Kenniscentrum Leefomgeving Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Uitgevoerd in het kader van het Haalbaarheidsonderzoek Euregionale Expertiseketen Toekomstbestendig Bouwen en Wonen Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Colofon Opdrachtgever: EUREGIO e.V. Project: Haalbaarheidsonderzoek Euregionale Expertiseketen Toekomstbestendig Bouwen en Wonen Auteur(s): Saxion, Lectoraat Innovatieve Technologie in de Bouw: Bahez Abdallah Coauteurs: Saxion, Lectoraat Innovatieve Technologie in de Bouw: Evelien Klasens en Gerard Salemink Enschede, 22 Januari 2014 1 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Inhoud 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 3 2. Demografie in de EUREGIO (NL) ......................................................................................................... 4 2.1 3. 4. Bevolking; leeftijdsopbouw en aantal inwoners in de EUREGIO (NL) ........................................... 4 Woningvoorraad EUREGIO-gebied (NL) .............................................................................................. 5 3.1. Woningvoorraad naar eigendom in het EUREGIO-gebied (NL) ..................................................... 5 3.2. Woningvoorraad naar bewoning in het EUREGIO-gebied (NL) .................................................... 5 3.3. Bewoonde woningen in relatie tot leeftijdsklassen hoofdbewoner in het EUREGIO-gebied (NL) ... 6 3.4. Bewoonde woningen naar type huishouden en type woning in het EUREGIO-gebied (NL) ........... 6 3.5. Koppeling woningtype en leeftijdsklasse hoofdbewoner per huishoudenstype ........................... 7 Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor energie, barrièrevrijheid en domotica in het EUREGIO-gebied (NL) ....................................................................................................................... 10 4.1. Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor energie in EUREGIO (NL) ............. 10 4.2. Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor barrièrevrijheid (toegankelijkheid) in de EUREGIO (NL) ............................................................................................................................. 11 4.3. 5. Potentie woningaanpassingen domotica in de EUREGIO (NL) .................................................... 12 Marktpotentie bouwen en wonen in EUREGIO-gebied (NL) ............................................................... 14 5.1. Marktpotentie energie in het EUREGIO-gebied (NL) .................................................................. 14 5.2. Marktpotentie barrièrevrijheid in het EUREGIO-gebied (NL) ...................................................... 15 5.3. Marktpotentie domotica in het EUREGIO-gebied (NL) ............................................................... 15 5.4. Totale marktpotentie bouwen en wonen in het EUREGIO-gebied (NL) ....................................... 17 6. Werkgelegenheid in EUREGIO (NL) ................................................................................................... 18 7. Samenvatting ................................................................................................................................. 19 Bibliografie ............................................................................................................................................ 22 2 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 1. Inleiding Als onderdeel van het haalbaarheidsonderzoek “Euregionale Expertiseketen Toekomstbestendig Bouwen en Wonen”, is een onderzoek uitgevoerd naar de marktpotentie voor bedrijven voor woningaanpassingen op het gebied van energie, barrièrevrijheid en domotica. Dit onderzoek is tot stand gekomen door middel van deskresearch en geeft een cijfermatige onderbouwing van de marktpotentie voor het Nederlandse deel van de EUREGIO (bestaande uit de regio’s Twente en Achterhoek en de gemeenten Ommen, Hardenberg en Coevorden). Voor het Duitse deel van de EUREGIO is de marktpotentie ook berekend. Omdat woningen in het Nederlandse en Duitse deel van de EUREGIO sterk van elkaar verschillen en de statistische data anders zijn, is er voor gekozen om een apart rapport op te stellen voor beide delen van het EUREGIO-gebied. De onderzoeksresultaten in dit verslag hebben alleen betrekking op de marktpotentie in het Nederlandse deel van EUREGIO. Wat betreft de marktpotenties voor de thema’s barrièrevrijheid, energie en domotica is gekeken naar het aantal woningen waarvoor maatregelen nodig zijn en daarbij de gemiddelde investering per woning. De som van de marktpotenties voor de verschillende thema’s vormen de totale marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van de EUREGIO. Tot slot is de werkgelegenheid in arbeidsjaren in beeld gebracht. Afbeelding EUREGIO: (Bron: Euregio) 3 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 2. Demografie in de EUREGIO (NL) 2.1 Bevolking; leeftijdsopbouw en aantal inwoners in de EUREGIO (NL) Voor het in kaart brengen van de bevolkingsopbouw in het Nederlandse deel van de EUREGIO is uitgegaan van cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) uit het jaar 2012. Tevens is de bevolkingsontwikkeling voor de regio’s