Vervanging van de voorste kruisband in de knie via een kijkoperatie

Orthopedie
Vervanging van de
voorste kruisband in de
knie via een kijkoperatie
www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud
Bouw van de knie ...............................................................................
Oorzaak scheur van de voorste kruisband ..........................................
Verschijnselen van een voorste kruisband scheur ..............................
Vaststellen van een kruisband scheur ................................................
Behandeling van een scheur in de voorste kruisband ........................
Operatieve behandeling .....................................................................
Voorbereidingen .................................................................................
Preoperatieve screening en anesthesie .........................................
Niet zelf scheren ............................................................................
Wat neemt u mee naar het ziekenhuis .........................................
Wat regelt u verder voor de opname ............................................
Vóór de operatie ............................................................................
De operatie .........................................................................................
Operatie waarbij de eigen kniepees wordt gebruikt .....................
Operatie waarbij de eigen bovenbeenpees wordt gebruikt ..........
Na de operatie ....................................................................................
Fysiotherapie tijdens de opname ..................................................
Mogelijke complicaties en risico’s ......................................................
Na uw opname ...................................................................................
Revalidatie .....................................................................................
Leefregels ......................................................................................
Controle afspraken ........................................................................
Wanneer neemt u direct contact op? .................................................
Verhinderd ..........................................................................................
Vragen ................................................................................................
Contactgegevens ................................................................................
Patiëntenvoorlichting: [email protected]
ORT011 / Vervanging van de voorste kruisband in de knie via een kijkoperatie / 18-07-2014
2
3
4
5
5
6
7
8
8
9
9
9
9
10
10
12
13
13
14
15
15
15
16
17
17
17
17
Vervanging van de voorste
kruisband in de knie via
een kijkoperatie
De orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om u te laten
opereren aan uw voorste kruisband. In deze folder kunt u
de door de orthopeed gegeven informatie nog eens rustig
doorlezen. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
de situatie anders kan zijn dan hier is beschreven.
Bouw van de knie
Drie botstukken zijn betrokken bij de kniebewegingen. Het bovenbeen
(femur), het scheenbeen (tibia) en aan de voorkant de knieschijf
(patella). De uiteinden van het bovenbeen en het scheenbeen zijn
bedekt met een laagje kraakbeen. Deze kraakbeenlaag is elastisch en
kan schokken en stoten opvangen. Het gewricht wordt verstevigd met
gewrichtsbanden die ligamenten worden genoemd.
Het kniegewricht heeft een binnenband (mediale band) en een
buitenband (laterale band). Centraal in de knie liggen de voorste- en
achterste kruisband. De voorste kruisband ligt in het midden van het
kniegewricht en loopt van de achterzijde van het bovenbeen naar de
voorzijde van het onderbeen/scheenbeen.
Achter de voorste kruisband loopt de achterste kruisband. Deze twee
banden maken een kruis met elkaar: de ene loopt van binnen naar
buiten en de andere andersom.
3
Tussen het gewrichtskraakbeen
van het bovenbeen en van het
scheenbeen bevinden zich twee
halvemaanvormige stukjes kraakbeen
(de menisci). Aan de binnenkant van
het gewricht de binnenmeniscus en
aan de buitenkant van het gewricht de
buitenmeniscus. De menisci werken
als schokdempers en zorgen dat het onderbeen goed aansluit op het
bovenbeen.
De voorste kruisband
controleert de voorachterwaartse beweging van
het onderbeen ten opzichte
van het bovenbeen. Als het
onderbeen teveel verschuift
en/of draait kan de voorste
kruisband scheuren. Soms is er
een voorste kruisband scheur
te zien in combinatie met een
binnenband scheur, en/of een scheur van de binnen meniscus.
Oorzaak scheur van de voorste kruisband
De belangrijkste oorzaak van het scheuren is een overrekking of
verdraaiing bij sport. Vaak is het een sport waarbij de benen blijven
staan en het lichaam veel en snel beweegt zoals bij basketbal of voetbal.
