Boeiend onderwijs in lerende scholen

Professionaliseringsaanbod
Boeiend onderwijs in lerende scholen
Goed onderwijs door visionair leiderschap
Steeds meer scholen, besturen en samenwerkings
verbanden ontdekken de rijke mogelijkheden van
boeiend onderwijs, duurzaam leren en systeemdenken
in een lerende school. Maar hoe implementeer je dit
op school? En welke rol spelen schoolleiders in deze
ontwikkeling? Welk leiderschap maakt in zeer goed
functionerende organisaties het verschil?
Hoogstaand onderwijs, daar heeft ieder kind recht op.
Het bereiken van goede resultaten met kinderen doet ertoe.
Hoe maken we van onze school een meer opbrengstgerichte
school? Hoe zorgen we voor lerende organisaties waarin
voortdurend gewerkt wordt aan het ontwikkelen van pro
fessioneel kapitaal? Hoe bereiden we kinderen voor op
het deelnemen aan een complexe samenleving? Wat kan
hersenonderzoek betekenen voor onze manier van lesgeven
en leidinggeven?
Om het antwoord op deze vragen te vinden zijn in eerste
instantie bekwame leiders nodig. Deskundige begeleiders
kunnen daarbij helpen. De trainingen in deze brochure wor
den verzorgd door Jan Jutten van Natuurlijk Leren en Bob
Ravelli namens het AVS Centrum Educatief Leiderschap.
Deze trainingen kunt u ook op maat laten uitvoeren.
DE TRAINERS
JAN JUTTEN (NATUURLIJK LEREN)
Jan Jutten is sinds 2004 werkzaam als zelf
standig onderwijsadviseur. Sinds de school
leidersopleiding bij Magistrum in 1995 heeft
hij een grote belangstelling voor de school
als lerende organisatie. De afgelopen jaren heeft hij
zich op dit terrein verder gespecialiseerd. Jutten stu
deerde onderwijskunde en volgde trainingen bij onder
andere Peter Senge, Michael Fullan, Otto Scharmer,
Andy Hargreaves en Margaret Wheatley. Zijn werkzaam
heden bestaan vooral uit het ondersteunen van scholen,
besturen en samenwerkingsverbanden op weg naar een
lerende organisatie. Zijn focus hierbij ligt op de ontwik
keling van leiderschap.
BOB RAVELLI
“In theorie verschillen praktijk en theorie
niet veel van elkaar.... In de praktijk wel!”
Bob Ravelli heeft ruime ervaring als leidingge
vende po en als trainer voor directeuren.
Ondergedompeld in de praktijk én de theorie.
Nu werkzaam in beide. Directeur van een basis
school en trainer bij het AVS Centrum Educatief
Leiderschap. Specialisaties: organisatieontwikkeling van
de school als lerende organisatie en levend systeem,
leiderschapsontwikkeling, missie- en visieontwikkeling,
opleiden van middenkader, opbrengstgericht leider
schap in de school. Het theoretisch kader vindt hij in
het werk van P. Senge, O. Scharmer, D. Kim, S. Covey,
D. Hopkins, M. Fullan, A. Hargreaves, Marzano, J. Hattie
en K.  Robinson.
Het AVS Centrum Educatief Leiderschap heeft de afgelopen vier jaar een samenwerking opgebouwd
met Natuurlijk Leren. Dit heeft onder andere geresulteerd in enkele nieuwe trainingen voor leiders, die
worden uitgevoerd door Jan Jutten. Natuurlijk Leren ondersteunt scholen bij het realiseren van boeiend
en opbrengstgericht onderwijs dat ertoe doet in deze tijd. Om dat te realiseren, helpen we besturen,
samenwerkingsverbanden en scholen zich te ontwikkelen als lerende levende organisaties. We werken
samen met leerkrachten en leiders aan scholen waarin kinderen leren omgaan met de problemen en uitdagingen van nu en van
de toekomst. Een van de pijlers daarbij is het maken van de omslag van het machinedenken naar de klas en de school als een
levend systeem.
k
ZES EENDAAGSEN
HOOGSTAAND LEIDERSCHAP IN EEN
LERENDE SCHOOL: WERKEN MET DE VIJF
DISCIPLINES IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK
ZES EENDAAGSEN
SYSTEEMDENKEN VOOR LEIDERS
EN BEGELEIDERS
Steeds meer scholen, besturen en samenwerkingsverbanden
ontdekken de rijke mogelijkheden van duurzaam leren en
systeemdenken in een lerende school. De schoolleider is een
systeemdenker in actie: systeemdenken is dan ook één van
de kerncompetenties van leiders. Scholen hebben bovendien
hulp nodig van deskundige begeleiders om systeemdenken
te implementeren. Daarom heeft Jan Jutten van Natuurlijk
Leren deze zesdaagse training ontwikkeld, speciaal bedoeld
voor leiders, onderwijsbegeleiders en docenten van
lerarenopleidingen. Zijn boek Natuurlijk Leren: systeemdenken
in een lerende school vormt de leidraad voor deze training.
