Basis Tabloid - Erwin Kompanje

DE VOLKSKRANT
VRIJDAG 6 FEBRUARI 2015
7
Ten eerste
Donor niet
welkom na
euthanasie
Het RadboudUMC weigert een nierdonatie uit te voeren van een patiënt
die binnenkort euthanasie krijgt.
Van onze verslaggeefster
Maud Effting
amsterdam De man heeft een dode-
lijke neurologische ziekte en wil zijn
nieren na de euthanasie afstaan – een
procedure die al vaker is gevolgd. Maar
het Radboud, dat een katholieke achtergrond heeft, wijst de man uit Nijmegen af.
In Nederland is een groot tekort aan
orgaandonoren. Patiënten staan jaren
op de wachtlijst voor een nieuwe nier
of andere organen.
‘Maar wij hebben geen behandelrelatie met deze man’, zegt een woordvoerster van het RadboudUMC.
‘Daarom doen we het niet. Deze procedure moet zeer zorgvuldig worden uitgevoerd.’
Ze bestrijdt dat hun katholieke achtergrond hier iets mee te maken heeft.
‘Dit is niet primair de reden, maar we
zijn natuurlijk wel een katholiek huis.
Euthanasie is hier een ingewikkeld
vraagstuk. Jaarlijks voeren we hier – bij
hoge uitzondering – slechts een paar
keer euthanasie uit.’ Toch is het niet het
ziekenhuis zelf dat de euthanasie zou
uitvoeren: bij dergelijke procedures is
het gebruikelijk dat de huisarts die de
euthanasieaanvraag heeft behandeld,
die ook zelf uitvoert.
‘De huisarts kan hiervoor tijdelijk
een nulurencontract krijgen in het ziekenhuis’, zegt klinisch ethicus Erwin
Kompanje van het Erasmus MC, gepromoveerd op onderzoek naar orgaandonatie. ‘Door zo’n contract kan hij de
euthanasie in het ziekenhuis doen. Dat
is nodig, omdat er niet te veel tijd tussen mag zitten. Anders verslechteren
de organen te veel. Na de euthanasie
kan het ziekenhuis beginnen met het
uitnemen van de organen.’
Voor een dergelijke procedure is het
niet noodzakelijk om als ziekenhuis
van tevoren een behandelrelatie te
hebben, zegt Kompanje. ‘Zodra je de
patiënt opneemt, krijg je een behandelrelatie. In principe is dit gewoon
mogelijk. Het is vreemd dat een academisch ziekenhuis dit niet wil.’
Het Radboud UMC is een van de acht
transplantatiecentra in Nederland, gespecialiseerd in orgaandonatie. In Nederland is inmiddels zeven keer orgaandonatie na euthanasie uitgevoerd. In België gebeurt dit al langer.
Advertentie
Bij de 56-jarige Arnold Mulder uit
Nijmegen werd onlangs de dodelijke
hersenziekte MSA-c geconstateerd, aldus zijn familie. Dit is een Parkinsonachtige ziekte waarbij het autonome
zenuwstelsel veroudert en afsterft.
‘Door zijn ziekte zal hij een heel nare
dood sterven’, zegt zijn dochter Julia
Mulder (23) die het woord namens
hem voert. ‘Hij takelt steeds meer af.
Elke dag gaat hij achteruit. Hij spreekt
steeds moeilijker en hij heeft moeite
met slikken. Uiteindelijk stikt hij of
stopt zijn hart ermee.
‘Hij wilde de euthanasie per se regelen, terwijl hij nog kon praten. Hij wil
het doen terwijl hij nog goed is. Want
met deze ziekte wordt hij echt een kasplantje, en dat wil hij voorkomen.’
We zijn natuurlijk wel een
katholiek huis.
Euthanasie is
hier een ingewikkeld vraagstuk
Woordvoerster RadboudUMC
Arnold Mulder met zijn dochter Julia. Arnold heeft de dodelijke hersenziekte MSA-c.
De euthanasie staat gepland voor 15 februari, zegt ze. ‘Mijn vader wil heel
graag andere mensen helpen met zijn
organen. Hij heeft zelf in de zorg gewerkt – hij is fysiotherapeut – en hij
weet hoe zwaar mensen het hebben
die een nier nodig hebben.’ In principe
wil hij alle organen afstaan die mogelijk zijn, zegt ze. ‘Alles wat eruit kan,
mag eruit.’
‘Onze huisarts is met zijn verzoek
naar het Radboud gegaan’, vertelt ze.
‘Tegen ons zei hij dat het allemaal kon.
Hij stond perplex toen hij hoorde dat
ze niet wilden.’
Het Radboud UMC verwijst de man
nu door naar het Canisius-Wilhelmina
Ziekenhuis (CWZ), waar hij eerder onder behandeling stond. ‘Wij vinden dat
het Canisius Ziekenhuis hier eerst een
oordeel over moet geven’, aldus de
woordvoerster.
Maar het CWZ, dat niet tot de acht
transplantatiecentra behoort en hier
minder ervaring mee heeft, zegt tijd
nodig te hebben. ‘Er is over gesproken’,
zegt een woordvoerster. ‘Eerst hebben
we naar het Radboud verwezen, maar
toen die het verzoek afwezen, kwam
het bij ons terug. Het ligt nu pas 24 uur
bij ons. Wij hebben hier geen protocol
voor klaarliggen. We zijn er heel erg
hard mee bezig dit voor elkaar te krijgen. We zijn bereid aan het verzoek tegemoet te komen, maar we weten niet
hoe lang dit duurt. We moeten zelf het
wiel gaan uitvinden. Het is belangrijk
dit heel zorgvuldig te doen.’
In België, waar hiermee meer ervaring is, wordt volgens klinisch ethicus
Kompanje bij deze procedures een
hele operatiekamer leeggeruimd en
ingericht als afscheidsruimte. ‘De familie kan dan op een intieme manier afscheid nemen’, zegt hij.
Nadat de dood wordt vastgesteld,
mogen de artsen vijf minuten lang niet
aan de patiënt komen. Daarna wordt
de patiënt naar de operatiekamer ernaast gevoerd en worden de organen
uitgenomen.
Artsen en ethici zijn inmiddels bezig
met het opstellen van richtlijnen over
orgaandonatie na euthanasie. Dit is
niet bij alle patiënten mogelijk. Zo gaat
het bij een groot deel van de euthanasiegevallen om kanker, maar zijn deze
Foto Linelle Deunk
organen niet geschikt voor donatie. Tot
nu toe is deze procedure vooral uitgevoerd bij patiënten met dodelijke, neurologische aandoeningen, zoals ALS.
‘Ik kan me voorstellen dat een kleiner ziekenhuis zegt: dit is voor gevorderden’, zegt Kompanje. ‘Maar als deze
patiënt zich meldt bij transplantatiecentra in Maastricht of Rotterdam, verwacht ik dat dit wel wordt uitgevoerd,
als er verder geen contra-indicaties
zijn.’
‘Mijn vader is erg aangedaan’, zegt
Julia Mulder. ‘Hij begrijpt niet dat de situatie is zoals hij nu is. Er is zo’n grote
vraag naar nieren en dan worden twee
gezonde nieren zonder duidelijke redenen afgewezen. Hier staan mensenlevens op het spel.’

Download Report