18 Kwaliteit in Bedrijf februari 2014 Steeds meer ondernemingen bewegen naar integraal rapporteren Grootste Nederlandse bedrijven voortvarend met geïntegreerde verslaglegging De eerste maanden van het jaar zijn topdrukte voor CFO’s, communicatiemanagers, corporate control-afdelingen en duurzaamheidmanagers. De productie van het jaarverslag domineert de agenda. Veel ondernemingen buigen zich opnieuw over de vraag of én hoe duurzaamheidinformatie te verwerken is in het financiële jaarverslag. Door Rob van Tilburg en Marieke Hoffmann Afgelopen voorjaar verschenen maar liefst Integrated Reporting Council (IIRC) haar in de onderneming bewegen steeds meer drie richtlijnen die ondernemingen in hun concept-raamwerk voor geïntegreerd rap- ondernemingen naar integraal rapporteren; jaarverslagen geacht worden te betrekken porteren. Ten slotte verschenen eind mei de dat wil zeggen: het integraal opnemen van bij de rapportage over duurzaamheidaspec- vierde generatie richtlijnen voor duurzaam- alle materiële duurzaamheidinformatie in ten. Begin april publiceerde de Europese heidverslaglegging van het Global Reporting het financiële jaarverslag. Commissie haar voorstel voor een richtlijn Initiative (GRI). Mede ingegeven door de Om meer inzicht te verwerven in de mate die grote ondernemingen opdraagt verslag wens naar meer focus in duurzaamheid- waarin het Nederlands bedrijfsleven deze te doen van de belangrijkste milieu- en soci- verslaglegging, het groeiende strategische beweging oppakt deed de adviesgroep ale aspecten van de bedrijfsvoering. Enkele en commerciële belang én de toenemend duurzaam ondernemen van Royal Has- weken later publiceerde de International geëmancipeerde status van het onderwerp koningDHV onderzoek naar hoe de grootste INPUT CAPITALS BUSINESS MODEL Financial OUTPUT CAPITALS Financial Mission and vision Governance Manufactured Manufactured Risks and opportunities Intellectual Strategy and resource allocation Intellectual Business model Inputs Business activities Outputs Human Social and relationship Human Performance Outlook Natural Social and relationship Natural EXTERNAL ENVIRONMENT WAARDECREATIEPROCES IN DE TIJD Figuur 1: Het waardecreatieproces gerelateerd aan de verschillende capitals. Outcomes Kwaliteit in Bedrijf februari 2014 25 Nederlandse bedrijven reeds invulling richtlijn genoemd). De conceptrichtlijn werd - Financial: het financieel kapitaal; geven aan integraal rapporteren. Kernvraag in april 2013 gepubliceerd en ter consultatie - Manufactured: productiekapitaal; daarbij was: in welke mate hebben deze uitgebracht. In december verscheen de eer- - Intellectual: het intellectueel kapitaal, ondernemingen in hun financiële jaarver- ste definitieve versie van dit framework. slagen van 2012 de bouwstenen van de IIRC Centrale begrippen in de IR-richtlijn zijn reeds verwerkt? ‘waarde en waardecreatie’. Dit is niet alleen de economische waarde die het bedrijf creëert, maar waarde in een bredere con- zoals intellectueel eigendom; - Human: menselijk kapitaal zoals talenten en personeelskarakteristieken; - Social and relationship: sociale waarden en kapitaal uit netwerken; en Uit het onderzoek komt naar voren dat 72% van de bevraagde ondernemingen een belangrijk deel van IIRC framework in het financieel jaarverslag integreert. Daarbij worden de strategische aspecten het beste uitgewerkt. Als grootste opgave wordt de ‘CENTRALE BEGRIPPEN IN DE IR-RICHTLIJN ZIJN WAARDE EN WAARDECREATIE’ verbinding tussen duurzaamheidsinspanningen en