SCHONS MARDI, ILS 4 DA MARS 2014 La Nessy, igl savund tgàn (saniester), po betga curar tànt sco igl Dux. Parquegl vean ella an acziùn cura c’igl ràng e betga schi impurtànt. Las cursas par unfànts sco qua a Spleia en egn’atracziùn par l’antiera famiglia. 11 Tut igls cumembers da la famiglia Tobler en infectos digl virus digl sport da tgàns cun schlieusas. Da saniester: Birgit, Enzo, Reto a Marcel Tobler. FOTOS MAD «Cursas cun tgàns da schlieusa funcziuneschan me sch’igls tgàns ân plascher» Igl Marcel Tobler da Ziràn â egn hobi ca dariva da las tearas fredas digl nord DA BARBARA RIEDHAUSER-RIESCH / ANR ■ Igl Marcel Tobler a seas tgàns Dux a Nessy sapartizipeschan a cursas da tgàns da schlieusas. Digls 14–16 da favrer en els stos agl campiunadi mundial a Kandersteg, la fegn d’eanda vargeada agl campiunadi svizer a Gadmen. Igl tùna sco gl’urlem a giapem d’egna roscha da lufs salvadis, ad igl fa ampo peal gagliegna. Igl mumaint avànt la partenza d’egna cursa da tgàns da schlieusas e anzatge tut spezial. Igls tgàns expriman dadòlt lur tensiùn a lur energeia acumulada. Suainter la partenza lura egn peer cloms d’animaziùn digl publicum, ad alura durànt kilometers a kilometers me ple igl fladar digls tgàns ad anqual cumond digl musher, igl manader da la schlieusa. Tgapo igl virus an Norvegia «Jou ve propi amprieu d’ancanuscher que mund avànt anzaquànts ons durànt vacànzas an Norvegia. Là eassan nus viagieus egn’eanda cun schlieusas da tgàns ad jou eara totalmeing faszino», saragorda igl Marcel Tobler. Turno an Svizra â el observo las cursas an la regiùn ad amprieu d’ancanuscher amaturs svizers a grischùns da que sport. Anzacuras â el lura cumpro la Nessy, egn tgàn da la raza malamut (varda stgafa). Igl â dantànt cugl tains samusso ca la Nessy fuss pletost egn tgàn par exposiziùns, ella cura betga enorm bugent ad e parquegl betga fetg adatada da far cursas. «Quegl â ear samusso quest unviern durànt egna cursa a Spleia, noua ca la Nessy â refuso da curer igl savund gi, a nus vagn stuieu dar sei la concurenza», saragorda igl Marcel Tobler. Tgàns cun egn fearm caracter Oter e quegl tier igl Dux, igl savund malamut c’igl Marcel Tobler â cumpro vetier ple tard. Quel cura bugent, a cun el â igl Marcel Tobler ear sapartizipo agl campiunadi mundial a Kandersteg (ski- jöring) ad agl campiunadi svizer a Gadmen (pulca). A Kandersteg eara egna fotografeia digl Dux parfegn sen tut igls placats ad anzuma segl material da reclama. Me don c’igl Dux â igl savund gi betga gieu gust da curer speart. «Igl eara megna tgòld par el lez gi. Qua sas far nut oter ca star ruassevel a sperar c’egn oter team passi sper te vei. Quegl sa motivar igl tgàn da curer ple dabot.» Igl Marcel Tobler sa ca que sport funcziunescha me cugl plascher da curer digls tgàns a c’igl e d’ancanuscher bagn els a da respectar lur caracter. Egn plascher par l’antiera famiglia La qualificaziùn par igls dus grànds campiunadis â igl Marcel Tobler cuntànschieu cun bùns resultats an las cursas regiunalas ad internaziunalas da quest unviern. «La partizipaziùn a quels dus campiunadis e anzatge spezial ad egn evenimaint par l’antiera famiglia», salegra Marcel Tobler. La duna Birgit ad igls fegls Reto ad Enzo cumpognan adegna igl bab a las cursas. Cun la rulota va quegl stupent. «Jou se me far que sport parquegl c’ear els ân plascher làndervei a sustegnan me. Igl trenamaint a las cursas drovan blear tains. Ear digl patrùn da lavur drov’igl capientscha, parquegl ca las cursas antschevan piglple gea igl vendargis.» Catar egn partenari par igl Dux Igl Marcel Tobler planisescha da cumprar ànc egn tgàn segl proxim unviern. Egn ca va bagn tier igl Dux, ascheia c’els san lura curer anzemel. Ad igl musher da Ziràn cunstatescha: «Ca jou se viver mieus siemi sco hobi sper mia clamada da scrinari, agl tains liber or an la natira a cun mia famiglia mi fa fetg cuntaint ad angraztgevel.» Fatgs tier igl sport da tgàns da schlieusas rica/Alaska par transportar parsùnas a roba): 1–12 tgàns davànt egna schlieusa cun sei egna parsùna 4 razas prinzipalas da tgàns: – igl husky da la Sibiria – igl malamut da l’Alaska – igl samojede – igl tgàn da la Grönlanda Igls huskies curan an egna categoreia par sasezs, parquegl c’els en ple spearts ca tschellas tres razas. – cursa cun pulca (schlieusa da la Scandinavia par transportar roba): 1–4 tgàns davànt egna pulca ad egna parsùna sen skis da passlùng 3 geners da sport: – cursa cun schlieusa (da l’Ame- – skijöring: 1 tgàn davànt egna parsùna sen skis da passlùng ■ PURTRETS DA LAS UNIÙNS DA DUNAS DA LA VAL SCHONS Uniùn da puras Muntogna sura «La radunànza â da dezider co igl de ir anavànt» DA BARBARA RIEDHAUSER-RIESCH / ANR An Val Schons dat igl 4 uniùns da dunas near da puras. Cura a partge en ellas vagnidas fundadas? Tge funcziùn ân ellas oz a co veza lur futur or? Igls 4 purtrets cumparan agl dacurs da questa parmavera. Sco amprem quel da l’Uniùn da puras Muntogna sura. Igl Bäuerinnenverein Schamserberg e vagnieu fundo igls 1953 a veva lura 30 cumembras da las vischnàncas Vargistagn, Lon a Maton. Oz â el egn num rumàntsch a me ple 15 cumembras. La suprastànza sacumpona da Martina Dolf, Gelgia Frigg, Trudi Bandi ad Elisabeth Beeli. Presidenta dat igl nigna, l’Elisabeth Beeli â dantànt la funcziùn da parsùna da contact. La raschùn par fundar l’uniùn L’uniùn e vagnida fundada avànt 61 ons cugl intent da porscher a las dunas la caschùn da s’antupar durànt las lùngas seras d’unviern. Ellas sasevan anzemen par far lavurs a màn a par raquintar da lur plaschers a quitos, ellas organisavan feastas, teaters, bazars a vieadis. An l’amprema suprastànza earan Clara Camenisch, Margrith Clopath a Clara Michael, ad igl amprem vieadi â mano las dunas igls 1958 a Turitg a la Saffa (Schweizerische Ausstellung für Frauenarbeit). Igl davos vieadi da dus gis ân las dunas da la Muntogna sura fatg igls 2013 agl Tessin. Las activitads samidan Uniùns da dunas ân igl blear ear egn aspect sozial. Ascheia ear quella da la Muntogna sura. Mintg’on avànt Nadal fan las dunas bumas a radin quellas a glieud viglia ca viva suleta. Egna grupa da dunas s’antopa d’unviern a fa caltschol egna curveia c’ella tschincegia lu- ra ad egna tgea da vigls near ad egn’otra instituziùn. On â’gl do egna sera da dias an favur digl Nepal. Speras organiseschan las dunas l’ustreia par premis da biestga ad oters aranschamaints a fan curs par las cumembras. Tge ca vean betga ple nizagieu e igl talér da l’uniùn ca stat a Maton. Avànt anunztgeavan las dunas l’antscheata digl unviern tge ca mintgegna vigli tesser, ad alura vagneva urgieu l’antscheata digl unviern 100–120 meters fil. Futur malsiir Par uon preveza igl program da l’uniùn egna spassageada d’unviern agl teritori da skis da Spleia ad igl lotto intern c’â liac mintg’on. Tge ca vean schiglioc ànc fatg dezidan las dunas a caschùn da la radunànza anuala c’â liac gest oz margis sera. Là discuteschan ellas ear co igl de ir anavànt an egn on, cura ca tres da las quater suprastàntas vignan a saratrer. Dat igl novas cumembras, dat igl dunas c’en pruntas dad ir an suprastànza ? Igl va peia actualmeing pigl futur da l’Uniùn da puras Muntogna sura, par l’amparada co igl de ir anavànt. Cafe rumàntsch Oz margis, igls 04-03-14 da las 19.30–21.00 an l’Ustreia Bergmühle a Masagn. Igl Gion Fravi raquenta. L’Uniùn da puras Muntogna sura durànt igl vieadi c’â mano ellas igls 2007 agl Valais. Cordialmeing anvida: la Lia Rumantscha MAD
© Copyright 2024 ExpyDoc