkrachthandelen in te schatten en erover in
interactie te gaan met collega’s
4 Tot slot
Vragen?
Bedenkingen?
Eigen ervaringen?
Doel
• Leerkrachten stimuleren geletterdheid bij
jonge kinderen.
Huidige
situatie
• Hoe doen (beginnende) leerkrachten het op
het vlak van geletterdheid? Wat is hun visie
op het stimuleren van geletterdheid?
Aanpak
• Hoe kunnen we het leren van leerkrachten
en studenten bevorderen?
Bronvermelding
 Denis, J. & J. Van Damme (2010). De leraar: professioneel leren en
ontwikkelen. Reviewonderzoek van H. Timperley e.a. Leuven: Acco.
 Korthagen, F.A.J. & A. Vasalos (2002). ‘Niveaus in reflectie: naar
maatwerk in begeleiding’. VELON-Tijdschrift voor lerarenopleiders,
23(1), p. 29-38.
 Loman, J. & K. Vermeir (2012). G-start. Geletterdheid stimuleren bij
jonge kinderen. Leuven: CTO.
 Loman, J. (2014). Ongepubliceerd onderzoeksrapport ‘Evaluatieonderzoek Iedereen Taalt’ voor De Speling in Genk.
 OECD (2009). Creating effective teaching and learning
environments: First results from Talis. Paris: OECD.
 Timperley, H., A. Wilson, H. Barrar & I. Fung (2007). Teacher
professional learning and development: Best evidence synthesis
iterarion. Wellington, New Zealand: Ministery of Education.
 Van den Branden, K. (2010). Handboek taalbeleid basisonderwijs.
Leuven: Acco.
Bronvermelding
 Van den Branden, K. & K. Van Gorp (2003). ‘Co-operative Learning in
Multicultural groups: how co-operative is it?’ Koole, T., Nortier, J. &
B. Tahitu (red.), Artikelen van de Vierde Sociolinguïstische
Conferentie. Delft: Eburon, p. 498-511.
 VERHEYDEN, L. (2008). ‘Ontluikende geletterdheid in het
kleuteronderwijs: of hoe peuters en kleuters schriftelijke
communicatie kunnen verkennen.’ Daems F., Van den Branden K. &
Verschaffel L. (red.), Taal verwerven op school: taaldidactiek voor
basisonderwijs en eerste graad secundair onderwijs. (pp. 61-100).
Leuven: Acco.
Contactgegevens
Jozefien Loman / Pandora Versteden
Centrum voor Taal en Onderwijs
Blijde Inkomststraat 7 bus 3319
3000 Leuven
www.cteno.be - CTO op facebook
@lomanfien
[email protected] /
[email protected]
016 32 53 69

Download Report