Conferentie `Omgaan met 30 verschillen`

Informatie en programma
APS voortgezet onderwijs
Informatie
APS Academie
[email protected]
030 28 56 722
Aanmelden
U kunt zich inschrijven
via www.aps.nl/agenda.
Plaatsing geschiedt in
volgorde van aanmelding.
APS
Zwarte woud 2
3524 SJ Utrecht
Postbus 85475
3508 AL Utrecht
030 28 56 600
www.aps.nl
Twitter
@APS_NL
Twitteren over deze
conferentie? Gebruik
#30verschillen.
Programma
9.00 - 9.30 uur
9.30 - 10.00 uur
10.00 - 10.15 uur
10.15 - 11.15 uur
11.30 - 12.30 uur
12.30 - 13.30 uur
13.30 - 14.30 uur
14.30 - 14.45 uur
14.45 - 15.45 uur
Ontvangst
Plenaire lezing
door Jitske Kramer
Pauze
Workshopronde 1
Workshopronde 2
Lunch
Workshopronde 3
Pauze
Workshopronde 4
Voor wie?
Docenten en leidinggevenden in het voortgezet
onderwijs.
Wanneer en waar?
Donderdag 16 april 2015 van 9.30 tot 16.00
uur in Utrecht.
Kosten
€ 295,- per persoon, inclusief materiaal
en catering.
Conferentie
‘Omgaan met
30 verschillen’
Donderdag 16 april 2015, Utrecht
www.aps.nl
www.aps.nl/agenda
Conferentie
‘Omgaan met 30 verschillen’
Dertig verschillende individuen in de klas. Leerlingen met meer of
minder talent voor uw vak, leerlingen die veel aandacht vragen of juist
te weinig, met meer of minder motivatie en ambitie, met of zonder
‘etiketje’ of ‘rugzakje’. Dát is voor docenten de onderwijspraktijk van
alledag.
‘Niets is zo ongelijk als de gelijke behandeling van ongelijken’, zeggen
we. Dus is differentiërend en passend onderwijs de nieuwe opdracht
voor de school.
Small differentiëren: S
Ik werk op een school waar differentiatie zich voornamelijk afspeelt in de lessen. Differentiatie is
mijn verantwoordelijkheid. In de visie van de school ligt de nadruk op kwalificering. De kerndoelen en
PTA bepalen samen met de gekozen methode de inhoud van mijn lessen. Ik werk met vaste structuren; lestijd, roosters en jaarplanning liggen vast. Leerlingen die niet mee kunnen komen krijgen extra
ondersteuning, met meer tijd of hulp. Als dat niet helpt schakel ik de mentor en/of het zorgteam in.
Leerlingen die meer kunnen krijgen van mij meer taken en uitdagende opdrachten.
Medium differentiëren: M
Ik werk op een school waar differentiatie een verantwoordelijkheid is van de docent en de school. De
school heeft als visie dat leerlingen hun talenten zo goed mogelijk moeten kunnen uitbouwen. De
school biedt daarom ruimte voor keuzevakken en interessegroepen die jaarlaagoverstijgend worden
georganiseerd. In mijn lessen zorg ik voor een grote variatie in werkvormen. Leerlingen mogen daar
zelf uit kiezen, zo houd ik rekening met leerstijlen. Ik vind het belangrijk dat leerlingen reflecteren
op hun ontwikkeling, dat doen ze door het maken van een portfolio. Leerlingen die dit aankunnen
krijgen meer ruimte voor zelfsturing, bijvoorbeeld door het werken met studieplanners en leerarrangementen.
Er is ruimte voor flexibiliteit, grotere projecten en vakkenintegratie. Samen met de sectie organiseer
ik drie keer per jaar een projectdag. Er is geen apart zorgteam op onze school.
Een kernteam (docenten, mentoren en zorgverleners) is gezamenlijk verantwoordelijk voor een groep
leerlingen.