Twente en de Achterhoek in kaart gebracht voor 2020 en 2040 om een beeld te geven van de vergrijzing. De aanname is gedaan dat voor de gemeenten Ommen, Hardenberg en Coevorden deze ontwikkeling nagenoeg gelijk zal zijn. De EUREGIO (NL) telde in 2012 in totaal 1.140.753 inwoners. De bevolkingsopbouw naar leeftijdscategorie en de bevolkinsgontwikkeling is weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 1: Bevolkingssamenstelling en -ontwikkeling in het EUREGIO-gebied (NL) en regio’s Twente en Achterhoek. Leeftijdsklassen Bevolking EUREGIO 2012 Jonger dan 20 jaar 20 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Totaal 273.780 665.256 201.717 1.140.753 Bevolking in % EUREGIO 2012 24 % 58 % 18 % 100 % Bevolking in % Twente + Achterhoek 2020 22% 56% 22% 100% Bevolking in % Twente + Achterhoek 2040 21% 49% 30% 100% Bron: (CBS, Bevolkingsaantal naar leeftijd 2012, 2013 a), (CBS, Regionale prognose 2014-2040; kerncijfers, regio-indeling 2013, 2013 b) Uit de tabel blijkt dat 58 % van de inwoners van het EUREGIO-gebied (NL) in 2012 tussen de 20 en 65 jaar oud is. 18 % van de bevolking is in 2012 65 jaar of ouder. In 2020 is dit 22% en in 2040 is dit percentage opgelopen naar 30% (voor de regio’s Achterhoek en Twente). De vergrijzing zal de komende jaren dus aanzienlijk toenemen. 4 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 3. Woningvoorraad EUREGIO-gebied (NL) 3.1. Woningvoorraad naar eigendom in het EUREGIO-gebied (NL) In het EUREGIO-gebied (NL) bedroeg het aantal woningen in 2012 in totaal 472.860. Deze worden in onderstaande tabel onderverdeeld in particuliere woningen, huurwoningen en woningen waarvan de eigenaren niet bekend zijn. Tabel 2: Woningvoorraad naar eigendom in het EUREGIO-gebied (NL) Particuliere Huurwoningen woningen Totaal Eigendom woningcorporaties 129.536 Totaal aantal 289.938 178.317 woningen In % t.o.v. de totale 61% 38% woningvoorraad Bron: (CBS, Woningvoorraad naar eigendom 2012, 2013 c) Eigendom onbekend Overige verhuurhuurders 48.781 Totale woningvoorraad 4.517 472.860 1% 100% Uit de tabel valt op te merken dat in het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied meer particuliere woningen zijn dan woningen in de huursector. Het partciuliere bezit bedraagt 61% ten opzichte van de totale woningvoorraad in het jaar 2012. 3.2. Woningvoorraad naar bewoning in het EUREGIO-gebied (NL) In onderstaande tabel wordt de verhouding van de bewoonde en niet bewoonde woningen van de totale woningvoorraad weergegeven. De niet bewoonde woningen bestaan deels uit leegstaande woningen en deels uit woningen die een ander gebruik hebben. Tabel 3: Woningvoorraad naar bewoonde en niet bewoonde woningen in het EUREGIO-gebied (NL) Totale Aantal bewoonde Aantal niet bewoonde woningen woningvoorraad woningen Totaal aantal Totaal aantal 472.860 446.365 woningen In % t.o.v. de totale 100% 94% woningvoorraad Bron: (CBS, Woningvoorraad naar bewoning 2012, 2013 d) Leegstand 26.495 Ander gebruik 22.102 4.393 6% Uit de tabel blijkt dat 94% van de woningvoorraad in het Nederlanse deel van het EUREGIO-gebied bewoond wordt. 5 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 3.3. Bewoonde woningen in relatie tot leeftijdsklassen hoofdbewoner in het EUREGIO-gebied (NL) Het totaal aantal bewoonde woningen (446.365) in het EUREGIO-gebied (NL) wordt in de onderstaande tabel gesplitst in verschillende leeftijdsklassen van de hoofdbewoners. Voor de regio’s Achterhoek en Twente zijn de cijfers afkomstig van het CBS. Voor de gemeenten Coevorden, Hardenberg en Ommen is gerekend met dezelfde percentages als van de regio’s Achterhoek en Twente. Tabel 4: Bewoonde woningen in relatie tot leeftijdsklasses hoofdbewoners in het EUREGIO-gebied (NL). Leeftijdsklassen Totaal aantal woningen 0 tot 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Leeftijd onbekend Totale bewoonde woningen (in 2012) 9.155 131.362 174.487 125.295 6.066 446.365 2% 29 % 39 % 28 % 1% 100 % In % t.o.v. de totale bewoonde woningen Bron: (CBS, Bewoonde woningen 2012, 2013 e) Uit de tabel blijkt dat de meeste hoofdbewoners van de bewoonde woningen in de leeftijdklasse 45 tot 65 jaar zitten. Ten opzichte van het totaal aantal bewoonde woningen in het EUREGIO-gebied (NL) bedraagt dit 39 %. Met het oog op de toenemende vergrijzing in de toekomst bieden deze woningen de meeste mogelijkheden voor eventuele aanpassingen, uiteraard nagelang de situatie van de bewoners op dat moment. Dit geldt overigens ook voor de woningen met bewoners in de leeftijd 65 jaar en ouder, waarbij de aanpassingen wellicht eerder gedaan moeten worden. 3.4. Bewoonde woningen naar type huishouden en type woning in het EUREGIO-gebied (NL) Het totaal aantal bewoonde woningen in het EUREGIO-gebied (NL) wordt tevens onderverdeeld in particuliere woningen, huurwoningen (privé en sociale huur) en woningen met onbekende eigenaren. Daarnaast wordt de koppeling gemaakt tussen de diverse type woningen en verschillende huishoudenssamenstellingen. Ook hier worden voor de gemeenten Coevorden, Hardenberg en Ommen dezelfde percentages aangehouden als voor de regio’s Achterhoek en Twente. In volgende tabel worden deze gegevens weergegeven. 