Verslag ledenvergadering 10 maart 2014

LV1403
Vastgesteld verslag
Ledenvergadering Museumvereniging
d.d. 10 maart 2014
Locatie:
Spoorwegmuseum, Utrecht, 13.10 – 15.15 uur
Aanwezig bestuur:
Irene Asscher-Vonk (voorzitter), Erik van Ginkel, Ewoud Goudswaard,
Hedwig Saam, Marjan Scharloo, Paul van Vlijmen, Adrie
Warmenhoven
Aanwezig bureau:
Toine Berbers, directeur leden
Afwezig:
Siebe Weide, algemeen directeur (met kennisgeving)
Verslag:
Gert-Jan Timmermans
1. Welkom, opening en mededelingen
De voorzitter opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom op de eerste vergadering van
de gefuseerde Museumvereniging. Zij stelt de twee personen naast haar aan de bestuurstafel voor:
Erik van Ginkel, zakelijk directeur van het Rijksmuseum en door het bestuur gekozen tot
vicevoorzitter, en Toine Berbers, directeur leden. Zij meldt de afwezigheid van algemeen directeur
Siebe Weide. Zij verwelkomt Kim Putters, de directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau SCP,
en door de Museumvereniging benoemd tot voorzitter van de nieuwe commissie die de samenwerking
in museumland wil bevorderen.
Kim Putters zegt het een bijzondere eer te vinden dat hij voor deze functie is gevraagd en zo kan
kennismaken met de museumwereld die ook voor het SCP van groot belang is. Hij hoopt dat hij er met
zijn commissieleden Manfred Sellink en Pieter Geelen in slaagt in oktober een goed eindrapport over
de effecten van de samenwerking aan minister Bussemaker te overhandigen.
2. Woord van de voorzitter
De voorzitter beschrijft de werkzaamheden van het bestuur sinds het aantreden in januari vooral als
verkenning van het eigen team en van de museumwereld. Zij heeft al veel musea bezocht en zij heeft
minimaal eens per week uitgebreid telefonisch overleg met de algemeen directeur. Zij verheugt zich
op het werk en vraagt de leden vooral veel input te leveren, zodat een goed en gedragen beleid tot
stand kan komen.
3. Beleid 2014-2016: accenten en speerpunten
Toine Berbers (directeur leden) brengt in herinnering dat het werkbestuur een door de vorige
ledenvergadering aangenomen beleidsplan heeft gemaakt met de uitdrukkelijke kanttekening dat het
nieuwe bestuur daar nog accenten in kon aanbrengen. Daar zijn directie en bestuur druk mee bezig
om de meerwaarde van de fusie te realiseren. De nieuwe vereniging wil zich nadrukkelijk
manifesteren op het gebied van publiek en politiek. De ene vereniging was vooral goed geworteld in
Den Haag, de andere in het hele land. Die koppeling moet een meerwaarde opleveren. Het
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
1
LV1403
bevorderen van goed werkgeverschap is een andere belangrijke taak. Sinds 1 januari heet de cao:
museum-cao. De vereniging hoopt te komen tot goede regelingen en de relaties met de vakbonden te
kunnen aanwenden in het belang van de musea. Een derde belangrijk accent is het optimaliseren van
het verdienvermogen van musea. Daarin zal de Museumkaart zeker een rol spelen. De discussie over
deze drie punten is volop bezig, maar intussen zijn er ook zaken in gang gezet. Minister Bussemaker
heeft toegezegd dat ze in oktober het Museumcongres in Leeuwarden komt bezoeken en dat ze daar
een kennisagenda in ontvangst wil nemen die is gebaseerd op haar Museumbrief. Over de
ontwikkeling van die agenda praat de vereniging mee met andere Nederlandse instellingen. De
vereniging hoopt daar ook het rapport van de commissie-Putters te kunnen overhandigen en het
onderzoeksrapport over collectiemobiliteit. De verwachting is dat het Mondriaanfonds deze week onze
onderzoekaanvraag behandelt en beperkt middelen beschikbaar stelt om het onderzoek uit te voeren.
De directie en het MT gaan deze maand aan de slag om de accenten verder te concretiseren, zodat
de leden zich daar in de volgende vergadering over kunnen uitspreken. Dit alles moet aansluiten bij de
twee rapporten van de commissie-Asscher-Vonk en de Agenda 2026 die aan een opfrisbeurt toe is,
en het systeem van Publieke Waarde van de Rijksmusea. Alle ideeën en suggesties vanuit de leden
zijn welkom.
De voorzitter vraagt de zaal vooral te reageren om te bevorderen dat de uiteindelijke documenten
kunnen rekenen op draagvlak onder de leden en na de vergadering van mei niet helemaal
herschreven hoeven te worden.