Workshopronde 1
S/M
S
Tijdens deze conferentie bieden we tal van praktische handreikingen op didactisch en pedagogisch gebied om alle leerlingen in uw les zo goed
mogelijk op maat te bedienen, met als doel dat
alle leerlingen hun diploma halen. En ook nog op
zo’n manier dat ze het gevoel hebben gezien te
worden en plezier houden in het leren.
In onze aanpak van deze conferentie willen wij
ook omgaan met de verschillen tussen scholen.
We kiezen daarom voor de opties 'small', 'medium'
of 'large' differentiëren in de klas en in de school
en hebben onze workshops daarop afgestemd.
In de kadertjes hiernaast geven we een doorkijkje
van hoe dit eruit kan zien.
Maar differentiëren gaat – in onze visie – niet
alleen om anticiperen op cognitieve verschillen tussen leerlingen of verschillen in motivatie.
Omgaan met verschillen heeft ook te maken met
persoonlijke ontwikkeling van de leerling: het uitbouwen van talenten. En – zeker in deze tijd – ook
met sociale vorming: het erkennen, waarderen en
benutten van verschillen van elkaar.
Daarom hebben we Jitske Kramer als cultureel antropoloog gevraagd om de keynote voor deze conferentie te verzorgen. Jitske is een expert op het
gebied van omgaan met diversiteit en gaat ons
inspireren om anders naar verschillen te kijken.
Na het plenaire gedeelte kunt u in vier rondes
kiezen uit telkens zes workshops over (S/M/L)
differentiëren.
Large differentiëren: L
Ik werk op een school waar een vergaande vorm van omgaan met verschillen tussen leerlingen te
zien is. Onze school richt zich naast kwalificering ook op sociale vorming en persoonlijke ontwikkeling. Iedere leerling wordt gezien in zijn mogelijkheden: ons onderwijs is sterk gepersonaliseerd. Dat
wil niet zeggen dat de leerlingen alleen individueel werken. Positieve groepsvorming is erg belangrijk. Daarom werken leerlingen in stamgroepen, niveaugroepen en interessegroepen; soms homogeen, dan weer heterogeen georganiseerd. Leerlingen worden ook als peercoach ingezet.
Er is veel variatie in werkvormen in de les en vakoverstijgend. Leren vindt ook buiten de school plaats
in projecten met de buurt. Ouders worden betrokken bij de school. De school, het (kern)team, leerlingen en ouders vormen een leergemeenschap: dat wil zeggen dat we vaak onderzoekjes doen over
wat werkt in de praktijk en deze kennis met elkaar delen.
We wensen u veel plezier, inspiratie en leerrendement!
S
Plenaire inleiding
Jitske Kramer
Dat we allemaal anders zijn, is geen verrassing.
Maar we vinden het wel fijn als iedereen een
beetje ‘normaal’ doet. Maar volgens welke standaard dan? Wie bepaalt wat normaal is? In deze
keynote laat Jitske Kramer zien hoe u kunt zorgen
voor een open en inclusieve werk- en leeromgeving in de school. Door acht inclusieprincipes in
de praktijk te brengen kunt u de verschillen tussen mensen beter laten werken. Een praktische en
inspirerende kijk op omgaan met verschillen.
“Over kijken vanuit een opvallend perspectief.
Zonder automatische piloot. Nieuwsgierigheid.
Lef om van de gebaande paden af te wijken. Een
kwestie van mentaliteit. Het gewone uitdagen.
Vragen stellen. Elke dag. Openstellen. Exploreren.
Creëren. Om het veilig te maken om anders te mogen en te kunnen zijn. Om te genieten van elkaars
verschillen. En deze te benutten. Inclusief. En/en.”
Jitske is een corporate antropoloog, met expertise op het gebied van diversiteit en verandering.
Werkzaam als coach/adviseur/facilitator op het
gebied van communicatie, teamwork en leiderschap, specialiseerde zij zich in cross-cultuurkwesties, met inbegrip van de besluitvorming en
het leiden van cultuurverandering. In 2006 richtte
zij de internationale netwerkorganisatie Human
Dimensions op.
