Content

Farmacotherapeutische behandeling
van slaapstoornissen: zijn er verschillen
in werkzaamheid tussen hypnotica?
CAT – 28 september 2010
Antoon van Baars, AIOS
Klinische vraagstelling
• Zijn er bij behandeling van insomnia
verschillen in werkzaamheid tussen de
‘nieuwere’ hypnotica (‘Z-drugs’) en de
‘oudere’ hypnotica (benzodiazepines; ‘Bdrugs’)?
• Aanpak: zoektocht literatuur via PubMed
naar reviews/meta-analyses
• Resultaat: 1 review met meta-analyse*
Review Dundar 2004*
• Slapeloosheid (insomnia): ~
ontevredenheid kwaliteit en/of kwantiteit
van slaap
• Prevalentie: 4% (D, S, B) - 22% (UK)
• Grote verschillen in classificaties en
diagnostische criteria -> onderzoek lastig
• Evidence voor effectiviteit nonfarmacologische behandelingen
Achtergrond review
• Psychofarmaca ter verbetering van slaap
vaak voorgeschreven (NL: >10M/jaar)
• Jaren 60: introductie benzodiazepines
• Begin jaren 90: introductie nonbenzodiazepinehypnotica
-> Minder bijwerkingen (zoals
afhankelijkheid, tolerantie, onttrekking,
slaperigheid de volgende dag)?
Methoden review
• Vraagstelling review: zijn er verschillen in
klinische effectiviteit tussen ‘oude’ en
‘nieuwe’ hypnotica bij kortdurende
slapeloosheid?
• Methode: systematische review van RCT’s
• Keywords: ‘short-term management’,
‘insomnia’, ‘efficacy’, ‘effectiveness’
Opzet review
• Uitkomstmaten: ‘inslaaptijd’, ‘totale
slaapduur’, ‘aantal malen ontwaken’,
‘slaapkwaliteit’, bijwerkingen en ‘rebound
insomnia’
• ‘Z-drugs’ (zaleplon, zopiclon, zolpidem)
versus ‘B-drugs’ (lorazepam, temazepam,
diazepam, loprazolam, lormetazepam,
nitrazepam)
Resultaten review
• 24 studies (RCT’s) gevonden:
17 vergeleken Z-drugs met B-drugs
7 vergeleken Z-drugs met elkaar
• Methodologische kwaliteit van studies was
matig (b.v. beschrijving randomisatie, lostto-follow-up, intention-to-treat-analysis)
Resultaten
• Totaal: 3909 studiedeelnemers (10-615
per studie)
• Meeste studies: DSM-IV criteria ‘insomnia’
• Duur studies: 1 nacht tot 6 weken
• In 8 studies werd financiele bijdrage door
farmaceutische bedrijven gerapporteerd
Resultaten -uitkomstmaten
• ‘Slaapwerkzaamheid’ (schatting duur
inslaapperiode, slaapduur, aantal keren
wakker, kwaliteit slaap, dmv vragenlijsten)
• Bijwerkingen (o.a. duizeligheid, dufheid
overdag, spanning, vermoeidheid,
hoofdpijn; GI-klachten)
• 10 studies: follow-up (verslechtering slaap)
Vergelijking behandeling ‘Z-drugs’ vs ‘Bdrugs’ en Z-drugs onderling
Resultaten -uitkomstmaten
7 vergelijkingen tussen 2 middelen (1-8 studies):
• zolpidem vs nitrazepam: NS (2)
• zolpidem temazepam: NS; temazepam snellere inslaap
• zopiclon vs lormetazepam: lormetaz. snellere inslaap
• zopiclon vs nitrazepam: NS (8)
• zopiclon vs temazepam: NS (4)
• zaleplon vs zolpidem: conflict results inslaapduur (2);
slaapkwaliteit zolpidem beter (1; p<0.001); zaleplon
minder onttrekking (1; p=0.01)
• zolpidem vs zopiclon: inslaap zolpidem iets sneller en
minder rebound insomnia (1)
Conclusie review
• Geen of zeer geringe verschillen in
uitkomstmaten tussen middelen
• Mogelijk zijn er geen consistent verschillen
gevonden vanwege het geringe aantal
studies, matige kwaliteit van metingen
(self report) en gebruikte methodologie
• Bias door betrokkenheid farmaceutische
bedrijven?
•
Referenties
*
•
•
Dundar Y, Dodd S, Strobl J, Boland A, Dickson R, Walley T. Comparative efficacy of newer
hypnotic drugs for the short-term management of insomnia: a systematic review and metaanalysis. Hum Psychopharmacol Clin Exp 2004; 19: 305–322.
Gibson, L. Newer hypnotics no better for insomnia than short acting benzodiazepines. BMJ
2004; 328: 1093.
NHS National Institute for Clinical Excellence. Guidance on the use of zaleplon, zolpidem and
zopiclone for the short-term management of insomnia. Technology Appraisal 2004; 77: 1-28.

Download Report