PROGRAMMA
Dag 1: Inleiding in systeemdenken. Wat is systeemdenken?
Wat is een systeem? Waarom systeemdenken?
Systeemdenken in relatie tot moreel leiderschap.
Dag 2: Werkvormen bij systeemdenken. Oefenen van de
basisvaardigheden lineair en cyclisch denken.
Dag 3: De taal en de hulpmiddelen voor de school en voor
de klas. Werken met gedragspatroongrafieken: theorie en
praktijk.
Dag 4: Klassieke systeemverhalen: archetypen. Leren werken
met archetypen aan de hand van casussen uit uw school.
Dag 5: Symptomen of problemen? De kracht van de ijsberg.
Toepassingsmogelijkheden van dit praktische hulpmiddel.
Werken met de ijsberg aan de hand van casussen uit uw
school.
Dag 6: Succesvol implementeren van systeemdenken.
Basisideeën van Michael Fullan en Daniel Kim met betrek
king tot veranderingsprocessen. Succesfactoren bij de
implementatie.
Doelgroep: directeur/schoolleider, rector, bovenschools
manager/eindverantwoordelijke/bestuurder en docenten
van pabo of lerarenopleidingen. Middenkader: bouw
coördinatoren, teamleiders, adjunct-directeuren, startende
schoolleider/directeur. Voor po en vo.
Trainer: Jan Jutten (Natuurlijk Leren)
Data: 11 december 2014, 29 januari, 5 maart, 16 april,
21 mei en 18 juni 2015
Investering: leden: € 2149/niet-leden: € 2449
De inhoud van deze zesdaagse training is nauw verbonden
met de vijf disciplines van de lerende school. Elke disci
pline wordt concreet vertaald naar werkvormen, interventies
en acties die leiders ondernemen om van hun school of
stichting een lerende organisatie te maken. Daarbij leggen
we nadrukkelijk een relatie met recente inzichten over
leiderschap, zoals die van Andy Hargreaves, Otto Scharmer
en Michael Fullan. We maken gebruik van een grote variëteit
aan werkvormen. Deelnemers krijgen achtergrondinformatie,
worden uitgenodigd om tussen de bijeenkomsten in dingen
uit te proberen en te reflecteren op hun eigen gedrag. We
leren veel van elkaar en doen concrete ideeën op voor
werkvormen in de eigen praktijk.
PROGRAMMA
Dag 1: Waarom doen we wat we doen? Waar gaan we voor
met zijn allen? Een gezamenlijke missie, waarden en visie
ontwikkelen. Van moetisme naar moreel besef.
Dag 2: Praten over elkaar of met elkaar? Ontwikkelen van
goede communicatie en samenwerking.
Dag 3: Onze waarheden! Omgaan met mentale modellen:
van “zo is het” naar “zo zie ik het”.
Dag 4: Horizontaal leren. Werkvormen voor teamleren:
ontwikkelen van sociaal kapitaal.
Dag 5: Systeemdenken deel 1. Eerst begrijpen, dan pas
ingrijpen!
Dag 6: Systeemdenken deel 2. Van een lineaire naar een
cyclische taal.
Doelgroep: (bovenschoolse) directies en middenkader
(locatieleiders, leerlingbegeleiders, interne begeleiders,
bouwleiders, teamleiders). Ook voor professionals die
ambities hebben in de richting van leiderschap. Voor po
en vo.
Trainer: Jan Jutten (Natuurlijk Leren)
Data: 23 januari, 13 februari, 6 maart, 19 maart, 17 april
en 22 mei 2015
Investering: leden: € 2149/niet-leden: € 2449
k
ZES EENDAAGSEN
VIER EENDAAGSEN
OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP
– VAN MOETISME NAAR MOREEL BESEF
THEORIE U: DIEPE ZELFREFLECTIE
EN LEREN VAN DE TOEKOMST
Opbrengstgericht leiderschap is een actueel thema.
