Profielwerkstuk Stedelijk Gymnasium JvO Handleiding voor het uitvoeren van een kritische literatuurstudie of een sociaalwetenschappelijk onderzoek bij de vakken economie, geschiedenis, aardrijkskunde of wiskunde PWS 2014 Inhoud 1 2 3 4 5 6 Introductie ................................................................................................................................................. 3 Opzet en beoordeling ............................................................................................................................... 4 Planning .................................................................................................................................................... 5 Eindproducten .......................................................................................................................................... 7 4.1 Schriftelijk verslag .......................................................................................................................... 7 4.2 Wervende samenvatting ................................................................................................................ 9 4.3 Mondelinge presentatie .................................................................................................................. 9 Mogelijke keuze-onderwerpen................................................................................................................ 12 Voortgangs- en beoordelingsformulieren ............................................................................................... 14 Formulier voortgangsmoment 1: onderwerp, partner(s) en gewenste begeleider.................................. 15 Formulier voortgangsmoment 2: onderzoeksvraag, deelvragen, begrippen .......................................... 16 Formulier voortgangsmoment 3: onderzoeksvoorstel ............................................................................ 17 Beoordelingsformulier 1: opzet, uitvoering en samenwerking ................................................................ 18 Beoordelingsformulier 2: schriftelijk verslag ........................................................................................... 19 Beoordelingsformulier 3: mondelinge presentatie .................................................................................. 20 Eindbeoordelingsformulier profielwerkstuk ............................................................................................. 21 Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 2 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 1 Introductie Beste leerling aan het JvO, Onderdeel van het schoolexamen is het profielwerkstuk. Via dit profielwerkstuk laat je zien dat je in staat bent een onderzoeksproject uit te voeren met een onderzoeksvraag, een theoretische onderbouwing, een onderzoeksdeel, conclusies, een kritische terugblik op de resultaten en de maatschappelijke en/of wetenschappelijke implicaties en een kritische terugblik op het proces dat je tijdens het werken aan je profielwerkstuk doorlopen hebt. Eigenlijk is het niet iets nieuws: het profielwerkstuk is een grote praktische opdracht. Daarbij kies je het onderwerp dit keer zelf. Dit boekje is een praktische handleiding bij het maken van het profielwerkstuk. Het beschrijft hoe de keuze, de begeleiding en de beoordeling geregeld zijn en het helpt je op weg. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 3 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 2 Opzet en beoordeling Vakken Je profielwerkstuk moet raakvlakken hebben met minstens één vak uit je profiel. Daarnaast mag je in de profielen CM en EM kiezen voor de vakken Nederlands of Engels. Een profielwerkstuk voor een klassieke taal mag je altijd kiezen, in welk profiel je ook zit. Vorm Het profielwerkstuk kan de vorm hebben van een kritische literatuurstudie, een sociaalwetenschappelijk onderzoek, of een natuurwetenschappelijk onderzoek. Ook kun je werken aan een creatief of technisch ontwerp. Welke vorm je mag kiezen, hangt af van het vak dat je centraal stelt in je profielwerkstuk: - Voor de klassieke talen, Nederlands, Engels, Frans, Duits, filosofie of kunst mag je kiezen uit een literatuurstudie of een creatief ontwerp. Voorbeelden van creatieve ontwerpen zijn: een compositie, een twee- of driedimensionaal ontwerp, een audio-, video- of (multimediale) computerpresentatie. - Voor de