Inspiratieboekje Op-stap naar solidariteit Recept voor

Inspiratieboekje Op-stap naar solidariteit
Recept voor intergenerationele uitstappen
Op-stap naar solidariteit wil het sociale isolement
bij ouderen tegengaan en sociale contacten
tussen generaties bevorderen. Jongeren helpen
ouderen (opnieuw) naar buiten te komen, nemen
ze mee op stap naar een ontmoetingsplaats in
de buurt. De uitstapjes gebeuren op maat van
de oudere, rekening houdend met zijn of haar
vaardigheden en wensen.
Een aanbevolen smaakmaker
want Op-stap naar solidariteit
-- brengt jongeren en ouderen dichter bij elkaar.
-- haalt ouderen uit hun sociaal isolement.
-- geeft jongeren de kans om ouderen écht te
ontmoeten.
-- geeft kwetsbare ouderen het zelfvertrouwen
om opnieuw zelfstandig op stap te gaan.
-- biedt een hartverwarmende oplossing voor
vervoersarmoede bij kwetsbare ouderen.
-- zet zo in op een warme samenleving.
Basisingrediënten
Projectrecept voor 20 personen tussen 16 en 19 jaar oud
en 20 personen tussen 55 en 95 jaar oud.
-- Ouderen die graag op stap willen en daarbij
een helpende arm kunnen gebruiken. Deze
ouderen wonen nog alleen, in een rust- en
verzorgingstehuis (RVT) of serviceflat. Ze
staan open voor contact met een jongere die
hen zal begeleiden bij een uitstapje op maat.
De ouderen zijn mentaal en fysiek nog in
staat tot het maken van korte uitstapjes, al
dan niet met hulpmiddelen (rolstoel, rollator,
wandelstok). Een ouderenvereniging, een
ouderenwerking van het OCMW, een RVT of
dagcentrum zijn ideale partners om ouderen
voor het project aan te reiken.
-- Jongeren uit de derde graad van het
secundair onderwijs. Deze jongeren zijn
enthousiast en idealiter verplicht om binnen
een schoolopdracht of in het kader van
sociale inzetdagen zich in te zetten voor de
doelgroep van eenzame ouderen. Zowel
ASO als TSO als BSO leerlingen, in het
bijzonder zij die verzorgende opleidingen
volgen, kunnen deelnemen aan het project.
-- OCMW-medewerker in de weer voor een
innovatief seniorenbeleid. Deze medewerker
is de spil in het project en zorgt voor de
communicatie tussen de school en de
ouderen/betrokken centra, zorgt voor de
omkadering van de ontmoetingsmomenten
en ondersteunt waar nodig (logistiek,
communicatie, ..).
BEREIDINGSTIJD
De voorbereidingstijd is afhankelijk
van het gekozen opzet van Op-stap
voor solidariteit.
Een uitgebreide versie van het project, als
verplichte schoolopdracht, houdt minstens
5 ontmoetingentussen ouderen en jongeren in.
Deze worden gepland over een periode van
2 maanden.
Een verkorte versie, als project tijdens sociale
inzetdagen, is vanzelfsprekend korter en
concentreert zich voor de leerlingen enkel
tijdens deze (2 of 3) dagen.
De verantwoordelijke leerkracht(en) en
verantwoordelijke(n) bij het OCMW rekenen best
nog enkele uren om het project per stap op te
starten, op te volgen en af te ronden.
Onontbeerlijke kruiden
-- Aanspreekpunt van de oudere voor de
projectpartners. Tal van ouderen zouden
deugd hebben van een uitje. Alleen is het
vaak moeilijk om ze te vinden, of ze te
overhalen mee te doen in het project. Binnen
de vereniging of organisatie is daarom een
persoon (verzorgende, coördinator, animator,
...) mee verantwoordelijk voor het project en
zo de contactpersoon met het OCMW en de
school.
-- Vertrouwenspersonen voor de oudere
(buddy’s). Ouderen stappen enkel
in een onbekend project als een
vertrouwenspersoon – een verzorgende,
thuiszorgpersoneel, vrijwilliger of familielid –
hen daarin ondersteunt. Deze persoon is op
de hoogte van het project en wordt ook een
contactpersoon voor de jongere.
TIP: Engageer vrijwilligers van RVT’s of dagcentra. Zij
zijn erg gekend bij de ouderen, zien hen regelmatig en
kunnen zo gemakkelijk mee begeleiden bij de afspraakjes
en uitstapjes.
-- Geëngageerde leerkrachten. Leerkrachten
die geloven in de meerwaarde van een
sociaal project buiten de schoolmuren. Ze
bereiden het project mee voor en plaatsen
het binnen een verplichte schoolactiviteit. Zij
ondersteunen de leerlingen bij het maken van
afspraken, plannen van activiteiten en vragen
ook om een kort verslag.
