 gebaseerd op een actuele gebeurtenis geen kennisgeving vereist is. Zorg als het nodig is dat de vluchteling zijn of haar spullen krijgt; denk aan kleding en eventuele medicijnen. Geef NOOIT een dossier of documenten af aan de politie, ook niet als ze daarom vragen of zeggen dat de vluchteling daar om gevraagd heeft. De enige aan wie je een dossier desgevraagd geeft is aan de EHBB advocaat. Geef geen informatie aan de politie: niet over de gearresteerde vluchteling, niet over andere vluchtelingen en ook niet over jezelf. Probeer om te weten te komen wat er gaat gebeuren, bijvoorbeeld het moment dat iemand naar detentie zal worden overgebracht. Vrijgelaten! Soms lukt het... Als je vrijgelaten wordt, denk dan aan de volgende dingen:  Je krijgt je spullen terug. Neem voordat je naar buiten gaat de tijd om te controleren of alles er bij zit. Tel ook het geld (als je dat bij je had) en controleer of je mobiel het doet. Protesteer gelijk als er iets niet klopt, want achteraf protesteren werkt nooit. Je krijgt een verklaring om te ondertekenen dat je je spullen hebt teruggekregen, maar je bent niet verplicht om die te ondertekenen. Je kunt beter nergens je handtekening onder zetten.  Neem zodra je kan contact op met je eigen advocaat en je contactpersoon om te zeggen dat je vrij bent.  Een arrestatie is altijd naar. Zorg dat je bij mensen terecht kan waar je je verhaal kan vertellen en uit kan rusten tot je je weer wat beter voelt. ID controle en arrestatie Informatie voor vluchtelingen en ondersteuners Dit informatieboekje is uitgegeven door de werkgroep Deportatieverzet. We willen hiermee vluchtelingen en ondersteuners informeren over wat ze het beste kunnen doen bij IDcontroles en arrestatie. Kopieer en deel dit zoveel mogelijk en geef het ook aan advocaten! Dit informatieboekje is ook als .pdf te downloaden op www.deportatieverzet.nl. Wil je als groep vluchtelingen en/of ondersteuners een workshop over ID controle en arrestatie? Neem dan contact op met de werkgroep via [email protected]. werkgroep Deportatieverzet www.deportatieverzet.nl februari 2014 ID controle en arrestatie Juridisch kader De politie mag om je ID vragen. Officieel mag dat alleen als er een verband is tussen een (eerder) gepleegd strafbaar feit en jouw aanwezigheid ergens, maar dit is makkelijk te omzeilen voor de politie. Je hebt het recht om de agent om zijn ID te vragen. Zolang je niet aangehouden bent, kun je weglopen. Een BOA (Bijzondere Opsporingsambtenaar) heeft niet het recht om je vast te houden als je wegloopt. Praktisch Waar en wanneer worden vluchtelingen vaak om ID gevraagd/aangehouden?  in de trein of de tram, als je geen kaartje hebt  op de fiets, als je zonder licht rijdt  op straat, op stations, op Schiphol; ID-controle gebeurt meestal vanwege uiterlijk of gedrag  vlak voor of na een afspraak met IND/DT&V/aanmelding AC/bekend maken van een (negatief) voornemen Wat kan je zelf doen om de politie uit handen te blijven?  Wees je bewust van je omgeving: leer te letten op de aanwezigheid van agenten, politie-auto's, toezicht, trein- of andere controle. Als je buiten bent, laat het aan anderen weten als je iets of iemand ziet. Verander onopvallend van route of loop rustig weer weg. Veel controles en aanhoudingen zijn te voorkomen als je ze op tijd ziet en gewoon uit de buurt blijft.  Als je fietst, zorg dan dat je fiets in orde is: voorlicht en achterlicht. Hou je aan verkeersregels.  