6 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Tabel 5: Bewoonde woningen in relatie tot type huishouden en woningtype in het EUREGIO-gebied (NL). Eenpersoons/ ouderhuishoudens Paren met kinderen Paren zonder kinderen Parcticuliere woningen 54.265 114.156 Huurwoningen corporaties 74.118 16.544 Huurwoningen overig 19.963 9.044 Eigendom onbekend 1.654 1.103 Totaal aantal woningen 150.001 140.847 (in 2012) In % t.o.v. de totale bewoonde 34 % 31% woningen Bron: (CBS, Bewoonde woningen naar type huishouden en woning 2012, 2013 f) Overige huishoudens Totaal bewoonde woningen (in 2012) 97.942 32.758 11.471 1.654 143.825 6.287 3.088 2.316 0 11.691 272.650 126.509 42.795 4.412 446.365 32 % 2% 100% In bovenstaande tabel is te zien dat in het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied de meeste woningen zich in de particuliere sector bevinden. Van het totaal aantal bewoonde woningen (446.365) bedraagt het aantal woningen met eenpersoonshuishouden afgerond 150.000. Dit is ruim 34 % ten opzichte van het totaal aantal bewoonde woningen. 3.5. Koppeling woningtype en leeftijdsklasse hoofdbewoner per huishoudenstype Hier wordt voor het aantal bewoonde woningen per huishoudenstype de relatie gelegd met het woningtype en leeftijdsklasse van de hoofdbewoner in het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied. 3.5.1. Eenpersoonshuishouden Onderstaande tabel geeft de verdeling weer naar woningtype en leeftijdsklasse voor de eenpersoonshuishoudens. Tabel 6: Bewoonde woningen naar type woningen en leeftijdsklassen van eenpersoonshuishoudens in het EUREGIO-gebied (NL) Eenpersoonshuishouden (2012) Totaal Parcticuliere woningen Huurwoningen corporaties Huurwoningen overig Eigendom onbekend Totaal aantal woningen 0 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder 54.265 74.118 19.963 13.897 24.155 5.625 19.663 22.169 5.184 20.735 27.794 9.155 1.654 772 221 662 150.001 44.449 47.206 58.346 Bron: (CBS, Bewoonde woningen naar leeftijdklasse huishouden en type woning 2012, 2013 g) Uit bovenstaande tabel blijkt dat de meeste woningen met een eenpersoonshuishouden huurwoningen van woningcorporaties zijn (in totaal 74.118). Kijkend naar de leeftijdsklassen van de huishoudens valt het op dat de meeste woningen met eenpersoonshuishoudens in de leeftijdeklasse “65 jaar of ouder” vallen. 7 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 3.5.2. Paren met kinderen De tabel hieronder laat de verdeling zien van het huishoudenstype “paren met kinderen” naar woningtype en leeftijdsklasse. Tabel 7: Bewoonde woningen naar type woningen en leeftijdsklassen van paren met kinderen in het EUREGIO-gebied (NL) Paren met kinderen (2012) Totaal Parcticuliere woningen Huurwoningen corporaties Huurwoningen overig Eigendom onbekend Totaal aantal woningen 0 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder 114.156 16.544 9.044 52.390 8.052 4.412 58.898 7.500 4.191 2.868 993 441 1.103 662 441 0 140.847 65.515 71.030 4.302 Bron: (CBS, Bewoonde woningen naar leeftijdklasse huishouden en type woning 2012, 2013 g) Uit bovenstaande tabel blijkt dat in het Nederlandse deel van de EUREGIO van de huishoudens paren met kinderen verreweg de meeste woningen particulier bezit zijn. Dit geldt voor alle leeftijdsklassen, waarbij het overgroote deel in de leeftijdsklasse 0-45 jaar en 45-65 jaar valt. Opvallend is dat bij dit huishoudenstype het aandeel huurwoningen veel minder is. 3.5.3. Paren zonder kinderen De tabel hieronder geeft de verdeling weer van het huishoudenstype “paren zonder kinderen” naar woningtype en leeftijdsklasse. Tabel 8: Bewoonde woningen naar type woningen en leeftijdsklassen van paren zonder kinderen in het EUREGIO-gebied (NL) Paren zonder kinderen (2012) Totaal 0 tot 45 jaar 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Parcticuliere woningen 97.942 16.103 41.802 40.037 Huurwoningen corporaties 32.758 6.838 9.155 16.765 Huurwoningen overig 11.471 3.419 3.419 4.632 Eigendom onbekend 1.654 662 441 551 143.825 27.022 54.817 61.986 Totaal aantal woningen Bron: (CBS, Bewoonde woningen naar leeftijdklasse huishouden en type woning 2012, 2013 g) Ook voor dit huishoudenstype geldt dat de meeste woningen particulier bezit zijn, met name in de leeftijdsklassen 45 tot 65 jaar en 65 jaar of ouder. 8 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 3.5.4. Overige huishoudens De tabel hieronder geeft de verdeling weer van de overige huishoudens naar woningtype en leeftijdsklasse. Tabel 9: Bewoonde woningen naar type woningen en leeftijdsklassen van overige huishoudens in het EUREGIO-gebied (NL). Overige huishoudens (2012) Totaal 0 tot 45 jaar 45 tot 65 65 jaar of jaar ouder Parcticuliere woningen 6.287 1.324 993 551 Huurwoningen corporaties 3.088 1.213 331 110 Huurwoningen overig 2.316 662 221 221 Eigendom onbekend 0 0 0 0 Totaal aantal woningen 11.691 3.199 1.544 882 Bron: (CBS, Bewoonde woningen naar leeftijdklasse huishouden en type woning 2012, 2013 g) Leeftijd onbekend 3.419 1.434 1.213 0 6.066 9 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 4. Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor energie, barrièrevrijheid en domotica in het EUREGIO-gebied (NL) Nu de basisgegevens van het aantal type woningen, de huishoudenssamenstelling en de leeftijdsklassen voor het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied inzichtelijk zijn, wordt per thema (energie, barrièrevrijheid en domotica) inzichtelijk gemaakt hoeveel woningen potentieel aangepast moeten worden. 