TIP: Maak van het project een verplichte
schoolopdracht, met quotering. Dat maakt onder meer
bij TSO en BSO –leerlingen de inzet groter.
-- Voor extra pit: een enthousiaste begeleider
vanuit Mobiel 21. Medewerkers van Mobiel 21
hebben de krijtlijnen van het project uitgezet
en getest. Ze zorgen graag mee voor een
extra vleugje peper met tips of het geven van
de opleiding tot Op-stapper.
Aan de slag
Stap 1: Samenbrengen van de
juiste partners
Een geïnteresseerde school zoekt contact met
de geschikte OCMW medewerker. Of een OCMW
medewerker zoekt en vindt een geïnteresseerde
school .
-- Organiseer een eerste vergadering om de
invulling van het project in jullie gemeente
duidelijk te stellen en de noodzakelijke
partners te identificeren.
-- Maak een tijdsplanning op in functie van
-- de schoolplanning, inclusief stages
-- het seizoen (uitstapjes gaan best door in
de lente)
-- de geplande activiteiten in de betrokken
instelling.
TIP: Hou er rekening mee dat het vinden
van 20 ouderen enige tijd vraagt. Reken
hiervoor zeker 2 maanden: zo is er tijd
om een geëngageerd RVT of dagcentrum
te vinden, flyers te verspreiden
en vrijwilligers hun rol te laten op
nemen van buddy zodat zij ouderen
kunnen warm maken voor het project.
Stap 2: School bereidt zich voor
-- Beslis met de school welke klassen meedoen en
in welk kader. Als je kiest voor het project als een
vakoverschrijdende opdracht, dan zijn zeker
2 klasleerkrachten nodig voor een goede
opvolging van de leerlingen.
-- Plan een workshop ‘Op-stapper’ waarin de
leerlingen op een interactieve manier kennismaken
met de rol van ouderen in onze maatschappij,
hun uitdagingen en hun mobiliteit. De workshop
bevat ook een praktisch luik: oefenen met rolstoel,
rollator en wandelstok (halve dag).
-- Beloon de leerlingen met een diploma ‘opstapper’
na deze opleiding.
-- Laat leerlingen een intake formulier invullen, dat
naast hun persoonlijke gegevens ook vraagt naar
interesses, hobby’s en ervaring met ouderen.
Stap 3: OCMW zoekt ouderen
-- Schakel OCMW-werkers, dagcentra
verantwoordelijken, verzorgenden,
thuiszorgpersoneel of vrijwilligers in om
ouderen warm te maken voor het project.
TIP: maak het project bekend
via de seniorenraad: zij hebben
erg interessante kanalen om
buddy’s en/of ouderen aan te
spreken.
-- Idealiter wordt samengewerkt met een
centrum of instelling die niet ver gelegen is
van de school, of goed bereikbaar is met bus
en fiets.
TIP: Vraag na of
de leerlingen geen
oudere in de buurt
kennen die zou
kunnen meewerken
aan het project.
-- De ‘buddy’ vult samen met de oudere een
profieltje in waarop enkele persoonlijke
gegevens staan en gevraagd wordt naar
interesses van vroeger en nu.
-- Zoek zeker voldoende ouderen want er zullen
er bij de start of ook tijdens het project altijd
afhaken, om diverse redenen.
Stap 4: Het koppelen van
oud en jong
-- Overloop samen met de buddy’s en de
leerkrachten de lijst van ouderen en jongeren
en bepaal de meest geschikte koppels op
basis van karakters, wensen van de oudere,
culturele achtergrond of gedeelde interesses.
-- Het is ook mogelijk om twee leerlingen
te koppelen aan een oudere. Dit is een
oplossing wanneer er meer jongeren dan
ouderen zijn of wanneer leerlingen een
individuele uitstap helemaal niet zien zitten.
TIP: Hou bij het vormen van
de duo’s ook rekening met de
woonplaats van de leerlingen
en die van de ouderen: een te
grote afstand zal de leerling
snel demotiveren.
Stap 5: Eerste ontmoeting
Stap 6: Bezoekjes en uitstappen
Plan een eerste kennismaking tussen ouderen
en jongeren tijdens een groepsmoment, waar
alle begeleiders van het project aanwezig zijn.
In de uitgebreide vorm van het project plannen
de leerlingen minstens 5 bezoeken bij hun
oudere en dit binnen een afgesproken periode.
Wanneer en hoe deze bezoeken verlopen, wordt
samen bepaald door de jongere en de oudere:
een uitstap naar de markt, een wandeling in het
park, de bus op naar de stad: het kan allemaal.
TIP: In Genk werd de ontmoeting in
januari een nieuwsjaarreceptie.
