Hand-outs - Inservice Autisme

Pedagogisch klimaat en autisme
door
Ad Donkers
Klimaatschaal
SIGA
Dinsdag 9 december 2014
www.klimaatschaal.nl
Inleiding

Even voorstellen …..

Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal


Groepsprocessen bij jongeren: rol van de
leerkracht.
Onderzoek pedagogisch klimaat en autisme!!!
www.klimaatschaal.nl
2
www.klimaatschaal.nl
1
Wat is pedagogisch klimaat?



Pedagogisch klimaat: “Is het geheel van
factoren dat de relaties tussen alle personen in
de klas bepaalt!” (Dulk & Janssens, 2005)
Malowski (2004): gemeenschappelijk percepties
van leerlingen t.a.v. de relaties, de organisatie
en de te verrichten leertaken.
Moos, (1979): sociaal ecologische benadering:



De relatiedimensie
De persoonlijke groei of doelgerichtheidsdimensie
De systeemhandhavings of veranderingsdimensie.
www.klimaatschaal.nl
Relatie dimensie.
Persoonlijke
groeidimensie
Systeem handhavings
dimensie.
Pedagogisch
Klimaat
De
leerkracht
De groep of
klas
De Klimaatschaal: www.klimaatschaal.nl
Orde. Structuur en
klassenmanagement,
controle,
duidelijkheid
www.klimaatschaal.nl
Interactie met
kinderen:
ondersteuning
Sfeer, veiligheid,
persoonlijke groei ,
normatief en
interesse
Onderlinge leerlingrelaties; elkaar
steunen, uiten van
gevoelens
2
Leervoorwaarden: (Ploeg, 2011)

Directe leervoorwaarden:








Cognitieve capaciteiten
Motivatie van de leerling
Taakgerichtheid
Concentratie
Werktempo
Planmatig werken
Volharding
Indirecte leervoorwaarden:



Sociale orientatie: omgevingsfacoren o.a. thuissituatie
Pedagogisch klimaat: relatie met leerkrachten en relaties met
medeleerlingen.
Sociale positie in de groep
www.klimaatschaal.nl
Onderzoeksbevindingen:
o
o
o
Leerlingen met ASS (en ADHD) lopen een groter
risico (pesten, afwijzing) in de groep/klas! (Boer,
2014)
In groepen waarbij geen rust, structuur en
duidelijkheid is, hebben leerlingen meer
motivatieproblemen en zien we lagere prestaties!
(SVL en Klimaatschaal)
Pesten als groepsproces zien: de buitenstaander
die niet ingrijpt: leerkracht kan hierop sturen!
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
3
Wie zitten er in je groep/klas?
o
Leerlingen met ondersteuningsvragen op het
gebied van:
o
o
o
o
o
o
o
Contact- en/of relatieproblemen
Beweeglijkheid of hyperactiviteit
Lezen en/of spelling en/of rekenen
Zelfbeeld, sociale vaardigheden, faalangst
Motivatie voor leren, werkhouding, plannen
Thuis/gezin
………………….
www.klimaatschaal.nl
Groepsdynamica:
Doelen van de groep

Informeel:






Leerklimaat

Informele regels
Informele
omgangsvormen
Spontane gevoelens
School is 2e thuis
Vorming- educatie
Formeel ondersteund
door:

Leefklimaat

Formeel:

Experimenteertuin voor
relaties
Informeel
ondersteund door:





Schoolregels
Gewenste
omgangsvormen
Beoogde gevoelens
School is
onderwijsinstelling
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
4
Invloed van leefklimaat
o
o
o
o
Leefklimaat kan leerklimaat positief of negatief
beïnvloeden
Dus: het is belangrijk dat in de groep een klimaat
ontstaat dat het leren bevordert
M.n. in het begin wordt de basis gelegd voor het
ontstaan van de groep = groepsproces.
Het is dus noodzakelijk vanaf het begin het
groepsproces te begeleiden en te proberen dat te
beïnvloeden/ sturen!
www.klimaatschaal.nl
Basisbehoeften

Piramide van Maslow:
Zelfverwerkelijking
 Succes
 Sociale relaties
 Veiligheid
 Biologische behoeften.
Veiligheid en erbij horen, maar jezelf niet
verliezen
Invloed hebben; de groep luistert naar je en
vind je mening belangrijk
Persoonlijk contact; één op één relaties en
vriendschappen.




www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
5
Theorie groepsproces

Groepsdynamica:

