Aanpak huiselijk geweld onderging metamorfose

4
mens
vrijdag 29 augustus 2014
Reformatorisch Dagblad
„Ik vind het een voorrecht om in een christelijke instelling
tekst Gert de Looze
„Ik heb het goed bj de stichting Parousie. Tjdens elke
maaltjd en voor het naar bed gaan wordt er door de begeleiding uit de Bjbel gelezen en gebeden. Als ik heel erg met
iets zit en niet weet wat ik moet doen, stelt een begeleider
soms voor om te bidden. Ik vind het een voorrecht om in
zo’n christeljke instelling te wonen.”
Gerrita Hoogeveen (52) verbljft vanaf de eerste dag bj
stichting Parousie. De interkerkeljke stichting opende vjf
jaar geleden in Wageningen een beschermende woonvorm
voor mensen met een psychiatrische beperking. Vorig jaar
werd een voormalige boerderj aan de rand van Scherpenzeel betrokken.
Hoogeveen wil het jubileum niet ongemerkt voorbj laten
gaan en heeft voor komende maandag een aantal activiteiten georganiseerd. Wat die inhouden, moet geheim bljven.
Onder anderen voor Fransis Bus, die de stichting Parousie
tien jaar geleden oprichtte omdat er volgens haar in reguliere instellingen voor beschermd wonen weinig was plaats
voor mensen met een psychiatrische beperking.
Parousie heeft erkenning voor 24 gesubsidieerde AWBZplaatsen. Op dit moment zjn er nog drie plekken onbezet. „Onze mensen komen uit het hele land. De meesten
verbljven jarenlang of permanent bj ons. Een enkeling
groeit door naar zelfstandig wonen”, vertelt senior begeleider Els. „De bewoners hebben psychiatrische beperkingen
zoals borderline, schizofrenie en autisme. Bj sommigen
is er sprake een dubbele diagnose, bjvoorbeeld borderline
en autistische trekken. Het bieden van structuur en een
dagritme staat centraal in onze aanpak. Andere doelen zjn
heel persoonljk, van het omgaan met wisselende stemmingen tot het leren van praktische vaardigheden. Wj bieden
wonen en dagbesteding op één terrein. Dat maakt de drempel voor sommigen lager om in de tuin of de boerderjwinkel aan de slag te gaan. Enkelen werken buitenshuis.”
Aanpak
huiselijk geweld
onderging
metamorfose
tekst Ben Provoost
beeld Sjaak Verboom
Blijf van mijn lijf is jarig. In
1974 openden de eerste
gelijknamige huizen de
deuren voor door hun man
mishandelde vrouwen.
Veertig jaar later is de
aanpak van huiselijk geweld flink veranderd. „Het
is niet meer van deze tijd
om een vrouw voor haar
man te verstoppen.”
S
amira –leurige hoofddoek, stralende lach– ljkt
allerminst het prototype
vrouw dat in een bljfvan-mjn-ljfhuis zit. Ze woont
met haar vier kinderen in een van
de kamers van een twaalf appartementen tellend complex van
Bljf Groep Amsterdam. Er wonen
24 volwassen vrouwen met hun
kinderen. De hele dag kniezen
is er voor haar niet bj. „Ik heb
het druk”, zegt ze. „Ik kom tjd
tekort.” Behalve aan de zorg voor
haar kinderen gaat de tjd van Samira (niet haar echte naam) vooral
op aan het koken voor verslaafden
en daklozen. Ze is mishandeld
door haar man, maar wil daar niet
over uitweiden. In alles straalt ze
uit dat ze niet langer dan nodig
in het bljf-van-mjn-ljfhuis wil
wonen. „Als de rust is weergekeerd, ga ik op mezelf, begin ik
een bedrjfje.”
Munir (hj wil ook niet met zjn
echte naam in de krant) zit in de
zogenaamde mannenopvang van
Bljf Groep Amsterdam. Met drie
andere mannen deelt hj een ap-
partement. Munir vertelt summier
over zjn verleden. „Ik ben mjn
familie ontvlucht. In een brief aan
hen heb ik uitgelegd waarom.”