Eric Wetzels ( Natuurhistorisch Museum Maastricht) complimenteert het bestuur met de aanpak.
Hij adviseert ook contact te zoeken met brancheorganisaties van bibliotheken, muziekscholen en
andere instellingen die zich bezighouden met kennisverspreiding in de samenleving die te maken
hebben met vergelijkbare ontwikkelingen. Hij denkt dat de museumwereld al een paar stappen
voorligt, maar dat het nuttig is krachten te bundelen en ervaringen te delen.
De voorzitter merkt op dat dit ook aansluit bij de samenwerkingsagenda.
Steph Scholten (Bijzondere Collecties Amsterdam) dringt aan op tijdige toezending van de
documenten voor de vergadering van mei.
Annabelle Birnie (Drents Museum Assen) pleit ervoor de uitdagingen en de economische aspecten
van musea ook goed mee te nemen in het beleid.
De voorzitter zegt dat de directie, bijgestaan door de twee bestuursleden Van Ginkel en Saam, werkt
aan een beleidsdocument dat in de ledenvergadering van mei besproken kan worden. Zij herhaalt
haar oproep aan de leden vooral vooraf suggesties, kritiek en aanvullingen aan te leveren.
4. Verenigingszaken
a) Nieuws uit de kringen
Toine Berbers meldt dat er twee kringen zijn georganiseerd: de kring van rijksmusea en de kring rond
werkgeverschap. Zij hebben afgelopen donderdag voor het eerst vergaderd. Het is nog zoeken naar
de juiste formule en het beste vergaderschema. Er is geopperd vergaderdata te combineren met die
van de ledenvergadering. Er is een agendacommissie ingesteld. Voor de Kring Rijksmusea zijn het
komende jaar de aanstaande wijzigingen in het beheer van de gebouwen een belangrijk
gespreksonderwerp. De minister heeft in een brief aangegeven dat de rijksmusea met ingang van
2015 zelf opdrachtgever worden voor het onderhoud aan hun gebouwen. Hoe dat precies gaat
gebeuren, is een punt van overleg met OCW. Andere belangrijke onderwerpen zijn de Erfgoedwet en
de Museumbrief. De huisvesting moet ook in de wet geregeld worden. Een ander belangrijk punt is dat
de subsidiëring voor een deel onafhankelijk gemaakt wordt van de adviezen van de Raad voor
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
2
LV1403
Cultuur. De subsidie voor de huisvesting en het behoud en beheer van de collectie wordt langjarig
gemaakt. De Raad voor Cultuur mag alleen nog advies afgeven over de presentaties. Maar de
formules voor de berekeningen zijn nog in de maak. Er is toegezegd dat de kring en de vereniging
vroegtijdig inzage krijgen in de teksten van de Erfgoedwet, zodat men alert en tijdig kan reageren. Op
19 maart is er een extra bijeenkomst van OCW over de voortgang rond de Museumbrief en de
Erfgoedwet. Alle musea krijgen de gelegenheid vanaf eind mei zes weken voordat de Erfgoedwet naar
de RvS gaat via de e-mail op de tekst te reageren.
Van de Kring Werkgeverschap zijn intussen veel musea lid. Daar is afgesproken dat de voorbereiding
op de nieuwe cao-ronde vooral in handen wordt gelegd van P&O-afdelingen. Er is binnen de kring een
commissie P&O gevormd die de cao-delegatie adviseert. De kringvergadering verleent te zijner tijd
mandaat aan de delegatie.
De voorzitter merkt op dat de Erfgoedwet van belang is voor alle musea en daarom voor een
volgende keer op de agenda zal staan. Zij roept de leden op inspraak aan de voorkant te leveren. Wie
meent dat er een bepaald punt zeker niet mag ontbreken in de wet, kan dat het beste nu al formuleren
en naar voren brengen, hetzij via de vereniging, hetzij rechtstreeks bij het ministerie. Het heeft naar
haar ervaring feitelijke en tactische voordelen om vooraf invloed uit te oefenen tijdens de ontwerpfase
van een wet en anderen van kennis en inzichten op de hoogte te stellen.
Toine Berbers vult aan dat het de bedoeling is de leden op de hoogte te brengen van de belangrijkste
elementen uit de wet, zodra hij inzage gekregen heeft in de concepttekst.
Marjan Ruiter (Zeeuws Museum) vraagt of er niet een overzicht is van de punten die de vereniging
nu al aandraagt. Een dergelijke voorzet zou het meedenken van leden kunnen bevorderen.