4.1. Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor energie in EUREGIO (NL) Van de totale woningvoorraad van 472.860 woningen in het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied waren in 2011 van 150.200 woningen de energielabels bekend. De energielabels variëren tussen G en A++. In de onderstaande tabel is de verdeling van de woningen naar energielabels weergegeven. Tabel 10: Woningen met energielabels in het EUREGIO-gebied (NL) Energielabels A++ A+ A B C D E F G Totaal Totaal aantal woningen per label (regio Twente) 15 81 4.663 14.618 27.152 26.000 13.140 6.800 1.958 94.427 Totaal aantal woningen per label (regio Achterhoek) Totaal aantal woningen per label (Gemeenten Coevorden, Hardenberg en Ommen) 0 47 2.235 6.801 14.602 12.120 5.632 3.383 821 45.641 0 6 260 1.225 3.637 2.341 1.674 625 364 10.132 Totaal gelabelde woningen in het EUREGIO-gebied (NL), in 2011 15 134 7.158 22.644 45.391 40.461 20.446 10.808 3.143 150.200 Bron: (Senternovem) Van 322.660 woningen waren in 2011 geen energielabels bekend. Om het totaal aantal woningen dat potentieel energetisch aangepast moet worden in het EUREGIO-gebied (NL) te bepalen is uitgegaan van de woningen met een energielabel B tot en met G. Uiteraard zijn er ook woningen met label A die worden aangepast naar bijvoorbeeld A++, alleen zal dit aantal verhoudingsgewijs beperkt zijn en zijn deze daarom niet meegenomen in de berekening. Het aantal woningen met energielabels B t/m G bedraagt in totaal 142.893, dit is 95% van het totaal aantal gelabelde woningen. De overige 5% omvat het aantal gelabelde woningen met energielabels A++ tot en met A. De bovengenoemde percentages zijn geprojecteerd op het aantal woningen (322.660) waarvan de energielabels niet bekend zijn. De insteek hierbij is om aan de hand van deze percentages van die wonigen de energielabels in te schatten. Hierbij is dus aangenomen dat de verdeling in energielabels bij 10 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied deze woningen procentueel hetzelfde zijn als bij de woningen waarvan de energielabels wel bekend waren. Verhoudingsgewijs betekent dit in totaal 15.697 woningen met energielabels A++ tot en met A en 306.963 woningen met de labels B t/m G. Voor het bepalen van het totaal aantal woningen dat in aanmerking komt voor energetische aanpassingen wordt uitgegaan van de som van 142.893 plus 306.963 woningen met een energielabel B tot en met G. In totaal zijn dit in het EUREGIO-gebied (NL) 449.856 woningen. Vanuit de overheid is voor de periode 2008 tot 2015 het beleid uitgesproken om jaarlijks landelijk negen procent van de totale woningvoorraad energetisch aan te pakken (AgentschapNL, 2012). Het percentage van 9% is geprojecteerd op het totaal aantal woningen van 449.856 en dit aantal is gehanteerd om het aantal woningen te bepalen dat in aanmerking komt voor energetische maatregelen in de periode 2014 t/m 2020. In totaal betekent dit dat voor deze periode afgerond 283.00 woningen energetisch verbeterd zouden moeten worden. Dit is 60% van de totale woningvoorraad in 2012, wat neerkomt op 40.429 woningen per jaar (voor het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied). Tabel 11: Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor energie in de periode 2014 t/m 2020 in het EUREGIOgebied (NL) Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor energie Totaal (2014 - 2020) Totaal aantal woningen T.o.v. de totale woningvoorraad in het EUREGIO-gebied (cijfers 2012) 4.2. Per jaar 283.000 40.429 60 % Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor barrièrevrijheid (toegankelijkheid) in de EUREGIO (NL) Het begrip barrièrevrije woningen wordt onderverdeeld in “verzorgd wonen” en “geschikte woningen” voor de doelgroepen ouderen en mensen met een lichamelijke handicap. Verzorgd wonen betreft de situatie waarbij een huishouden in de leeftijd van 55 jaar of ouder in een ouderenwoning woont en zo nodig gebruik kan maken van verpleging en/of verzorging vanuit een nabijgelegen zorgsteunpunt. Overige geschikte huisvesting voor ouderen en mensen met beperkingen betreft zelfstandige woningen of wooneenheden, waarvan diverse kenmerken maken dat ze meer geschikt zijn voor de doelgroep dan reguliere woningen (ABFResearch, 2013). Om het aantal woningen dat voor aanpassingen in aanmerking komt in kaart te brengen, is gebruikt gemaakt van de cijfermatige onderbouwingen voor verzorgd en geschikt wonen van de regio’s Achterhoek en Twente. Uit het vastgoedbeleid van beide regio’s blijkt dat ze de komende jaren sterk in willen spelen op de thema’s vergrijzing en toegankelijke woningen. Over de periode 2012 tot en met 2020 is de voorspelling dat ongeveer 22.260 woningen geschikt gemaakt moeten worden (5,2 % van de totale woningvoorraad in de regio’s Achterhoek en Twente). Een deel van deze woningen zal aangepast worden naar de functie “verzorgd wonen”. Voor het merendeel van de woningen zal het gaan om maatregelen om de woning toegankelijk te maken. 