Skiën is ook een grote veroorzaker van deze aandoening, vooral nu
skischoenen hoger aangesloten zitten om het onderbeen. Meestal
wordt de scheur veroorzaakt door een geforceerde draaibeweging of
een overstrekking van de knie.
Het aantal vrouwen dat een voorste kruisband scheurt is 2 tot 8 x groter
dan het aantal mannen, afhankelijk van het sporttype, intensiteit van
4
het sporten, individuele bouw en aanleg. Dit heeft te maken met de
anatomische stand van het bekken, het heupgewricht en de knieën. Ook
de ruimte waarin de voorste kruisband loopt in het bovenbeen is bij de
vrouw nauwer. De speling van het gewricht is bij de vrouw groter dan bij
man. Tot slot is er een negatieve hormonale invloed bij de vrouw.
Verschijnselen van een voorste kruisband
scheur
Acuut:
Als gevolg van een ongeval. Vaak zwelt de knie op binnen korte tijd
na het ongeval. Dit komt door het scheuren van de bloedvaten in de
voorste kruisband. Er wordt vaak een ‘plop’ of ‘knap’ gevoeld in de knie.
Pijn en zwelling houden vaak twee weken aan na het ongeval.
Chronisch:
Bij de helft van de patiënten is sprake van een instabiel gevoel van de
knie, het gevoel ‘er doorheen te zakken’, vooral bij verandering van de
richting waarin men loopt. De andere helft van de patiënten heeft dit
gevoel niet.
Vaststellen van een kruisband
scheur
De diagnose wordt gesteld op basis van uw verhaal
en door lichamelijk onderzoek. Bij een gescheurde
voorste kruisband kan het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen,
teveel naar voren toe worden verplaatst (zie tekening hiernaast).
Er wordt een röntgenfoto gemaakt om te kijken naar de
botstructuren. Banden, spieren en de kruisbanden zijn niet zichtbaar op
een röntgenfoto. Dit is wel mogelijk via een MRI (magnetic resonance
imaging) onderzoek.
5
In sommige gevallen is een kijkoperatie nodig
om de omvang van de schade in de knie vast te
stellen en eventueel om letsel aan de meniscus te
herstellen.
Bij een kijkoperatie zijn twee tot drie kleine
sneetjes van ongeveer 1 cm nodig. Via een artroscoop (kijkbuisje) kan
de orthopeed de knie van binnen bekijken, via het andere gaatje kan
een werkinstrumentje naar binnen worden gebracht om eventueel een
meniscus scheur te hechten of een deel van de gescheurde meniscus te
verwijderen.
Behandeling van een scheur in de voorste
kruisband
Voor de stabiliteit van de knie is intensieve training van de spieren
aan de voor- en achterzijde van het bovenbeen nodig. Hiervoor wordt
fysiotherapie voorgeschreven.
Mocht de knie instabiel blijven dan kan een operatieve behandeling
nodig zijn.
Belangrijk bij de besluitvorming tot een reconstructie operatie is
de mate van instabiliteit en de aanwezigheid van eventuele andere
beschadigingen zoals een gehechte meniscus. De instabiliteit kan op de
lange termijn de oorzaak zijn van vroegtijdige slijtage. Iedere keer dat
u door de knie zakt, kunnen namelijk beschadigingen optreden. Bij een
hechting van de meniscus is een reconstructie van de voorste kruisband
noodzakelijk om toekomstige, nieuwe beschadiging van de meniscus te
voorkomen.
Een reconstructie van de gescheurde kruisband is geen kleinigheid
en vraagt veel van u, zeker in de eerste maanden, zoals intensieve
fysiotherapie en het lopen met krukken. Voor een goed resultaat
is het belangrijk dat u het revalidatieprogramma nauwkeurig volgt.
Daarbij is een goede samenwerking tussen u, orthopedisch chirurg en
fysiotherapeut noodzakelijk.
6
Operatieve behandeling
Meestal is het niet acuut nodig om de kruisband operatief te herstellen.