Laat de duo’s elkaar vinden aan de hand van
een spel rond de interesse of eigenschap van
de oudere. Zet bijvoorbeeld een eigenschap in
beeld op een kaartje, en geef aan de jongere en
oudere van hetzelfde duo hetzelfde kaartje. Zo
is er dadelijk een gespreksonderwerp om het ijs
te breken.
Plan deze ontmoeting bij voorkeur in een
dienstencentrum. Omdat dit voor heel wat
ouderen misschien onbekend terrein is, kan
het OCMW mogelijk zorgen voor het gepaste
vervoer naar de ontmoetingsplaats.
Stap 7: Slot van het project
-- Vraag aan de leerlingen een eindrapport, als
deel van de opdracht. Zo leren zij stilstaan bij
het verloop en de resultaten van hun inzet.
-- Organiseer een slotmoment met alle ouderen
samen om ervaringen uit te wisselen bij een
tasje koffie.
TIP: In Heusden-Zolder
organiseerden de jongeren,
na een tip van het personeel
van het dagcentrum, een quiz
op maat van de ouderen als
slotactiviteit.
-- Communiceer over je project: het is zeker de
moeite waard. In de nieuwsbrief van school,
van het dienstencentrum, de betrokken RVT.
En wie weet heeft ook de lokale pers er wel
ook oor naar!
HARTVERWARMENDE ONTMOETINGEN OP JE BORD
“Vandaag had ik met
Dina afgesproken in de
wasserij. Hier hebben
we gemangeld. Ik kende
dit niet maar Dina had
het me geleerd. Ik vond
dit zeer fijn om te doen.
Vervolgens zijn we om
14 u een lekker tasje
koffie gaan drinken.
Dit was zeer gezellig.
Dina zei dat we dit
vaker moeten doen en
ze hoopt dat ik contact
met haar hou.”
Tessa, Genk
“We gingen naar het bos en daar zagen
we dat de paden vrij glad waren, maar
we probeerden toch verder te gaan.
Nadat we even in het bos waren, zag ik
dat mijn senior zich niet op haar gemak
voelde en moeite had met wandelen
door de gladde paden. Dat maakte
me een beetje ongerust. We besloten
daarom terug uit het bos te gaan en de
wandeling verder te zetten via de weg.
Daar hebben we vrij lang gewandeld en
ik was verbaasd hoe enthousiast ze was.”
Lisa, Genk
“We hebben het gehad over het maken van een volgende afspraak
en wat Jef graag zou willen doen of graag doet en hij zei dat hij
vroeger heel vaak samen met zijn vrouw in de bistro in Genk iets
ging drinken en dat hij dat al lang niet meer gedaan had dus
hadden we samen besloten om daar met hem naar toe te gaan.”
Domenica, Genk
“Het waren erg fijne dagen, en
we stonden echt versteld van de
inzet van de jongeren”
Liliane, Coördinator De Brug,
Heusden-Zolder
“Vele leerlingen hebben een goede band opgebouwd met de
ouderen en vonden het jammer dat het project achter de rug was.
Sommigen zijn nadien nog eens langs geweest bij ‘hun’ oudere.”
Karin, leerkracht Genk
KOOKBUDGET
Op-stap naar solidariteit vraagt niet veel budget.
De investering ligt vooral in de tijd die nodig is
voor de voorbereiding en de begeleiding van het
project.
Voorzie eventueel een budget voor:
-- Logistieke kosten van ontmoetingen (zaal,
drankje)
-- Drukkosten van uitnodigingen
-- Vervoerskosten van jongeren
Kookgerief
-- Flyer voor ouderen/begeleiders om
warm te maken voor deelname aan het
project
-- Opleiding ‘op-stap’ voor de jongeren
-- Diploma ‘op-stapper’
-- Uitnodiging ontmoetingsmoment
-- ‘Koppel’kaarten
-- Afsprakenblad voor oudere
-----
Intakeformulier voor oudere
Intakeformulier voor jongere
Logboekje voor jongeren
Evaluatieformulier
Aarzel niet om Mobiel 21 te contacteren
als je gebruik wil maken van een van
deze materialen, via [email protected]
of 016 31 77 01.
We hopen van harte dat dit recept je doet watertanden en vooral: dat het smaakt naar meer!
Dit inspiratieboekje kwam tot stand op basis van proefprojecten Op-stap naar solidariteit in Genk en Heusden-Zolder in 2014. Bedankt aan alle leerlingen
die met ons deze ervaringen deelden, en in het bijzonder aan Myriam, Lut, Karin, Liliane, Nele en Michel die instonden voor een uitstekende omkadering.
V.U. Elke Bossaert, Vital Decosterstraat 67A/0101, 3000 Leuven.

Download Report