ﻓﺼـﻠﻨﺎﻣﺔ ادﺑﻴﺎت ﻋــﺮﻓﺎﻧـﻲ و اﺳﻄـﻮرهﺷﻨـﺎﺧﺘﻲ س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر ) 95از ﺻﻔﺤﻪ 153ﺗﺎ (182 ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ دﻛﺘﺮ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ اﺳﺘﺎدﻳﺎر زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت آﻟﻤﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﻛﺰ ﭼﻜﻴﺪه ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ رواﻳﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ،اﻣﺎ ﺑﻪﻳﻘﻴﻦ ،ﻣﺴﻠﻂﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﺗﻤﺎم دورهﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ .ﺣﻤﺎﺳﻪ و اﺳﻄﻮره در ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ و ﺧﺮدهﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ ،ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻔﺎﻫﻲ و ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮﺷﺘﺎري ،دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد .ﺣﻤﺎﺳﻪ از اﺳﻄﻮره ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺑﻌﻀﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ اداﻣﻪ آن اﺳﺖ .ادﺑﻴﺎت ﺟﻬﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ -اﺳﻄﻮرهاي اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در دو اﺛﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان و آﻟﻤﺎن ،ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،ﻧﻴﺰ ﺑﻪروﺷﻨﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﭼﻮن ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن اﺳﻄﻮرهاي ،وﺟﻮد ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺎﻓﻮق ﻃﺒﻴﻌﻲ ،ﺟﻨﮓ و ﻧﺒﺮد و ﻛﻴﻦﺧﻮاﻫﻲ و . ...در اﻳﻦ ﺟﺴﺘﺎر ،ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺿﻤﻦ ﺑﻴﺎن ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻫﺮ دو اﺛﺮ ،ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ،ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن -ﭘﻬﻠﻮان )رﺳﺘﻢ و زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ( ،ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ،ﺗﻔﺎوت دﻳﺪﮔﺎه، وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺣﻤﺎﺳﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ،و ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك اﻳﻦ دو اﺛﺮ ﺟﺎودان در ادﺑﻴﺎت ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻳﺮان و آﻟﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻛﻠﻴﺪواژهﻫﺎ :اﺳﻄﻮره ،ﺣﻤﺎﺳﻪ ،ادﺑﻴﺎت ﺟﻬﺎن ،ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ. ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ1394/09/10 : ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ1394/12/23 : Email: [email protected] /154ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﻣﻘﺪﻣﻪ اﺳﻄﻮره و ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻤﻮدﻫﺎﻳﻲ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ادﺑﻴﺎت آﻧﻬﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ،اﻣﺎ ﺑﺎ آن ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ .ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ ،ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎي اﺳﻄﻮرهاي و ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد .در ادﺑﻴﺎت ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻣﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ،ﺷﺎﻫﺪ ﻇﻬﻮر آﺛﺎر ﺑﺰرگ و ﺟﺎوداﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻳﻠﻴﺎد و ادﻳﺴﻪ اﺛﺮ ﻫﻮﻣﺮ در ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،1اﺛﺮ ﻳﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﺷﻨﺎس اﺗﺮﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﻜﺎر ﺑﺰرگ ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻗﻮام ژرﻣﻨﻲ در آﻟﻤﺎن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود ،ﻫﺴﺘﻴﻢ .ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ .ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮي در اﻳﺮان و ﻗﺮن دوازدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي در آﻟﻤﺎن ،از دورهﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و درﺧﺸﺎن ادﺑﻴﺎت ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻫﺮ دو ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ .در اﻳﺮانزﻣﻴﻦ ،از آنروي ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ و ﻏﺰﻧﻮي ﺗﻮﺟﻪ زﻳﺎدي ﺑﻪ ادب ﭘﺎرﺳﻲ -ﺑﻪوﻳﮋه ﻣﺪح و ﺛﻨﺎﮔﻮﻳﻲ -داﺷﺘﻨﺪ ،از ﺷﺎﻋﺮان ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺒﺐ رﺷﺪ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺷﻌﺮ و ﺷﺎﻋﺮي در آن دوران ﺷﺪ .در اروﭘﺎي ﻗﺮن دوازدﻫﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﺗﺤﺠﺮ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻲ ﻫﻨﻮز اداﻣﻪ داﺷﺖ، ﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ دوره ﻛﻼﺳﻴﻚ -دوران ﭘﻴﺶ از ﻗﺮون وﺳﻄﻲ -و ﻣﻜﺘﻮب ﻛﺮدن اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ،ﻋﻘﺎﻳﺪ ،و داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد .ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺣﻀﻮر در اﻳﻦ دورهﻫﺎ ،ﭼﻪ در ﺷﺮق و ﭼﻪ در ﻏﺮب ،اﻧﺴﺎن رويﮔﺮداﻧﺪه از زﻣﺎن ﺣﺎل را ﺑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي آﻧﭽﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺘﻪ ،ﻛﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ .ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ازﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ آﺛﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ اﺳﻄﻮرهﻫﺎي ﻛﻬﻦ و ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ دو ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و آﻟﻤﺎن زﻧﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ) .ﺑﻬﺠﺖ (32 :1386 1. Nibelungenlied س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ155 / اﺳﻄﻮره و ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﻛﻬﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻲ ،اﻋﺘﻘﺎدي ،و آﻳﻴﻨﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ،ﻗﺮاﺑﺖﻫﺎ و ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي ﮔﺎه ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي از ﻣﻨﻈﺮ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﺷﻜﻞدﻫﻨﺪه ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ .ﻫﺪف از ﻧﮕﺎرش اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك ،ازﺟﻤﻠﻪ ،اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ،1ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ اﻧﻌﻜﺎسﻳﺎﻓﺘﻪ در دو اﺛﺮ، وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ آﻧﻬﺎ و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮك آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ روشﺷﻨﺎﺳﻲ ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ اﺳﺖ. ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ آن ،در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺧﻮد رﺷﺪ و ﺗﻜﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و از اﻳﻦرو ،ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاي آن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪاي واﺣﺪ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ،ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻌﺪد اراﺋﻪﺷﺪه ،ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ،ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻘﺪ ﻋﻠﻤﻲ ادﺑﻴﺎت ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ زﺑﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻗﻴﺎﺳﻲ و ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ. ازﺟﻤﻠﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ادﻳﺒﺎن و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، ﻣﻠﺖ آﻟﻤﺎن را ﺑﺎ اﺳﻄﻮرهﻫﺎ و ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ آﺷﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ ،ﻓﺮﻳﺪرﻳﺶ روﻛﺮت 2 )1788 -1866م( ﺷﺎﻋﺮ ،ﻣﺘﺮﺟﻢ و اﺳﺘﺎد زﺑﺎنﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ در آﻟﻤﺎن ﺑﻮد .وي در 1828ﻣﻴﻼدي داﺳﺘﺎن رﺳﺘﻢ و ﺳﻬﺮاب را ﺑﻪ زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮد .ژوزف ﻓﻦﻫﺎﻣﺮ ﭘﻮرﮔﺸﺘﺎل1788-1856) 3م( ﻧﻴﺰ در 1818ﻣﻴﻼدي زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ رﻣﺎﻧﺘﻴﻜﻲ درﺑﺎره ﻓﺮدوﺳﻲ ﻧﻮﺷﺖ .وي در ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي ،در اورﺷﻠﻴﻢ )ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس( ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ از ﻳﻚ دروﻳﺶ اﻳﺮاﻧﻲ درﺑﺎره ﻓﺮدوﺳﻲ ،ﭘﻲ ﺑﻪ آوازه او و ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺮده ﺑﻮد .اﻳﻦ ادﻳﺐ ﺳﺮﺷﻨﺎس آﺛﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ دﻳﮕﺮي از ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺳﻌﺪي و 1. Superhero 2. Friedrich Rückert 3. Joseph von Hammer Purgstall /156ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ اﺷﺎره ﻛﺮد؛ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻬﺎ ،ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻮرﮔﻦ اﻟﺮز 1ﻧﺎم ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب رﺳﺘﻢ؛ ﭘﻬﻠﻮان اﻓﺴﺎﻧﻪاي از ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ 2ﻛﻮﺷﻴﺪ اَﺑﺮﭘﻬﻠﻮان ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻳﺮان را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ. ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮقﺷﻨﺎﺳﺎن در اروﭘﺎ و آﻣﺮﻳﻜﺎ ،آﺛﺎر و ﻧﻘﺪﻫﺎي زﻳﺎدي در ﻣﻮرد ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﻴﺪهاﻧﺪ ،وﻟﻲ در ﺣﻮزه ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آن ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ آﺛﺎر ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎن ،ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ، ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺪﻛﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ در اﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﻤﻴﺪه ﺑﻬﺠﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ« )(1386 ﺑﻪ زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد .ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺑﺘﺪا ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺤﺘﻮاي ﻫﺮ دو اﺛﺮ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و ﺳﭙﺲ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ و ﻧﻤﺎدﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك در آﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭘﮋوﻫﺸﻲ دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻠﻴﺪي در دو ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ« ) (1390از اﻟﻬﺎم رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻣﻔﺮد اﺳﺖ .وي در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ،ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻈﺎم دوﻗﻄﺒﻲ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ و ﺧﺼﻠﺖﻫﺎي ﭘﻠﻴﺪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ رﺷﻚ ،ﺧﺸﻢ ،ﺣﺴﺪ و ﻟﻐﺰش در اﻳﻦ دو اﺛﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻻزم اﺳﺖ ذﻛﺮ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ در اﻳﺮان ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺳﻌﺎدت ﻛﻪ آن ﻫﻢ از روي ﻣﺘﻦ ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ،در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ. ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﻤﺎﺳﻪ در ﻋﺮﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ دﻻوري و ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺳﺖ .اﻳﻦ اﺻﻄﻼح در اﻳﺮان در دوران ﻣﺘﺄﺧﺮ ،ﻣﻌﺎدل ﻛﻠﻤﻪ Epicدر ادﺑﻴﺎت ﻏﺮب ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ارﺳﻄﻮ )-384 322ق .م (.در ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ادﺑﻴﺎت ،ﺣﻤﺎﺳﻪ را ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ادﺑﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و 2. Rostam: Die Legenden aus dem Schahname 1. Jürgen Ehlers س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ157 / ﻣﻨﺘﻘﺪان دوره رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻛﻼﺳﻴﺴﻴﺰم آن را ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ادﺑﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻧﺪ. ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻳﻜﻲ از اﻧﻮاع ﺷﻌﺮ رواﻳﻲ اﺳﺖ؛ ﺷﻌﺮي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﺷﺮح اﺣﻮال و اﻋﻤﺎل ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﺣﻮادث ﻣﻬﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻚ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻣﻠﺖ و ﮔﺎه ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ،ﻧﮋاد ﺑﺸﺮي ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ، ﺳﺮوﻛﺎر دارد .ﻓﻀﺎي ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎ اﻏﻠﺐ ،ﻛﻞ ﺟﻬﺎن ﻳﺎ دﺳﺖﻛﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ روزﮔﺎر ﺷﺎﻋﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ .از ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻳﻦ ﻧﻮع ادﺑﻲ ﻋﻈﻤﺖ و ﺟﻼل ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎﻧﻪ آن ،ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻣﻮﺿﻮع و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن آن اﺳﺖ .ﻋﺸﻖ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﻲﺗﻮان در ﺧﻼل ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت آن ﺟﺎي داد .ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺧﻄﺎﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻟﻲ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ) .ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻨﻲ (110 :1376 ﻣﻨﺸﺄ ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎ ،ﺗﺎرﻳﺦ اوﻟﻴﻪ و اﺳﻄﻮرهﻫﺎي ﻣﻠﺖﻫﺎ اﺳﺖ .درواﻗﻊ ،ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻨﻈﻮم ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن در آﻧﻬﺎ اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﭼﻨﺪاﻧﻲ اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺎم ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ .زﺑﺎن آن ،زﺑﺎﻧﻲ ﺧﺎص و ﺷﻴﻮه ﺑﻴﺎن آن ،ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﻜﻮه دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺤﻮه ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ .ﻣﻴﺎن اﺳﻄﻮره و ﺣﻤﺎﺳﻪ ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻜﻲ وﺟﻮد دارد. ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺪاﻳﺎن اﻗﻮام ﻛﻬﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺎﻫﺎن و ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن در ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺎﻫﺎن و ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن ﺑﺰرگ ﻳﻚ ﻗﻮم در اﺳﻄﻮرهﻫﺎي آن ﻗﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺪاﻳﺎن ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ) .ﺑﻬﺎر (374 :1362 ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ،ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ: -1ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ :ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻔﺎﻫﻲ، ﺳﻴﻨﻪﺑﻪﺳﻴﻨﻪ و ﻧﺴﻞﺑﻪﻧﺴﻞ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻜﺘﻮب -و اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻌﺮ -درآﻣﺪهاﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ،ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،و اﻳﻠﻴﺎد و ادﻳﺴﻪ؛ /158ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ -2ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ :ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ادﺑﻲ ﻳﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺨﻴﻞ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻳﺎ ﺷﺎﻋﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ .از اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪ اﻧﻪﺋﻴﺪ اﺛﺮ وﻳﺮژﻳﻞ ) 19-70ق .م،(. ﺷﺎﻋﺮ روﻣﻲ ،اﺷﺎره ﻛﺮد. ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺷﺮق و ﻏﺮب ﭼﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ: اﻟﻒ -اوﻟﻴﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ .در ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ ،ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ روي دادن ﭼﻨﺪ داﺳﺘﺎن در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ و ﺑﻪاﺻﻄﻼح ،در ﻋﺮض ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﺣﻤﺎﺳﻪ ﮔﻨﺠﻲ در ادﺑﻴﺎت ﺣﻤﺎﺳﻲ ژاﭘﻦ ،اﻣﺎ ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻳﻚ داﺳﺘﺎن واﺣﺪ را در ﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ .ﮔﺎه ﻳﻚ ،دو ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﻪ داﺳﺘﺎن ﻓﺮﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آن داﺳﺘﺎن اﺻﻠﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮرد .اﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻧﻴﺰ در روﻧﺪ اﺻﻠﻲ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺒﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ) .ﮔﻮﻟﺘﺮ (47 :2011 ب -در ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ ،از ﻧﻤﺎد ،ﻛﻨﺎﻳﻪ و اﺷﺎره اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ،اﻣﺎ در ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ،ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺣﺎﺷﻴﻪ ،اﺑﻬﺎم و ﻛﻨﺎﻳﻪ و ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. پ -در ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ ،ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺣﻤﺎﺳﻪ اﺳﺖ ،ﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ،وﺟﻮدي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ روﻧﺪ داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﺎدﻳﺪه اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ،اﻣﺎ در ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ،ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﺛﺮ ﺧﺪاﻳﺎن ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪﺧﺪاﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ) .ﻛﻮﺳﺎﻛﺎﺑﻪ (204 :1382 در اداﻣﻪ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ دو اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻳﺮان و آﻟﻤﺎن ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ. اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن اﻟﻒ .رﺳﺘﻢ دﺳﺘﺎن اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺣﻤﺎﺳﻪ ،ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهﺗﺮﻳﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ از او ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ ،ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن در ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺣﻀﻮر دارد ،ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ159 / ﭼﻬﺮه ﺣﻤﺎﺳﻪ اﺳﺖ ،روﻳﺪادﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر او و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او روي ﻣﻲدﻫﺪ ،وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ ﻣﻤﺘﺎز و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰي دارد ،ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و در ﻛﻞ ،زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن دارد .رﺳﺘﻢ ،ﭘﻬﻠﻮان ﻣﻠﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ،ﻳﻚ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺖ. ﻛﻪ رﺳﺘﻢ ﻳﻠﻲ ﺑﻮد در ﺳﻴﺴﺘﺎن ﻣﻨﺶ ﻛﺮدم آن رﺳﺘﻢ داﺳﺘﺎن )ﻓﺮدوﺳﻲ ،1373ج(95 :2 وي ﺑﺎ ﺧﺼﺎﻳﺺ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدي ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم دارد ،ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي اﺳﻄﻮرهاي ﻣﻠﻲ اﺳﺖ .ﺷﺠﺎﻋﺖ و دﻟﻴﺮيﻫﺎي او ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺘﻢ و زورﮔﻮﻳﻲ ،ذﻫﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻌﺮا را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺗﺨﻴﻞ ﺧﻮﻳﺶ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ،ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ او ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ .ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ در اﺷﻌﺎرش از او ﻳﺎدي ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ .ﺻﻮرت اﺻﻠﻲ ﻧﺎم رﺳﺘﻢ ،رﺗﺴﺘﺨﻢ ﻳﺎ رﺋﻮتﺳﺘﺨﻢ ،اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ .ﺟﺰء »ﺳﺘﺨﻢ«» ،ﺳﺘﻬﻢ« و »ﺗﻬﻢ« ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ زورﻣﻨﺪ اﺳﺖ ،در ﻧﺎم »ﺗﺨﻢاروپ« )= ﺗﻬﻤﻮرث( و »ﺗﺨﻢﺳﭙﺎد« )= دارﻧﺪة ﺳﭙﺎه دﻟﻴﺮ( ﻧﻴﺰ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺎم ﻣﺎدر او ،روداﺑﻚ ،اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻏﺮر اﺧﺒﺎر ﺛﻌﺎﻟﺒﻲ »روذاوذ« و در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ روداﺑﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ اﺳﻢ را ﻧﻴﺰ ﻧﻠﺪﻛﻪ، ﺷﺮقﺷﻨﺎس ﻣﺸﻬﻮر اﺗﺮﻳﺸﻲ ،از اﺳﺎﻣﻲ اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ) .ﺻﻔﺎ (563 :1363 ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﺎ در ﻛﻨﺎر ﻧﺎم رﺳﺘﻢ دﺳﺘﺎن ،واژه ﭘﻬﻠﻮان را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ،ﻣﻨﻈﻮرﻣﺎن ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺖ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺳﻠﺤﺸﻮري ،اﺧﻼﻗﻲ و دﻳﻨﻲ واﻻﻳﻲ دارد و ﻫﻢ داراي ﺧﺼﻠﺖ ﻓﺘﻮت و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي اﺳﺖ .از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ از روزﮔﺎران ﻛﻬﻦ در اﻳﺮان رواج داﺷﺘﻪ و از رﺳﻮم و آﻳﻴﻦﻫﺎي وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده ،ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي در ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ؛ از اﻳﻦرو؛ اﺷﺎراﺗﻲ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻟﻲ از ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ .واژه ﭘﻬﻠﻮان ﺑﻪ »ﭘﻬﻠﻮ« )ﭘﺮﺗﻮ= ﭘﺎرس/ /160ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﭘﺎرت( ﻣﻨﺴﻮب اﺳﺖ؛ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ،ﭘﻬﻠﻮان ﻳﻌﻨﻲ اﻳﺮاﻧﻲﻧﮋاد .ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ ازﺟﻤﻠﻪ آﻳﻴﻦﻫﺎي ﺟﻮاﻧﻤﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ در دوره اﺳﻼﻣﻲ رﻧﮓوﺑﻮي آﻳﻴﻦ ﻗﻠﻨﺪري ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ )وﻻﻳﺘﻲ (141 :1392اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ ذﻛﺮ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻠﺤﺸﻮري و ﺟﻨﮕﺎوري ،ﺻﻔﺎت دﻳﮕﺮ را در زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ .رﺳﺘﻢ دﺳﺘﺎن اﻳﺮاﻧﻴﺎن ،ﻫﻢ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺖ ﻫﻢ اَﺑﺮﭘﻬﻠﻮان ،اﻣﺎ زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ژرﻣﻦﻫﺎ ﻓﻘﻂ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺖ .در ﺗﺸﺮﻳﺢ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻳﻦ دو اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﻢ ﺑﻌﻀﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ. ب .زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ،ﺷﺨﺼﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ و ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﺰرگ اﺳـﻄﻮرهﻫـﺎي ژرﻣﻨﻲ و اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوي ،ﭘﺴﺮ ﺷﺎه زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ 1اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ رواﻳﺘـﻲ ،در درﺑـﺎر ﺷـﺎه داﻧﻤﺎرك و ﺑﻪ رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ ،در ﺟﻨﮕﻞ ﻧﺰد آﻫﻨﮕﺮي ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷﻮد .وي ﺷﻤﺸـﻴﺮي ﺳﺤﺮآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎﻟﻤﻮﻧﮓ 2دارد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ،ﻫﻤﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻓﺎﻧﻔﻴﺮ 3اژدﻫﺎ را ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﮔﻨﺞ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ اﺳﺖ ،ﻣﻲﻛﺸﺪ ،ﻗﻠﺐ او را ﻣﻲﺧﻮرد و در ﺧﻮﻧﺶ ﻏﻮﻃﻪور ﻣﻲﺷﻮد و در ﭘﻲ آن ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺗﺎزه ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ ﻛـﻪ زﺑـﺎن ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن را ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً روﻳﻴﻦﺗﻦ ﻣﻲﺷﻮد) .ﻣﻮﻟﺮ (11 :2002 رﺳﺘﻢ و زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ: .1اوﻟﻴﻦ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاك رﺳﺘﻢ و زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ در ﻗﺪرت ﺑﺪﻧﻲ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ .