Lees het complete artikel

25 februari 2015, pag. 30
Duurzaamste
n Nederland
Duurzaams school van
erland
Het is een bijzonder gebouw, en dat
is het. Het nieuwe
onderkomen voor
de opleiding zorg
en welzijn op de
Campus Drachten
is straks het duurzaamste schoolgebouw van Nederland. Dat stelt
strenge eisen aan
de bouw, hele
strenge: ,,We hebben ons wel eens
even achter de
oren gekrabd.’’
‘Toch mooi dat het
niet in Amsterdam
of Maastricht
staat, maar hier’
gebouw. ,,We maken gebruik van
een systeem dat vaststelt hoeveel
mensen er in de ruimte zitten. Dat
gebeurt door CO2-meting: mensen
stoten een bepaalde hoeveelheid uit
en aan de hand daarvan kun je berekenen hoeveel mensen er aanwezig
zijn. Met die informatie wordt het
klaslokaal geventileerd. Als er geen
mensen zijn wordt er minimaal geventileerd; in de zomer blaast het
systeem koude lucht in het lokaal.’’
Al met al leveren deze maatregelen
een besparing in energiegebruik op
van ruim 60 procent, zegt Van Bruggen.
H
Er wordt nog met man en macht gewerkt aan de school.
MAARTEN PENNEWAARD
D
e ontwikkeling van de
Campus Drachten is een
megaklus. ROC Friese
Poort startte in 2011 met
het project. In 2012 was het eerste
nieuwe gebouw voor de opleiding
kunst en cultuur klaar. Een jaar later
volgde het nieuwe pand voor de opleiding techniek. Nu wordt volop
gebouwd aan het pand voor zorg en
welzijn. Als dat in de zomermaanden klaar is, wordt de laatste klus
opgepakt: de renovatie van het
schoolgebouw voor economie, ict
en horeca.
De campus is een belangrijk onderdeel van het Leerpark Drachten,
waar ook christelijke scholengemeenschap Liudger is gevestigd
met praktijkonderwijs, vmbo, havo
en vwo. Daarnaast biedt het terrein
plaats aan een sporthal en een
sportveld. Door de ruime opzet ontstaat een parkachtig gebied, waar
ook omwonenden kunnen wandelen en recreëren.
Jaap van Bruggen is voor Friese
Poort verantwoordelijk voor het
bouwproject, waarmee voor zijn instelling alleen al 30 miljoen euro is
gemoeid. ,,Bij ROC Friese Poort zitten we eigenlijk continu in een
nieuwbouwproces. En dat is mooi,
want daardoor kun je de ervaringen
van het ene project meenemen in
het volgende.’’ Aan alle bouwwerkzaamheden – niet alleen in Drachten, maar eerder al in onder andere
Leeuwarden en Sneek, ligt een strategisch huisvestingsplan ten grondslag.
,,Het is niet alleen een kwestie van
een gebouw neerzetten. Hier in
Drachten moest iets gebeuren met
onze huisvesting. Maar de centrale
vraag die we ons daarbij hebben gesteld is: hoe kun je als onderwijsorganisatie klaar zijn voor de toekomst? Dat is lastig, want het aantal
studenten dat voor een opleiding
FOTO JILMER POSTMA
kiest, is onzeker. Het heeft te maken
met demografie, concurrentie, het
onderwijsconcept, maar ook met
een veranderende populariteit van
sommige studies.’’
Die overwegingen maakten duidelijk dat het niet verstandig zou
zijn om een groot gebouw neer te
zetten voor alle studies en alle leerlingen. ,,We hebben bewust gekozen
voor vier losse gebouwen, die ook
onderling afwijken in schaalgrootte’’, vertelt Van Bruggen: van 1500,
3700, 5300 en 10.000 vierkante meter. Die bieden plaats aan zo’n 3800
leerlingen. ,,En we zorgen ervoor dat
je bij elk gebouw kunt bijbouwen,
maar ook dat je onderdelen kunt afstoten. Zo blijven we flexibel.’’
D
e keuze voor verschillende
onderkomens heeft ook te
maken met de achtergrond
van de leerlingen die in Drachten
studeren. ,,Vaak kinderen uit dorpen
in de wijde omgeving van Drachten.
‘Werkelijk alles
moet duurzaam
zijn, en je moet
het ook aantonen’
Die moet je niet in een massaal gebouw onderbrengen. Ze zijn gewend
aan een bepaalde geborgenheid. Die
willen wij in onze gebouwen ook bieden.’’
Binnen dat geheel is het nieuwe
pand voor de opleiding zorg en welzijn een speciaal project. Friese Poort
heeft zijn eigen ambities voor wat
betreft duurzaamheid tijdens de
bouw van de schoolgebouwen
steeds verder opgeschroefd. In dit
gebouw beleven die doelstellingen
hun hoogtepunt, door voor het gebouw een ‘excellente’ score na te
streven voor duurzaamheid. Dat gebeurt onder de vlag van Breeam, het
internationale keurmerk op dit gebied.