Toine Berbers zegt dat de meeste elementen en discussiepunten al staan vermeld in de
Museumbrief. Hij constateert dat OCW grotendeels op de lijn zit die de vereniging ook voorstaat. In de
Memorie van Toelichting komen bijvoorbeeld verwijzingen naar de LAMO als richtsnoer. Ook komen
er zaken in de wet te staan over een betere afstemming tussen de verschillende bestuurslagen. Hij
denkt zelf dat de verdeling in meerjarige en jaarlijkse subsidies ook navolging zal vinden in andere
bestuurslagen. Het beheer van collecties is iets wat ook ander musea aangaat.
Heleen Buijs (Museum voor Communicatie Den Haag) vraagt of er ook nagedacht wordt over de
afwikkeling van collecties van musea die moeten sluiten. Dat is vorig jaar al met vijf musea gebeurd.
De LAMO regelt nog wel iets voor als er nog een eigenaar is, maar niemand weet wat er gebeurt als
die er niet meer is. Dan is de collectie verweesd.
Toine Berbers zegt dat de LAMO in de meeste gevallen afdoende uitkomst biedt. De commissie die
vaststelt of iets beschermwaardig is, kan een grote rol spelen.
Steph Scholten (Bijzondere Collecties Amsterdam) wijst op de mogelijkheden van een codicil
waarover Frans Ellenbroek de vorige ledenvergadering vertelde. Het zou goed zijn als er in de wet
wordt vastgelegd dat een eigenaar – zeker als dat een overheid is – bij een sluiting conform de LAMO
moet handelen. Dat zal lang niet altijd eenvoudig zijn.
De voorzitter constateert dat het een aanbeveling is deze kwestie in de wet op te nemen, maar dat
het ook aan de musea aan te bevelen is om een testament te maken bij leven en welzijn.
Eric Wetzels ( Natuurhistorisch Museum Maastricht) ziet de LAMO als een laatste redmiddel voor
voorwerpen uit een collectie, maar ziet de rol van de vereniging vooral in het voorkomen van
sluitingen. Hij wijst op de Wet markt en overheid die het overheidsinstellingen zou verbieden nog
diensten aan te bieden die de markt ook aanbiedt, tenzij men in de tarieven alle kosten doorberekent.
Die wet zou voor muziekscholen desastreus kunnen uitpakken; het effect voor musea is hem nog niet
bekend. Maar daarop zou de vereniging alert moeten zijn.
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
3
LV1403
Marianne Splint (Gemeentemuseum Helmond) merkt op dat er bij gemeenten en provincies een
groot gebrek is aan kennis over hoe te handelen bij verzelfstandiging van musea. Daar zou de
vereniging op moeten inspelen met het verstrekken van richtlijnen en goede voorbeelden.
Marieke van Bommel (Maritiem Museum Rotterdam) pleit voor meer ruimte in de
verantwoordingsregels van overheden voor de noodzaak van ondernemerschap bij musea. De
termijnen die commerciële partners hanteren, stroken vaak niet met die van een gemeente of andere
overheid.
Toine Berbers zegt dat er met OCW wordt gekeken naar de verantwoordingsregels. Men wil daar niet
al te regelzuchtig zijn. Het omgaan met ondernemerschap wordt nog een veelomvattend onderwerp.
Hij zegt toe dat er een handreiking verzelfstandiging komt.
De voorzitter concludeert dat men het als een taak voor de vereniging ziet ontwikkelingen kritisch te
volgen en waar nodig stelling te nemen, bijvoorbeeld bij dreigende sluitingen. Het lijkt haar goed de
suggesties rond verzelfstandiging over te nemen. Zij dankt de vergadering voor alle nuttige
opmerkingen.
b) Nieuws uit de secties
Toine Berbers meldt dat de negen secties nieuw leven wordt ingeblazen door te gaan werken met
drie hoofdsecties: Collectie (& Onderzoek), Publiek & Presentatie en Bedrijfsvoering. Door het leggen
van dwarsverbanden wordt beoogd de belangstelling om deel te nemen aan te wakkeren. In mei zal
deze aanpak worden uitgewerkt in een plan dat aan de leden wordt voorgelegd. De gebruikelijke
activiteiten van de secties gaan intussen gewoon door.
c) Vervolg commissie-Asscher-Vonk I en II
Toine Berbers meldt dat de commissie in januari bijeen is geweest, nog zonder de nieuwe voorzitter,
en volgende week vergadert in de nieuwe samenstelling. Men is het erover eens dat de
aanbevelingen uit Musea voor Morgen als uitgangspunten dienen voor een stevig rapport met
stellingnames en aanbevelingen om aan de minister aan te bieden in oktober.
d) Lidmaatschap
De Ledenvergadering neemt het bestuursbesluit om de aanvraag van het Dordts Patriciërshuis voor
het aspirant-lidmaatschap positief te honoreren ter kennisgeving aan.
