Waarom koopt de overheid niet meer duurzame producten?

Programma Ruimte in Regels voor Groene Groei (R G )
Nr. 42
Waarom koopt de overheid niet meer duurzame producten?
Ervaren belemmering: Overheid kan beperkt investeren in de BBE.
versie: 0.1
datum: 07-01-2015
PUBLIEK DEEL
Groene groei betekent economische groei, zonder dat dit ten koste gaat van milieu, klimaat, water, bodem, grondstoffen en
biodiversiteit. Ondernemers kunnen investeren in groene groei, bijvoorbeeld door reststromen als grondstof te gebruiken.
Deze ondernemers krijgen te maken met wet- en regelgeving. Groene groei ondernemers hebben belemmeringen in wet- en
regelgeving aangedragen die hen beperken te investeren. De overheid houdt deze belemmeringen in het kader van het
programma “Ruimte in Regels voor Groene Groei” tegen het licht.
Wet- en regelgeving is nodig om publieke belangen te borgen, bijvoorbeeld om schadelijke gevolgen voor het milieu of de
gezondheid te voorkomen. Regelgeving is ooit opgesteld met afweging van belangen en kennis vanuit toen geldende inzichten.
Maar belangen veranderen en ondernemers willen investeren in innovatieve productieprocessen die onbekend waren bij het
opstellen van wet- en regelgeving. De uitdaging is dus om doelen van wet- en regelgeving intact te laten, en tegelijkertijd ervaren
belemmeringen weg te nemen.
Dit informatieblad beschrijft een van de ervaren belemmeringen en de door de overheid genomen en nog te nemen acties. Heeft u
vragen naar aanleiding van dit informatieblad? Neem dan contact op met [email protected]
A1. Beschrijving belemmering
In het verleden heeft de overheid direct en indirect geïnvesteerd in de olie gebaseerde industrie. In de ogen van
ondernemers doet de overheid dat nu niet voor bijvoorbeeld de biobased industrie of groene groen sectoren.
Ook zou de overheid meer biobased of circulaire producten in kunnen kopen.
Toelichting belemmering
De overheid mag niet zomaar investeren in ondernemingen. In de meeste gevallen is dan sprake van
ongeoorloofde staatssteun. Staatssteun mag vaak niet omdat daardoor de vrije marktwerking verstoord kan
worden. Er is sprake van ongeoorloofde staatssteun als aan de volgende 5 criteria voldaan wordt :
1.
De steun wordt door de staat (overheid) verleend of met staatsmiddelen bekostigd.
2.
De steun komt ten goede aan bepaalde ondernemingen of bepaalde producties.
3.
De steun verschaft een voordeel aan (de) onderneming(en) die zij niet langs de normale commerciële
weg zou(den) hebben verkregen.
4.
De steun vervalst de mededinging of dreigt deze te vervalsen.
5.
Door de steun wordt de intracommunautaire handel (=export) beïnvloed.
De overheid mag wel via geoorloofde staatssteun (bijvoorbeeld subsidies voor onderzoek) of haar eigen
inkoopbeleid bepaalde ontwikkelingen stimuleren.
De rijksoverheid heeft als doelstelling om maatschappelijk verantwoord in te kopen. Maatschappelijk
verantwoord inkopen betekent voor het Rijk onder meer dat er milieueisen gelden bij de inkoop van producten
of diensten. Daarnaast gebruikt het Rijk het inkoopbeleid bijvoorbeeld om gehandicapten aan een baan te
helpen, innovaties te bevorderen en meer kansen te geven aan MKB-bedrijven. Tegelijkertijd moet voldaan
worden aan de aanbestedingswet, waarbij het doel is om concurrentie tussen de bedrijven te stimuleren, en om
alle geïnteresseerde partijen een gelijke kans te geven de opdracht te verkrijgen. Ook moeten de eisen in een
aanbesteding in redelijke verhouding te staan tot het voorwerp van de opdracht.
Dit alles betekent dat in Europese aanbestedingstrajecten niet standaard eisen gesteld worden als “producten
moeten van biobased oorsprong zijn”.
Ruimte in Regels voor Groene Groei – Informatieblad 42
1
A2. Samenvatting acties, oplossingsrichting en eventuele vervolgafspraken
De rijksoverheid wil de transitie naar de Biobased Economy (BBE) stimuleren, bijvoorbeeld door biobased
producten een eerlijke kans te geven in het Rijks’ inkoopbeleid. In 2014 is daarom een project gestart, genaamd
“Pilots biobased inkopen”. Doel van dit project is om biobased producten in Europese aanbestedingstrajecten
een eerlijke kans te geven. De kennis uit de pilots zal via PIANOo verspreid worden. Ook loopt er een Europees
project waarbij onderzocht wordt hoe Europese lidstaten zo kunnen aanbesteden dat meer biobased producten
ingekocht worden. De uitkomst van de pilots wordt eind 2015 verwacht.
A3. Is de belemmering met de beschreven acties weggenomen?
De ervaren belemmering kan niet volledig worden weggenomen, in verband met de huidige staatsteunregels.
Wel is de verwachting dat biobased producten vaker een eerlijke kans zullen krijgen in
rijksaanbestedingstrajecten na afronding van de pilots.
A4. Overige informatie
Meer informatie over maatschappelijke verantwoord inkopen door de rijksoverheid:
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkopen-door-het-rijk/maatschappelijk-verantwoord-inkopen-door-hetrijk
Meer informatie over de Aanbestedingswet 2012:
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aanbesteden/aanbestedingsregels
Meer informatie over de pilots: www.biobasedeconomy.nl/2014/12/05/verslag-lunchbijeenkomst-biobasedinkopen/
Ruimte in Regels voor Groene Groei – Informatieblad 42
2

Download Report