Europees plattelandsontwikkelingsprogramma

provinsje fryslân
provincie fryslân
postbus 20120
8900 hm leeuwarden
tweebaksmarkt 52
telefoon: (058) 292 59 25
telefax: (058) 292 51 25
www.fryslan.nl
[email protected]
www.twitter.com/provfryslan
Provinciale Staten van Fryslan
Leeuwarden, 10 juni 2014
Verzonden,
JUNI 2014
o
: 01139024
Ons kenmerk
Afdeling
: Stêd en Plattelân
Behandeld door : G.J.M. Steenbruggen / (058) 292 54 42 of
g.j.m.steenbruggen @fryslan.nl
Uw kenmerk
Bijlage(n)
Onderwerp
: Europees Plattelandsontwikkelingsprogramma 2014 tlm 2020 (POP3)
Geachte statenleden,
Hierbij informeren wij u over de invulling van het Europese Plattelandsontwikkelingspro
gramma voor de periode 2014 tot en met 2020 (POP3). Na intensieve onderhandelingen
tussen het Rijk, de provincies, de landbouwsector, maatschappelijke organisaties en andere
belanghebbenden is het POP3 nu zo ver dat het Rijk het voor goedkeuring in Brussel kan
indienen. Het volledige programma is te vinden via http://www.internetconsultatiepop3.nI
(concept van april 2014). Naar verwachting zal het POP3 begin 2015 van start gaan, afhan
kelijk van het tempo van besluitvorming door de Europese Commissie.
Nationaal programma met regionale accenten
Het POP3 is een nationaal programma dat gefinancierd wordt met Europese middelen voor
het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De Europese Commissie (EC) en het Rijk
stelden de algemene kaders vast. Daarbinnen was er ruimte voor de provincies om het
POP3 grotendeels op landsdelig niveau in te vullen, afgestemd op provinciale doelen. De
ruimte hiervoor hebben de provincies na onderhandelingen met het Rijk verkregen. Conse
quentie is dat er Europese middelen beschikbaar komen voor realisatie van provinciale doe
len maar ook dat de provincies grotendeels verantwoordelijk worden voor de 50% cofinancie
ring en de uitvoeringkosten van het POP3. Op deze financiële gevolgen komen wij verderop
in deze brief terug.
-
1/7-
Ons kenmerk: 01139024
-1-
provinsje fryslân
provincie fryslân
b
Om de uitvoeringskosten en de uitvoeringsrisico’s (zoals het niet realiseren van de gepro
grammeerde doelen en uitgaven) beperkt te houden, is gestreefd naar focus in doelen en
maatregelen. Uitgangspunt voor de Friese invulling is dat aangesloten is bij bestaande pro
vinciale doelen en middelen zodat de cofinanciering geleverd kan worden uit bestaande be
grotingen zoals die voor de komende jaren door uw staten vastgesteld zijn. Op de cofinan
ciering na die eerste jaren, en de uitvoeringskosten, komen wij op bladzijde 5 van deze brief
terug.
Uiteindelijk is een nationaal POP3-programma opgesteld dat in algemene zin bijdraagt aan
de EU2020 doelen, te weten: slimme, duurzame en inclusieve groei. Meer specifiek richt het
POP3 zich op de volgende doelen:
1. het versterken van innovatie, verduurzaming en concurrentiekracht van de landbouw;
2. verduurzaming van bedrijven van jonge agrarische ondernemers;
3. natuur en landschap;
4. het verbeteren van het waterbeheer, de waterkwaliteit in het bijzonder;
5. het stimuleren van brede plattelandsontwikkeling via de werkwijze van LEADER
.
1
De provinciale accenten komen tot uitdrukking in de verdeling van de POP3-middelen over
de verschillende doelen.
Nadere toelichting van de inhoud van het POP3
Ad.1 Versterken van innovatie, verduurzaming en concurrentiekracht van de landbouw
Met het thema ‘Versterken van innovatie, verduurzaming en concurrentiekracht’ biedt het
POP3 mogelijkheden om Europese subsidies te ontvangen voor de uitvoering van projecten,
gericht op de duurzame ontwikkeling van de landbouw. Deze middelen kunnen ingezet wor
den voor projecten die uitvoering geven aan de Landbouwagenda van de provincie Fryslân
en de AgroAgenda Noord-Nederland. Het gaat dan om kennisoverdracht, fysieke investerin
gen voor het ontwikkelen, beproeven en demonstreren van innovaties en, in beperkte mate,
voor de uitrol van innovaties. Ook de oprichting van Operationele Groepen voor het Euro
pees Innovatie Programma (EIP) voor landbouw en andere samenwerkingsverbanden die
zich richten op het ontwikkelen en toepassen van kennis en innovaties kunnen worden ge
subsidieerd vanuit het POP3.