Als je met de trein gaat, probeer dan zoveel mogelijk mét een geldig kaartje te rijden. Stop je kaartje in een plastic mapje: zo wordt het kaartje vaak niet afgestempeld en kan je het evt nog een keer gebruiken. Heb je geen kaartje, hou dan in de gaten waar de controleur is, bijvoorbeeld door bij de stops op de stations even naar buiten te kijken. Ga liever op een plek bij een deur zitten dan in een treinstel waar stoelen staan: je kan zo beter in de gaten houden of er een controleur aankomt. Als er een controleur aankomt: loop rustig verder de trein in. De controleur zal langzamer lopen dan jij, omdat hij kaartjes moet controleren. Stap bij het eerstvolgende station uit en neem de volgende trein, of stap weer in waar de controleur al geweest is.  Kleding maakt verschil. Je zal merken dat je veel meer met rust gelaten wordt als je er 'ingeburgerd' uitziet: overhemd, colbertje of een aktetas/laptopkoffertje en bijvoorbeeld een stropdas. Probeer bij weggeefwinkels of kledinggiften een setje  of Afghaans is. Als je beter Dari spreekt en je je niet prettig voelt bij Iraanse tolken, blijf dan aandringen op een Dari-sprekende Afghaanse tolk en weiger alle anderen. De agent maakt een verslag (proces-verbaal) van het verhoor. Lees het door, maar teken pas iets als je met je advocaat hebt afgesproken dat dat goed is. Ook als ze zeggen dat je verplicht bent om te tekenen of 'dat het niet uitmaakt', teken het dan nog steeds niet zonder dat je advocaat het weet. Ook voor alle andere papieren, verklaringen of formulieren: zet nergens je handtekening op. Als je om een tolk hebt gevraagd, dan moet de tolk het proces-verbaal voorlezen. Als je bent gearresteerd voor een strafbaar feit (bijvoorbeeld winkeldiefstal, overlast, door rood licht rijden), zeg daar dan helemaal niets over. Je hebt het recht om daar niets over te zeggen en alles wat je er wel over zegt, maakt het alleen maar erger. Ook als je zegt dat je het niet gedaan hebt. Hoe minder jij zegt, hoe kleiner de kans dat je daar ook nog een boete voor krijgt. Denk er om: een verhoor over een strafbaar feit doen ze nooit om je te helpen! Asielaanvraag Als je uitgeprocedeerd bent en gearresteerd wordt, dan is de beste manier om vrij te komen: onmiddellijk een nieuwe asielaanvraag indienen. Zeg duidelijk tegen de agent dat je asiel wilt aanvragen en zeg dat je je advocaat wilt spreken. Ga niet je vluchtverhaal of je reden om asiel aan te vragen aan de agent vertellen, ook niet als hij of zij daarom vraagt. Je bent dat niet verplicht en je loopt alleen maar het risico dat je dingen vertelt die tegen je kunnen worden gebruikt. Geef nooit (originele) documenten aan de vreemdelingenpolitie! Dat soort dingen kunnen via de advocaat geregeld worden en dan weet je tenminste zeker dat je de papieren terug krijgt. Wat kunnen ondersteuners doen? – Als je weet dat iemand gearresteerd is, neem dan zo snel mogelijk contact op met de EHBB advocaat (of met de contactpersoon, als dat de afspraak is) of controleer of de advocaat al op de hoogte is gebracht. Geef de gegevens door die je hebt. Probeer er achter te komen op welk bureau de vluchteling zit en geef dat ook door aan de advocaat. – Als je weet op welk bureau iemand wordt vastgehouden, organiseer dan zo snel mogelijk een protest of sit-in bij het politiebureau. Het maakt aan de politie duidelijk dat de vluchteling een betrokken achterban heeft en vaak krijgt de vluchteling er zelf ook iets van mee; weten dat je niet alleen bent, geeft moed en rust. Als de politie moeilijk doet over een protest waar geen kennisgeving van is gedaan en zegt dat je weg moet gaan, wijs ze er dan op dat er voor een protest beste is om door te vragen naar je advocaat