Meer wil hj er niet over kwjt.
Aangifte heeft hj ook niet gedaan.
„Dat wilde ik mjn familie niet
aandoen.” Verder kjkt hj vooral
naar de toekomst. „Onlangs ben ik
van mjn vrouw gescheiden. Mjn
voornaamste prioriteit is nu het
vinden van een woning. Ook wil ik
graag weer aan het werk.”
Vuile was
Huiseljk geweld is er in vele soorten en maten. „Geweld gepleegd
door iemand uit de huiseljke
kring van het slachtoffer”, luidt
de door de overheid gehanteerde
deinitie. Volgens Ingeborg
Schenkels, teammanager van Bljf
Groep Amsterdam, komt huiseljk
geweld in alle lagen van de maatschappj voor. Alleen openbaart
het zich in vele vormen. „Losse
handjes komen vooral in volkswjken voor. In chiquere buurten
is er meer sprake van geesteljke
mishandeling, bjvoorbeeld doordat een van de partners de ander
stelselmatig negeert.”
Voordat mensen aankloppen
bj bljf-van-mjn-ljfhuizen is
er vaak al heel wat gepasseerd.
Gevoelens van schuld en schaamte
weerhouden velen ervan om bj
professionele instanties aan de bel
te trekken. Lang niet altjd is het
slachtoffer degene die het initiatief neemt. „De vuile was buitenhangen, doen mensen niet graag”,
zegt Schenkels. „Vaak komen
cliënten binnen via de politie of de
huisarts. Ook komt het voor dat
het geweld zodanig uit de hand
loopt dat er vanuit het ziekenhuis
contact wordt opgenomen. Wj
bieden dan acute opvang.”
Na een melding wordt in eerste
instantie gekeken of er ambulante hulp in de thuissituatie kan
worden geboden. Als de veiligheid
in het geding is, wordt een timeoutperiode geboden in de crisisopvang. Tjdens deze periode wordt
in kaart gebracht hoe het geweld
is ontstaan en wat de oorzaak
ervan is. Vervolgens wordt een gezinsactieplan gemaakt waarbj alle
gezinsleden worden betrokken.
Bj ingewikkelde problemen of
wanneer de veiligheid nog onvoldoende hersteld is, kan er worden
doorgestroomd naar begeleid wonen. Professionals ondersteunen
de cliënten bj hulpaanvragen en
begeleiden hen bj terugkeer in de
maatschappj.
Hoewel begeleid wonen bedoeld
is voor ongeveer een halfjaar loopt
die tjd in sommige gevallen erg
op. Schenkels: „Dat komt door
vele factoren. Cliënten zjn vaak
langdurig overbelast, er is sprake
van psychische druk, er is soms
sprake van inanciële problemen
en geen werk. Daarnaast valt het
door de krapte op de woningmarkt niet mee om een sociale
huurwoning te vinden.”
Werd het vroeger als een succes gezien dat een vrouw weg kon bij haar
gewelddadige man, nu is er ook aandacht voor haar aandeel in het
geweld.
Generatieprobleem
Tegenwoordig wordt er anders
gedacht over wat een succesvolle
behandeling is dan in de jaren
zeventig van de vorige eeuw.
Samengevat komt die verandering
erop neer dat er nu bj de behandeling nauweljks meer in termen
als ”dader” en ”slachtoffer” wordt
gesproken. Werd het vroeger als
een succes gezien dat een vrouw
weg kon bj haar gewelddadige
man, vandaag de dag is er ook
aandacht voor haar aandeel in het
geweld. Volgens de teammanager
ontstaat huiseljk geweld „in de
dynamiek van een relatie” en is
het geen uitgemaakte zaak wie
dader is en wie slachtoffer.
Verder wordt het als een „verbetering” gezien dat ook kinderen
adequate begeleiding krjgen. In
bepaalde families is er al enkele
decennia sprake van huiseljk
geweld, weet de teammanager.