11 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Tabel 12: Cijfers geschikte woningen in periode 2012-2020 in EUREGIO (NL) Woningen geschikt maken voor 1 Twente (2012 - 2020) Verzorgd wonen 2 Achterhoek (2012 2020) Totaal (2012 - 2020) 3.700 1.703 5.403 Overige geschikt te maken woningen 12.200 4.657 16.857 Totaal 15.900 6.360 22.260 Bronnen: (ABFResearch, 2013), (Atrive, 2010) Het percentage van (5,2 %) is tevens gehanteerd om het aantal woningen te bepalen die in aanmerking komen voor aanpassingen op het gebied van barrièrevrijheid in de gemeenten Coevorden, Hardenberg en Ommen. Dit percentage is aangehouden omdat de bevolkingsopbouw (en dus het percentage ouderen) in deze gemeenten nagenoeg hetzelfde is. Het aantal woningen dat in de drie genoemde gemeenten aangepast moet worden bedraagt 2.213 in de periode 2012 tot en met 2020. Het totaal aantal woningen dat in aanmerking komt voor aanpassingen op het gebied van barrièrevrijheid in het EUREGIO-gebied (NL) ligt in de periode 2012 tot en met 2020 op ongeveer 24.559 woningen. Per jaar betekent dit 3.059 woningen waar barrièrevrije maatregelen kunnen worden genomen. Door hier het aantal woningen voor de jaren 2012 en 2013 af te halen, bedraagt het aantal aan te passen woningen voor de periode 2014 tot en met 2020 ongeveer 19.000 woningen. Dit is 4 % van de totale woningvoorraad in het EUREGIO-gebied (NL). Tabel 13: Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor barrièrevrijheid in de periode 2014 t/m 2020 in het EUREGIO-gebied (NL) Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor barrièrevrijheid Totaal (2014 - 2020) Totaal aantal woningen (afgerond) 19.000 T.o.v. de totale woningvoorraad in het EUREGIO-gebied (cijfers 2012) 4% 4.3. Per jaar 2.714 Potentie woningaanpassingen domotica in de EUREGIO (NL) Het thema domotica wordt hier gesplitst in de onderdelen “domotica energie” en domotica wonen en zorg”, waarbij domotica wonen en zorg te splitsen valt in subonderdelen als comfort, toegankelijkheid en veiligheid. Deze opdeling is gemaakt op basis van informatie uit deskresearch en gesprekken met deskundigen. 1 ABFResearch. (2013). Rapport Monitor Investeren voor de Toekomst 2012. Delft: Minsterie Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. 2 Atrive. (2010). Rapport Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Regionale woonvisie Achterhoek 2010-2020. 12 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Bij het bepalen van het aantal woningen dat in aanmerking komt voor aanpassingen voor domotica ten behoeve van energie wordt vooral gekeken naar de toepassing van slimme appratuur en daarvoor ondersteunende systemen. Voor domotica wonen en zorg moet naast barrièrevrijheid ook rekening gehouden worden met maatregelen ten behoeve van comfortverbetering en veiligheid in en rondom de woning. Het aantal woningen dat in aanmerking komt voor aanpassingen op het gebied van domotica voor energie is gelijk gesteld aan het aantal woningen dat in aanmerking komt voor energetische aanpassingen. Dit geldt tevens voor de woningen met de toepassing van domotica wonen en zorg, waarbij ze qua aantal gelijk zijn gesteld aan de woningen die in aanmerking komen voor aanpassingen ten behoeve van barrièrevrijheid. Onderstaande tabel geeft het aantal woningen weer die in aanmerking komen voor domotica aanpassingen voor de periode 2014 tot en met 2020. Tabel 14: Potentieel aantal woningen dat aangepast moet worden voor woningaanpassingen domotica energie en zorg 20142020 in EUREGIO (NL) Domotica Totaal aantal woningen Wonen en zorg (2014 – 2020) 19.000 Energie (2014 – 2020) 283.000 13 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 5. Marktpotentie bouwen en wonen in EUREGIO-gebied (NL) Per thema worden in dit hoofdstuk de mogelijke investeringsvarianten in kaart gebracht en wordt een toelichting gegeven op de herkomst van de varianten. Verder is per thema aangegeven wat de gemiddelde investering per woning is om aan de hand daarvan de totale marktpotentie te kunnen bepalen. 5.1. Marktpotentie energie in het EUREGIO-gebied (NL) Voor het in kaart brengen van de investeringen ten behoeve van energetische maatregelen is uitgegaan van het gemiddelde tussen de hoogste en de laagste kosten per labelsprong. Met betrekking tot de energetische verbeteringen is uitgegaan van de varianten één tot vier labelsprongen met de daarbij behorende kosten. In onderstaande tabel wordt de investering per labelsprong weergegeven en gekoppeld aan de energielabels B t/m G. (EIB, Investeringsfaciliteit en verhuurdersheffing, 2013) Tabel 15: Investeringen energie per labelsprong energie Label 1 labelsprong A B C D E F G Gemiddeld 3.400-8.000 3.100-7.200 2.700-6.300 € 5.350 2 labelsprongen 3 labelsprongen 4 labelsprongen 6.200-14.000 5.500-13.000 4.900-11.400 4.400-10.100 1.100-2.500 € 7.050 7.000-16.000 6.200-14.400 5.500-13.000 € 10.750 8.800-18.200 8.800-20.600 7.900-18.400 7.100-16.500 6.300-14.800 € 13.450 Bron: (EIB, Investeringsfaciliteit en verhuurdersheffing, 2013) Van de in bovenstaande tabel berekende gemiddelden wordt in onderstaande tabel de totale gemiddelde investering voor energie in het EUREGIO-gebied (NL) bepaald voor de periode 2014 tot 2020. Hierbij is aangenomen dat de investering in alle jaren gelijk blijft en is er geen