Onder onderhavig thema vallen ook maatregelen als kavelruil, kavelinrichting en bedrijfsver
plaatsing, bedoeld om de landbouwstructuur te versterken maar ook voor andere doelen
zoals realisatie van de EHS, weidevogelkerngebieden en wateropgaven.
Ad. 2 Jonge boeren
De jonge boerenregeling sluit aan bij het hierboven genoemde thema. De regeling is gericht
op fysieke investeringen in verduurzaming van bedrijven van jonge agrarische ondernemers.
Die investeringen moeten gericht zijn op milieu, klimaat, dierwelzijn/diergezondheid, land
schap/ruimtelijke kwaliteit en biodiversiteit. Conform afspraken met het Rijk streven we naar
1
LEADER: Liaison Entre Actions de Développement de lÉconomie Rurale. Bottom up benadering voor lokale initiatieven.
-2/7
Ons kenmerk: 01139024
provinsje fryslân
provincie fryslân
een zo uniform mogelijke, Iandsdekkende regeling. Maar er is wel ruimte voor accentver
schillen per provincie, zodat we goed kunnen inspelen op regionale behoeften. Op de ach
tergronden en de nadere invulling van de jonge boerenregeling voor Fryslân gaan wij nader
in in de nieuwe Landbouwagenda en het bijbehorende statenvoorstel die wij u in april aan
boden.
Ad. 3 Natuur en landschap
Vanuit het POP3 worden ook maatregelen ondersteund op het gebied van agrarisch natuur
en landschapsbeheer, ganzen en hydrologische maatregelen in het kader van de Program
matische Aanpak Stikstof (PAS). De hydrologische maatregelen PAS maken onderdeel uit
van de beheerplannen voor Natura 2000 gebieden. Over de genoemde thema’s bent u in
januari j.l. in het kader van het Natuurpact nader door ons geïnformeerd. Aanvullend op de
afspraken in het natuurpact komen er POP3-middelen beschikbaar voor inrichting van wei
devogelkerngebieden en landschapsherstel.
Ad. 4 Verbetering van het waterbeheer
Het POP3 biedt binnen het thema ‘Verbetering van het waterbeheer’ subsidiemogelijkheden
voor niet-productieve investeringen, innovaties en beheersvergoedingen voor waterdiensten
die gericht zijn op de (her)inrichting en het beheer van het watersysteem t.b.v. landbouw-,
water-, en klimaatdoelen. Het gaat dan bijvoorbeeld om investeringen gericht op verbetering
van de waterkwaliteit en -kwantiteit t.b.v. de KRW en Nitraatrichtlijn, het duurzaam optimali
seren van de waterhuishouding van landbouwgronden en om maatregelen gericht op voor
komen en/of beperken van watertekorten, wateroverlast, verzilting en bodemdaling. Daarbij
wordt ook ingezet op het verbeteren van de bodemstructuur en bodemkwaliteit.
Aanvullend op de reguliere POP3-middelen komt er budget voor het sneller realiseren van
internationale (Europese) waterdoelen. Daarmee wordt specifiek gedoeld op landbouw gere
lateerde maatregelen (‘op boeren land en boerenerf’) die bijdragen aan KRW-doelen voor de
waterkwaliteit, Nitraatrichtlijn-doelen in het bijzonder.
Ad. 5 LEADER
Voor LEADER is de volgende procedure vastgesteld. Komend najaar kunnen potentiële
Leader Actie Groepen (LAG’s) hun ontwikkelingsplannen indienen bij een landelijke commis
sie. Na verwerking van de adviezen van de commissie door de LAG’s doet de provincie een
definitieve voordracht bij het rijk. In het POP3 is fors minder budget voor LEADER beschik
baar dan in het huidige POP2, voor Fryslân niet meer dan voor twee LAG’s. Op 19 juni 2014
wordt een Noordelijke voorlichtingsbijeenkomst over LEADER georganiseerd, voor de poten
tiële LAG’s en andere geïnteresseerden.
Beschikbare POP3-middelen
Het bedrag dat voor Nederland vanuit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwik
keling voor POP3 beschikbaar is, bedraagt € 607 miljoen voor de periode 2014-2020. Dat is
ruim €87 miljoen gemiddeld per jaar. Voor de provincie Fryslân is voor 2014-2020 in totaal
-3/7
Ons kenmerk: 01139024
provinsje fryslân
provincie fryslân
b
€ 72,9 miljoen voor de uitvoering van het PDP3 beschikbaar, verdeeld over € 44,8 miljoen
voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer, ganzen en hydrologische PAS-maatregelen en
€ 28,1 miljoen voor innovatie van de landbouw, jonge boeren, water, aanvullende natuur- en
landschapsmaatregelen en Leader. Daarnaast is er € 22,1 miljoen voor afhandeling van lo
pende verplichtingen en € 12,4 miljoen aan extra middelen voor het behalen van Europese
waterdoelen. De POP3-middelen komen niet op de provinciale begroting maar blijven bij het
Rijk. RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, voorheen Dienst Regelingen) doet de
uitbetalingen, ook van de provinciale cofinanciering.