en dan aan je advocaat te vragen om contact op te nemen met de contactpersoon. Geef alleen een naam en een telefoonnummer door als je dat van tevoren hebt afgesproken met iemand en als die ander geen risico loopt. Verhoor Wat je tijdens een verhoor beter wel en niet kunt zeggen, dat hangt van je situatie af. Als je op een plek woont waar afspraken over zijn gemaakt dat er geen bewoners mogen worden gearresteerd, zoals de Vluchtgarage of een noodopvang, dan kan je zeggen hoe je heet en waar je woont. Zeg tegen de politie dat er afspraken zijn over die plaats zijn gemaakt. Geef verder geen informatie zonder dat je met je eigen advocaat hebt gesproken. Als je ondergedoken zit of samen met andere uitgeprocedeerde vluchtelingen woont, zeg dan niets totdat je je eigen advocaat hebt gesproken. Geef geen naam en zeker geen adres. Het belangrijkste is dit: zeg niets totdat je je eigen advocaat hebt gesproken. Je advocaat kan je vertellen wat goed is om te zeggen en wat niet. Zolang je dat niet hebt afgesproken, zeg je helemaal niets: niet je naam, niet waar je woont en zeker niet uit welk land je bent gevlucht. Als ze je vingerafdrukken hebben genomen en ze zeggen dat ze al weten wie je bent, dan zeg je nog steeds niets totdat je je eigen advocaat hebt gesproken. Dit geldt voor iedereen:  Hoe vriendelijk een agent ook is tijdens een verhoor, een verhoor is nooit om je te helpen. Hoe meer je ze vertelt, hoe meer ze tegen jou of anderen kunnen gebruiken. De politie zal nooit informatie gebruiken die in jouw voordeel is. Zeg dus niets totdat je je eigen advocaat hebt gesproken, dat is altijd beter. Als niets zeggen te moeilijk is, zeg dan steeds weer “Ik zeg niets. Ik wil eerst mijn eigen advocaat spreken.”.  Vanaf het moment dat je gearresteerd wordt, vertrouw je alleen nog maar je eigen advocaat. Vertel niets en praat met niemand: niet tegen de vriendelijke agent die je een kopje thee komt brengen in de cel, niet tegen de arts en zelfs niet tegen iemand die bij jou in de cel wordt geplaatst. Als je samen met een bekende in de cel zit, hou er dan rekening mee dat een cel een camera heeft en dat alle gesprekken worden afgeluisterd.  Tussen 12 uur 's nachts en 9 uur 's ochtends mogen ze geen verhoor doen. Proberen ze dat toch, zeg dan dat je weet dat dat niet mag en weiger mee te komen.  Je hebt het recht op een tolk. Vraag daar ook om, ook als je redelijk goed Nederlands spreekt. Als ze zo dom zijn om je een tolk te weigeren, dan hebben ze een fout gemaakt en kan je dat aan je advocaat vertellen. Voor Afghaanse vluchtelingen: controleer of de tolk Farsi of Dari spreekt en of de tolk zelf Iraans nette kleren bij elkaar te krijgen (let ook op je schoenen!) en gebruik dat als je naar een onbekende omgeving gaat of met de trein moet. Er 'ingeburgerd' uit zien is ook: zelfverzekerd overkomen – niets maakt een vluchteling zo herkenbaar als de bange blik in de ogen. ID controle  Je hebt het recht om te vragen of de agent zich wil identificeren en de agent is verplicht om een dienstnummer te geven en zijn ID kaart te laten zien. Neem dat recht ook: het laat de agent zien dat je weet wat je rechten zijn en dat het niet makkelijk is om je bang te maken. Bovendien kunnen activisten actie ondernemen als ze meer weten over (racistische) agenten. Neem de tijd om de ID kaart van de agent goed te bekijken en onthou naam en dienstnummer. Schrijf het op als je denkt dat je het gaat vergeten.  