rekening gehouden met mogelijke kostenstijgingen- of dalingen. Tabel 16: Gemiddelde investering energie in het EUREGIO-gebied (NL) Omschrijving Labelsprong Gemiddelde kosten energetische verbeteringen per labelsprong 1 labelsprong 2 labelsprongen 3 labelsprongen 4 labelsprongen Gemiddelde investering energie Gemiddelde investering per woning (afgerond) Investering € 5.350 € 7.050 € 10.750 € 13.450 € 9.150 € 9.000 Bron: Eigen bewerking 14 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied De gemiddelde investering van € 9.000 wordt vermenigvuldigd met het totaal aantal woningen van 283.000 die in aanmerking komen voor energetische aanpassingen, om zo de marktpotentie voor energie in het EUREGIO-gebied (NL) voor 2014 tot en met 2020 te berekenen. Dit resulteert in een marktpotentie van ruim 2,5 miljard euro. 5.2. Marktpotentie barrièrevrijheid in het EUREGIO-gebied (NL) Om de hoogte van de investering voor barrièrevrijheid te bepalen wordt gerekend met de kosten voor het aanpassen van een woning voor mensen met een lichte beperking en het aanpassen van een woning voor mensen met een fysieke beperking. Hierbij zijn de bedragen gemiddeld. In onderstaande tabel worden de investeringen voor de verschillende varianten weergegeven. Tabel 17: Gemiddelde investering barrièrevrijheid Omschrijving Barrièrevrijheid Varianten Investering per woning gekoppeld aan de maatregelen Kosten Toelichting Lichte beperking € 3.000 Pakket m.b.t. mensen met een lichte fysieke beperking: een selectie van maatregelen rond niveauverschillen, toegang, verlagen van dorpels en aanpassing van deuren. Fysieke beperking € 20.000 Pakket m.b.t. mensen met een matige fysieke beperking: de woning is geheel toegankelijk voor een bewoner met een rollator of soortgelijk loophulpmiddel en is van binnen geheel doorgankelijk met een rollator. Gemiddelde investering per woning (afgerond) € 11.500 Bron: (Actiz, 2013) Bij het berekenen van de marktpotentie voor barrièrevrijheid is er vanuit gegaan dat de gemiddelde investering van € 11.500 per woning gedurende de periode 2014 tot en met 2020 gelijk blijft. De marktpotentie is berekend door deze investering te vermenigvuldigen met het aantal woningen dat in aanmerking komt voor aanpassingen op het gebied van barrièrevrijheid, in totaal 19.000 woningen. Dit resulteert in een markpotentie van ruim 200 miljoen euro. 5.3. Marktpotentie domotica in het EUREGIO-gebied (NL) Voor wat betreft de investeringen voor domotica wordt onderscheid gemaakt tussen de varianten basis, comfort en comfort plus. De varianten hebben betrekking op de domotica-installaties die te maken hebben met energie, comfort, toegankelijkheid en veiligheid rondom en in de woning. In volgende tabel worden de kosten per maatregelpakket toegelicht. 15 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Tabel 18: Investeringen per thema domotica Omschrijving Varianten Kosten Basis Toelichting € 8.750 Basis (€ 5.000 - € 12.500): centrale functies, lichtscenario’s op basis van geschakelde verlichting, geschakelde contactdozen, een “paniek”knop in de slaapkamer en een geïntegreerde een thermostaatregeling in de woonkamer. Comfort € 11.250 Comfort (€ 7.500 - € 15.000): als basis, maar uitgebreid met intelligentere bedienunits, dimbare verlichting in woonkamer en keuken, extra bedienunits in de hoofdslaapkamer, verlichting in toilet en verkeersruimtes (zoals hal, overloop en garage) schakelen met behulp van bewegingsmelders. Comfortplus € 17.500 Comfortplus (€ 5.000 en € 25.000): als basis, maar uitgebreid met dimbare verlichting voor alle vertrekken en onafhankelijke thermostaatregeling in iedere verblijfsruimte en badkamer. Investering gekoppeld aan de varianten domoticatoepassingen Gemiddelde investering per woning (afgerond) € 12.500 Bron: (Alpha-x, 2013) Op basis van deskresearch en gesprekken met deskundigen is tevens de splitsing gemaakt tussen kosten met betrekking tot domotica energie en de kosten met betrekking tot domotica wonen en zorg. Onder domotica wonen en zorg vallen ook de toe te passen installaties ter verbetering van het comfort, de veilgheid en de toegankelijkheid van woningen. De gemiddelde investering voor domotica van € 12.500 wordt deels toegewezen aan domotica energie (€ 3.500) en deels aan domotica wonen en zorg (€ 9.000). De investering voor domotica energie is berekend aan de hand van de gegevens uit onderstaande tabel. Het overige deel van de totale investering voor domotica is toegekend aan domotica wonen en zorg. Tabel 19: Splitsing kosten domotica energie Thema’s Energieverbruik € 580 Indicatie van kosten voor e-domotica en slimme energie. Sluipverbruik € 377 Indicatie van kosten voor energiemeter en uitbereidingsdienst. Duurzaamheid € 895 Indicatie kosten m.b.t. veiligheid, comfort en energiebesparing. Daarnaast de kosten voor de online e-Domotica. Accusysteem (powerretour) voor domoticasystemen. Overige Totaal per woning (afgerond) € 1.650 € 3.500 Bronnen: (E-domotica, 2013) en (Powerretour, 2014) 16 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Bij het berekenen van de marktpotentie voor domotica energie is de gemiddelde investering van € 3.500 per woning gedurende de periode 2014 tot en met 2020 vermenigvuldigd met het aantal woningen dat in aanmerking komt, 283.000. Voor het berekenen van de marktpotentie domotica wonen en zorg is dit respectievelijk € 9.000 per woning voor 19.000 woningen. Dit resulteert in een marktpotentie voor domotica energie van € 990.500.000 en een marktpotentie voor wonen en zorg van € 171.000.000. 