ﻫﺮ دو ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ،ﻣﺜﻞ ﮔﻴﻞﮔﻤﺶ ،اوﻟﻴﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﻄﻮرهاي ﺑﻴﻦاﻟﻨﻬـﺮﻳﻦ و ﻫﺮﻛـﻮل، 2. Balmung 1. Siegmund 3. Fanfir س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ161 / ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻳﻮﻧﺎن؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺸﻲ ار ﻗﺪرت ﺑﺪﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻧﻴـﺮوي اﻳـﺰدي اﺳﺖ) .ﺻﻔﻴﺌﻲ (114 :1391 .2ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﻲ از اﻋﻤﺎل ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻧﺒﺮد ﺑـﺎ ﻣﻮﺟـﻮدات ﻣـﺎوراﻳﻲ اﺳـﺖ. دوﻣﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك رﺳﺘﻢ و زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﺸﺘﻦ اژدﻫﺎ اﺳﺖ؛ زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﻓـﺎﻧﻔﻴﺮ را ﻣﻲﻛﺸﺪ و رﺳﺘﻢ دﺳﺘﺎن در ﻳﻜﻲ از ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﻫﻔﺖﺧﺎن اﻛﻮاندﻳـﻮ را ﺑـﻪ ﻫﻼﻛـﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ. .3ﻫﺮ دو ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﺮاي ﻛﺸﻮر و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺸﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و در اﻳـﻦ راه ،رواﻧﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. .4ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك ،وﺟﻮد ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺎوراﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﻮد ،ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺳـﻴﻤﺮغ ﺑـﻪ رﺳـﺘﻢ ﺑـﺮاي ﺷﻜﺴـﺖ دادن اﺳﻔﻨﺪﻳﺎر ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺑـﺎ ﺧـﻮن ﻓـﺎﻧﻔﻴﺮ روﻳـﻴﻦﺗـﻦ و ﺷﻜﺴـﺖﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ﻣﻲﺷﻮد. .5ﺷﺒﺎﻫﺖ دﻳﮕﺮ ،ﺟﻨﮓاﻓﺰار ﻣﺒﺎرزه آﻧﻬﺎ اﺳﺖ .زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺳـﺤﺮآﻣﻴﺰي ﺑـﻪ ﻧﺎم ﺑﺎﻟﻤﻮﻧﮓ دارد ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ آن ،دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را ﻧـﺎﺑﻮد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و رﺳـﺘﻢ داراي ﮔﺮزي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺎم و ﮔﺮﺷﺎﺳﺐ ﺑﻪ وي رﺳﻴﺪه اﺳﺖ. .6زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺮ دو ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺪ؛ زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺑﺎ اﺻـﺎﺑﺖ ﻧﻴـﺰهاي ﺑﻪ ﭘﺸﺘﺶ ﻛﻪ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ،ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و رﺳﺘﻢ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺮادرش ،ﺷـﻐﺎد ،و ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد) .ﺑﻬﺠﺖ (40 :1386 ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻓﺮدوﺳﻲ و ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ،ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺛﺮ ﻓﺮدوﺳﻲ ،رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﭘﻨﺠﺎهﻫﺰار ﺑﻴﺖ از ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ :ﻋﺼﺮ اﺳﺎﻃﻴﺮي ،ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ و ﻋﺼﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ .ﻓﺮدوﺳﻲ، /162ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ راوي ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺟﻤﻌﻲ و ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ .ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮاﻳﻨﺪهاش ﻛﻪ آﻣﻴﺰهاي از ﺑﻴﻨﺶ ﺧﺮدﮔﺮاي زرﺗﺸﺘﻲ و ﺑﻴﻨﺶ وﺣﺪاﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ )ﺷﻴﻌﻲ( اﺳﺖ ،ﮔﺴﺘﺮهاي ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ دارد :ﻧﺒﺮد ﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺪي ﻛﻪ ﺑﻦﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻳﺰدانﭘﺮﺳﺘﻲ ،آرﻣﺎنﮔﺮاﻳﻲ ،ﺧﺮدﻣﺪاري ،دادورزي ،و ﺷﺮﺳﺘﻴﺰي ﺣﻮل آن ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را از ﻓﺮوﻏﻠﻄﻴﺪن در ورﻃﻪ ﺷﻮوﻳﻨﻴﺴﻢ و ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﮋادي ،دﻳﻨﻲ ﻳﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﻣﺼﻮن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ از اﻳﻦرو ،ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ دﻏﺪﻏﻪ ﺣﻔﻆ ﺗﺎرﻳﺦ و زﺑﺎن اﻳﺮانزﻣﻴﻦ ،ﻫﻮﻳﺘﻲ ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺮاي اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده ،ﺑﻪ ﻛﻼنﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎي ﻓﺮاﻣﺮزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،دﻳﻨﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎنﻛﻪ در ﻫﻴﭻ داﺳﺘﺎﻧﻲ از ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻗﻪﻫﺎﻳﻲ از وﺣﺪاﻧﻴﺖ ،ﻧﻮعدوﺳﺘﻲ و ﻛﻤﺎلﮔﺮاﻳﻲ دﻳﺪه ﻧﺸﻮد .ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ درك ﻋﻤﻴﻖ ادﺑﻲ ﻓﺮدوﺳﻲ از ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﻳﻲ ،ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ -دﺳﺖﻛﻢ -در ﻣﺮزﻫﺎي ﻓﺎرﺳﻲزﺑﺎن ،ﻫﻤﭽﻮن اﻳﻠﻴﺎد در اروﭘﺎ ،ﻣﻌﻴﺎر ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﻳﻲ ﮔﺮدد) .ﻗﺒﺎدي و ﺑﺰرگ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ و ﻋﺒﺎﺳﻲ (150 :1389ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ،ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺷﺼﺖودو داﺳﺘﺎن ،ﻧﻬﺼﺪوﻧﻮد ﻓﺼﻞ و ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎهﻫﺰار ﺑﻴﺖ ،ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب ادﺑﻲ ﺣﻤﺎﺳﻲ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ ﻛﺘﺎب رزم ،ﺣﻤﺎﺳﻪ ،ﻣﻴﻬﻦﭘﺮﺳﺘﻲ، ﺻﻠﺢدوﺳﺘﻲ ،ﺧﺮد ،ﻋﺪاﻟﺖ ،ﻋﺸﻖ ،و ﻫﻨﺮ اﺳﺖ .ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ آن ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺗﺎ در ﺑﻴﻦ ادﺑﻴﺎت ﻣﻠﻞ ﺳﺮودﻫﺎﻳﻲ را ﻫﻢﭘﺎي آن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪ) .ﺳﻼﻣﻲ و ﭘﻨﺠﻪﺷﺎﻫﻲ (101 :1389 روزﮔﺎر ﻓﺮدوﺳﻲ اﻳﺮان ﭘﺲ از اﺳﻼم ﺗﺎ روزﮔﺎر ﻧﮕﺎرش ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ،ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﺗﺴﻠﻂ اﻋﺮاب ،ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ ،و ﻫﺠﻮم ﺗﺮﻛﺎن را ﺷﺎﻫﺪ س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ163 / ﺑﻮد .ﻧﻴﻤﺔ اول زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻓﺮدوﺳﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻮد ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻧﻮاﺣﻲ ﺷﺮﻗﻲ اﻳﺮان در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم و ﻧﻴﻤﺔ دوم زﻧﺪﮔﻲ وي ﻣﺼﺎدف ﺑﻮد ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻏﺰﻧﻮﻳﺎن ﺑﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي وﺳﻴﻊﺗﺮي از اﻳﺮان ﻛﻪ ﺗﺎ اواﻳﻞ ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ .در اﻳﻦ دوران ،ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ دوﻳﺴﺖﺳﺎل از ﺣﻤﻠﻪ اﻋﺮاب ،رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ ،از ﺗﺴﻠﻂ و ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﻳﺮان ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﻘﺎم ﺧﻼﻓﺖ، ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻣﻲ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ ﺑﻪﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ،دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺎرﻳﺎن ،دﻳﻠﻤﻴﺎن و آل ﺑﻮﻳﻪ در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر اﻳﺮان ﺳﺮ ﺑﺮآورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﻨﻜﻪ روي آوردن اﻗﻮام ﺗﺮك ﺑﻪ ﻓﻼت اﻳﺮان از ﺷﻤﺎل ﺷﺮق و ﭘﻴﺸﺮوي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺮب ،ﻧﺎﺣﻴﻪاي وﺳﻴﻊ از دﻳﻮار ﭼﻴﻦ ﺗﺎ ﺷﺎم ،ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم را ﮔﺴﺘﺮة ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد) .ﻗﺒﺎدي و ﺑﺰرگ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ و ﻋﺒﺎﺳﻲ (151 :1389 در ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﻳﺨﻲ -اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: -1ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﻲ اﺻﻴﻞ از ﺷﻤﺎل ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﻮد را از ﻧﮋاد ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ،در ﻛﺴﻮت ﻣﺒﻠّﻐﺎن و ﻣﺮوﺟﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ، ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ »ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﮋادي« در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ .اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ درواﻗﻊ، ﻧﻮﻋﻲ رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ و ﻧﮋادﮔﺎن اﻳﺮاﻧﻲ را از ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ،ﺑﻪ ﺳﺮاﻳﺶ ،ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻛﺘﺎبﻫﺎ و رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﺑﻪوﻳﮋه ﺗﺐ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪﺳﺮاﻳﻲ ﻫﻢ ﺑﻪواﺳﻄﺔ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﺎﻫﺎن ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اوجﮔﻴﺮي ﻧﻬﻀﺖﻫﺎي ﺷﻌﻮﺑﻲ ﺿﺪ ﻋﺮﺑﻲ رواج ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﻗﺮن ،ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﻨﺜﻮر و ﻣﻨﻈﻮم ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ؛ ازﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ اﺑﻮﻣﻨﺼﻮري ،ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ دﻗﻴﻘﻲ و ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ) .ﺻﻔﺎ (36 :1363 اﻳﻦ دوران درﺧﺸﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮاﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺪوي اﻋﺮاب ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﭼﻨﺎنﻛﻪ از ﺷﻮاﻫﺪي ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺛﺎراﻟﺒﺎﻗﻴﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ /164ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ ،ﺣﻜﺎم ﻋﺮب در دوران ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ اﻳﺮان ،آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ در ﭘﻲ زوال ﻓﺮﻫﻨﮓ و زﺑﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭼﺮاﻛﻪ آن را از ﻣﺠﻮس ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ )ﺑﻴﺮوﻧﻲ (22 :1923از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻗﺪاﻣﺎت اﻋﺮاب در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ،ﻳﻜﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮدن ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺑﺨﺎرا ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ اﻋﺮاب ﻣﻬﺎﺟﺮ و دﻳﮕﺮي ﻣﺄﻣﻮر ﻛﺮدن ﺳﻌﺪ اﺑﻲوﻗﺎص ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﮔﺮدآﻣﺪه در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد) .زرﻳﻦﻛﻮب (118 :1378 اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼشﻫﺎي ﺣﻜﺎم ﻋﺮب ﺑﺮاي ﻫﻮﻳﺖزداﻳﻲ از اﻳﺮاﻧﻴﺎن ،ﭼﻨﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﻴﻖ و وﺳﻴﻌﻲ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻧﻬﺎد ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺻﺎﺣﺐﻣﺴﻨﺪي ﻫﻤﭽﻮن ﺻﺎﺣﺐﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪ ﻫﺮ روز در آﻳﻴﻨﻪ ﻧﻤﻲﻧﮕﺮد ﻣﺒﺎدا ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﭼﻬﺮهاي اﻋﺠﻤﻲ ﺑﺨﻮرد! )رﻳﺎﺣﻲ :1375 (108ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﻤﻴﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻜﺎم اﻳﺮاﻧﻲﻧﮋاد ﻃﺎﻫﺮي را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻗﺮآن دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺻﺤﻴﻔﻪ و ﻣﻜﺘﻮﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ ،ﻓﺮﻣﺎن دﻫﻨﺪ ﭘﺎرهاي ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻠﻜﺸﺎن ﺳﻮزاﻧﺪه ﺷﻮد) .