Blijf rustig, reageer niet boos of bang (ook als je dat wel bent van binnen). Speel toneel, zeg dat je het thuis vergeten bent en dat je het best morgen op bureau wil laten zien, laat merken dat je verontwaardigd bent dat je op ID gecontroleerd wordt.  Als je op een plek woont waar afspraken over zijn gemaakt (bijvoorbeeld de Vluchtgarage of een noodopvang), zeg dan tegen de politie dat je daar woont en laat een pasje of brief van de opvangplek zien.  Als je niet op een beschermde plek woont, bewaar dan pasjes van AZC's, verlopen vluchtelingenpasjes of brieven van detentieontslag en laat deze zien als je er echt niet onderuit komt. Het gebeurt soms dat ze het W-nummer niet controleren en dat je er mee wegkomt. Laat alleen documenten zien als je denkt dat je er niet onderuit komt: het kan ook beter zijn om helemaal geen naam bekend te maken.  Als je denkt dat het fout gaat en je ziet een kans om weg te komen, doe dat dan. Maar alleen als je echt kans ziet om weg te komen, want als het niet lukt, zal de politie waarschijnlijk geweld gaan gebruiken. Het is makkelijker om te verdwijnen op een plek waar veel mensen zijn, dan op een plek waar weinig mensen zijn: zoek dus drukke plekken op. Arrestatie  Als je dan toch gearresteerd wordt, betrek de omstanders erbij: laat luidkeels merken dat je op ID gecontroleerd wordt, terwijl je niets gedaan hebt en er geen andere reden is dan dat je er niet Nederlands uitziet. Politie wil graag zo onzichtbaar mogelijk jacht maken op ongedocumenteerden en ze vinden het niet fijn als dat niet lukt. Vraag omstanders te filmen en foto's te maken en die naar de krant op te sturen, of vraag ze om dit te stoppen. Roep niet 'racist!' – je krijgt dan waarschijnlijk weinig steun van de omstanders, behalve als je op een plek bent waar veel gekleurde mensen wonen. Onthou: “Dit is etnisch profileren.”  Zeg je naam niet. Als je ongedocumenteerd bent en gearresteerd wordt, dan vinden    ze je naam toch wel aan de hand van je vingerafdrukken. Hoe minder bewijs ze hebben over wie je bent, hoe moeilijker het is om je te deporteren. Vanaf het moment dat je gearresteerd wordt, zeg je niets meer, tegen niemand behalve je advocaat. Als ze geweld gebruiken, gebruik dan geen geweld terug. Bescherm je hoofd en laat de omstanders horen dat je protesteert maar dat je zelf ongewapend en geweldloos bent. Gebruik het moment dat je naar het bureau wordt gebracht om voor jezelf op een rijtje te zetten wat er precies gebeurde, zodat je dat later tegen je advocaat kunt vertellen. Maak vuisten op het moment dat je handboeien om krijgt; dat zorgt ervoor dat ze minder strak zitten. Wees rustig in de bus of auto waarmee je naar het bureau gebracht wordt. Als de politie op dit moment geweld gebruikt, zijn er geen getuigen bij. Als je wordt gearresteerd, dan zeg je “Mijn voorkeursadvocaat is meneer/mevrouw ...”. Zeg ook dat je je eigen advocaat wilt spreken vóór het verhoor. Als ze zeggen dat je daar extra voor moet betalen, dat ze je advocaat niet kunnen bereiken, dat ze je dan langer kunnen opsluiten of meer van dat soort dingen: geloof ze niet. Blijf vragen om je eigen advocaat. Als je zegt dat je je advocaat wilt spreken voor het verhoor, dan mogen ze je niet verhoren voordat je je advocaat hebt gesproken. Als je de EHBB advocaat nog nooit gezien hebt en er komt een advocaat binnen die zich voorstelt als 'jouw advocaat', vraag dan om het advocatenpasje. Zo weet je zeker dat het echt jouw advocaat is. Wat kunnen ondersteuners doen?  