5.4. Totale marktpotentie bouwen en wonen in het EUREGIO-gebied (NL) Aan de hand van de berekende gemiddelde investering per woning en het aantal woningen is per thema (energie, barrièrevrijheid en domotica) de marktpotentie (afegrond) berekend. Daarna worden deze bij elkaar opgeteld om zo de totale marktpotentie voor bouwen en wonen in het EUREGIO-gebied (NL) te bepalen. In onderstaande tabel wordt zowel de marktpotentie per thema als de totale marktpotentie weergegeven. Tabel 20: Totale marktpotentie bouwen en wonen in EUREGIO-gebied Thema’s Totaal aantal woningen in EUREGIO-gebied (NL) Energie Investering per woning Totaal Totaal (afgerond) 283.000 € 9.000 € 2.547.000.000 € 2.500.000.000 Barrièrevrijheid 19.000 € 11.500 € 218.500.000 € 200.000.000 Domotica 19.000 € 9.000 € 171.000.000 283.000 € 3.500 € 990.500.000 Wonen en zorg Energie Totaal Totale invetsering bouwen en wonen (afgerond) Omzet per jaar (afgerond) € 1.161.500.000 € 1.200.000.000 € 3.900.000.000 € 550.000.000 Bron: (Eigen bewerking) De totale marktpotentie voor bouwen en wonen in het EUREGIO-gebied (NL) bedraagt afgerond € 3.900.000.000 in de periode 2014 tot en met 2020. Per jaar betekent dit een marktpotentie van € 550.000.000. 17 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 6. Werkgelegenheid in EUREGIO (NL) Om de werkgelegenheid die de marktpotentie voor bouwen en wonen in het EUREGIO-gebied (NL) voor de periode 2014 tot en met 2020 met zich meebrengt te bepalen, wordt gerekend met het gemiddelde aantal arbeidsjaren in die periode. De arbeidsjaren worden berekend door de totale omzet van € 3.900.000.000,- te delen door de gemiddelde bruto omzet van € 304.000 per werknemer in de woningbouw en de utiliteitsbouw in 2011, (EIB, Bedrijfseconomische kerncijfers B&U en GWW-bedrijven, 2012). In onderstaande tabel wordt het totaal aantal arbeidsjaren in het EUREGIO-gebied (NL) weergegeven. Tabel 21: Werkgelegenheid iN EUREGIO (NL), gekoppeld aan het marktpotentieel Kerncijfers m.b.t. werkgelegenheid EUREGIO-gebied (NL) Periode 2014 t/m 2020 Potentiele omzet (bouwen en wonen) in EUREGIO € 3.900.000.000,Bruto omzet per werknemer B&U landelijk (2011) Aantal arbeidsjaren in EUREGIO (afgerond, o.b.v. bruto omzet werknemer) Aantal arbeidsjaren per jaar (afgerond) € 304.000,12.800 1.800 Bron: (EIB, Bedrijfseconomische kerncijfers B&U en GWW-bedrijven, 2012) De werkgelegenheid in het EUREGIO-gebied (NL) bedraagt ruim 12.800 arbeidsjaren in de periode 20142020. Omgerekend is dit gemiddeld 1800 arbeidsjaren per jaar. 18 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied 7. Samenvatting Als onderdeel van het haalbaarheidsonderzoek “Euregionale Expertiseketen Toekomstbestendig Bouwen en Wonen”, is een onderzoek uitgevoerd naar de marktpotentie voor bedrijven voor woningaanpassingen op het gebied van energie, barrièrevrijheid en domotica. Daarnaast is de samenhangende werkgelegenheid in arbeidsjaren in kaart gebracht. De marktpotentie en de werkgelegenheid zijn voor het Duitse en Nederlandse deel van de EUREGIO uitgewerkt in afzonderlijke rapportages. De EUREGIO (NL) telde in 2012 in totaal 1.140.753 inwoners. Hiervan is 18 % in 2012 65 jaar en ouder. Volgens de bevolkingsprognose van CBS zal dit percentage oplopen tot 22% in 2030 en 30% (voor de regio’s Achterhoek en Twente) in 2040. Uit deze percentages blijkt dat het aandeel ouderen aanzienlijk zal toenemen. In het EUREGIO-gebied (NL) bedroeg het aantal woningen in 2012 in totaal 472.860. Voor het Nederlandse deel van het EUREGIO-gebied is per thema (energie, barrièrevrijheid en domotica) inzichtelijk gemaakt hoeveel woningen hiervan potentieel aangepast moeten worden. Voor energie bedraagt de potentie 60% van de totale woningvoorraad in 2012. Dit komt neer op 283.000 woningen over de periode 2014 tot en met 2020. Het totaal aantal woningen dat in aanmerking komt voor aanpassingen op het gebied van barrièrevrijheid in het EUREGIO-gebied (NL) ligt in de periode 2014 tot en met 2020 op ongeveer 19.000 woningen. Het aantal woningen voor domotica, voor de periode 2014 tot en met 2020, is opgesplitst in domotica energie en domotica wonen en zorg. Het aantal woningen voor domotica energie is gelijk gesteld aan het aantal woningen voor energie, 283.000 woningen. Dit geldt tevens voor het aantal woningen voor domotica wonen en zorg, dat gelijk gesteld is aan het aantal woningen voor barrièrevrijheid, 19.000 woningen. Om de totale investering voor bouwen en wonen te bepalen wordt voor elk thema de investering vermenigvuldigd met het aantal woningen. Voor energie en barrièrevrijheid wordt uitgegaan van de totale gemiddelde investering vermenigvuldigd met het aantal woningen waar de maatregelen genomen moeten worden. Wat betreft de berekening van de totale investering domotica, wordt de splitsing gemaakt tussen investeringen ten behoeve van domotica energie en domotica wonen en zorg (comfort, veiligheid, toegankelijkheid etc.). 