Hoge prestaties zijn belangrijk, kinderen moeten optimale
kansen krijgen in onze complexe samenleving. Die presta
ties realiseren we echter niet door meer van hetzelfde te
doen, maar door op alle niveaus in de school dingen anders
te doen en andere dingen te doen. Deze zesdaagse training
richt zich op de vraag: wat is nodig in de school om hoge
opbrengsten te realiseren en wat betekent dit voor het leiderschap? In essentie komt het erop neer dat de leider zich ont
wikkelt van onderwijskundig leider naar systeemleider.
Zij/hij creëert een context (systeem) waarin opbrengstgericht
werken optimale kansen krijgt. U krijgt een overzicht van en
inzicht in de verschillende samenhangende hefbomen die
ook in uw organisatie het verschil kunnen maken.
Dit is een tijd van grote complexe proble
men en uitdagingen. De vraag waar we voor
staan, is hoe we een antwoord vinden op
deze grote uitdagingen.
In zijn U-theorie laat Otto Scharmer ons
kennismaken met een nieuw concept van
leidinggeven dat gebaseerd is op het ver
binden van mensen met hun ziel, hun moreel besef. Wie je
bent als leider of leerkracht speelt een belangrijke rol. In
de meeste scholen leren mensen van het verleden. We kun
nen veel leren van succeservaringen en van fouten die we
maken. Maar in een tijd waarin gisteren geen leidraad meer
is voor morgen, is deze vorm van leren onvoldoende. Zoals
Einstein reeds zei: “De problemen die we veroorzaakt heb
ben kunnen niet opgelost worden op het niveau van denken
dat ze geschapen heeft.”
Om de omslag te maken van leren uit het verleden naar
leren van de toekomst, doorlopen we de vijf bewegingen
van de U. In deze vierdaagse training komen ze uitgebreid
aan bod met een praktische vertaalslag naar uw school.
CENTRALE THEMATIEK
•De vier wegen van innovatie: de autonome koning in de
eigen klas, de opkomst van standaarden, het zoeken naar
een balans tussen bottom-up en top-down, de uitvoerder
van inspectie-eisen: voor- en nadelen van deze vier wegen;
•De balans tussen resultaten, processen en the inner place
(Otto Scharmer’s Theorie U): goede resultaten door hoog
staand onderwijs, hoogstaand onderwijs door moreel besef
van de leerkrachten;
•Van ‘opbrengsten omdat het moet’ naar ‘opbrengsten
omdat het ertoe doet voor de toekomst van de kinderen’
(Hargreaves, Fullan). Hoe doe ik dat als leider?
•Wat zijn de taken en verantwoordelijkheden van de school
leider en de intern begeleider bij het realiseren van kwali
tatief hoogstaand onderwijs met hoge opbrengsten?
•Wat betekent wetenschappelijk onderzoek voor de vorm
geving van ons onderwijs?
•Hoe realiseren we een ‘TOPschool’? (Hopkins, Marzano,
Fullan, Hargreaves)
•Werkwijzen voor assessment for learning: hoe kunnen we
de resultaten van de kinderen gebruiken om de onderwijs
leerprocessen te optimaliseren? (Fullan, Schmoker)
•Wat zijn concrete werkvormen voor met name het toepas
sen van system tools bij het begrijpend lezen?
Doelgroep: (bovenschoolse) directies en middenkader
(locatieleiders, intern begeleiders, leerlingbegeleiders,
bouwleiders, teamleiders). Ook voor professionals die
ambities hebben in de richting van leiderschap. Voor po
en vo.
Trainer: Bob Ravelli
Data: 14 januari, 11 februari, 18 maart, 15 april, 13 mei
en 10 juni 2015
Investering: leden € 2149/niet-leden: € 2449
CENTRALE THEMATIEK
•Naast de theorie besteden we veel aandacht aan verschil
lende werkvormen die u kunt toepassen met bijvoorbeeld
ouders en met uw team en het effect hiervan;
•Leren van het verleden versus leren van de toekomst;
•Mensen verbinden met hun ziel;
•Resultaten, processen en the inner place from which we act;
•Kenmerken van leidinggeven aan levende systemen;
•De vijf fasen van het U-proces: seeing, sensing, presencing,
creating, evolving;
•Loslaten om toe te laten: leren en ont-leren;
•Manieren van aandacht schenken: downloading, discussie,
empathische en generatieve dialoog;
•Omgaan met bronnen van weerstand: de stemmen van het
oordeel, het cynisme en de angst.