Deze operatie kan in een later stadium gepland worden als de pijn en
zwelling zijn afgenomen. Reconstructie van de voorste kruisband vindt
via een kijkoperatie plaats. De gescheurde kruisband wordt vervangen
door ‘lichaamseigen’ materiaal, namelijk een deel van uw kniepees of
twee pezen van uw hamstringspieren (spieren aan de achterkant van uw
bovenbeen).
Voordelen van de operatie zijn: de knie zal steviger aanvoelen en het
doorzakken en het instabiele gevoel is vrijwel helemaal verdwenen. 90
tot 95% van de patiënten is tevreden over de operatie.
De operatie vindt plaats onder algehele verdoving of regionale
verdoving met een ruggenprik. De anesthesist bespreekt dit met u.
7
Voorbereidingen
Vóór de operatie heeft u al een uitgebreid onderzoek gehad bij de
orthopedisch chirurg. Dit onderzoek kan bestaan uit een lichamelijk
onderzoek van het aangedane kniegewricht, het maken van een
röntgenfoto en soms een MRI scan.
In sommige gevallen wordt een kijkoperatie van het kniegewricht
verricht om vast te stellen wat er precies aan de hand is met uw knie.
Preoperatieve screening en anesthesie
U wordt geopereerd en bent daarom doorverwezen naar de polikliniek
Preoperatieve screening. Op deze polikliniek bekijkt de anesthesioloog
of de operatie voor u extra gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
Dit noemen we preoperatieve screening. Tijdens dit gesprek komen
een aantal onderwerpen aan bod. Dit zijn onder andere de soort
verdoving (anesthesie) en pijnstilling. Ook bespreekt u waarop u moet
letten met eten, drinken en roken op de dagen rondom de operatie.
Daarnaast maakt u afspraken over hoe u op die dagen uw medicijnen
gebruikt. Dit geldt ook voor bloedverdunners. Bespreek het gebruik van
bloedverdunners ook altijd met uw behandelend arts. Als u medicijnen
gebruikt, neem dan een actueel medicijnoverzicht of medicijnpaspoort
mee.
Op de polikliniek Preoperatieve screening, route 30, kunt u zonder
afspraak terecht. U kunt ook een afspraak maken. De polikliniek is
8
telefonisch bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 08.15 en 16.30
uur via telefoonnummer 040 - 239 85 01.
Meer informatie over preoperatieve screening en verdoving vindt u in
de folder ‘Anesthesie’.
Belangrijk!
Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen? Bespreek dit dan van vóór
uw opname met uw behandelend arts en/of de anesthesist. Deze
medicijnen kunnen tijdens en na de operatie meer bloedverlies geven.
Niet zelf scheren
Onthaar uw knie van tevoren niet zelf. Dit kan wondjes of uitslag
veroorzaken en een reden zijn om u niet te kunnen opereren.
Mocht het nodig zijn om uw knie te ontharen, dan gebeurt dit op de
operatiekamer.
Wat neemt u mee naar het ziekenhuis
In de folder ‘Informatie over uw opname’ leest u wat u meeneemt naar
het ziekenhuis. Neemt u daarnaast het volgende mee:
• gemakkelijke kleding, bijvoorbeeld een korte broek;
• stevige (sport)schoenen;
• twee krukken, deze kunt u lenen bij de thuiszorgwinkels. Wat regelt u verder voor de opname
Vanwege de lange revalidatieperiode bij de fysiotherapeut is het
verstandig om voor de operatie alvast een praktijk te zoeken, waar u na
ontslag uit het ziekenhuis gaat revalideren. Plan alvast een afspraak om
na de operatie snel te kunnen starten.
Vóór de operatie
In principe wordt u op de dag van de operatie opgenomen. In enkele
gevallen is dit een dag eerder. Een verpleegkundige ontvangt u op
de voorbereidingskamer van de operatiekamer. Afhankelijk van de
narcosevorm krijgt u soms een injectie als voorbereiding op de narcose.