Fasen groepsproces:
1:
2:
3:
4:
5:
Forming
Storming
Norming
Performing
Termination
oriëntatie: wie, wat , hoe?
strijd om de invloed
groepsregels vastgesteld
productieve periode
groep gaat uit elkaar
www.klimaatschaal.nl
Helpen om van de klas een groep te
maken (teambuilding)!
Begeleiden/ sturen van het groepsproces in de verschillende
fasen, vooral in het begin.
 Aandacht voor elementen die leefklimaat bevorderen:
informele doelen, gevoelens, onbeschreven regels, omgang
tussen leerlingen onderling en tussen docent en leerlingen,
de sfeer in de klas.
 Helpen bij oplossen problemen, botsingen en conflicten;
deze liggen vrijwel altijd op het niveau van het leefklimaat.
Pedagogisch klimaat heeft onderhoud nodig: door een
conflict wat niet goed opgelost wordt kan de sfeer
omslaan!
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
6
Wat biedt de Klimaatschaal?

Inzicht in het pedagogisch klimaat




Kwaliteit onderlinge leerlingrelaties: heeft elke leerling
het gevoel ‘erbij te horen’ in de groep?
Sfeer in de groep: voelt elke leerling zich veilig en wordt
er in de groep niet gepest?
Groepsdynamische aspecten: zijn de groepsprocessen
goed verlopen?
Mogelijkheden om een goede analyse van een
moeilijke klas te maken.
www.klimaatschaal.nl
En ……………...



Inzicht in je leerkrachtvaardigheden
klassenmanagement en interactie: door leerlingen
en zelfreflectie (leerkrachtversie)
Klimaatschaal meet 4 SBL competenties in de omgang met
leerlingen:
 Interpersoonlijk competent
 Pedagogisch competent
 Didactisch competent
 Organisatorisch competent
Stappen om tot een verbetering van het pedagogisch
klimaat en/of leerkrachtvaardigheden te komen.
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
7
Passend onderwijs

Je krijgt van elke leerling informatie over
de indirecte leervoorwaarden:





De sfeer in de klas
Relatie met andere leerlingen
Het ervaren klassenmanagement (rust en
orde)
De relatie/ interactie met zijn leerkracht.
Doel: leervoorwaarden dienen voor elke
leerling voldoende te zijn.
www.klimaatschaal.nl
Pedagogisch klimaat
en autisme!



Een leerling met ASS wil in de klas
“gewoon” zijn net als anderen!
Leerkracht: structuur (rust en orde)
verdraagzaamheid, afstemming,
zelfreflectie, begrip, acceptatie van de
eigenheid van de leerling met autisme!
Ofwel … de empathische leraar met
gezag!
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
8
Onderzoek:
Is er een verschil in beleving van
het pedagogisch klimaat in de klas
tussen “gewone” leerlingen en
leerlingen met ASS of ADHD?
Plaats: VMBO en een school voor Praktijkonderwijs.
Instrument: De Klimaatschaal (4 factoren)
Onderzoekspopulatie:
Algemeen deel: N=846 waarvan
67 leerlingen met ADHD en 36 leerlingen met ASS.
Specifiek deel: N = 952 waarvan 75 leerlingen met ADHD
en 57 leerlingen met ASS.
www.klimaatschaal.nl
Bevindingen!



Op geen van de 4 factoren, Sfeer in de klas,
Kwaliteit van de onderlinge leerlingrelaties, Orde
in de klas en op Kwaliteit van de interactie leraar
leerling hebben we significante verschillen in
beleving gevonden.
Wel een trend dat leerlingen met ASS of ADHD
iets lager (zorgelijker) scoren.
Eerder onderzoek (Boer, 2014): leerlingen met
ADHD /ASS lopen een groter risico: ADHD en
ASS leerlingen worden significant eerder
genomineerd met: ”Met wie ga je liever niet
om?”
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
9
Discussie!



Bij een empathische leraar met gezag kan de
leerling met ASS/ADHD “normaal” zijn!!
Wat een leerling met ASS in de klas nodig
heeft, hebben ook de andere leerlingen
nodig!!
Met behulp van de Klimaatschaal kan de
leraar reflecteren of zijn aanpak, interactie,
structuur, veiligheid ten aanzien van de
leerlingen (met of zonder ASS/ADHD) het
juiste effect heeft.
www.klimaatschaal.nl
VRAGEN?
Dank voor uw aandacht!
www.klimaatschaal.nl
www.klimaatschaal.nl
10

Download Report