duurzaamheidsresultaten gezien. text. Deze context betreft zowel het bedrijf - Natural: natuurlijk kapitaal zoals omgang zelf als haar werknemers, maar ook het mi- met/bezit van grondstoffen en milieu- lieu en de maatschappij waarin het opereert. waarden. DE IIRC-RICHTLIJN De IIRC heeft dit concreter gemaakt door De IIRC is het eerste initiatief dat een in- een aantal categorieën te benoemen waarop De IIRC nodigt uit om niet alleen de positie- ternationale richtlijn voor geïntegreerde waarde kan worden gecreëerd, ’capitals’ ge- ve waarde van deze capitals uit te drukken, verslaglegging publiceert (hierna de IR- noemd. De gedefinieerde capitals zijn: maar ook de waarde die aan deze capitals 19 20 Kwaliteit in Bedrijf ontrokken wordt. Wanneer een bedrijf bijvoorbeeld zeep produceert en verkoopt, wordt waarde gecreëerd binnen ‘social and februari 2014 Categorie Belangrijkste kenmerken Aantal Percentage Voorbeeld Koplopers • Heldere weergave van belang van duurzaam- 7 28% Philips 11 44% Randstad 7 28% SHV heid voor bedrijfsresultaat relationship capital’ omdat het gezond- • Concrete verbindingen tussen duurzaamheid heidsniveau van de maatschappij omhoog en bedrijfsresultaat gebracht wordt. Er wordt echter ook waarde onttrokken binnen ‘natural capital’ omdat voor de productie van zeep dierlijke en • Formulering van lange-termijnvisie Volgers • Erkenning belang duurzaamheid voor bedrijfsresultaat plantaardige vetten nodig zijn, welke daarna • Abstracte verbindingen tussen duurzaam- niet meer gebruikt kunnen worden voor heid en bedrijfsresultaat andere doeleinden. • Beperkte weergave concrete duurzaamheidsprestaties en toekomstperspectief Aanvullend aan deze capital-beschrijving moet volgens de IIRC een geïntegreerd Starters • Overwegend financieel jaarverslagen • Weinig tot geen aandacht voor duurzaamheid verslag voor de hieronder weergegeven inhoudselementen de volgende kernvragen Tabel 1: Categorie indeling onderzoeksbedrijven naar mate van toepassing IIRC. beantwoorden: • Organizational overview and external environment: Wat doet de organisatie en onder tiële implicaties voor haar businessmodel verrassend dat vier van de zeven bedrijven en voor toekomstige prestaties? uit deze categorie deel hebben genomen welke omstandigheden opereert het? aan het IIRC-pilotprogramma. Deze inhoudselementen worden geacht te Ook is per IIRC-inhoudscomponent beoor- nagementstructuur het vermogen van de worden belicht vanuit alle capitals: daar- deeld in welke mate ondernemingen hier al organisatie om waarde te creëren op de mee worden dus de drie dimensies People, vorm aan geven in hun financieel jaarver- korte, middellange en lange termijn? Planet en Profit bestreken. slag (zie figuur 2). RESULTATEN ONDERZOEK EN DUIDING De opvallendste punten aangaande deze ben op het vermogen van de organisatie om waarde te creëren op de korte, mid- In het onderzoek zijn drie categorieën van • Het hoogste is gescoord op het onder- dellange en lange termijn, en hoe houdt mate van IIRC-toepassing onderscheiden: deel organisational overview and external de organisatie rekening met deze kansen koplopers, volgers en starters. Tabel 1 geeft environment; de helft van de onderne- en risico’s? een overzicht van de verdeling van de on- mingen scoort hier ‘goed’ en slechts 5% derzochte bedrijven over deze categorieën. ‘onvoldoende’. Een verklaring hiervoor is • Governance: Hoe ondersteunt de ma- • Risks and opportunities: Wat zijn de specifieke risico’s en kansen die invloed heb- • Strategy and resource