19 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Thema’s Totaal aantal woningen in EUREGIO-gebied (NL) Energie Investering per woning Totaal Totaal (afgerond) 283.000 € 9.000 € 2.547.000.000 € 2.500.000.000 Barrièrevrijheid 19.000 € 11.500 € 218.500.000 € 200.000.000 Domotica 19.000 € 9.000 € 171.000.000 283.000 € 3.500 € 990.500.000 Wonen en zorg Energie Totaal € 1.161.500.000 Totale invetsering bouwen en wonen (afgerond) Omzet per jaar (afgerond) € 1.200.000.000 € 3.900.000.000 € 550.000.000 Om de werkgelegenheid te bepalen die de bovenstaande marktpotentie met zich meebrengt, is gerekend met het gemiddelde aantal arbeidsjaren in de periode 2014 tot en met 2020. De arbeidsjaren worden berekend door de totale omzet van € 3.900.000.000,- te delen door de gemiddelde bruto omzet van € 304.000 per werknemer in de woningbouw en de utiliteitsbouw in 2011. Kerncijfers m.b.t. werkgelegenheid EUREGIO-gebied (NL) Potentiele omzet (bouwen en wonen) in EUREGIO Periode 2014 t/m 2020 € 3.900.000.000 Bruto omzet per werknemer B&U landelijk (2011) € 304.000 Aantal arbeidsjaren in EUREGIO (afgerond, o.b.v. bruto omzet werknemer) Aantal arbeidsjaren per jaar (afgerond) 12.800 1.800 De werkgelegenheid in het EUREGIO-gebied (NL) bedraagt ruim 12.800 arbeidsjaren in de periode 20142020. Omgerekend is dit gemiddeld 1800 arbeidsjaren per jaar. 20 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Het project EUREK BW is uitgevoerd door de partners Saxion, INFA-ISFM en NeumannConsult. Het project wordt in het kader van het INTERREG IV A programma Deutschland-Nederland medegefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Unterstüzt durch: Mede mogelijk gemaakt door: www.deutschland-nederland.eu 21 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied Bibliografie ABFResearch. (2013). Rapport Monitor Investeren voor de Toekomst 2012. Delft: Minsterie Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Actiz. (2013). Gescheiden wonen met zorg. Opgeroepen op 11 7, 2013, van Aedes: http://www.aedes.nl/binaries/downloads/gescheiden-financiering-wonen-met-zorg/factsheet2-actiz---aedes.pdf AgentschapNL. (2012). Rapport energiebesparing gebouwde omgeving 2012. Agentschap NL. Alpha-x. (2013). Kosten Domotica. Opgeroepen op 11 8, 2013, van Alpha-x: http://www.alphax.nl/domotica/kosten.html?core%5bcookies%5d=1 Atrive. (2010). Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Regionale woonvisie Achterhoek 2010-2020. CBS. (2013 a, april 15). Bevolkingsaantal naar leeftijd 2012. Opgeroepen op november 1, 2013, van Statline.cbs: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759ned&D1=0,3,6,9,12&D2=129132&D3=28,30,230,360,613&D4=24&HDR=T&STB=G2,G3,G1&VW=T CBS. (2013 b, oktober 1). Regionale prognose 2014-2040; kerncijfers, regio-indeling 2013. Opgeroepen op januari 20, 2014, van statline.cbs.nl: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=82220NED&D1=13&D2=28,30&D3=6,l&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T CBS. (2013 c, juni 21). Woningvoorraad naar eigendom 2012. Opgeroepen op januari 17, 2014, van Statline.cbs: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71446NED&D1=05&D2=0,28,30,185,258,402&D3=l&HDR=T,G2&STB=G1&VW=T CBS. (2013 d, oktober 2). Woningvoorraad naar bewoning 2012. Opgeroepen op januari 17, 2014, van statline.cbs: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81293NED&D1=a&D2=0,28,30,185,2 58,402&D3=l&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T CBS. (2013 e, juli 18). Bewoonde woningen 2012. Opgeroepen op 11 1, 2013, van Statline.cbs: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81870ned&D1=a&D2=04&D3=a&D4=0&D5=0&D6=0,28,30&D7=l&HDR=G2,T&STB=G1,G4,G5,G6,G3&VW=T CBS. (2013 f, juli 18). Bewoonde woningen naar type huishouden en woning 2012. Opgeroepen op oktober 1, 2013, van Statline.cbs: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81870ned&D1=a&D2=04&D3=a&D4=0&D5=0&D6=0,28,30&D7=l&HDR=G2,T&STB=G1,G4,G5,G6,G3&VW=T 22 Marktpotentie Bouwen en Wonen in het Nederlandse deel van het Euregiogebied CBS. (2013 g, juli 18). Bewoonde woningen naar leeftijdklasse huishouden en type woning 2012. Opgeroepen op oktober 1, 2013, van Statline.cbs: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81870ned&D1=0-4&D2=0-4&D3=05&D4=0&D5=0&D6=0&D7=2-3&VW=T E-domotica. (2013). E- domotica Energie. Opgeroepen op 12 26, 2013, van E-domotica: http://www.edomotica.com/nl/energie EIB. (2012). Bedrijfseconomische kerncijfers b&U en GWW-bedrijven. Amsterdam: EIB. EIB. (2013). Investeringsfaciliteit en verhuurdersheffing. Amsterdam: Economisch Instituut voor de Bouw. Klein Poelhuis Installatietechniek, H. W. (2013, 12 20). Splitsing domoticakosten. (B. Abdallah, Interviewer) Loohuis Energie & Installatie Advies B.V., B. B. (2013, 12 19). Splisting domoticakosten. (B. Abdallah, Interviewer) Powerretour. (2014). Power retour Solar. Opgeroepen op 1 4, 2014, van Power retour: http://powerrouter.com/nl/products/powerrouter-solar-battery-eigenverbruik Senternovem. (sd). Eenergielabels 2011. Opgeroepen op 11 7, 2013, van Senternovem.databank: http://senternovem.databank.nl/ Universiteit Twente, A. M. (2013, 12 19). Splitsing domotica kosten. (G. Salemink, Interviewer) 23
© Copyright 2024 ExpyDoc