ﻫﻤﺎﻳﻲ (42 :1375 -2ﻧﻔﻮذ روزاﻓﺰون اﻗﻮام و ﻏﻼﻣﺎن ﺗﺮك در ﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮاﻧﻲ از دﻳﮕﺮ دﻻﻳﻞ ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺲ وﻃﻦﭘﺮﺳﺘﻲ ،ﺑﻪوﻳﮋه در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﺑﺮﺧﻼف اﻋﺮاب ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﺮبﮔﺮاﻳﻲ و اﻳﺮانﺳﺘﻴﺰي ،دﺳﺖﻛﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻗﺮآﻧﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده ﺑﻮدﻧﺪ ،ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻴﺎﺑﺎنﮔﺮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﺑﺪوﻳﺖ ﺧﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺠﺮي ﺗﻌﺼﺐ ،ﻏﺎرت و ﺧﻮنرﻳﺰي ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اوﻟﻴﻦ ﺣﻜﻤﺮاﻧﺎن ﺗﺮك در اﻳﺮان ﻳﻌﻨﻲ ﻏﺰﻧﻮﻳﺎن، ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺗﻨﺪرويﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ -دﻳﻨﻲ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد و ﺑﻲﺗﺪﺑﻴﺮيﻫﺎ و ﺑﻲﻛﻔﺎﻳﺘﻲﻫﺎي ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺴﻌﻮد ،زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاي رﻛﻮد و ﺳﻴﺮ ﻗﻬﻘﺮاﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ و اﻳﺮان ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ از ﻳﻮغ دوﻳﺴﺖﺳﺎل ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري اﻋﺮاب ﺑﺎدﻳﻪﻧﺸﻴﻦ رﺳﺘﻪ ﺑﻮد ،آﻣﺎدة ﭘﺬﻳﺮش ﺳﻠﻄﺔ ﻫﺰارﺳﺎﻟﻪ اﻗﻮام ﺗﺮكﻧﮋاد ﺷﺪ. -3دﻳﻦزدﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آن ﻋﺼﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺮك واﻛﻨﺶ در ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد؛ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚﺳﻮ ،ﺑﻪواﺳﻄﺔ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻏﺮضورزاﻧﻪ و ﺗﺒﻌﻴﺾﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ- س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ165 / اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺣﻜﺎم ﻋﺮب از اﺳﻼم و ﻗﺮآن و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ،ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ و ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺮﻛﺎن ،ﺑﻪوﻳﮋه ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺑﻪاﺻﻄﻼح راﻓﻀﻲ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﺴﻴﺎر از ﻓﺮﻗﻪﻫﺎي ﺗﻨﺪرو ﺳﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺮّاﻣﻴﺎن ،آﺗﺶ ﻧﺰاع ،ﺗﻌﺼﺐ و رﻳﺎ ﻣﻴﺎن ﻓﺮﻗﻪﻫﺎ و اﻗﻮام ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺮوزان ﺷﺪ و دﻳﻦاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻋﺼﺮ ﻫﻤﭽﻮن ﻓﺮدوﺳﻲ و ﺳﻨﺎﻳﻲ را ﺑﻪ روﺷﻨﮕﺮي ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ در اﻳﻦﺑﺎره ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ) .دﻫﻤﺮده (34-21 :1388 ﻓﺮدوﺳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻧﮋادهاي اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮد و ﺧﺎﻃﺮه ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن را در ذﻫﻦ داﺷﺖ و ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻢﻗﺮن از ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را در ﻋﻬﺪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓدوﺳﺖ زﻳﺴﺘﻪ ﺑﻮد ،اﻳﻨﻚ ﭘﺲ از رﻫﺎﻳﻲ از ﺳﻠﻄﻪ اﻋﺮاب ،ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﻘﻮط ﺑﻪ دﺳﺖ اﻗﻮام ﺑﻴﺎﺑﺎنﮔﺮد را اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﻨﻴﺎنﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ و ﻫﻮﻳﺘﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ -اﺳﻼﻣﻲ را در ﺧﻄﺮ ﻣﻲدﻳﺪ؛ از اﻳﻦرو ،ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در اﺛﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻳﺎدآور ﺷﺪه اﺳﺖ ،ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺴﺎس ﺳﻪ ﺿﺮورت ﻛﻼن ،ﺧﻮد را ﻣﻘﻴﺪ و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاﻳﺶ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ دﻳﺪ: -1ﺣﻔﻆ ﻫﻮﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﺮانزﻣﻴﻦ؛ -2ﺣﻔﻆ ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻳﺮاﻧﻲ -اﺳﻼﻣﻲ؛ -3ﺣﻔﻆ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ. وي رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﺴﺖوﺟﻮ و ﮔﺮدآوري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻜﺘﻮب و رواﻳﺎت ﺷﻔﺎﻫﻲ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﺳﻲﺳﺎل در اﻳﻦ راه رﻧﺞ ﺑﺮد .ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد ،ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﻨﺎي ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ اﻓﺘﺎد ،ﻣﻐﻀﻮب ﺳﻠﻄﺎن واﻗﻊ ﺷﺪ ،و روزﮔﺎري را در ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﮔﺮﻳﺰ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد؛ ﺑﺎ اﻳﻦﺣﺎل ،ﺳﺮاﻧﺠﺎم ،ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ،از ﺣﻖ ﺗﺪﻓﻴﻦ در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪ .ﻓﺮدوﺳﻲ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ را آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺴﺴﺖ زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺎرﻳﺦ و ﺗﻤﺪن اﻳﺮانزﻣﻴﻦ ﺑﻪ دوش ﻛﺸﻴﺪ؛ ﭘﺲ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺗﻌﻬﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﺑﺴﺮاﻳﺪ؛ ﺗﻌﻬﺪي ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺼﺮ و ﺿﺮورت ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮ دوش وي ﻧﻬﺎده ﺑﻮد؛ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ اﮔﺮ او ﻳﺎ ﻫﺮ ادﻳﺐ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ رﺳﺎﻟﺖ را ﺑﻪ /166ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ دوش ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ ،ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻫﻮﻳﺘﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن را ﺑﻪ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲزﻧﺪ ،ﻧﺎﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﺪ .از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ،ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ درواﻗﻊ ،ﺣﻤﺎﺳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﺎف ﻣﻴﺎن دو دورة ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ) .دﻫﻤﺮده (35 :1388 ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﻲ آدﻣﻲ را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﭼﻮن ﺧﺮد ،آزادي ،ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ،و ﻣﺮگ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺑﻪرو اﺳﺖ. ﻧﮕﺮش ﻓﺮدوﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ،ﺧﺎص و درﺧﻮر ﺗﻌﻤﻖ اﺳﺖ؛ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ رﻳﺸﻪ در اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي اﻳﺮان ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم دارد و ﻫﻢ ﻣﺎﻳﻪ از اﻳﻦ دﻳﻦ ﻧﻮﭘﺎ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﺎورﻫﺎي ﻓﺮدوﺳﻲ و ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ وي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺮاﻣﻮن و درون اﻧﺴﺎن ،ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ) .اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺪوﺷﻦ (13 :1386ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ در ﻣﻮرد ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر آن در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﺘﺸﺮﻗﺎن و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دو دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ :ﻧﺨﺴﺖ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﻓﺮدوﺳﻲ و دوم ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻇﻬﻮر آن در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ .اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﻫﻨﻤﻮدي ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﺑﻪﺷﻤﺎر آﻳﺪ .ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﻣﺘﻦ آن ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻛﺎﻣﻞ ،اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺣﻘﻴﻘﻲاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ را ﻳﺎراي اﻧﻜﺎر و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ) .ﻫﻤﺎن (14 :ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و واﻻﺗﺮﻳﻦ درونﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻛﻪ درواﻗﻊ ،ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ و ﻧﮕﺮش ﺧﺎص ﻓﺮدوﺳﻲ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﺼﺮﻫﺎ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ،ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: -1اﻧﺴﺎن و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ :ﻓﺮدوﺳﻲ در اﺛﺮ ﺧﻮد ،اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد از ﺧﺎك ﺑﻮدن ،ﺑﻪ واﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲرﺳﺪ؛ آدﻣﻴﺰادهاي ﻛﻪ آﻣﻴﺰهاي از ﺧﻮر ،ﺧﻮاب ،ﺧﺸﻢ و ﺷﻬﻮت اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﺮدورزي ،ﺧﻮﻳﺸﺘﻦداري ،ﺗﻌﺒﺪ و س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ167 / اﺣﺴﺎﺳﺎت .او از آﻏﺎز آﻓﺮﻳﻨﺶ در ﻛﺎﻟﺒﺪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد ،ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ،اﻫﻮراﻳﻲ و اﻫﺮﻳﻤﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ درﻧﻬﺎﻳﺖ ،اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻌﺪد و ﻛﺜﺮت ﺑﻪ »وﺣﺪت« ﺑﺮﺳﺪ؛ وﺣﺪﺗﻲ ﻛﻪ »اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ« را از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻧﻤﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ) .اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺪوﺷﻦ (15 :1386ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺎرز اﻧﺴﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ رﺳﺘﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ،ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ وي ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ؛ از اﻳﻦرو ،در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ درﺑﺎره اﻧﺴﺎن ﺧﻮب در داﺳﺘﺎن رﺳﺘﻢ و اﺳﻔﻨﺪﻳﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ،اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ آزاده ﺑﺎﺷﺪ .رﺳﺘﻢ آزادهﻣﺮدي ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ و ﻫﺮﻛﺲ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻳﻦ آزادي را از وي ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ ،ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ .او ﺑﺮاي ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷﺖ اﻳﻦ آزادي از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﻲاﻧﺪازد .رﺳﺘﻢ در ﺗﻤﺎم زﻧﺪﮔﻲ ،در ﭘﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺎم اﺳﺖ و از ﻧﻨﮓ دوري ﻣﻲورزد .از دﻳﺪ رﺳﺘﻢ ،اﻧﺴﺎن ﺧﻮب ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ »ﻛﻔﻲ راد دارد ،دﻟﻲ ﭘﺮ ز داد« .در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، »داد« ﻣﻌﻨﺎي وﺳﻴﻌﻲ دارد؛ ازﺟﻤﻠﻪ اﻧﺼﺎف و ﺣﻖﻃﻠﺒﻲ) .ﻫﻤﺎن: (21اﻧﺴﺎن ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ در ذﻫﻦ رﺳﺘﻢ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ،ﺗﻦ ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮآوري ﻧﻤﻲدﻫﺪ .وي اﻋﺘﻘﺎدي ﺑﻪ دﻳﻦ زرﺗﺸﺖ ﻧﺪارد .ﻧﻮآوريﻫﺎي اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺮاي وي ﻗﺎﺑﻞ ﻫﻀﻢ ﻧﻴﺴﺖ .او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ را ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻫﻴﭻ ﻧﮋاد ﻳﺎ ﻫﻨﺮ ،ﻳﺎ ﺑﺮﺗﺮي، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ وارث دﻳﻦ ﺑﻬﻲ اﺳﺖ ،ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﺪ .رﺳﺘﻢ از ﺗﻦ دردادن ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﺣﻘﺎرت رويﮔﺮدان اﺳﺖ .در ﻧﻈﺮ او ،ﭼﻴﺰ ﻧﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺛﻤﺮهاش، ﺗﻌﺒﺪ ،ﺗﺤﺠﺮ ،و ﻏﺮور ﺑﺎﺷﺪ ،اﻧﺴﺎن و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ) .ﻫﻤﺎن (22 :از ﻧﻈﺮ ﻓﺮدوﺳﻲ ،اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارﻧﺪ ،ﻣﮕﺮ ﺑﻪواﺳﻄﻪ دو ﭼﻴﺰ :ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻓﺮه اﻳﺰدي در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ دﻻوري ،ﭘﺎﻛﻲ ،ﺗﻼش و رﻧﺞﻫﺎﻳﺸﺎن ،ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎنﻫﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. /168ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ -2راﺑﻄﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ: ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎن و ﺧﺮد ﻛﺰﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮﻧﮕﺬرد )ﻓﺮدوﺳﻲ 1373ج(24 :2 ﻧﮕﺮش ﻓﺮدوﺳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا در ﻫﻤﺎن اﺑﻴﺎت ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ؛ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎن و ﺧﺮد اﻧﺴﺎن و درواﻗﻊ ،ﺗﻤﺎم ﻫﺴﺘﻲ او اﺳﺖ .زﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﻜﺎنﻫﺎ در ﻳﺪ ﻗﺪرﺗﺶ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺧﻮد از درآﻣﺪن ﺑﻪ ﻣﻜﺎن و زﻣﺎن ﻣﺒﺮا اﺳﺖ؛ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد ،ﺧﺮد و اﻧﺪﻳﺸﻪ آدﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ او راه ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ و ﭼﻨﺪ و ﭼﻮنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ .ﺧﺪاي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ،ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﻲواﺳﻄﻪ اﺳﺖ .اﮔﺮ از ﺳﺮوﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻴﻮﻣﺮث ﻓﺮودﻣﻲآﻳﺪ و ﮔﻮدرز در ﺧﻮاب ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ،ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ ،ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﻳﻦ اﺛﺮ ،ﭼﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎﻳﺶﻫﺎﻳﺸﺎن و ﭼﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم دﺷﻮاريﻫﺎ ،ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﻲواﺳﻄﻪ ،ﺑﺎ ﺧﺪا ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺧﺪاﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻠﻴﺎد ،ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻪ زﻣﻴﻨﻲ ﻧﺪارد .ﻣﻘﺪس و ﻣﺒﺮا از ﻋﻨﺎﺻﺮ زﻣﻴﻨﻲ و ﺟﺴﻤﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻫﻤﺮاه ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺖ .ﮔﺎمﺑﻪﮔﺎم ﺑﺎ او ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ،ﭘﻨﺎه و ﻣﻠﺠﺄ او و ﻣﺼﺪاق ﺧﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ و ﻳﺎدآور ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﻳﻦ ﺧﻴﺮ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮ اﺳﺖ .ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ﻇﻬﻮر زرﺗﺸﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از واﺳﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآﻳﺪ) .ﺻﻔﺎ (46 :1363در ﻣﻘﺎﺑﻞ ،در ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﻫﻴﭻ اﺛﺮ و ﻧﺸﺎﻧﻪاي از دﻳﻦ و ﺧﺪا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد. -3ﻧﺒﺮد ﻣﻴﺎن ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ :ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و واﻻﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻜﺎر ﻧﻴﻜﻲ و ﺑﺪي را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد .در آﻳﻴﻦ ﻣﺰدﻳﺴﻨﺎﻧﻲ ،ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎن دو ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ .آﻓﺮﻳﻨﺶ ،رﻫﺒﺮي و ﭘﺎداش ﮔﺮوه ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه اﻫﻮرا ،ﺧﺪاي ﭘﺎﻛﻲ ،و رﻫﺒﺮي ﮔﺮوه ﭘﻠﺸﺘﻲ و ﺷﺮ ﺑﺮ دوش اﻫﺮﻳﻤﻦ ،ﺧﺪاي ﺑﺪي، اﺳﺖ .اﻫﻮرا و اﻫﺮﻳﻤﻦ ﺗﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﭘﺎ اﺳﺖ ،ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﭘﻴﻜﺎرﻧﺪ .ﻫﺮازﭼﻨﺪﮔﺎﻫﻲ ﻳﻜﻲ ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺮوز ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﺪي ﻣﻲﮔﺬرد و ﺑﺮ اﺛﺮ روﻳﺪادﻫﺎﻳﻲ ،آن دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺮوز ﻣﻲﮔﺮدد. س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ169 / -4ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮ :در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺟﻮد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮگ و اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﺎداﻓﺮه ﺷﻮم ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺪ و ﭘﺎداش ﻧﻴﻚ ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ،ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪه و از ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ و ﺟﺎوداﻧﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ .اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺠﺎآﺑﺎد ﻣﺮگ ﻧﻤﻲروﻧﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮﻛﺴﻲ ﺑﻪآﺳﺎﻧﻲ، ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎﻟﺶ درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ﺳﺮاي دﻳﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ زﻧﺪﮔﻲاي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻮﺷﻲ ﺟﺎودان ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ،ﻳﺎ ﺗﻮأم ﺑﺎ درد و اﻧﺪوﻫﻲ ﺟﺎﻧﻜﺎه .ﺗﺼﻮر ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺄتﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺧﺎص ﻓﺮدوﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮگ را آﺳﺎنﺗﺮ ،زﻧﺪﮔﻲ را ﺷﺎدﺗﺮ و ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ و ﻓﺮﺟﺎم اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﻪ دور از ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ و ﭘﻮﭼﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ .در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ .ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﺑﺮ وي ﺣﻜﻢ ﻣﻲراﻧﺪ .ﮔﺎه اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﻨﺎن ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﭼﻴﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ ،اﻧﺪﻳﺸﻪ ،و اﺣﺴﺎس ﻗﺪرت ﺟﻠﻮه ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ) .ﻫﻤﺎن(50 : ﺷﺮح ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦﻟﻴﺪ ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪاي ﺣﻤﺎﺳﻲ و ﺣﺎﺻﻞ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ذﻫـﻦ ﺷــﺎﻋﺮاﻧﻪ اﻗــﻮام ژرﻣﻨــﻲ در ﻃــﻲ ﻗــﺮنﻫــﺎ آﻧﻬــﺎ را ﭘﺮوراﻧــﺪه اﺳــﺖ .ﻧﻴﺒﻠــﻮﻧﮕﻦ در اﺳﻄﻮره ﻫﺎي ژرﻣﻨﻲ ،ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺟﻮدات ﺑﺴـﻴﺎر ﻛﻮﺗـﺎهﻗﺎﻣـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺟﻬـﺎن زﻳﺮﻳﻦ ،ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻪ« ﺳﻜﻮﻧﺖ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺎم ﺷﺎﻫﺸﺎن ،ﻧﻴﺒﻠﻮﻧـﮓ 1،ﺑـﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ .آﻧﻬﺎ ﮔﻨﺠﻲ ﺑﺰرگ در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ دارﻧـﺪ .زﻳﮕﻔﺮﻳـﺪ ﭘـﺲ از ﻛﺸﺘﻦ ﺷﺎه آﻧﻬﺎ و ﭘﻴﺮوزي ﺑﺮ ﻛﻮﺗﻮﻟﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم آﻟﺒﺮﻳﺶ 2ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻨﺞ دﺳﺖ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ. ﭘــﺲ از آن ،ﻧﺨﺴــﺖ ﺻــﺎﺣﺒﺎن ﮔــﻨﺞ ،ﻳﻌﻨــﻲ زﻳﮕﻔﺮﻳــﺪ و ﺟﻨﮕ ـﺎوراﻧﺶ و ﺳــﭙﺲ 2. Alberich 1. Nibelung /170ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪﻫﺎ ﻧﺎم ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ را ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ .در ﺿـﻤﻦ ،واژه ﻟﻴـﺪ 1در زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲ ،ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺮود اﺳﺖ) .زﻳﻤﺮوك (29 :2008 ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪﻫﺎ ﻗﻮﻣﻲ ژرﻣﻨﻲ از ﺗﺒﺎر اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﻳﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻧﺨﺴـﺖ در ﺟﻨـﻮب ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮه اﺳﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوي و ﻛﺮاﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎﻟﺘﻴﻚ ﻣﻲزﻳﺴﺘﻨﺪ ،ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺻـﻮرت ﻣﺘﺤـﺪان روﻣﻴﺎن در ﺷﺮق ﮔُﻞ و در آﻟﻤﺎن ﻋﻠﻴﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﺷﺪﻧﺪ .ﺣﻜﻮﻣـﺖ آﻧﻬـﺎ در اواﻳـﻞ ﻗـﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﻣﻴﻼدي ،ﺗﺎ رود راﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ .ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ آﻧﻬﺎ ورﻣـﺲ 2،ﺷـﻬﺮي آﻟﻤـﺎﻧﻲ واﻗﻊ در ﻛﻨـﺎر رود راﻳـﻦ ،ﺑـﻮد .ﭘﺎدﺷـﺎﻫﻲ آﻧﻬـﺎ دﻳـﺮي ﻧﭙﺎﻳﻴـﺪ و ﺑﺮاﺳـﺎس اﻓﺴـﺎﻧﻪ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،ﺑﻪ دﺳﺖ ،ﻫﻮنﻫﺎ 3،اﻗﻮام وﺣﺸﻲ و ﺟﻨﮕﺠﻮي آﺳﻴﺎﻳﻲ ،ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪﻧﺪ. اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ اﺛﺮ ﺷﺎﻋﺮي اﺗﺮﻳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻏﺎز ﻗﺮن ﺳﻴﺰدﻫﻢ ،آن را در ﺳﻲوﻧﻪ ﻓﺼﻞ و دو ﺑﺨﺶ ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮد .ﺑﺨﺶ اول ﻧﻮزده ﻓﺼـﻞ دارد و ﺑـﺎ ﻣـﺮگ زﻳﮕﻔﺮﻳـﺪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ .در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ،ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮودﻫﺎ در ﺷﻬﺮ ورﻣﺲ و در ﻛﻨﺎر رود راﻳـﻦ و ﻛﺎخ ﮔﻮﻧﺘﺮ 4روي ﻣﻲدﻫﺪ .ﮔﻮﻧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ را ﻣﻴﺎن ﺑﺮادران ﺧﻮد ،ﮔﺮﻧﻮت و ﮔﻴﺴـﻠﺮ، ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻣﺎدر ﺧﺮدﻣﻨﺪﺷﺎن ﺑﺎ ﻫﻨﺮ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻲ و ﺧﻮاﻫﺮﺷـﺎن ،ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠـﺪه 5ﻛـﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ دوﺷﻴﺰه ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪ اﺳﺖ ،در ﻛﻨﺎر آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ .ﺷـﺒﻲ ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠـﺪه ﺧﻮاب ﻫﺮاﺳﻨﺎﻛﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ؛ ﺑﺎز دﺳﺖآﻣﻮز او از داﻣﻨﺶ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ ،اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬـﺎن در آﺳﻤﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ دو ﻋﻘﺎب ﭘﺎرهﭘﺎره ﻣﻲﺷﻮد .اﻳﻦ ﺧﻮاب ﺧﺒـﺮ از ﻋﺸـﻖ و ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ دارد .ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ اﻣﺘﻨﺎع از ازدواج ،ﺟﻠﻮي اﻳﻦ درد و رﻧﺞ را ﺑﮕﻴﺮد ،اﻣﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ را ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑـﺮادر او ﻣـﻲﻓﺮﺳـﺘﺪ و 2. Worms 4. Gunther 1. Lied 3. Huns 5. Krimhilde س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ171 / ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺷﻴﻔﺘﻪ اﻳﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺟﻮان ﻣﻲﺷـﻮد .در اﻳـﻦ زﻣـﺎن ،زﻳﮕﻔﺮﻳـﺪ ﮔﻨﺞ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ را در ﺗﺼﺮف ﺧﻮد دارد. زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺑﺎ ﻏﻮﻃﻪور ﺷﺪن در ﺧﻮن اژدﻫﺎ روﻳﻴﻦﺗﻦ ﻣﻲﺷﻮد ،اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ در ﻣﻴﺎن ﻛﺘﻒ او ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭼﺴﺒﻴﺪن ﻳﻚ ﺑﺮگ درﺧﺖ زﻳﺰﻓﻮن ﺑﻪ آن ،آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ) .اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻳﺎدآور ﭘﺎﺷﻨﻪ آﺷﻴﻞ و آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي اﺳﻔﻨﺪﻳﺎر از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ اﺳﺖ( در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ،ﮔﻮﻧﺘﺮ از زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ او را در راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺮوﻧﻬﻴﻠﺪه 1،ﻣﻠﻜﻪ زﻳﺒﺎي اﻳﺴﻠﻨﺪ ،ﻳﺎري ﻛﻨﺪ .ﺑﺮوﻧﻬﻴﻠﺪه ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ زن دوران ﺧﻮد اﺳﺖ و ﺑﺮاي ازدواج ،آزﻣﻮﻧﻲ ﺳﺨﺖ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎراﻧﺶ ﺗﺪارك ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ. زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺷﻨﻞ ﺟﺎدوﻳﻲ ،ﻧﺎﻣﺮﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﺘﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد. ﻣﺮاﺳﻢ ازدواج ﮔﻮﻧﺘﺮ ﺑﺎ ﺑﺮوﻧﻬﻴﻠﺪه و زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه در ﻳﻚ روز ،در ﻛﻨﺎر رود راﻳﻦ و در ﻛﺎخ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﮔﻮﻧﺘﺮ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﺷﻮد ،اﻣﺎ دوران ﺷﺎدي دﻳﺮي ﻧﻤﻲﭘﺎﻳﺪ .در ﻣﺸﺎﺟﺮه ﻣﻴﺎن ﺑﺮوﻧﻬﻴﻠﺪه و ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ،ﻣﻠﻜﻪ اﻳﺴﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﮔﻮﻧﺘﺮ ﭘﻲﻣﻲﺑﺮد و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻴﻦ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ .در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ،ﻫﺎﮔﻦ ،وزﻳﺮ ﻣﻜﺎر ﮔﻮﻧﺘﺮ ،وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺘﻘﺎم از زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد .اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺣﻴﻠﻪ راز آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ را از زﺑﺎن ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﺪ ،ﺳﭙﺲ در ﺷﻜﺎر از ﭘﺸﺖ ﺑﻪ او ﺧﻨﺠﺮ ﻣﻲزﻧﺪ .زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻗﺎﺗﻼن ﺧﻮد را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﮔﻨﺞ اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪﻫﺎ ،ﮔﻮﻧﺘﺮ ،درﻣﻲآﻳﺪ. ﺑﺨﺶ دوم ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻴﺴﺖ ﻓﺼﻞ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ،اﺗﺴﻞ 2را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺴـﺮ ﺧــﻮد را از دﺳــﺖ داده اﺳــﺖ و ﻗﺼــﺪ دارد از ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠــﺪه ﺧــﻮاﻫﺮ ﮔــﻮﻧﺘﺮ ،ﺷــﺎه ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪﻫﺎ 3،ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻛﻨﺪ) .ﺑﻬﺠﺖ (32 :1386ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ،ﭘﺲ از ﻣـﺮگ ﻫﻤﺴـﺮ ﺧﻮد ،ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ؛ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ ،ﺑـﺎ آﺗـﻴﻼ، 2. Etzel 1. Brunhilde 3. Burgunden /172ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﭘﺎدﺷﺎه ﻫﻮنﻫﺎ ،ازدواج ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛـﻪ آﺗـﻴﻼ و ﺧـﺪﻣﺖﮔـﺰارش ﺑـﺮاي اﻃﺎﻋﺖ از او ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻛﻨﻨﺪ .از آن ﭘﺲ ،ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه دوازدهﺳـﺎل در درﺑـﺎر اﺗﺴـﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺗﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم زﻣﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﻓﺮاﻣﻲرﺳـﺪ .ﮔـﻮﻧﺘﺮ ﺑـﺎ ﻫﻤﺮاﻫـﺎن ﺧـﻮد ،ﺑـﺎ وﺟﻮد ﻫﺸﺪار ﻫﺎﮔﻦ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻫﻮنﻫﺎ ﻣﻲرود .در ﻃﻲ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺑﺰرﮔـﻲ ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪ در آن ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ ،ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻠﻮدﻟﻴﻦ ،ﺑﺮادر اﺗﺴﻞ ،و ﺑـﻪ ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ،ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺮداران را ﻣﻲﻛﺸـﻨﺪ .ﻫـﺎﮔﻦ ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎم ،اورﺗﻠﻴـﺐ، ﻓﺮزﻧﺪ اﺗﺴﻞ ،را ﻣﻲﻛﺸﺪ .ﺷﺎه ﻫﻮنﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﻛﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ در اﻳـﻦ ﺟﺮﻳـﺎن وارد ﻧﺸﻮد ،ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮﻣﺎن ﺣﻤﻠـﻪ را ﺻـﺎدر ﻛﻨـﺪ .ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠـﺪه ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ،ﻓﺮزﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﮔﻮﻧﺘﺮ واﻣﻲدارد ،اﻣﺎ ﮔﻮﻧﺘﺮ ﻓﺮزﻧﺪ را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎدر ﻣﻲﻛﺸﺪ .در ﻧﺒﺮد ﺑﺰرﮔﻲ ،ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪﻫﺎ و ﻫﻮنﻫﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﺧﺪﻣﺖﮔﺰار آﺗﻴﻼ از ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ او را وادار ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻧﻜﻨـﺪ ،اﻣـﺎ ﻣﻠﻜﻪ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد و در ﻧﺒﺮد ﺑﺰرﮔﻲ دﻳﮕﺮي اﻳﻦ ﺧـﺪﻣﺖﮔـﺰار ﻧﻴـﺰ ﻛﺸـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد. ﺷﺐﻫﻨﮕﺎم ،ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ،آﺗـﺶ ﺑﺰرﮔـﻲ در ﺗـﺎﻻر ﺑﺮﭘـﺎ ﻣـﻲﺷـﻮد .ﻳﻜـﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ﭘﻴﺮو آﺗﻴﻼ ،ﻫﺎﮔﻦ و ﮔﻮﻧﺘﺮ را اﺳﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﺰد ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﺪه ﻣﻲﺑﺮد و اﻟﺘﻤﺎس ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻠﻜﻪ از ﺟﺎن اﻳﻦ دو ﺗﻦ درﮔﺬرد ،اﻣﺎ ﺑﺎﻧﻮي زﻳﺒـﺎي رود راﻳـﻦ ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮ اﺣﺴﺎﺳﻲ در ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﻧﺪارد ،ﺧﻮاﻫﺶ او را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد .ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠـﺪه ﺑـﺎ اﺻـﺮار ،از ﻫﺎﮔﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺟﺎي ﮔﻨﺞ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ را ﻓﺎش ﻛﻨﺪ ،اﻣﺎ ﻫﺎﮔﻦ ﻧﻤﻲﭘـﺬﻳﺮد و ﻣﻠﻜـﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ﺳﺮ از ﺗﻦ ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻳﻜﻲ از اﺳـﻴﺮان ﺑﻮرﮔﻮﻧـﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ،ﺑﺎ ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﻨﺪ و درﻧﻬﺎﻳﺖ ،او را ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺑﺎ ﻣـﺮگ ﻣﻠﻜﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ .در اﻳﻦ اﺛﺮ ،آﺗﻴﻼ دﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﺑﻼي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴـﺖ .او ﭘﺎدﺷـﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﺻﻠﺢﺟﻮ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﻲ ﻧﺪارد. در ﺳﺮود اﺻﻠﻲ ،ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﻮرﮔﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﺗﻴﻼ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴـﺮد .ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠـﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ،از ﺑﺮداران و وزﻳﺮ آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ،ﺳﭙﺲ ﺗـﺎﻻر اﺗﺴـﻞ را ﺑـﻪ س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ173 / آﺗﺶ ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در ﺷﻌﻠﻪﻫﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد .در اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي اﺳـﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﻳﺎﻳﻲ، ﮔﻮﻧﺘﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن اﺳﺖ ،اﻣﺎ در داﺳﺘﺎنﻫﺎي ژرﻣﻨﻲ ،ﻫﺎﮔﻦ ﻧﻘـﺶ ﻏﺎﻟـﺐ را اﻳﻔـﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ .درواﻗﻊ ،اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﺎﻣﻠﻲ از ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻲ آﻟﻤﺎﻧﻲ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ .در ﻛﻞ ،ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ آﻟﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﺧﻮاﻧﺪن آن ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ داﻧﺸﻲ در ﻣﻮرد اﻓﻜﺎر اﻳﻦ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺿـﺮوري ﺑـﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ .درواﻗـﻊ ،ﺳـﺮود ﻧﻴﺒﻠـﻮﻧﮕﻦ در ادﺑﻴـﺎت آﻟﻤـﺎﻧﻲ و اﺳـﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﻳﺎﻳﻲ، ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ در ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ دارد) .ﺳﻌﺎدت (15-9 :1381 روزﮔﺎر ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﻫﻴﭻ اﺛﺮ ﺣﻤﺎﺳـﻲ را ﻧﻤـﻲﺗـﻮان ﺟـﺪا از ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺗـﺎرﻳﺨﻲ و ﺷـﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد؛ )اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺪوﺷﻦ (86 :1376از اﻳﻦرو ،ﭘﻴﺶ از ﭘـﺮداﺧﺘﻦ ﺑـﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ ،ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﻗـﺮون وﺳـﻄﻲ ،ﻛـﻪ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز ﻇﻬﻮر ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ اﺳﺖ ،ﺑﻪﻃـﻮر ﻣﺨﺘﺼـﺮ اﺷـﺎره ﻣـﻲﺷـﻮد .ﻗـﺮون وﺳﻄﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ اروﭘﺎ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ،دوره ﺑﻴﻦ ﻗـﺮون ﻗـﺪﻳﻢ و ﻗـﺮون ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ .آﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎن دﻗﻴﻘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ؛ زﻳـﺮا در ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪاﻳﻲ و اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ دوره ،ﺗﺤﻮﻻت ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ .اﻳـﻦ دوره در آﻟﻤﺎن و اﺗﺮﻳﺶ ،ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،از اواﺧﺮ ﺳﺪه ﺷﺸﻢ ﻣﻴﻼدي آﻏـﺎز ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺗﺎ ﺳﺪه ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ .در ﺻﺪر اﻳﻦ دوران ،رواج ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ و ﻏﻠﺒـﻪ آن ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﻌﺎﺋﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد .ﻛﻠﻴﺴﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ، ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ و ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻛﺸﻴﺸﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﻳﺎ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫـﺎي آﻧﺎن ﺑﻮد ،ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﺮد و آن را ﭘﻴﻜﺎر ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﻋﺎﻣـﻞ آن را ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻣﺠﺎزات و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﺮد .اﻏﻠﺐ ﻛﺘﺐ ﺑﺮ ﺟﺎيﻣﺎﻧـﺪه از اﻳﻦ دوره ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ) .زرﺷﻨﺎس (42-41 :1381ﻫﺮﭼﻪ از ﻗﺮون وﺳـﻄﻲ ﺑـﻪ /174ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﺳﺪه ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ آن ﻧﺰدﻳﻚﺗـﺮ ﺷـﻮﻳﻢ ،ﻧﻔـﻮذ ﻋﻨﺼـﺮ ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ ﻛﻤﺮﻧـﮓﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد؛ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ از ﻗﺮن ﭼﻬﺎردﻫﻢ ،ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻃﻐﻴﺎنﻫﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻴـﺮاث ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ و ﻫـﺮ ﻧﻮع ﺗﻔﻜﺮ دﻳﻨﻲ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد .ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﻪﻟﺤﺎظ زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳـﻲ، ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻈﺎم ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﻳﻔﻲ ﺑـﻮده و ﻧﻈـﺎم اﻗﺘﺼـﺎدي آن ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ زﻧـﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺌﻮداﻟﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ .در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ،ﺑـﺮﺧﻼف اﻣـﺮوز ،ﻣﻔﻬـﻮم ﻣﻠّـﺖ- دوﻟﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﻣﺜﻼً ﺗﻨﻬﺎ دو ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻧﻈﺎم ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﻣﻨﺴﺠﻢ داﺷﺘﻨﺪ ،از ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﻟﻤﺎن ،داﻧﻤﺎرك ،ﺑﻠﮋﻳﻚ و ...ﺧﺒﺮي ﻧﺒـﻮد و ﺑـﻪ ﺟـﺎي اﻳﻨﻬـﺎ، ﺗﻌﻠﻘﺎت ﻗﻮﻣﻲ و ﻗﺒﻴﻠﻪاي وﺟﻮد داﺷﺖ) .ﻫﻤﺎن(42 : ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ در ﺣﺪود 1200ﻣﻴﻼدي ،ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺪهﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻗـﺮون وﺳـﻄﻲ ﺳﺮوده ﺷﺪه اﺳﺖ .در اﻳﻦ دوران ،ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻗﺒـﻞ ﻧﺒـﻮد و ﻛﻤـﺎﺑﻴﺶ از ﻏﻠﺒﻪ آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻘﻞ و ﺗﻔﻜﺮي ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﻳـﻦ ﻧﺒـﻮد ،اﻧـﺪكاﻧـﺪك رﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮد .اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺮاي ﻣﻜﺘﻮب ﺷﺪن ﺣﻤﺎﺳـﻪﻫـﺎ ﺑـﻮده اﺳـﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﺮس از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻫﻨﻮز وﺟﻮد داﺷﺖ ،اﺑﺮاز ﻋﻘﻴـﺪه و ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻣﺘﻮن ﻏﻴﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ دﻳﮕﺮ آنﭼﻨﺎن ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻧﺪﻳﺸـﻤﻨﺪان و ﺑـﻪوﻳـﮋه ،ﺷـﺎﻋﺮان و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻣﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ،ﺑﺴﻴﺎري از آﻧـﺎن از ﺑﺮﺟـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﻧـﺎم ﺧﻮﻳﺶ در ﺣﻤﺎﺳﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮدهاﻧﺪ .ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ،در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ،ﺑـﻪﺧﺼـﻮص ﺗـﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪه ﺳﻴﺰدﻫﻢ ،ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ آﺛﺎر ﻏﻴﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧـﺎﻣﻌﻠﻮم و ﮔﻤﻨـﺎم ﻫﺴـﺘﻨﺪ. )ﻟﻴﭽﻨﺴﺘﺎﻳﺪ (2 :1991 ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ در ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ در اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮگ دو ﻗﻮم ﻛﻬﻦ و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ .اﻳـﻦ اﺛﺮ درونﻣﺎﻳﻪاي ﻏﻴﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ دارد و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه آن ﺣﺘﻲ ﭘﺎي را از اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده ،ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ،ﺷـﺎﻋﺮ ﻧﻴﺒﻠـﻮﻧﮕﻦ ﺑـﻪ س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ175 / اﺗﺴﻞ ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻛﺎﻓﺮﻛﻴﺶ اﺳﺖ ،ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ ،ﺻﻠﺢﺟﻮﺗﺮ و داﻧـﺎﺗﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﺘﺮ ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻣﺴﻴﺤﻲ اﺳﺖ. در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺮرﻋﺐ و وﺣﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺠﺮ در آن رواج داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ،اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﻲرود اﺛﺮي ﻇﻬﻮر ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺧﺎص و ﻣﺘﺮﻗﻲ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﺪ ،اﻣﺎ ﺷﺎﻋﺮ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﮔﻮﻧﻪاي ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ و ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴـﺎن و ﭘﻴﺮاﻣـﻮﻧﺶ ﺑﻲﺑﻬﺮه ﺑﺎﺷﺪ .ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻔﻘﺎن ﻗﺮون وﺳـﻄﺎﻳﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ،از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴـﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴـﺖ) .ﺑﻬﺠـﺖ (35 :1386در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ،در اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺑﻪ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮان اﺷﺎره ﻧﻤﻮد: -1اﻧﺴﺎن و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ :در ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻴﺒﻠـﻮﻧﮕﻦ ،ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ در ﻇـﺎﻫﺮ اﻓـﺮاد ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺷﻮد .اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺻﻮرﺗﻜﻲ از اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ .آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ژرﻓﺎ و ﭘﺲزﻣﻴﻨﻪاي ﻧﺪارﻧﺪ .ﺣﺘﻲ ﺟﺴﻢ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﻄﺤﻲ اﺳﺖ و ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي دﻳﺪه ﺷﺪن و ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ اﺳﺖ) .ﻣـﻮﻟﺮ (6 :2002اﻧﺴـﺎنﻫـﺎ در ﺣﻤﺎﺳـﻪ ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎدﻫﺎي ﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻠﻴﺪي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن داﺳﺘﺎن روي ﺧﻂ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪاي اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺮوع داﺳـﺘﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺳﻘﻮط و اﻧﺤﻄﺎط ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ .در اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳـﻪ اﺛـﺮي از اﻧﺴـﺎن ﻛﻴﻬـﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴـﺖ. اﻧﺴﺎنﻫﺎ آرﻣﺎﻧﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ ﻟﻐـﺰشﻫﺎﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺳـﻘﻮط ﭘـﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ .ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻦﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻠﻴﺪي در ﺷـﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳـﺮود ﻧﻴﺒﻠـﻮﻧﮕﻦ ﻟﻐﺰش ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻘﻮط آﻧﻬـﺎ و ﻧـﺎﺑﻮدي ﺧﻮدﺷـﺎن و دﻳﮕـﺮان ﻣﻲﺷﻮد .در ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ دورهﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻠﻴﺪي را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ .از آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ اﺛـﺮ اﻧﺴـﺎن ﻛﻴﻬـﺎﻧﻲ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد، ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻟﻐﺰش ،ﺳﻘﻮط و اﻧﺤﻄﺎط روﺑﻪرو اﺳﺖ .اﻧﺴﺎن آرﻣﺎﻧﻲ در ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ در روﻧﺪي ﺳﺮﻳﻊ ،ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺗـﺎرﻳﺨﻲ و ﻧﺎﻫﻨﺠـﺎر ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد. )رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻣﻔﺮد (80-79 :1390 /176ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ -2ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﺬﻫﺐ در ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮ :ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠـﻮﻧﮕﻦ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاﺳﺎس ﻇﺎﻫﺮ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد .اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪ در زﻣﺎﻧﻲ ﺷـﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ،اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟـﺰ اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻣﺮاﺳﻢ و آﻳﻴﻦﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ رﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﻣﺮاﺳـﻢ ﻋﻴـﺪ ﭘـﺎك ،ﻧﻴـﺎﻳﺶﻫـﺎي ﺑﺎﻣـﺪادي ﺑﺎﻧﻮان ،و ﺣﻀﻮر ﻳﻚ ﻛﺸﻴﺶ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻤﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺮﻧﮕﻲ در آن دارد. -3ﻣﺮگ و ﻧﺎﺑﻮدي :در اﻳﻦ اﺛﺮ ،ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻲ و ﻣـﺮگ ﻣـﻲاﻧﺠﺎﻣـﺪ؛ ﻣﺮﮔـﻲ زودرس ،ﻧﻨﮕﻴﻦ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻛﻴﻨﻪ و ﺣﺴﺎدت .ﺗﻤﺎم ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﺻﻠﻲ ﻫـﻢ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ و ﻫﻢ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ .زﻳﮕﻔﺮﻳﺪ ،ﮔﻮﻧﺘﺮ ،ﻛﺮﻳﻤﻬﻴﻠﺪه ،ﻫﺎﮔﻦ ،ﮔﻴﺰلﻫﺮ، ﮔﺮﻧﻮت ،و ﻓﻮﻟﻜﺮ اﺳﻴﺮ اﻳﻦ ﻗـﺎﻧﻮن ﻫﺴـﺘﻨﺪ .ﺗﻨﻬـﺎ دو ﺗـﻦ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن ﻣﻬـﻢ ،ﻳﻌﻨـﻲ ﺑﺮوﻧﻬﻴﻠﺪه و اﺗﺴﻞ از ﻓﺮﺟﺎم ﻣﺮگ در اﻣﺎن ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ. -4ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ :ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪهاي ﺑـﺮ ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻧﺴـﺎنﻫـﺎ ﺣﻜﻢ ﻣﻲراﻧﺪ؛ ﺗﻘﺪﻳﺮي ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﻮم اﺳﺖ و ﻓﺮﺟﺎم ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن رﻗﻢ ﻣﻲزﻧﺪ .دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي ﺗﻘﺪﻳﺮ در اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳـﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﻇﺮﻳـﻒ و ﭘﻴﭽﻴـﺪه اﺳﺖ .اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻳﭽﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻋﺪهاي زودﺗﺮ و ﻋـﺪهاي دﻳﺮﺗـﺮ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي آن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ دام ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ .آدﻣﻲ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲداﻧـﺪ ﭼـﻪ ﺑـﺮ ﺳﺮش ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ،ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ ﻣﻘـﺪر ﻣﺤﺘـﻮم ﻣﺒـﺎرزه ﻛﻨـﺪ .ﺣﺘـﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﮕﺮﻳﺰد) .زﻳﻤﺮوك (195 :2008 ﺑﺮﺧﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك در ﻣﺤﺘﻮاي دو ﺣﻤﺎﺳﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ دو اﺛﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآﻳﺪ ،ﺧﻮاه اﻳـﻦ دو اﺛـﺮ زﺑـﺎن ﻣﺸـﺘﺮﻛﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺧﻮاه زﺑﺎﻧﻲ ﻣﺘﻔـﺎوت ،ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﭼﻨـﺪ ﻋﻨﺼـﺮ ﻣﻬـﻢ و اﺻـﻠﻲ ﺑـﺪﻳﻬﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ :اﻟﻒ -ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻇﺎﻫﺮي دو اﺛﺮ ،ب -ﻣﺤﺘﻮاي ﻛﻠﻲ دو اﺛﺮ ،ج -ﺑﻦﻣﺎﻳﻪﻫـﺎي ﻣﺸﺘﺮك) .ﺑﻬﺠـﺖ (37 :1386ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﺷـﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧـﺰد اﻳﺮاﻧﻴـﺎن و ﺳـﺮود س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ177 / ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﻧﺰد آﻟﻤﺎنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻜﺎت ﺟﺎﻟـﺐ ﺗﻮﺟـﻪ درﺑـﺎره وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻣﺸﺘﺮك آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ. اﻟﻒ .ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﺷﻴﻮه رواﻳﺖ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ .ﻫﺮ دو ﺣﻤﺎﺳـﻪ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﺷﻌﺮ ﺳﺮوده ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ از دﻳﺮﺑﺎز ،ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ،ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻪﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﻜﻞ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن دروﻧﻴﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ. ب .ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﻫﺮ دو در ﻗﺎﻟﺐ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺳﺮوده ﺷﺪهاﻧﺪ .اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺣﻤﺎﺳﻪ ،ﺟﻨﮓ در ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن اﺳﺖ؛ ﭘﻴﻜﺎر ﻣﻴﺎن ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ، اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﺎوراﻳﻲ و ﺣﺘﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت .دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﻛﺎرزارﻫﺎ از ﻋﺸـﻖ ،ﻛـﻴﻦ، ﺣﺴﺪ ،و ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ ﻋـﺮق ﻣﻠـﻲ ،اﺟﺒـﺎر ،و ﺧﺪﻋـﻪ ،ﻫﻤـﻪ و ﻫﻤـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘﺲزﻣﻴﻨﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﻤﺎﺳﻪﻫـﺎ در آن ﭼﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻫﺮﻛـﺪام ﺟـﺎﻳﻲ ﻣــﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ و ﺗﺒﻠــﻮر ﻣــﻲﻳﺎﺑﻨــﺪ؛ )ﺳـﺮّاﻣﻲ (279 :1378در ﺷــﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ،ﺳــﻴﻤﺮغ ،ﭘﺮﻧــﺪه اﻓﺴﺎﻧﻪاي ،و در ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،ﻓﺎﻧﻔﻴﺮ ،اژدﻫـﺎي ﻣﺨـﻮف ،ﻧﻘـﺶ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاي اﻳﻔـﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮاﻧﺠﺎم داﺳﺘﺎن و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن آن ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮ دارﻧﺪ. ج .در ﻫﺮ دو اﺛﺮ ،ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ دو اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎن روﻳﻴﻦﺗﻦ ﺑﻪ ﻧـﺎمﻫـﺎي رﺳـﺘﻢ و زﻳﮕﻔﺮﻳـﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً داراي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻣﺮگ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪوﻫﺒﺎر و ﺗﺮاژﻳﻚ اﺳﺖ. د .ﻫﺮ دو ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ روح ﺳﻠﺤﺸﻮري و ﭘﻬﻠـﻮاﻧﻲ را در ﻣﻴـﺎن ﻣﻠـﺖ ﺧـﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ. ه .ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻠﻲﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮان در ﻫﺮ دو اﺛﺮ ،روﻳـﺪادﻫﺎي ﻣﻬـﻢ و ﻣﺸـﺘﺮﻛﻲ ﻣﺜـﻞ ﻣـﺮگ، ﺳﻔﺮ ،ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﻲ و ﺑﺰم ،ازدواج ،و ﻋﺸﻖ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد. و .زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻮﻳﻦ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ زﺑﺎنﻫﺎي ﻫﻨـﺪوژرﻣﻨﻲ در آﺳـﻴﺎي ﺟﻨـﻮب ﻏﺮﺑـﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود .اﻳﻦ زﺑﺎن ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ اﻳﺮاﻧﻲ ﺧﺎﻧﻮاده زﺑﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪواروﭘﺎﻳﻲ ﺗﻌﻠـﻖ دارد و زﺑﺎن رﺳﻤﻲ در اﻳﺮان ،ﺗﺎﺟﻴﻜﺴﺘﺎن ،و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺖ .زﺑﺎن آﻟﻤـﺎﻧﻲ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺷـﺎﺧﻪ /178ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﻏﺮﺑﻲ زﺑﺎنﻫﺎي ژرﻣﻨﻲ اﺧﺘﺼﺎص دارد و در آﻟﻤﺎن ،اﺗﺮﻳﺶ ،ﺳﻮﺋﻴﺲ و ﻧﻴﺰ در ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻜﻠﻢ ﻣﻲﺷﻮد) .اﻟﺒﺮزي (11-10 :1388 ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﻄﻮرهﻫﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪﺑﻪﺳﻴﻨﻪ از ﮔﺬﺷـﺘﮕﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺎ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎص ،ﺷﺮح و رواﻳﺖ ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﺘﺮگ ﻳﺎ وﺻـﻒ اﺷﺨﺎﺻـﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً وﺟﻮد ﺗﺎرﻳﺨﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻳﺎ واﻗﻌﻲﺑﻮدﻧﺸﺎن ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﺷـﻮد ،اﻣـﺎ ﺗﺨﻴﻞ اﻧﺴﺎنﻫﺎ آﻧﻬﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮده و ﺳﻨﺖ درازﻧﻔﺴﻲ ﺑﺪانﻫﺎ ﺷـﺎخ و ﺑـﺮگ داده اﺳﺖ. ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ و اَﺑﺮﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ اﻳﺮاﻧﻲ و آﻟﻤﺎﻧﻲ ،رﺳﺘﻢ و زﻳﮕﻔﺮﻳـﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﺧﻮﻳﺶ ،ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺤﺼـﺮﺑﻪﻓـﺮدي در ﺗـﺎرﻳﺦ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧـﺪ .داﺳـﺘﺎن اﻳـﻦ دو ﺷﺨﺼـﻴﺖ در دو اﺛـﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ .اﻳﻦ دو اﺛﺮ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺑﻪﺻـﻮرت ﺷـﻌﺮ ﺳﺮوده ﺷﺪهاﻧﺪ .ﻫﺮ دو ،ﻳﻜـﻲ در ﺷـﺮق و دﻳﮕـﺮي در ﻏـﺮب ،از ﺟﺎﻳﮕـﺎه وﻳـﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ و وﺟﻮه ﻣﺸﺘﺮك زﻳﺎدي ﻣﺜﻞ درونﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ ،ﻛﻴﻦﺧﻮاﻫﻲ ،و اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ. ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ در اﻳﻦ دو اﺛﺮ ،ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ و ﻧﮕﺮش ﺧﺎﻟﻘﺎن آﻧﻬـﺎ اﺳـﺖ .در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ اراده »ﺑﻮدن و ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪن« ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان ﺑﺎ آواﻳﻲ ﺑﻠﻨﺪ اﻋﻼم ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﻫﺪف ﻓﺮدوﺳﻲ ﻧﺸـﺎن دادن اﻧﺴـﺎن ﻛﺎﻣـﻞ اﺳـﺖ ﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ داﺷـﺘﻦ ﻣﺮزﻫـﺎ و ﻗﺮاردادﻫﺎ .در اﻳﻦ اﺛﺮ ،واﻻﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي اﻧﺴـﺎﻧﻲ را ﻣـﻲﺗـﻮان دﻳـﺪ .در ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻲ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﻲ آدﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺸـﺮ اﻣـﺮوزه ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ روﺑﻪرو اﺳﺖ ،ازﺟﻤﻠﻪ ﺧﺮد ،آزادي ،ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ،و ﻣﺮگ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻧﮕﺮش ﻓﺮدوﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ،ﺧﺎص و درﺧﻮر ﺗﻌﻤﻖ و ﺗﻌﻘﻞ اﺳﺖ .در ﺳﺮود س 12ـ ش 42ـ ﺑﻬﺎر 95ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ179 / ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ،ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ،ﻣﺬﻫﺐ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه در ﺧـﻮر ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ. رواﻳﺖ در اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺑﺮ دو اﺻﻞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ :ﻛﻴﻨﻪ و ﻋﺸﻖ ﻣﻴﺎن زن و ﻣﺮد .ﺗﻤﺎم روﻳﺪادﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ دو اﺻﻞ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ .ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ دو اﺻﻞ رﻗﻢ ﻣﻲﺧﻮرد و ﻣﺮگ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ دو اﺻﻞ روي ﻣﻲدﻫﺪ .اﻳﻦ دو ﻣﻀﻤﻮن ﻗﻮي و ﻛﻬﻦ ژرﻣﻨﻲ در ﻛﻨﺎر ﺟﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺮود ﻧﻴﺒﻠـﻮﻧﮕﻦ ﺣﺘﻲ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮ ادﺑﻴﺎت و ﻫﻨﺮ ژرﻣﻨﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺪوﺷﻦ ،ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ .1386 .داﺳﺘﺎن داﺳﺘﺎنﻫﺎ .چ ﻫﺸﺘﻢ .ﺗﻬﺮان :ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺸﺎر. ـــــــــــــــــــــ .1376 .زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮگ ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ .چ ﻫﻔﺘﻢ .ﺗﻬﺮان :آﺛﺎر. اﻟﺒﺮزي ،ﭘﺮوﻳﺰ .1388 .زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻤﻠﻪ .ﺗﻬﺮان :ﭘﺎﻳﺰه. ﺑﻬﺎر ،ﻣﻬﺮداد .1362 .ادﻳﺎن آﺳﻴﺎﻳﻲ .ﺗﻬﺮان :ﭼﺸﻤﻪ. ﺑﻬﺠﺖ ،ﺣﻤﻴﺪه» .1386 .ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ« .ﻣﺠﻠﺔ ﭘﮋوﻫﺶ زﺑﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ .ش.40 ﺑﻴﺮوﻧﻲ ،اﺑﻮرﻳﺤﺎن .1923 .آﺛﺎراﻟﺒﺎﻗﻴﻪ ﻋﻦ اﻟﻘﺮون اﻟﺤﺎﻟﻴﻪ .آﻟﻤﺎن :ﻻﻳﭙﺰﻳﻚ. دﻫﻤﺮده ،ﺑﺮات .1388 .ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ،اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻳﺮان در دوره ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎن، دﻳﻠﻤﻴﺎن و ﻏﺰﻧﻮﻳﺎن .ﺗﻬﺮان :داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻴﺎم ﻧﻮر. رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻣﻔﺮد ،اﻟﻬﺎم» .1390 .ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻧﻴﻜﻲ و ﭘﻠﻴﺪي در دو ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ« .ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﭘﮋوﻫﺶ ادﺑﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﻛﺰ .ش.22 رﻳﺎﺣﻲ ،ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ .1375 .ﻓﺮدوﺳﻲ .ﺗﻬﺮان :ﻃﺮح ﻧﻮ. زرﺷﻨﺎس ،ﺷﻬﺮﻳﺎر » .1381 .ﻳﻮﻧﺎن ،از روزﮔﺎران ﻛﻬﻦ ﺗﺎ ﻗﺮن 6ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد «.دو ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺧﺒﺮي- اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ .س .8ﺧﺮداد ﺗﺎ آﺑﺎن. زرﻳﻦﻛﻮب ،ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ .1378 .دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت .چ ﻧﻬﻢ .ﺗﻬﺮان :ﺳﺨﻦ. ﺳﺮّاﻣﻲ ،ﻗﺪﻣﻌﻠﻲ .1378 .از رﻧﮓ ﮔﻞ ﺗﺎ رﻧﺞ ﺧﺎر .چ ﺳﻮم .ﺗﻬﺮان :ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ. ﺳﻌﺎدت ،اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ .1381 .ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ .چ دوم .ﺗﻬﺮان :ﺳﺮوش. /180ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ ﺳﻼﻣﻲ ،ﺳﻴﺪﻣﺴﻌﻮد و ﭘﺮﺳﺘﻮ ﭘﻨﺠﻪﺷﺎﻫﻲ» .1389 .ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﻧﺒﺮد ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ در دو اﻓﺴﺎﻧﻪ ژرﻣﻨﻲ و اﻳﺮاﻧﻲ »رﺳﺘﻢ و ﺳﻬﺮاب /ﻫﻴﻠﺪﺑﺮاﻧﺪ و ﻫﺎدﺑﺮاﻧﺪ« « .ﻣﺠﻠﺔ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ .س.5 ش.16 ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻨﻲ ،رﺿﺎ .1376 .ﻣﻜﺘﺐﻫﺎي ادﺑﻲ .ج .1چ ﻳﺎزدﻫﻢ .ﺗﻬﺮان :ﻧﮕﺎه. ﺻﻔﺎ ،ذﺑﻴﺢاﷲ .1363 .ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﻳﻲ در اﻳﺮان .ﺗﻬﺮان :اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ. ﺻﻔﻴﺌﻲ ،ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ» .1391 .ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺳﻄﻮره در آﺛﺎر ﻓﺮﻳﺪرﻳﺶ دورﻧﻤﺎت« .رﺳﺎﻟﻪ دﻛﺘﺮي داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﻬﺮان. ﻓﺮدوﺳﻲ ،اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ .1373 .ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ )ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﺎپ ﻣﺴﻜﻮ( .ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﻤﻴﺪﻳﺎن .ﺗﻬﺮان: ﻗﻄﺮه. ﻗﺒﺎدي ،ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ و ﺳﻌﻴﺪ ﺑﺰرگ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ و ﺣﺠﺖ ﻋﺒﺎﺳﻲ» .1389 .ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﺒﻚ ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﻳﻲ اﻳﻠﻴﺎد و ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﺗﻌﻬﺪ ادﺑﻲ« ،ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان ﺟﻨﻮب .ش.18 ﻛﻮﺳﺎﻛﺎﺑﻪ ،ﻛﺎزوﻛﻮ .1382 .ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﮔﻨﺠﻲ .ﺗﻬﺮان :ﻧﻲ. وﻻﻳﺘﻲ ،ﻋﻠﻲاﻛﺒﺮ .1392 .داﻧﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي )ﻓﺘﻮت( .ج .1ﺗﻬﺮان :اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ. ﻫﻤﺎﻳﻲ ،ﺟﻼلاﻟﺪﻳﻦ .1375 .ﺗﺎرﻳﺦ ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان .ﺗﻬﺮان :ﻫﻤﺎ. English Sources Golther, Wolfgang. 2011. Germanische Mythologie. Marixverlag GmbH, Wiesbaden. Lichtenstein, Robert. 1991. Nibelungenlied. America: Edwin Mellen Press. Müller, Jan-Derk. 2002. Das Nibelungenlied. Berlin: Erich Schmidt Verlag. Siemrock, karl. 2008. Das Nibelungenlied. Köln GmbH: Anakonda. 181 / ـــــــــــــــ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺘﺮك در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﺳﺮود ﻧﻴﺒﻠﻮﻧﮕﻦ95 ـ ﺑﻬﺎر42 ـ ش12 س References Alborzi, Parviz. (2009/1388SH). Zabānshenāsi-ye jomleh. 1st ed. Tehran: Enteshārāt-e Pāzeh. Bahār, Mehrdād. (2005/1384SH). Adyān-e Āsiyāei. Tehrān: Cheshmeh. Bahjat, Hamideh. (2007/1386SH). “Kousheshi bar moghāyeseh-ye Shāhnāmeh va soroud-e Nibloungen”. The Journal of Foreign Languages Study. No. 40. Birouni, Aboureyhān. (1923/1302SH). Āsār-ol-bāghiyah ’analghoroun-ol hāliyeh. Germany: Leipzig. Dahmardeh, Barāt. (2009/1388SH). Tārikh-e siyāsi, ejtemā’I, eghtesādi va farhangi-ye Irān dar dowreh-ye sāmāniyān, Deilamiyān va Ghaznaviyān. 1st ed. Tehrān: Payām-e Nour University. Eslāmi Nodoushan, Mohammad ’Ali. (1997/1376SH). Zendegi va marg-e pahlavānān dar Shāhnāmeh. 7th ed. Tehrān: Āsār. Eslāmi Nodoushan, Mohammad ’Ali. (2007/1386SH). Dāstān-e dāstān-hā. Tehrān: 8th ed. sherkat-e Sahāmi-ye Enteshār. Ferdowsi, Abolghāsem. (1994/1373SH). Shāhnāmeh. Based on Moscow edition. With the efforts of Sa’eid Hamidiyān. Tehrān: Ghatreh. Ghobādi, Hossei-’Ali, Sa’eid Bozorg Bigdeli and Hojjat ’Abbāsi. (2010/1389SH). “Barresi va moghāyeseh sabk-e hamāse sorāei-ye Illiyād va Shāhnāmeh az manzar-e ta’ahod-e ’arabi”. Azād University Quarterly Journal of Mytho-mystic Literature. No. 18. Homāei, Jalāl-oddin. 1996/1375SH). Tārikh-e adabiyāt-e Irān. Tehrān: Homā. Kusakabeh, Kazuko. (2003/1382SH). Moghāyeseh Shāhnāmeh va Genji. 1st ed. Tehrān: Nashr-e Ney. Salāmi, Masoud va Parastou Panjeh Shāhi, (2010/1389SH). “Barresiye tatbighi-ye nabard-e pedar o pesar dar do afsāneh zhermani, (Rostam o Sohrāb/Hieldbrānd va Hadoberānd) Irāni”.The Quarterly Journal of Comparative Literature Studies. Year 5. No. 16. Pp. 99117. Rahmāni Mofrad, Elhām. (2011/1390SH). “Barresi-ye tatbighi-ye niki o palidi dar do hamāseh Shāhnāmeh Ferdowsi va soroud-e Nibloungen”. Azād University Quarterly Journal of Mytho-mystic Literature. No. 22. Riyāhi, Mohammad Amin. (1996/1375SH). Ferdowsi. 1st ed. Tehrān: Tarh-e now. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ و اﺳﻄﻮرهﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺻﻔﻴﺌﻲ/182 Sa’ādat, Esmā’il. (2002/1381SH). Soroud-e Nibloungen. 2nd ed. Tehrān: Soroush. Safā, Zabihollāh. (1984/1363SH). Hamāseh sorāei dar Iran. Tehrān: Amirkabir Safi’I, Kāmbiz. (2012/1391SH). Naghsh o jāyegāh-e ostoureh dar āsār-e Friedrich Dürrenmatt. Ph.D. thesis.Science and Research Branch of Tehran Āzād University. Sarrāmi, Ghadamꞌali. (1999/1378H). Az rang-e gol tā ranj-e khār. 3rd ed. ’Elmi va Farhangi. Seyyed Hoseini, Rezā. (1997/1376SH). Maktab-hā-ye adabi. 11th ed. Vol. 1. Tehrān: Negāh. Velāyati, ’Ali Akbar. (2013/1392SH). Dāneshnāmeh-ye javānmardi (fotovvat). 1st vol. Tehrān: Amirkabir. Zarrinkoub, ’Abdolhossein. (1999/1378SH). Do gharn sokout. 9th ed. Tehrān: Sokhan. Zarshenās, Shahriyār. (2002/1381SH). Do-māhāneh-ye Khabari Ettelā’ Resāni. Year 8. Khordād tā Ābān.
© Copyright 2024 ExpyDoc