Differentiëren op begeleidingsbehoefte. Over excelleren en
afstemmen op verschillen
Otto de Loor
Leerlingen zeggen vaak dat ze bij de ene
leraar meer leren dan bij de andere. Dat
verwijst niet alleen naar de didactische,
maar ook naar de pedagogische kwaliteiten
van leraren. Leerlingen geven aan dat juist
de dagelijkse interactie met een leraar heel
bepalend is voor hun zin en wil om te leren.
In deze workshop wordt gekozen voor de
pedagogische invalshoek. We werken aan
de kwaliteit van de interactie en de afstemming op de begeleidingsbehoefte van de
leerlingen. Echt contact laat (alle) leerlingen excelleren!
M
Differentiëren mét ICT
L
Gepersonaliseerd leren
Didactisch differentiëren
op niveau
Lambrecht Spijkerboer
Vanuit de didactische invalshoek kun je
als docent veel bereiken met divergent
lesgeven, niveauverhogende vragen en een
slimme inzet van werkvormen. 30 leerlingen in de klas bedienen is niet ingewikkeld,
maar vraagt wel juiste inzet van bestaande
kennis en vaardigheden. Als dat lukt, is differentiëren juist gebruikmaken van verschillen in de klas.
Differentiëren met exact
voorzichtigheid bij andere bijtjes. En dat
heeft gevolgen voor welbevinden én prestaties.
In deze workshop maakt u kennis met de
rolverdeling binnen het bijenvolk, de (subtiele) steken en de schade. U staat stil bij
uw plaats en taak in de korf. En natuurlijk
krijgt u praktische tips mee om in uw klassen de angel(s) uit de zwerm te halen.
Jesse Bos en Giel Hanraets
Hoe kun je met gedifferentieerd bètaonderwijs de leerlingen gemotiveerd houden?
Tijdens deze workshop gaan we dieper in
op verschillen tussen leerlingen en hun
drijfveren in de bètalessen. We vertalen dit
vervolgens tot handvatten om tegemoet te
komen aan de verschillende leerbehoeften
van leerlingen, met een verrassende contextrijke aanpak.
Rosa Njoo
Ga er maar aanstaan: 30 leerlingen in de
klas en voor iedereen een eigen leerroute?
Best veel gevraagd! Hoe doe je dat in de
praktijk en welke mogelijkheden biedt ICT?
Welke apps en webtools kun je gebruiken
bij het samenstellen van groepen? Er zijn
tal van mogelijkheden om plaats- én tijdonafhankelijk leren te organiseren. Digitale
methodes bieden veel mogelijkheden en
leerlingen filmpjes laten bekijken in plaats
van klassikale instructie geven ook. Een
lesopzet waarin iedereen zo veel mogelijk
een eigen leerroute volgt: hoe doe je dat?
En wat is het nut van bij elkaar zitten op
hetzelfde moment, in dezelfde ruimte als
iedereen een eigen leerroute volgt? In deze
workshop laten we u graag ervaren welk
nut dat heeft en hoe belangrijk de rol van u
als docent is!
Elize Jong
Hoe haalt u het beste uit iedere leerling?
Hoe stemt u uw onderwijs af op uw leerlingen en met uw leerlingen? En welke
rol speelt ICT daarbij? In deze workshop
verkennen we welke mogelijkheden u heeft
binnen uw leeromgeving, curriculum, didactiek en pedagogiek om uw onderwijs zodanig in te richten dat iedere leerling volledig
tot zijn recht komt.
Workshopronde 2
S
Angst voor de angel:
meidenvenijn
Anke Visser
Meidenvenijn is waarschijnlijk niet het
eerste waar u aan denkt bij omgaan met
verschillen. Toch zorgt angst voor de angel
van de ‘queen bee’ en haar voedsters, voor
S
ICT ondersteunt de les
Olaf de Groot
In deze workshop leert u ICT te gebruiken
om uw les nog beter te laten aansluiten
op de behoeften van uw leerlingen. Met
een aantal eenvoudige toepassingen van
webtools kunt u beter aansluiten bij de
voorkennis en de belevingswereld van
leerlingen en kunt u kennishiaten inzichtelijk maken. De technologie speelt hierin
een belangrijke rol, maar de didactiek nog
veel meer. Kom en laat u inspireren! U krijgt
concrete voorbeelden die u morgen al in de
praktijk kunt toepassen.