Van Bruggen heeft overduidelijk
lol in duurzaam bouwen, maar de
strenge normen hebben hem en
bouwer Dijkstra Draisma wel eens
tot lichte wanhoop gedreven. ,,Werkelijk alles moet duurzaam zijn, en je
moet het ook aantonen’’, aldus Van
Bruggen. Dat geldt voor het beton en
alle gebruikte materialen in het
schoolgebouw, maar ook voor de
verpakkingsmaterialen die bij voorbeeld toeleveranciers gebruiken.
Zelfs de CO2-uitstoot van de vrachtwagens die spullen op het bouwterrein komen afleveren, wordt gemeten. ,,In dit gebouw is het gewoon zo
dat alles wat je kunt zien en aanraken, een verhaal heeft op het terrein
van duurzaamheid. Het is bepaald
niet vrijblijvend.’’
Het levert in ieder geval een sfeervol gebouw op: een enorme vide
met glazen dak zorgt voor veel lichtinval, blijkt bij een rondgang.
O
pvallend is de verspringing
van de verdiepingen: het is
geen blokkendoos waarbij de
verdieping gewoon bovenop elkaar
zijn gestapeld, maar een geschakeld
geheel. ,,Ik noem het een knikkerbaan’’, zegt student Jan Wagenaar uit
Garyp, die bij Friese Poort opgeleid
wordt voor een middenkaderfunctie
in de bouw, maar nu als stagiair de
belangrijke rol van assistent-uitvoerder heeft. ,,Die verspringende
gelaagdheid maakt je veel flexibeler
in de indeling van het gebouw’’, legt
Van Bruggen uit. ,,Als de ene opleiding te groot wordt voor een vleugel
in het gebouw, kun je oversteken
naar de andere kant. En door deze
halve verspringing hou je visueel
contact met elkaar. Dat is veel prettiger.’’
Een bijzonder aspect aan het gebouw is zeker de klimaatbeheersing. In de grond onder de campus
is een warmte- en koudeopslagsysteem gemaakt, dat gebruikt maakt
van een eigen bron. ,,Dat water
heeft een temperatuur van 12 graden Celsius. Als je dat in de zomer
door het gebouw laat stromen koel
je het vrijwel voor nul euro. Het water stroomt door slangen die in de
betonvloer liggen, kilometers lang
in totaal. En als je het gebouw wilt
verwarmen, hoeft het water maar
een temperatuur te hebben van 28
graden, en geen 60 zoals thuis in je
radiator. Dat scheelt dus heel veel
energie.’’ Bovendien is het water dat
uit het gebouw komt gemiddeld
zo’n 18 graden, door de opname van
warmte uit het gebouw. En dat betekent dat het water maar 10 graden
hoeft te worden verwarmd in de
winter.
Ingenieus is ook de klimaatcontrole in elke aparte ruimte van het
et moet een gebouw worden waar studenten zich
straks prettig voelen, aldus
Van Bruggen. ,,Huisvesting is ondersteunend in het onderwijs, maar
het belang moet niet worden onderschat. In Denemarken is onderzoek
gedaan naar het verschil in leerprestaties van leerlingen die in goede en slechte lokalen zaten. En dan
doel ik op lichtinval, klimaat, akoestiek. De leerlingen die in ‘goede’ lokalen zaten, scoorden aanmerkelijk
beter.’’
De energie, dat is trouwens wel
zo’n dingetje geweest dat Van Bruggen de nodige hoofdbrekens heeft
gekost. Want zo’n duurzaam gebouw vereist ook gebruik van duurzame energie, voor zover het niet
zelf wordt opgewekt. Een contract
voor de levering van windenergie
was niet voldoende voor de goedkeuring van Breeam. ,,We moesten
kunnen aantonen van welke windmolens de energie kwam. Dat was
voor de energieleverancier niet eenvoudig, want die gooit alle stroom
op een grote hoop. Maar we zijn eruit gekomen: we hebben zwart op
wit dat onze stroom afkomstig is
van Nederlandse windmolens, die
voldoen aan alle eisen.’’
Uiteindelijk overheerst de voldoening, al wacht nog wel een finale
test. In juni moet het gebouw worden opgeleverd, waarna de inspecteurs van het duurzaamheidlabel
uitgebreide controles gaan uitvoeren. ,,Denk aan een blowertest voor
luchtdichtheid waarbij het hele gebouw vol rook wordt gezet, om te
zien of er ook kieren zijn in de buitenmuren. Want dat mag natuurlijk
niet, voor de klimaatbeheersing en
het energieverbruik.’’
Als ook die horde is genomen,
heeft Drachten het meest duurzame schoolgebouw van Nederland.
,,Er is geen andere school die de score ‘excellent’ heeft voor duurzaamheid. Er zijn wel een paar kantoren,
zoals het pand van UPC in Leeuwarden. Maar wij zijn de enige school’’,
lacht Van Bruggen trots. ,,Toch mooi
dat die niet in Amsterdam of Maastricht staat, maar hier op de Campus
Drachten.’’

Download Report