U kunt de theorie en de bijpassende werkvormen uit de
vele mogelijkheden van Theorie U op alle niveaus in het
onderwijs toepassen.
Doelgroep: bestuurders en leidinggevenden die het
onderwijs willen afstemmen op de toekomst. Voor po en vo.
Trainer: Jan Jutten (Natuurlijk Leren)
Data: 30 januari, 13 maart, 24 april en 29 mei 2015
Investering: leden: € 1445/niet-leden: € 1645
ZES EENDAAGSEN
PROFESSIONEEL KAPITAAL
– LEIDINGGEVEN BOVEN VERWACHTING
Innovatie en creativiteit zijn dringend
nodig om te kunnen werken aan de
uitdagingen van deze tijd. Andy Hargreaves
heeft de afgelopen twee jaar onderzoek
gedaan in achttien excellente organisaties.
Daarbij was voor hem steeds de vraag:
welk leiderschap maakt in zeer goed
functionerende organisatie het verschil?
Hij komt tot vijftien variabelen die in het Engels allemaal
beginnen met een F. De thema’s (de vijftien FF-en)
vormen het fundament voor deze zesdaagse training.
Ze komen in hun onderlinge samenhang aan bod en ze
worden verbonden met belangrijke thema’s van deze
tijd, zoals Opbrengstgericht Leiderschap, ontwikkelen
van professioneel kapitaal en recente inzichten in
veranderingsprocessen.
CENTRALE THEMATIEK
DRIE EENDAAGSEN
•Achtergronden van het onderzoek naar zeer goed
functionerende organisaties. Overzicht van de vijftien
FF-en. Nadere verkenning en uitwerking van zes FF-en
en de betekenis die deze hebben voor het werk van
schoolleiders;
•Verkennen en uitwerken van de overige FF-en. Reflectie
op het eigen leiderschap en het opstellen van enkele
leerdoelen voor de komende periode. Relaties worden
gelegd met het recente werk van Margaret Wheatley in
haar boek So far from home;
•Uitgangspunten voor het ontwikkelen van professioneel
kapitaal aan de hand van het boek van Hargreaves en
Fullan. Welke rol spelen leiders bij het ontwikkelen van
professioneel kapitaal in de scholen?;
•Nadere uitwerking van de drie soorten kapitaal: human
capital, social capital, decisional capital. Nadruk ligt op
de rol van de leider en de samenhang tussen deze drie
vormen;
•Succesvolle en minder succesvolle veranderingsprocessen.
Gebrek aan duurzaamheid. Recente inzichten op het
gebied van veranderingsprocessen;
•Centraal staat het boek van Fullan: Change Leader.
Belangrijkste uitgangspunten uit dit boek zijn zeven
inzichten van Michael Fullan en de gevolgen daarvan voor
leiderschap.
PROFESSIONEEL KAPITAAL EN JOHN HATTIE
Doelgroep: (bovenschoolse) directies en middenkader
(locatieleiders, interne begeleiders, leerlingbegeleiders,
bouwleiders, teamleiders). Ook voor professionals die
ambities hebben in de richting van leiderschap.
Voor po en vo.
Trainer: Jan Jutten (Natuurlijk Leren)
Data: 22 januari, 12 februari, 12 maart, 23 april, 28 mei en
25 juni 2015
Investering: leden: € 2149/niet-leden: € 2449
Wat is er nodig om een school optimaal te ontwikkelen?
Hargreaves en Fullan geven hier antwoord op. In hun boek
Professioneel Kapitaal baseren zij zich onder meer op
Professor John Hattie. Die maakte een overzicht van alle
interventies en hun effect op het leren van de leerlingen.
Waardevolle informatie voor schoolleiders. Hoe krijgt u dat
in uw school voor elkaar? Buiten het materiaal van Fullan,
Hargreaves en Hattie worden ook bronnen als Otto Scharmer
(Theorie U), Stephen Covey e.a. geraadpleegd.