S/M
S
Differentiëren; ruimte
maken voor verschillen door
klassenmanagement
Otto de Loor
De mate waarin je als docent in staat bent
om via didactiek (werkvormen) en organisatie (klassenmanagement) leerlingen
zelfstandig te laten werken, bepaalt in
hoeverre er ruimte kan worden gemaakt om
met individuele leerlingen of groepjes te
werken en af te stemmen op verschillen.
Differentiëren is voor een groot deel een
kwestie van organiseren: ruimte maken in
de les om leerlingen te kunnen observeren,
hun leren zichtbaar te maken en ze ‘op
maat’ te begeleiden.
In deze workshop werken we concreet aan
een gedifferentieerde aanpak in de les,
‘top-down’ en ‘bottom-up’, en leert u hoe u
via klassenmanagement ‘small’ en ‘medium’
kunt differentiëren.
SGroepsvorming
Rachel van Vugt
We willen dat jongeren leren zich bewust
en verantwoordelijk te gedragen ten opzichte van zichzelf, anderen en hun omgeving. Waar leren ze dat, wanneer, hoe en
van wie?
Dit leer je in de dagelijkse omgang met anderen. Door te doen, je neus soms te stoten
en feedback te krijgen. Dat duurt je hele
leven lang.
Als professional bent u bewust bezig met
het creëren van de juiste voorwaarden,
zodat leerlingen zich (sociaal) kunnen
ontwikkelen. U kunt in uw klas een positief
leerklimaat creëren als essentiële voorwaarde om het (onderling) leren van leerlingen mogelijk te maken. Meestal lukt dat,
maar soms kost het meer moeite. In deze
workshop krijgt u handvatten die u hierbij
helpen.
S
S
Jongens aanpak(ken).
Handreikingen voor
jongensachtig leren
Jannet Maréchal
Worden meisjes steeds slimmer dan jongens? Is het onderwijs geschikter geworden voor meisjes? In deze workshop gaat
het over het herkennen van overwegend
jongensgedrag en het verklaren van dit gedrag vanuit sociologische, neurobiologische
en emotionele achtergronden. Ook geven
we tips over wat u in de klas kunt doen om
deze ‘jongens’ toch aan het leren te krijgen.
Workshopronde 3
S
Differentiëren met toetsen.
Cijferen op twee niveaus
Mehmet Okuducu
In een heterogene of een kansklas moeten
de cijfers tot uitdrukking brengen welke
leerlingen op een hoger niveau kunnen
presteren en welke leerlingen toch dit
hogere niveau niet aankunnen. In deze
workshop krijgt u informatie over cijferen
op twee niveaus en de achterliggende
toetsconcepten hierover. Aan de hand van
een proefwerk gaan we cijferen op twee
niveaus. U zult zien dat u met een eenvoudig Excel-programma de cijfers voor het
werk snel op twee niveaus kunt bepalen.
Dit Excel-programma kunt u ook mee naar
huis krijgen (op eigen stick).
Differentiëren bij moderne
vreemde talen: Comment?
Wie bitte? How do you mean?
Johan Keijzer
In deze praktische workshop maakt u kennis met drie manieren van differentiëren
die toepasbaar zijn in de lessen moderne
vreemde talen. Daarbij komen zaken aan de
orde als: een spannende talige start voor
alle leerlingen, een goede volledige instructie, keuzemogelijkheden in de lessen, levensechte taaltaken en adequate feedback.
Naast het recht doen aan verschillen tussen
leerlingen gaat het ook steeds om de motivatie voor het aanleren van de vreemde taal.