Ook neemt de Ledenvergadering het bestuursbesluit om de Vereniging van Zeeuwse Musea als
‘belangstellende instelling’ toe te laten ter kennisgeving aan.
De voorzitter last een theepauze in van 25 minuten.
4. Bestuurlijke zaken
a) Conceptverslag Algemene Ledenvergadering NMV van 18 november 2013
Besluit: Het verslag wordt ongewijzigd vastgesteld. De voorzitter stelt vast dat alle punten van de
actielijst zijn afgehandeld.
b) Rooster van aftreden bestuur
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
4
LV1403
De voorzitter licht toe dat het rooster van aftreden is gemaakt om te voorkomen dat het bestuur, dat
in zijn totaliteit per 1 januari 2014 is aangetreden in de nieuwe vereniging, ook in zijn geheel aftredend
zou zijn over vier jaar. Gemakshalve is voor de bestuursleden die al in een van de vorige besturen
zitting hadden, de datum van benoeming in dat bestuur aangehouden. Zij constateert dat het voorstel
geen aanleiding geeft tot kritische vragen van de leden en maakt daaruit op dat de leden instemmen
met deze brandende kwestie.
Besluit: De leden stemmen in met het voorgestelde rooster van aan- en aftreden van de
bestuursleden conform bijlage LV02.
c) Gekozen vicevoorzitter
De voorzitter zegt dat zij al gemeld heeft dat het bestuur Erik van Ginkel heeft gekozen tot
vicevoorzitter.
5. Rondvraag en sluiting
Heleen Buijs geeft in haar functie als bestuurslid van het Museumregister een presentatie over de
stand van zaken. De LCM en de NMV hebben in 2009 het initiatief genomen om een nieuw register te
maken in antwoord op de roep uit musea om meer professionalisering, zelfregulering en vernieuwing.
Er zijn criteria opgesteld door drie werkgroepen: Normen, Toetsing & Registratie en
Uitvoeringsorganisatie. Dat heeft één normenset voor alle instellingen opgeleverd die op maat kan
worden ingevuld, met een handleiding die een toelichting met voorbeelden geeft op de
toetsingscriteria en het groeimodel. In 2012 is het vernieuwde register gestart met de aanstelling van
auditoren, de opbouw van een ICT-systeem en proefdraaien in zes musea, gefinancierd door de
stichting Museumkaart. In 2012 en 2013 zijn deze veranderingen doorgevoerd. Men is overgestapt op
digitale dossiers, de verzelfstandiging heeft vorm gekregen in een nieuw team, een nieuw
onafhankelijk bestuur en een nieuw financieringsmodel. De toetsing en registratie zijn een taak van
het Museumregister, NMV en LCM zorgen voor advies en ondersteuning. Omdat gaandeweg de
werkdruk te hoog bleek, zijn in april 2013 extra auditoren aangesteld en is de ondersteuning op het
bureau uitgebreid. Na een aanvraag volgt een eerste toetsing door een auditor. Vervolgens vindt een
tweede toets plaats door de adviescommissie en daarna beslist het bestuur over registratie. De
gemiddelde doorlooptijd van deze procedure is 5,5 maanden. Bij het begin in 2012 waren er
422 musea geregistreerd en 26 voorlopig. Sindsdien zijn er 85 musea herijkt en zijn er 31 in
behandeling. Er zijn 268 zelfanalyses ingediend door musea en 113 nieuwe aanvragen. Daarvan zijn
er 65 inmiddels geregistreerd, 15 bijna en 33 zijn er nog in behandeling. Er zijn 14 musea verwijderd
uit het register, 7 wegens sluiting, 2 wegens fusie en 5 op eigen verzoek.
Naar aanleiding van klachten over de communicatie is er gewerkt aan een herziening van procedures,
informatieoverdracht, training en aan een communicatieplan. In april 2014 wordt een evaluatie
uitgevoerd met de Museumvereniging en LCM. Voor musea wordt een evaluatieformulier gemaakt dat
ze na het bezoek van een auditor kunnen invullen. Verder wordt een monitor ontwikkeld om het
functioneren van het hele systeem te volgen. Het register staat open voor alle suggesties voor
verbeteringen.
Hans Oomen (Historisch Museum De Bevelanden Goes) vraagt of het streven is meer musea
geregistreerd te krijgen dan nu het geval is en actief naar musea en politiek uit te dragen welke
voordelen aan registratie verbonden zijn.