Daarna gaat u naar de operatiekamer. Een anesthesieverpleegkundige
brengt een infuus in. Via het infuus krijgt u vocht en eventuele
9
medicijnen toegediend. De operatie vindt meestal onder regionale
anesthesie (ruggenprik) plaats. Een voordeel van regionale anesthesie is
dat u de operatie via de monitor kunt volgen. Een nadeel kan zijn dat u
alles hoort en lange tijd in dezelfde houding moet liggen. Daarna wordt
uw been gedesinfecteerd met jodium en afgedekt met steriele doeken,
alleen de knie blijft vrij.
De operatie
Met een snede van ongeveer 10 cm aan de voorzijde van de knie wordt
voor de nieuwe kruisband een deel uit het middelste deel van de eigen
kniepees gehaald of worden er twee pezen van de hamstringspieren
verkregen. De nieuwe kruisband wordt vastgemaakt met schroeven en/
of een kram. Tijdens de operatie wordt eenmalig antibiotica gegeven,
ter voorkoming van infecties.
De operatie duurt 1,5 tot 2 uur.
Operatie waarbij de eigen kniepees wordt gebruikt
De kniepees is een dikke sterke pees aan de voorkant van de knie die de
knieschijf verbind met het onderbeen.
10
Uit het middelste gedeelte van de kniepees wordt een gedeelte van 1
cm weggenomen samen met 2 botblokjes van 1 x 2 cm uit de voorkant
van de knieschijf en het onderbeen. Hierna bereidt de orthopeed
de plaats voor in de knie waar de nieuwe kruisband moet komen te
liggen. De weefselresten van de oude gescheurde kruisband worden
verwijderd. Als dit gedaan is wordt een gat in het onderbeen en een gat
in het bovenbeen geboord.
Dan wordt de nieuwe kruisband in zijn nieuwe positie getrokken door
de gaten in het onder- en bovenbeen. De botblokjes blijven steken in de
boorgaatjes. Twee schroeven worden in de boorgaten geschroefd om de
botblokjes vast te zetten.
11
Operatie waarbij de eigen bovenbeenpees wordt gebruikt
Dit is in het Catharina Ziekenhuis de
meest gebruikte methode.
Bij deze techniek wordt een nieuwe
kruisband gemaakt van twee pezen
van de hamstringspieren.
De hamstringpezen zitten aan de
binnen voorzijde van de knie vast en
lopen verder naar achteren in het
bovenbeen waar ze uitwaaieren in de hamstringspier.
Twee pezen worden hier weggenomen met een speciaal instrument
(stripper), dat de pees losmaakt van de spier. Hierna worden de pezen
klaar gemaakt voor gebruik. Vervolgens bereidt de orthopeed de plaats
voor in de knie waar de nieuwe kruisband moet komen te liggen.
12
De weefselresten van de oude gescheurde kruisband worden
verwijderd. Als dit gedaan is wordt er een gat in het onderbeen en een
gat in het bovenbeen geboord.
Dan wordt de nieuwe pees in zijn
nieuwe positie getrokken in onder- en
bovenbeen en daar vastgemaakt. De
operatie duurt 1,5 tot 2 uur.
Na de operatie
Bij een artroscopie wordt het gewricht
zélf niet geopend, waardoor een
sneller herstel plaatsvindt dan na een ‘gewone ‘operatie. Er zijn alleen
kleine wondjes van de scoop (kijkbuis) en het wondje ter hoogte van de
knieschijf waar het gedeelte van de pees is verwijderd of de pezen van
de hamstringspieren zijn weggenomen.
Door zwelling en irritatie rond de wondjes kan de knie de eerste dagen
na de operatie pijnlijk zijn. Hiervoor worden pijnstillers voorgeschreven.
De dag van de operatie of de dag daarna (afhankelijk van het tijdstip
waarop u geopereerd bent), start u met fysiotherapie. Na enkele dagen tot weken nemen de zwelling en pijn in het gewricht af
en neemt de beweeglijkheid toe.