allocation: Wat is de strategie van de onderneming en welke inhoudselementen uit het onderzoek zijn: dat financiële verslagen standaard al de middelen worden aangewend om daar te Uit de tabel blijkt dat de grote meerderheid informatie verschaffen die de IR-richtlijn komen? van de onderzochte bedrijven al stappen voor dit onderdeel vraagt, zoals een over- • Businessmodel: Wat is het businessmodel heeft gezet bij de integratie van duurzaam- zicht van de bedrijfsactiviteiten, waardoor van de organisatie en tot op welke hoogte heidinformatie in hun jaarverslag conform niet veel extra inspanning nodig is om is het in staat zich aan te passen aan het IIRC-raamwerk. De hoogste categorie, nieuwe omstandigheden? bestaande uit zeven ondernemingen, bevat aan deze eisen te voldoen. • Aan de onderdelen strategy and resource allocation en governance is verhoudingsgewijs goed invulling gegeven, met name ‘ZOWEL DE IIRC ALS DE G4 STELLEN DE STAKEHOLDER IN STAAT DE ONDERNEMING OP HAAR MERITES TE BEOORDELEN’ aan het onderdeel strategy. Er is over het geheel op dit inhoudselement een relatief hoge score behaald, omdat de IR-richtlijn meer nadruk legt op strategy dan op resource allocation. • Op het onderdeel governance is voornamelijk hoog gescoord omdat financiële • Performance: Tot op welke hoogte heeft bedrijven waarvan de jaarverslaglegging in jaarverslagen standaard al een groot deel de organisatie haar doelstellingen bereikt de buurt komt van een geïntegreerd verslag van de vereiste informatie verschaffen, en wat zijn haar prestaties met betrek- dat voldoet aan de (concept) IR-richtlijn. zoals een overzicht van wie de hoogste king tot de capitals? Deze bedrijven zijn zowel goed in staat de managementposities bekleden en een gevraagde informatie voor de inhoudsele- remuneratieoverzicht. Een onderdeel dat heden zal de organisatie waarschijnlijk menten te rapporteren, als verbindingen te echter nog maar weinig gerapporteerd tegenkomen bij het nastreven van haar leggen tussen financiële, maatschappelijke wordt en wel gevraagd wordt volgens de gekozen strategie en wat zijn de poten- en milieuprestaties. Het is overigens niet IR-richtlijn, is een weergave van hoe het • Outlook: Welke uitdagingen en onzeker- Kwaliteit in Bedrijf februari 2014 (hoogste) management duurzaamheid- tussen de externe omgeving en de onder- van het IIRC-pilotprogramma hebben er aspecten integreert in haar beleid. neming en hoe het proces van waarde- echter voor gekozen om duurzaamheid in creatie en -onttrekking daar integraal aan het financiële jaarverslag zelf te integreren. EEN LANGE WEG TE GAAN is verbonden. Deze twee onderdelen zijn Uit het onderzoek blijkt dat op deze manier Hoewel enkele Nederlandse ondernemin- concepten waarnaar niet wordt gevraagd ook voldaan kan worden aan alle vereiste gen al vrij ver zijn wat betreft geïntegreerde door andere gebruikelijke richtlijnen voor onderdelen van de IR-richtlijn. verslaglegging, hebben de meeste onder- financiële verslaglegging en zijn in die zin nemingen nog een lange weg te gaan; een dus nieuwe concepten. Uiteraard bevatten CONCLUSIES EN DISCUSSIE groot deel van de jaarverslagen over 2012 de GRI-richtlijnen in een bepaalde mate na- Het IR-concept lijkt, ondanks dat het nog bevat nog niet de gevraagde informatie tuurlijk wel waarde-onttrekkingsaspecten; nieuw is, te leven onder grote Nederlandse volgens de IR-richtlijn. Figuur 2 laat zien ondernemingen worden geacht te rapporte- ondernemingen. Zoals blijkt uit het onder- dat voornamelijk