CENTRALE THEMATIEK
•Uitgangspunten voor het ontwikkelen van professioneel
kapitaal aan de hand van het boek van Hargreaves en
Fullan. Welke rol spelen leiders bij het ontwikkelen van
professioneel kapitaal in de scholen?;
•Nadere uitwerking van de drie soorten kapitaal: human
capital, social capital, decisional capital. Nadruk ligt op
de rol van de leider en de samenhang tussen deze drie
vormen;
•Wat bepaalt of een verandering duurzaam is
of niet? Recente inzichten op het gebied van
veranderingsprocessen;
•Hoe verbindt u de activiteiten (weer) met de missie en
de visie van de school en vice versa?
Doelgroep: (bovenschoolse) directies en middenkader
(locatieleiders, interne begeleiders, bouwleiders). Ook voor
mensen die ambities hebben in de richting van leiderschap.
Voor po en vo.
Trainer: Bob Ravelli
Data: 28 januari, 11 maart en 22 april 2015
Investering: leden € 1095/niet-leden € 1245
EENDAAGSE TRAINING
HERSENEN EN LEREN
MEER INFORMATIE
Eeuwenlang heeft men alleen maar kunnen vermoeden
wat er zich allemaal afspeelde in ons brein. Het lag als een
geheime schatkamer veilig opgeborgen in onze schedel.
Sinds dertig jaar is het mogelijk om met FMRI-scans in het
brein van levende personen te kijken. Met name de laatste
jaren neemt de kennis over de werking van de hersenen
zeer snel toe. Deze kennis zal een enorme impact hebben op
onze manier van lesgeven en leidinggeven.
Als we beter weten hoe het brein werkt, kunnen we meer
betekenen voor kinderen en het team! Tijdens deze training
kijken we wat het hersenonderzoek kan betekenen voor ons
werk in de klas, maar ook op schoolniveau. We besteden
aandacht aan de meest recente ontdekkingen en hoe we dat
kunnen gebruiken in onze dagelijkse praktijk.
Kijk voor meer informatie of online inschrijven op
www.avs.nl/professionalisering
Of neem contact op met het AVS Centrum Educatief
Leiderschap via [email protected] of tel. 030-2361010
CENTRALE THEMATIEK
•De neurologische onderbouwing van het belang van het
toepassen van mindmapping binnen het huidige onderwijs;
•De hersenen ontwikkelen zich het beste in samenspel
met andere hersenen; belangrijk is dat we kinderen en
volwassen léren samenwerken;
•Hersenen worden gestimuleerd door uitdaging en training;
hoe werkt dat in de hersenen?
•Op welke manieren kun je invloed uitoefenen op de
werking van het (korte of langetermijn) geheugen?
•Samenhang blijven zien, stimuleert begrijpen; door middel
van systeemdenken is het mogelijk om steeds te blijven
in- en uitzoomen en zo the big picture te blijven zien;
•Onveiligheid en stress belemmeren leren en kunnen
hersencellen zelfs doden: de noodzaak van een veilige
omgeving om te leren.
Tijdens de bijeenkomst leggen we steeds de link naar de
anatomie van het brein en we maken zeer uitdrukkelijk de
koppeling met hoge opbrengsten en boeiend onderwijs in
deze tijd.
Doelgroep: leidinggevenden en andere professionals
(MT-leden, IB-ers, RT-ers, LB-ers, Boco’s) die inhoudelijk
sturing of vorm geven aan het onderwijs. Voor po.
Trainer: Truus Römgens (Natuurlijk Leren)
Data: 13 februari 2015
Investering: leden: € 349/niet-leden: € 449
Bent u geïnteresseerd in andere trainingen, opleidingen,
leergangen, advies of coaching op maat voor uw
organisatie of team? Neem dan contact op met Margriet
van Ast, programmamanager AVS Centrum Educatief
Leiderschap, via [email protected]
AVS: exclusief voor
leidinggevenden in het
funderend onderwijs
De Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) is de
belangen- en beroepsorganisatie voor alle (aan
komende) leidinggevenden in het funderend onder
wijs. Als enige belangenvereniging of vakbond richt
de AVS zich expliciet op deze beroepsgroep.
Als schoolleider kunt u regulier lid worden. Aankomende
leidinggevenden kunnen het aspirant-lidmaatschap
aanvragen. Ook is een kennismakingslidmaatschap van
3 maanden mogelijk, waarin u kennismaakt met de
producten (o.a. Onderwijsvakblad Kader Primair) en
diensten (o.a. de telefonische helpdesk) van de AVS.
Meer informatie over het lidmaatschap en tijdelijke
acties: www.avs.nl/lidworden
goed onderwijs door visionair leiderschap

Download Report