Fysiotherapie tijdens de opname
Na de operatie krijgt u fysiotherapie. Hierbij wordt aandacht besteed
aan de beweeglijkheid van uw knie en het lopen en traplopen met
krukken. Om met ontslag te kunnen moet u:
• Uw knie volledig kunnen strekken en deze 90° kunnen buigen. Een
snel herstel van deze beweeglijkheid heeft vaak namelijk een positief
effect op het verloop van uw revalidatie.
• Goed zelfstandig kunnen (trap)lopen met twee krukken.
• Weinig klachten hebben.
Twee tot vier uur na de operatie wordt (zo mogelijk) gestart met het
lopen.
13
Tijdens uw opname oefent u met de fysiotherapeut en krijgt u
uitleg over situaties die u tegen kunt komen bij het naar huis gaan
(bijvoorbeeld in- en uit de auto stappen en drempels opstappen).
Mogelijke complicaties en risico’s
Zoals bij alle operaties, kunnen zich complicaties voordoen. Deze folder
geeft geen complete lijst van alle mogelijke complicaties die zich kunnen
voordoen.
De meest voorkomende complicaties bij deze operatie zijn:
Trombose
Bij trombose ontstaan er bloedstolsels in de bloedvaten. Als
bloedstolsels een bloedvat afsluiten, ontstaat er een embolie. Het
weefsel dat door dit bloedvat wordt voorzien van zuurstof, krijgt dan te
weinig bloed. Hierdoor kan schade aan dat weefsel ontstaan.
Om dit te voorkomen krijgt u gedurende vier weken, één keer per dag
bloedverdunnende medicijnen toegediend via een injectie, tenzij uw
arts u iets anders voorschrijft. Veelal gaat het om een spuitje dat u,
eenmaal thuis, zichzelf één keer per dag moet toedienen.
Infecties
Het kan gebeuren dat er een infectie optreedt. U krijgt dan antibiotica.
Problemen met de nieuwe kruisband
Na de operatie vormt het lichaam een netwerk van bloedvaten in de
nieuwe kruisband. Dit proces heet revascularisatie en duurt ongeveer
twaalf weken. De nieuwe kruisband is op zijn zwakst in deze periode. Dit
betekent dat de kans dat hij gedurende deze tijd beschadigt het grootst
is. Als de revascularisatie compleet is groeit de kracht van de nieuwe
knieband.
Problemen met de ‘donorplaats’
Problemen kunnen voorkomen aan de donorplaats, het gebied onder de
knieschijf waar het botblokje is genomen. U kunt moeilijk op de knieën
zitten en soms is er pijn aan de voorzijde van de knie.
14
Bij de operatie met de kniepees werd een botblokje genomen uit de
knieschijf, waardoor de knieschijf aanvankelijk minder sterk is. Als u op
de knieschijf valt, kan hierdoor de knieschijf gemakkelijker breken.
Andere complicaties
Sommige patiënten hebben last van een doof gevoel naast het
litteken en het litteken kan gevoelig zijn. Dit kan enkele weken tot
maanden duren maar wordt daarna minder. Soms ontstaat tijdens de
revalidatiefase pijn in de knieschijf door relatieve overbelasting. Dit is
met fysiotherapie en het verminderen van de belasting meestal goed te
verhelpen.
Na uw opname
Na uw ontslag volgt fysiotherapie. Na de operatie moet u 4 weken met
2 krukken lopen en intensieve fysiotherapie volgen. De training duurt
ongeveer vijf maanden. Bij klachten wordt soms langer door geoefend.
Revalidatie
In het begin van deze behandeling ligt het accent op het vergroten van
de beweeglijkheid van het kniegewricht en de opbouw van spierkracht
en belasting. In de loop van enkele weken wordt het gebruik van de
krukken afgebouwd zodat u weer volledig belast loopt. Ook wordt in
deze periode aandacht besteed aan uw algemene lichamelijke conditie.