Heleen Buijs antwoordt dat het gezien de werkdruk nu geen beleid is te werven onder nietgeregistreerde musea. Eerst wil men alle geregistreerde musea in het digitale register krijgen met
periodieke zelfevaluaties en vijfjaarlijkse toetsing. Als dat op orde is, komt verder werven in beeld. Wel
is het nu al zo dat musea alsnog vragen om registratie om in aanmerking te komen voor de
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
5
LV1403
Museumkaart. Het profileren met de professionele standaard naar de politiek acht zij eerder een taak
van de Museumvereniging en LCM.
Steph Scholten (Bijzondere Collecties Amsterdam) informeert of registratie ook onderwerp van
gesprek is in de onderhandelingen met OCW, bijvoorbeeld als subsidievoorwaarde.
Toine Berbers antwoordt dat het ministerie blij is met de ontwikkelingen bij het Museumregister, maar
dat bij de besprekingen tot nu toe daar niet verder over gesproken is. Sommige fondsen overwegen
registratie inderdaad als subsidievoorwaarde op te nemen, bij andere gemeenten of fondsen (zoals
het Prins Bernard Cultuurfonds) is dat al het geval. Hij merkt verder op dat de niet-geregistreerde
musea eind februari per brief te kennen is gegeven dat met ingang van 2015 registratie verplicht is om
nog te kunnen deelnemen aan de Museumkaart. De ingangsdatum is dus een jaar uitgesteld.
Jan Astrego (Museum Buurtspoorweg Haaksbergen) vraagt of er niet een beschermde titel van
museum kan worden verbonden aan de registratie als een soort bonus, omdat de procedure voor
kleine musea die op vrijwilligers draaien zeer veel tijd en energie kost.
Heleen Buijs zegt niet veel meer te bieden te hebben dan het schildje dat men aan de gevel kan
bevestigen en de mogelijkheid deel te nemen aan de Museumkaart.
Toine Berbers zegt dat de vereniging in overleg is met het register over vermindering van de werklast
rond registratie voor kleine musea.
Paul van Vlijmen (Spoorwegmuseum Utrecht) informeert of er afspraken gemaakt zijn met de
Ethische Code Commissie. Hij is benieuwd hoe die zich dan verhouden met de creativiteit die soms
nodig is om het broodnodige ondernemerschap voor elkaar te krijgen, bijvoorbeeld via fiscale
constructies.
Heleen Buijs zegt dat er afspraken zijn gemaakt dat het register een bindend advies vraagt aan de
Ethische Code Commissie als het vermoeden bestaat dat een aanvrager de code overtreedt. Zij
signaleert een glijdende schaal bij musea die naast een stichting ook een commerciële tak hebben.
Het register toetst niet op fiscale constructies, maar op basale zaken als de garanties voor de
toekomst van de collectie en de financiering. In het bestuur wordt ook een discussie gevoerd over de
interpretatieruimte in het licht van de eisen van ondernemerschap.
Steph Scholten merkt in zijn hoedanigheid als lid van de Ethische Code Commissie op dat deze
commissie niet bestaat uit forensische fiscalisten, maar dat een museum wel een probleem heeft als
het zelfs in de vertrouwelijke context van de registratie niet transparant kan maken hoe het financieel
georganiseerd is.
De voorzitter zegt tot haar genoegen gehoord te hebben dat de auditoren de bonte verzameling
musea mores gaan leren. Zij wijst er met nadruk op dat de vereniging niet meer NMV heet, maar
Museumvereniging. Zij geeft tot slot het woord aan het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Naturalis
en Museum Klok & Peel om hun kandidatuur voor de Museumprijs 2014 van de BankGiro Loterij
onder de aandacht te brengen van de leden.
De voorzitter sluit de vergadering om 15.15 uur en nodigt alle aanwezigen uit voor de aansluitende
borrel.
Actielijst d.d. 10 maart 2014
Datum
10-03-14
Onderwerp
De voorzitter roept de leden op suggesties en commentaar aan te leveren voor het
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
6
LV1403
10-03-14
beleid 2014 - 2016
De voorzitter roept de leden op te reageren op of vooraf suggesties aan te leveren voor
de Erfgoedwet.
Besluitenlijst d.d. 10 maart 2014
Datum
10-03-14
10-03-14
Onderwerp
Het verslag van de ALV van 18 november 2013 wordt ongewijzigd vastgesteld.
De leden stemmen in met het voorgestelde rooster van aan- en aftreden van de
bestuursleden conform bijlage LV02.
Ledenvergadering Museumvereniging 10 maart 2014
7

Download Report