Als je contactpersoon of ondersteuner bent, zorg dan dat je altijd over de volgende gegevens beschikt:  naam (ook de 'IND-versie' als die anders is dan de echte naam)  geboortedatum  naam van de EHBB advocaat, naam van het kantoor en telefoonnummer  Als je getuige bent van een ID controle, bemoei je er dan mee. Maak foto's, film de situatie. De politie vindt het bijzonder onprettig als een (etnische) ID-controle de aandacht trekt. Neem het gesprek over en zorg dat de aandacht van de politie naar jou uitgaat en minder naar de vluchteling. Als jullie dit van tevoren hebben afgesproken, kan de vluchteling hierdoor de kans krijgen om weg te komen.  Als je ziet dat het uit gaat lopen op een arrestatie, kan je ervoor kiezen om deze te verhinderen. Bijvoorbeeld door fysiek in de weg te gaan staan of door iets te doen wat de onmiddellijke aandacht van de politie vraagt en waar ze wel op móeten reageren. Bedenk je dat je als gedocumenteerde ondersteuner bij eventuele arrestatie altijd minder risico op consequenties loopt dan de vluchteling zelf. Op het bureau Juridisch kader Als je ongedocumenteerd bent, heeft de politie het recht om je drie dagen vast te houden voor onderzoek naar je identiteit, met behulp van de vreemdelingenpolitie. Ze hebben het recht om je vingerafdrukken te nemen en foto's te maken. Je spullen worden afgenomen, ook dingen zoals mobieltjes, schoenveters en broekriemen. Ze hebben het recht om je te fouilleren, maar mannen mogen alleen door mannen gefouilleerd worden en vrouwen alleen door vrouwen. Jij hebt het recht op een advocaat, je hebt het recht om te zwijgen en je hebt recht op een arts. Ook heb je het recht om één keer per dag te mogen luchten en eten naar je eigen overtuiging te vragen (vegetarisch, veganistisch, halal, zonder varkensvlees). Praktisch Na zes uur zal je waarschijnlijk 'in verzekering worden gesteld', dat betekent dat ze je langer mogen vasthouden. De (vreemdelingen)politie mag liegen en dat zullen ze waarschijnlijk ook doen, net als je bang maken. Laat je niet gek maken: je helpt jezelf het beste door rustig te blijven. Als je ongedocumenteerd bent, is dat voor de politie genoeg reden om je vast te houden en je naar een detentiecentrum te brengen. Maar áls ze je voor een strafbaar feit kunnen pakken, zullen ze dat zeker doen. Het maakt je kans op asiel kleiner en de kans op deportatie groter. Je kan dus beter helemaal géén verklaring afleggen: zeg niets. Wat kun je zelf doen?  Je spullen zullen worden afgepakt. Ook je portemonnee met je kaartjes er in. Dus: zorg er dus voor dat je de naam van je advocaat en de naam van het advocatenkantoor altijd uit je hoofd kent. Als je medicijnen gebruikt, is het het beste om altijd je medicijnen in een doosje met je naam er op bij je te hebben.  De politie zal proberen om je een piketadvocaat te geven. Dit doen ze bijvoorbeeld door te zeggen dat je moet betalen voor je eigen advocaat, dat ze jouw advocaat 'later gaan bellen' of zelfs door te zeggen dat jouw eigen advocaat niet bereikbaar is. Geloof ze niet en blijf zeggen dat je je eigen advocaat wilt. De naam is genoeg – het telefoonnummer is hun probleem, niet het jouwe.  Je hebt het recht op een arts. Vraag om een arts, zelfs als je er niet speciaal eentje nodig hebt. Als ze namelijk zo dom zijn om geen toestemming te geven voor een arts (of te laat), hebben ze een fout gemaakt en kan je dat je advocaat vertellen. Pas wel op als je wel een bezoek krijgt van de arts: alles wat je tegen de arts zegt, zal de arts aan de politie vertellen. Als je medicijnen gebruikt, zeg dat dan tegen de arts. Maar je hoeft geen antwoord te geven op de vraag waarom je die medicijnen gebruikt.  De politie zal je misschien vragen of ze contact moeten opnemen met iemand. Het