op de laatste drie on- ren over hun klimaatimpact of het gebruik zoek, heeft een significant aantal bedrijven derdelen (businessmodel, performance en van grondstoffen, waardoor deze niet meer veel elementen van het concept-IIRC- outlook) slecht gepresteerd wordt; op deze voor andere doeleinden kunnen worden raamwerk opgenomen in de financiële ver- onderdelen scoort minstens 60% van de aangewend. Vanuit dat perspectief is dit dus slaglegging. Overigens is niet onderzocht ondernemingen ‘onvoldoende’ of ‘matig’, een indicator voor onttrekking van waarden. of dit onder invloed van de IR-richtlijn ge- en maximaal 10% van de ondernemingen In veel duurzaamheidrapporten komt dit beurde of dat dit reeds een in gang gezette ‘goed’. Wanneer een onderneming zich wil uiteraard wel naar voren, maar dus slechts beweging was. Met name de waarde-ont- toeleggen op geïntegreerde verslaglegging beperkt in het financieel verslag. trekkingsaspecten blijken echter nog matig volgens de IR-richtlijn, zullen deze drie on- uitgewerkt. Ondernemingen die de slag Het blijkt dat de belangrijkste informatie die willen maken naar integrale verslaglegging ontbreekt in de meeste verslagen kwanti- kunnen zich voor juist die inhoudsaspecten Voor het onderdeel outlook moet gerap- tatieve cijfers voor duurzaamheidprestaties uitstekend op de vierde generatie richtlijnen porteerd worden welke uitdagingen de or- en de concrete verbindingen tussen duur- van de GRI (de G4) verlaten. Hierin zijn – ganisatie zal tegenkomen bij het nastreven zaamheidprestaties en financiële prestaties naast de waardetoevoegende elementen – van haar gekozen strategie, wat de impact zijn. deze onderwerpen uitputtend uitgewerkt. in hoeverre de organisatie in staat is om Een andere observatie uit het onderzoek De G4-richtlijnen en de IIRC wijzen in die zin deze uitdagingen te overbruggen. betreft het feit dat een geïntegreerd ver- dezelfde kant op. Het fundament van een slag volgens de IIRC als aanvulling op een goed duurzaamheidverslag op basis van de Voor het onderdeel business model vraagt financieel en/of duurzaamheidverslag zou G4 is immers een goed gedocumenteerd de IR-richtlijn naar de wederzijdse relatie kunnen dienen. De meeste deelnemers materialiteitsassessment: een analyse welke derdelen de grootste uitdaging vormen. hiervan kan zijn op haar businessmodel en maatschappelijke aspecten voor de betref100% fende onderneming werkelijk van belang zijn. Dit zal als het goed is leiden tot minder, 90% maar meer relevante duurzaamheidinformatie, die in hetzij een separaat duurzaamheid- 80% verslag, hetzij integraal financieel verslag 70% kan worden opgenomen. Daarbij stellen beide richtlijnen, zowel de IIRC als de G4, 60% de stakeholder in staat de onderneming op 50% haar merites te beoordelen. En daar is het allemaal om begonnen. Q 40% 30% CONTACTINFORMATIE 20% Marieke Hoffmann, [email protected] 10% 0% Rob van Tilburg, [email protected] De auteurs van dit artikel zijn werkzaam voor Organisational overview and external environment Governance Opportunities and risks Strategy and resource allocation Business model Future outlook Royal HaskoningDHV. Royal HaskoningDHV begeleidt ondernemingen bij het vormgeven en waarmaken van duurzaam ondernemen. onvoldoende voldoende matig goed Figuur 2: Prestatie Nederlandse bedrijven per inhoudselement. Performance In dat kader worden veel bedrijven bijgestaan bij het vormgeven van adequate en op de stakeholder afgestemde duurzaamheidverslaglegging. 21
© Copyright 2024 ExpyDoc