In onderstaande tabel staan de bedragen aan POP3-middelen aangegeven die voor de pro
vincie Fryslân voor de verschillende doelen over de periode 2014-2020 beschikbaar komen.
De laatste kolom vermeldt de bron van de cofinanciering.
Cofinanciering van POP3
Elke euro aan Europese POP3-middelen vraagt om een euro cofinanciering uit overheidsmiddelen. De POP3-middelen die voor Fryslân beschikbaar komen worden gedekt uit ver
schillende budgetten van de provincie en deels van Wetterskip Fryslân (zie de tabel hierbo
ven).
Voor agrarisch natuur- en Iandschapsbeheer, ganzen en hydrologische PAS-maatregelen
gebeurt dat uit de gedecentraliseerde rijksmiddelen waarover in het Natuurpact afspraken
zijn gemaakt, aangevuld met bestaande provinciale middelen voor beheer. Dat geldt de hele
periode 2014 tlm 2020.
Voor innovatie van de landbouw, aanvullende natuur- en landschapsmaatregelen en Leader
komt de cofinanciering uit bestaande provinciale begrotingsposten voor de Landbouwagen
da, landschapsherstel, weidevogels en plattelandsbeleid. Die lopen door tot en met 2016,
voor plattelandsbeleid tot en met 2017. Voor de jaren daarna zal de cofinanciering gezocht
moeten worden in de financiële middelen die uw staten voor die periode beschikbaar gaan
stellen.
Voor de jonge boeren wordt voor 2015 de cofinanciering geleverd uit de middelen die uw
staten voor deze periode voor de cofinanciering van Europese fondsen en het Waddenfonds
beschikbaar stelden. Hiervoor wordt u met de nieuwe Landbouwagenda een begrotingswijzi
gingsvoorstel voorgelegd. Voor de periode vanaf 2016 moet opnieuw naar dekking worden
gezocht.
Voor de watermaatregelen uit de reguliere POP3-middelen wordt de cofinanciering door
Wetterskip Fryslân geleverd. Voor de extra middelen die voor internationale waterdoelen
beschikbaar komen, geeft Wetterskip Fryslân aan zich in te willen spannen om de helft van
de cofinanciering te leveren. Wij hebben dezelfde uitspraak gedaan en doen in de kadernota
voor 2015 een voorstel voor dekking van € 2 miljoen aan cofinanciering voor de eerste jaren
(50% uit bestaande middelen voor het Waterhuishoudingsplan, 50% uit vrijval van conve
nantsmiddelen A7 Westergo). Voor de jaren daarna zullen wij t.z.t. een dekkingsvoorstel aan
u voorleggen.
-4/7
Ons kenmerk: 01139024
provinsje fryslân
provincie fryslân b
Tabel 1: EU budget Provincie Fryslân voor 2014 tlm 2020 (x miljoen €)
Doel
budget ofinanciering
2a. innovatie en modernisering
/nl. middelen voor de nieuwe Landbouwagenda,
landbouw
angevuld met middelen voor het Programma
Duurzame Energie en de Weidevogelnotitie (alle
014 tlm 2016) en van Wetterskip Fryslân (2014
1m2020)
5,25
2a. herstructurering landbouw
Aiddelen voor de nieuwe Landbouwagenda en de
(kavelruil e.d.)