„Veel daders komen uit gezinnen
waar ook geweld voorkwam. Dit
betekent dat geweld vaak generatieslang doorgaat. Met de focus op
kinderen willen we voorkomen
dat zj de daders van de toekomst
worden.” Bljf Groep Amster-
dam gebruikt voor kinderen
het programma ”Toontje”. Met
deze handpop in de vorm van
een schildpad leren therapeuten
kinderen op een speelse manier
om te gaan met de gevolgen van
huiseljk geweld.
In 2015 komt er in plaats van
het bljf-van-mjn-ljfhuis van Bljf
Groep Amsterdam een zogenaamd
Oranje Huis. Belangrjkste verschil
met de huidige situatie: het adres
komt gewoon in het telefoonboek.
Wel bljven er voor cliënten die te
maken hebben met zeer ernstige bedreigingen geheime Safe
vrijdag 29 augustus 2014
Reformatorisch Dagblad
5
te wonen”
Het christen-zjn houdt meer in dan bidden en Bjbellezen, zegt de begeleider. „Denk aan eerljkheid,
openheid en aan het tonen van respect voor elkaar.
Parousie betekent toekomstverwachting. Wj hopen
dat mensen bj ons een goede tjd hebben. Tegeljkertjd zjn we ervan doordrongen dat er meer is dan dit
aardse leven.”
Hoogeveen woonde de afgelopen 25 jaar in verschillende psychiatrische instellingen. Ze voelt zich in
Scherpenzeel op haar plek. „Ik word geaccepteerd en
tegeljkertjd wordt er iets van mj verwacht. Als de
begeleiding mj confronteert met een fout, voelt dat
Beschermende woonvorm van stichting Parousie in
Scherpenzeel. beeld stichting Parousie
even als au, maar daarna krjg ik gelukkig weer een
nieuwe kans.”
tekst Evert van Dijkhuizen
beeld RD
>>parousie.nl
Huiselijk
geweld komt
maatschappijbreed
voor, hoewel de
uitingsvorm per
sociaal milieu
verschilt
Zaak van de lange adem
Houses bestaan. Het Oranje Huis
staat symbool voor de veranderde
aanpak van huiseljk geweld. „Een
vrouw voor haar man verstoppen is niet meer van deze tjd.
We spreken nu pas van succes als
geweld stopt, als partners zonder
agressie met elkaar kunnen omgaan en hun kinderen veilig zjn.”
Op 14 oktober organiseert Bljf
Groep in Amsterdam een symposium over veertig jaar aanpak van
huiseljk geweld in Nederland.
>>blijfgroep.nl
Zeker kort na hun opname hebben cliënten
intensief begeleiding nodig, zegt Hedwig Kortz,
maatschappelijk werker
bij Blijf Groep Amsterdam. „Om tot rust te
komen, om te nadenken
over toekomstige stappen en om een leven te
krijgen zonder geweld.
Ook moeten vooral
praktische zaken zoals
uitkeringen, toeslagen
en verzekeringen worden
geregeld.”
Kortz begeleidt zowel
vrouwen als mannen.
Ze werkt aan de hand
van een gezinsactieplan,
waarbij alle gezinsleden
worden betrokken. Ook
staan daarin doelen om
de veiligheid te herstellen en de geweldsspiraal
te doorbreken. Elke week
nemen medewerkers van
de Blijf Groep gezamenlijk de aandachtspunten
rond de veiligheid van
de cliënten door. Om de
zes weken wordt het gezinsactieplan besproken
en geëvalueerd.
In de wekelijkse gesprekken met cliënt
en (ex-)partner wordt
niet per se ingezet op
herstel van de liefdesrelatie, maar vooral hoe
een stabiele situatie
kan worden gecreëerd
en het ouderschap op
een veilige manier kan
worden vormgegeven.
daniëlkamp
Opdrukken als
straf voor te
laat komen
„Het kan zijn dat het
partnerschap voorbij is,
maar beiden blijven wel
ouder. Het is van belang
dat ze het samen eens
worden over een goede
regeling voor de omgang met hun kinderen.”
De maatschappelijk
werkster heeft de omslag
meegemaakt dat ook de
partners van vrouwelijke
cliënten aan de gesprekken gingen deelnemen.