S/M
S/M
Door een andere bril naar
leerlingen kijken
Sander Galjaard
Herkent u dat sommige leerlingen in
uw les gevoelsmatig verder weg, ergens
anders zijn met hun hoofd? Of misschien
juist dichter bij u staan? Dit zegt iets over
de professionele relatie tussen u en de
leerling. Met behulp van een systemische
bril ervaren we in deze workshop hoe de
binding is tussen u en een aantal leerlingen. Dat doen we door middel van een miniopstelling. Het resultaat: inzicht in hoe uw
contact is met uw leerlingen.
S
Ja zeg, zo differentiëren kan
iedereen wel!
Maurice van Werkhooven
Met meteen toepasbare vraagtechnieken worden denkniveaus van individuele
leerlingen duidelijk. En dat biedt hier-en-nu
ruimte voor bijsturing op zowel inhoud als
gedrag. Iets meer voorbereiding vraagt de
‘hele-taak-eerst-aanpak’, maar die toont
naast cognitieve capaciteiten ook de meer
zelfsturende capaciteiten van een leerling.
Ten slotte zijn er de ‘complexe-keuze-opdrachten’ waaraan gewerkt wordt parallel
aan de reguliere lesstof.
Oogmerk: zowel meer leerplezier en diepgang bij de leerlingen als meer werkplezier
en werkrust bij de docent.
Differentiëren; ruimte
maken voor verschillen door
klassenmanagement
Otto de Loor
Deze workshop wordt ook aangeboden
in ronde 2
De mate waarin je als docent in staat bent
om via didactiek (werkvormen) en organisatie (klassenmanagement) leerlingen
zelfstandig te laten werken, bepaalt in
hoeverre er ruimte kan worden gemaakt om
met individuele leerlingen of groepjes te
werken en af te stemmen op verschillen.
Differentiëren is voor een groot deel een
kwestie van organiseren: ruimte maken in
de les om leerlingen te kunnen observeren,
hun leren zichtbaar te maken en ze ‘op
maat’ te begeleiden.
In deze workshop werken we concreet aan
een gedifferentieerde aanpak in de les,
‘top-down’ en ‘bottom-up’, en leert u hoe u
via klassenmanagement ‘small’ en ‘medium’
kunt differentiëren.
De kracht van feedback
Kitty van Dijck
Feedback geven is een krachtig middel om
leerprestaties van leerlingen te versterken.
Maar hoe geef je effectief feedback zodat
het leren daadwerkelijk wordt bevorderd?
In deze workshop komt de feedbackcyclus
(feed up, feedback, feed forward) van
Hattie (2012) aan bod en verkennen we de
overtuigingen die doorklinken in feedback
uit de theorie van Dweck (2006). Aan de
hand van casuïstiek en eigen praktijkvoorbeelden oefent u met het geven van
gerichte feedback. Dat levert u praktische
handvatten op die u de volgende dag in uw
les kunt toepassen.
S
L
Van individueel naar samen
en weer terug. Recht doen aan
verschillen bij samenwerkend
leren
Elize Jong en Erik van Vliet
In deze workshop werken we aan de didactiek van samenwerkend leren: Hoe zorgt u
dat de inbreng van iedere leerling naar boven
komt en meetelt in het samenwerken? En
dat het samenwerken vervolgens weer meer
oplevert voor de individuele leerling? Wat zet
je als docent in om leren in gang te zetten,
scherp te houden en bewust te maken?
Omgaan met een superdiverse
klas
Hanna de Koning
Welke invloed hebben leerlingkenmerken
op het leerrendement? Vanuit de wetenschap is daar veel over bekend. Maar hoe
houdt u rekening met al die verschillende
kenmerken in de les? Hoe kunt u uw les zo
inrichten dat alle leerlingen zo veel mogelijk tot hun recht komen met hun talenten,
leervoorkeuren en statusposities in de klas?
Om hier antwoord op te kunnen geven kijken we tijdens deze workshop door de bril
van ‘complex instruction’ van Cohen.
Workshopronde 4
S
M/L
S
Omgaan met verschillen bij
Nederlands
Marieken Pronk
Leerlingen zijn niet allemaal hetzelfde.