Wanneer de spierkracht groot genoeg en de stabiliteit van het
kniegewricht voldoende is, wordt de belasting verder uitgebouwd
en worden de oefeningen zwaarder. Het doel hierbij is om te komen
tot volledige werkhervatting. Ook is het de bedoeling om specifieke
trainings- en sportactiviteiten te starten zoals fietsen, zwemmen, joggen
en andere sporten.
Leefregels
Douchen en baden
U mag pas douchen nadat de hechtingen verwijderd zijn. In principe zijn
de wondjes onderhuids gehecht. Baden mag u pas na twee weken.
15
Fietsen en autorijden
U mag gedurende vier weken niet fietsen of zelf autorijden. Hierna kunt
u dit hervatten mits dit medisch verantwoord is.
Medicijnen
Pijn verdwijnt meestal binnen enkele dagen. U kunt pijnstillers
gebruiken, zoals afgesproken met uw arts. Thuis gaat u vier weken door
met het spuiten van Fragmin, volgens afspraak met uw arts.
Tubigrip
U moet de tubigrip alleen overdag aan houden. De fysiotherapeut of de
orthopeed geven aan wanneer dit niet meer nodig is.
Hervatting van werkzaamheden
Licht lichamelijk werk kunt u waarschijnlijk na vier weken weer volledig
uitvoeren. Bij zwaardere werkzaamheden kan dit tien tot twaalf weken
duren. Overleg hierover met uw fysiotherapeut of arts.
Sporten
U overlegt hier altijd eerst over met de fysiotherapeut. Indien
nodig start u hiermee onder begeleiding van de fysiotherapeut. Het
duurt zes tot acht maanden voordat de kruisband weer volledig kan
worden belast en ‘contactsporten’ (zoals voetbal, hockey, judo) weer
verantwoord zijn. Deze beslissing neemt u samen met de orthopeed en
de fysiotherapeut. Voor elke patiënt is de situatie weer anders. Reageert
uw knie goed en is hij niet meer gezwollen of pijnlijk, dan kan meestal
na acht weken in overleg met de fysiotherapeut begonnen worden met
joggen op de loopband. Daarna kan dit worden uitgebreid, afhankelijk
van uw verdere herstel.
Wondverzorging
De pleisters moeten blijven zitten totdat de hechtingen zijn verwijderd.
Controle afspraken
• Na twee weken komt u op controle bij de verpleegkundig specialist
orthopedie of arts-assistent. Dan worden de hechtingen verwijderd,
de wond geïnspecteerd en de functie van de knie bekeken. U
16
kunt dan uw vragen stellen over de operatie, de nabehandeling
(revalidatie) en de leefregels die voor u van toepassing zijn.
• Na zes weken krijgt u een controleafspraak bij de orthopeed. Dan
wordt uw kniefunctie weer bekeken en worden met u afspraken
gemaakt over het afbouwen van het gebruik van krukken.
Wanneer neemt u direct contact op?
Neem in een van onderstaande gevallen contact op:
• als de wond gaat lekken;
• als de wond rood of dik wordt en/of meer pijn gaat doen;
• als u temperatuurverhoging krijgt boven de 38 graden Celsius en u
zich daarbij niet goed voelt.
Tijdens kantooruren kunt u bellen naar de polikliniek Orthopedie. Buiten
kantoortijden kunt u contact opnemen met de Spoedeisende Hulp.
Verhinderd
Kunt u niet naar uw afspraak komen? Geef dit dan zo spoedig mogelijk
door aan de polikliniek Orthopedie. Er kan dan een andere patiënt in uw
plaats komen.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op
met de polikliniek Orthopedie tijdens het telefonisch spreekuur (ma t/m
vrij van 12.00 tot 13.00 uur).
Contactgegevens
Catharina Ziekenhuis
Telefoon 040 - 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp
040 - 239 96 00
Polikliniek Orthopedie
040 - 239 71 80
(telefonisch spreekuur ma t/m vrij van 12.00 tot 13.00 uur)
17
Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Orthopedie
kunt u terugvinden op www.catharinaziekenhuis.nl/orthopedie.
18
19
Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven
Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven

Download Report