Dat was „even wennen”,
zegt ze. Kortz staat volledig achter de veranderde
aanpak, hoewel ze het
niet altijd even makkelijk
vindt om beide partners
bij de hulpverlening te
betrekken. Een situatie
verandert volgens haar
pas als (ex-)partners bereid zijn naar hun eigen
aandeel in het geweld te
kijken. Dat is soms een
zaak van lange adem.
Kortz heeft nog nooit
meegemaakt dat het
tijdens een gesprek tot
een geweldsuitbarsting
kwam.
Na zo’n zes tot negen
maanden verlaten de
meeste cliënten het blijfvan-mijn-lijfhuis. Niet
altijd worden ouders het
eens over de zorg voor
de kinderen. Soms resulteert het verblijf erin dat
juist het contact tussen
de ex-partners wordt verbroken om de veiligheid
te waarborgen.
Hj ging afgelopen weken mee als stalid van een
Daniëlkamp naar de Ardennen. Komende weken
schuift hj weer aan, maar dan als deelnemer aan een
zomerkamp naar Malawi. Leon Joosse: „Vorig jaar
ging ik voor de tweede keer met de jeugdbond mee
op trektocht naar de Balkan. De staf was toen zo leuk
dat ik dacht: Ik word dit jaar zelf stalid. Dezelfde
staf als vorig jaar gaat volgende maand mee naar
Malawi.”
Leon (26) uit Meliskerke is zzp’er in de bouw.
Omgaan met jongeren ligt hem. „Ik krjg er ontzettend veel energie van. Het kamp naar de Ardennen
bestond uit jongens van 15 tot 18 jaar. Het was een
echte survivalvakantie. We overnachtten in een hooischuur op een heuvel, zonder stroom, met alleen
koud water. Dan wordt het echt spannend.”
Het programma was een sportief spektakel. Leon:
„Bergbeklimmen, abseilen, boogschieten, kajakken,
een survival door de rivier: de jongens zjn link
beziggehouden. Geen dag was ongevuld. We hebben
ook een nacht in de wildernis geslapen. De deelnemers kregen alleen een zeil mee om een tent te
bouwen.”
Leon deed zelf volop mee. „Daar houd ik van; naast
de jongeren gaan staan. Maar er zjn ook momenten
dat je als stalid moet ingrjpen, want ze zoeken toch
het randje op. Dan moet je even boven hen gaan
staan. Dat is ook zo tjdens de Bjbelstudies. Dan ben
je niet meer hun maatje, maar degene die leidinggeeft. Overigens vinden deze jongeren dat wel lastig:
nadenken en stilzitten tjdens een Bjbelstudie. Het
zjn echte doeners.”
De discipline was hard, zegt Leon. „Het leek wel
een militair kamp. We hadden strakke regels. Kwam
iemand te laat, dan moest hj opdrukken. Rommel
laten slingeren? Verboden. Je matras moest recht
liggen. De jongens wisten precies waar ze aan toe
waren. En wj als staf ook.”
Een survivalkamp trekt sportieve jongeren. Leon:
„Ze komen speciaal voor deze activiteiten. Ook voor
ADHD’ers en jongere met autisme is dit een goed
programma. De jongens krjgen veel regelmaat en
structuur aangeboden, en rollen ’s avonds moe hun
bed in. ’s Ochtends op tjd er weer uit en dan binnen
vjf minuten op appel staan. Dat is heel goed voor
ze.”
Een opvallende gebeurtenis? Leon hoef niet lang na
te denken: „We waren weggeweest, kwamen terug bj
het kamp en zagen wilde zwjnen met jongen bj ons
huis lopen. Die hadden de wacht gehouden. Ook de
survivaltocht dwars door de rivier was een bjzonder
ervaring. Geweldig.”
Binnenkort vertrekt Leon met de jeugdbond naar
Malawi. „Ik ga drie weken op werkvakantie. Alle
deelnemers krjgen een opdracht. Ik ben betrokken
bj het maken van een schommel en een zandbak
voor kinderen die in een weeshuis wonen.”
Dit is de vijfde aflevering in een serie over stafleden van zomerkampen die uitgaan van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten.
Leon Joosse: „De vakantie leek wel een militair
kamp.”

Download Report