Neidevogelnotitie (2014 tlm 2016) en voor Ge
)iedsontwikkeling Franeker! Harlingen en realisa
ie EHS (2014 tlm 2020) en van Wetterskip Frys
6,65
ân (2014 t/m 2020)
2b. verjonging van de sector
Vliddelen voor cofinanciering van Europese Fond
(jonge boeren)
1,75 sen en het Waddenfonds (2014 t/m 2015)
4a. herstel en beheer biodiVliddelen voor Weidevogelnotitie en landschaps
versiteit en landschap
3,5 ,erstel (voor 2014 flm 2016)
4b. verbeteren waterbeheer
6,05 Middelen van Wetterskip Fryslân (2014 t/m 2020)
6b. Leader
Aiddelen voor de Plattelandsnota (2014 tlm 2017)
n andere bronnen, afhankelijk van de bottum
‘oorstellen die de toekomstige LAG’s in gaan die4,90 en
Subi
28,10
4a. afspraken agrarisch naIliddelen uit het Natuurpact en provinciale midde
tuur- en landschapsbeheer
23,8 en voor beheer (2014 t!m 2020)
4a afspraken ganzen
Middelen uit het Natuurpact en provinciale midde
18,4 en voor beheer (2014 t/m 2020)
4a. afspraken hydrologische
Middelen uit het Natuurpact en provinciale midde
maatregelen PAS
2,6 en voor beheer (2014 tlm 2020)
Sub2
44,8
Totaal (subi en sub2)
72,9
Doorlopende verplichting herDude middelen (o.a. Fylg en ILG) die eerder al
structurering landbouw
2,5 ,erplicht zijn
Doorlopende verplichtingen
Vliddelen uit het Natuurpact en provinciale midde
natuuragrarisch
en landen voor beheer
schapsbeheer
19,6
Subtotaal 3
22,1
Totaal (subi, sub2 en sub3)
95,0
Internationale waterdoelen
50% van Wetterskip Fryslân, 50% van de provin
ie uit middelen voor het Waterhuishoudingsplan
n vrijval van convenantsmiddelen A7 Westergo
12,35 :van 2014 tlm 2016).
De cijfers (bijv. 2a en 6b) verwijzen naar de subprioriteiten die zijn benoemd door de Europese Commissie.
-5/7
Ons kenmerk: 01139024
1
1
provinsje fryslân
provincie frys1.n b
Uitvoeringskosten POP3
Aan de inzet van POP3-middelen zijn uitvoeringskosten verbonden. Dat betreft enerzijds
intern te maken kosten voor afhandeling van en advisering over de subsidie-aanvragen. An
derzijds gaat het om extern te maken kosten door RVO. De exacte hoogte van de uitvoe
ringskosten is nog niet bekend, dat is nog punt van onderzoek en van onderhandeling met
het rijk. Voor agrarisch natuurbeheer, ganzen en hydrologische PAS-maatregelen zijn de
uitvoeringskosten geregeld in het Natuurpact. Voor de andere doelen stellen wij voor de uit
voeringskosten te dekken uit de bestaande provinciale budgetten waaruit de cofinanciering
voor POP3 wordt geleverd cq. de budgetten die met POP3 worden aangevuld. Hiervoor zijn
begrotingswijzigingen nodig. In het statenvoorstel voor de nieuwe Landbouwagenda gaan wij
hierop nader in. Daarbij stellen wij voor dat uw staten het College mandateren die wijzigingen
vast te stellen zodra de exacte hoogte van de kosten bekend is. Wij zullen ook met Wet
terskip Fryslân maken over hun bijdrage aan de uitvoeringskosten.
Inspraak/participatie
Vanuit het Rijk is een brede consultatie over het POP3 gehouden. Dat is gebeurd via de in
teractieve website www.toekomstglb.nl en diverse bijeenkomsten met stakeholders, waaron
der twee nationale PDP3 conferenties. Daarnaast hebben wij in Noord-Nederland in SNN
verband twee informatiebijeenkomsten over de Europese programma’s georganiseerd voor
stakeholders, onder wie Statenleden. Dit was op 21 mei 2013 in Assen en op 2 december
2013 in Groningen. Verder is de Friese inbreng in het POP3 voorbereid met de PCLG, het
Agrarisch Jongeren Kontakt Fryslân, vertegenwoordigers van de biologische landbouw in
Fryslân en de Gebiedsplatforms Plattelandsprojecten die in de periode 2007-2013 tevens als
Leadergroepen functioneerden.
Ons kenmerk: 01139024
t
provinsje fryslân
provincie frys1n
Uitvoering van POP3
De provincies zijn grotendeels verantwoordelijk voor de programmering en uitvoering van het
POP3. Die uitvoeringsfase wordt momenteel voorbereid, met onder andere afspraken en
regelingen op landelijk, regionaal (landsdelig) en provinciaal niveau. De uitvoering zullen wij
zo veel mogelijk samen met de provincies Groningen en Drenthe ter hand nemen. De EO
verplicht tot tendering waarbij projecten op basis van kwaliteit worden geselecteerd. Op deze
manier zullen naar verwachting de beste projecten naar voren komen. Een eerste openstel
ling is niet eerder dan begin 2015 mogelijk, na de goedkeuring van POP3 door de EO en
afronding van alle landelijke, regionale en provinciale afspraken en regelingen rond de uit
voerinn POP3.
n erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Staten van Fryslân,
den Berg, secretaris
-717
Ons kenmerk: 01139024