Dat geldt zeker ook bij lezen en schrijven.
Aansluiten bij de interesses van de leerlingen werkt motiverend, terwijl niet iedereen
hetzelfde onderwerp interessant vindt. Ook
heeft niet iedereen met dezelfde aspecten
van lees- of schrijfvaardigheid evenveel
moeite. Hoe kunt u met deze vaardigheden
bezig zijn en toch differentiëren naar niveau en interesse? Tijdens deze workshop
krijgt u handvatten en ideeën om in uw
lessen te differentiëren, om zo leerlingen
gemotiveerd te krijgen om beter te gaan
lezen en schrijven.
S
L
Onderwijslogistiek: het leren
organiseren
Hanna de Koning
Omgaan met verschillen is niet alleen de
verantwoordelijkheid van de docent. De
hele school zou erbij betrokken moeten
zijn. De kernvraag is: hoe organiseert u
het leren van iedere leerling, in de klas, de
jaargroep, de opleiding, de school?
Onderwijslogistiek biedt hiervoor een aantal interessante inzichten. Onder onderwijslogistiek verstaan we alles wat je in tijd
en ruimte met studenten, medewerkers en
hulpmiddelen organiseert om een optimaal
onderwijsleerproces mogelijk te maken.
Creatief denken vanuit een basishouding
van ‘alles is mogelijk’ biedt dan verrassende
uitkomsten!
Jongens aanpak(ken).
Handreikingen voor
jongensachtig leren
Jannet Maréchal
Deze workshop wordt ook aangeboden
in ronde 2
Worden meisjes steeds slimmer dan jongens? Is het onderwijs geschikter geworden voor meisjes? In deze workshop gaat
het over het herkennen van overwegend
jongensgedrag en het verklaren van dit gedrag vanuit sociologische, neurobiologische
en emotionele achtergronden. Ook geven
we tips over wat u in de klas kunt doen om
deze ‘jongens’ toch aan het leren te krijgen.
L
Meervoudige intelligentie
Det van Gils
In deze workshop nemen we de intelligentiegebieden door en hoe die te herkennen
zijn bij leerlingen. De deelnemers krijgen
daarbij ook inzicht in het eigen intelligentieprofiel en de consequenties daarvan
voor hun onderwijspraktijk.
Vervolgens zijn er voorbeelden beschikbaar van opdrachten die rekening houden
met de verschillende manieren waarop
leerlingen leren. Daarbij onderscheiden we
kleine ingrepen in de bestaande praktijk en
werkvormen die wat meer voorbereiding
vereisen (maar wel breed toepasbaar zijn).
Differentiatie op grote schaal
Pieter Verhage
Hoe organiseer je alle informatie die
voortkomt uit gedifferentieerde leertrajecten – denk aan informatie uit elo’s, digitale
methoden en apps – ten gunste van je
onderwijs? Waar kun je wat vinden en wie
mag wat zien? Hoe organiseer en segmenteer je de infrastructuur? En welke impact
heeft het op de school als leerlingen en
docenten via internet en sociale netwerken
in contact komen met bronnen?
In deze inspiratiesessie krijgt u tal van voorbeelden hoe we informatiemanagement en
communicatiemanagement schoolbreed
kunnen organiseren om differentiatie in de
klas mogelijk te maken op een manier die
aansluit bij de leerlingen.
Strategisch differentiëren,
leidinggeven aan verschillen
Hanneke Tamse
Het is onvermijdelijk dat passend onderwijs een beroep doet op het omgaan met
verschillen tussen leerlingen. Het is voor
schoolleiders en teamleiders dan ook van
belang om op alle niveaus in de organisatie
op differentiatie te sturen. Het versterken
van de handelingsbekwaamheid van leraren
is daarbij essentieel. Met behulp van een
kijkwijzer ziet u in deze workshop hoe u op
handelingsbekwaamheid kunt aansturen,
op verschillende niveaus in de onderwijsorganisatie.

Download Report