vakken economie, geschiedenis, aardrijkskunde of wiskunde mag je kiezen voor een literatuurstudie of voor een sociaalwetenschappelijk onderzoek. Bij een sociaalwetenschappelijk onderzoek maak je gebruik van sociaalwetenschappelijk methodes zoals interviews, enquêtes, marketingonderzoek, veldwerk, archiefonderzoek. - Voor de vakken biologie, natuurkunde, scheikunde of fysische geografie voer je een natuurwetenschappelijk onderzoek uit waarbij een experiment centraal staat. Je mag ook werken aan een technisch ontwerp. Samenwerking Het profielwerkstuk voer je niet alleen uit, maar in een tweetal of drietal. Tijdsbesteding Je besteedt 80 uur aan het profielwerkstuk. Dat is ongeveer 20 dagdelen, inclusief voorbereiding, verslaggeving en presentatie. Als je deelneemt aan het Olymposprogramma moet je 100 uur aan het profielwerkstuk besteden. Dat is ook het geval als je zelf niet meedoet aan het Olymposprogramma, maar wel samenwerkt met iemand die daaraan meedoet. Begeleiding Je wordt bij je profielwerkstuk begeleid door een docent die inhoudelijk affiniteit heeft met het onderwerp dat je gekozen hebt. Beoordeling Je profielwerkstuk wordt beoordeeld volgens de criteria die in de beoordelingsformulieren in de bijlagen zijn genoemd. Daarbij wordt niet alleen het eindresultaat beoordeeld, maar ook het doorlopen proces. Je bent samen met je partner(s) verantwoordelijk voor je profielwerkstuk. Je krijgt dan ook in principe dezelfde beoordeling. In bijzondere gevallen kan een individuele beoordeling gegeven worden. Drie onderdelen worden beoordeeld: de opzet en uitvoering (waaronder de samenwerking), de schriftelijke verslaglegging en de mondelinge presentatie. Deze beoordeling leidt tot een cijfer dat wordt afgerond op een heel getal. Op de eindcijferlijst van je examen wordt het cijfer voor het profielwerkstuk opgenomen in het combinatiecijfer. Op het JvO betekent dat dat het wordt gemiddeld met de afgeronde cijfers van ANW en Maatschappijleer. Daarbij weegt elk van de drie cijfers even zwaar. Als je profielwerkstuk met een drie of lager is beoordeeld, ben je gezakt voor je examen. Dat is onafhankelijk van de hoogte van het combinatiecijfer. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 4 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 3 Planning Datum/tijd/plaats Maandag 3 maart 14.30 – 16.10 uur lokalen worden nog bekend gemaakt Onderwerp Docenten van vakken waarin een pws kan worden gedaan, zijn aanwezig om te brainstormen over onderwerpen Activiteiten Handleidingen zijn aanwezig. Je bespreekt globaal mogelijke ideeën met docenten. Je kiest een (voorlopig) onderwerp, een partner en een gewenste begeleider. Deadline inleveren van formulier voortgangsmoment 1 bij dhr. Kooiman: 10 maart 2014. Dinsdag 18 maart 2014 13.30 – 16.10 uur lokalen worden nog bekend gemaakt Vóór 14 april 2014 (thuis) PWS-werkmiddag: Formuleren ingeperkte onderzoeksvraag Schrijven inleiding Vóór 25 april 2014 (op afspraak) Bespreking formulier voortgangsmoment 2 en bijlagen met begeleider Vóór 16 mei 2014 (thuis) Maken onderzoeksvoorstel Vóór 23 mei 2014 (op afspraak) Bespreking formulier voortgangsmoment 3 en bijlagen met begeleider Uitvoering experiment Week 28/29 (9 t/m 17 juli 2014) of eerder Vóór 19 september 2014 Bespreking experiment (op afspraak) Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Definitieve indeling wordt gepubliceerd uiterlijk 17 maart 2014, in de ELO en in de vitrine t.o. kamer 29 Je komt samen met je toegewezen begeleider en werkt aan een specifieke onderzoeksvraag en deelvragen op basis van oriëntatie via bibliotheek, internet, etc. Je schrijft een inleiding met theoretische achtergrond, een begrippenlijst, de onderzoeksvraag, eventuele deelvragen en eventuele hypothese(s). Je levert formulier voortgangsmoment 2, in inclusief de bijlagen. Deadline inleveren van Onderzoeksvraag, deelvragen, begrippen (zie formulier voortgangsmoment 2) bij je begeleider: maandag 14 april 2014. Je bespreekt het formulier voortgangsmoment 2 en de bijlagen met je begeleider. Eventueel doe je nog aanpassingen. Bij toestemming van je begeleider, ga je verder met de volgende fase. Je formuleert een onderzoeksvoorstel (benodigde materialen en onderzoeksmethode). Je levert formulier voortgangsmoment 3 in, inclusief de bijlagen. Deadline bespreken van Onderzoeksvoorstel (zie formulier voortgangsmoment 3) bij je begeleider: vrijdag 16 mei 2014. Je bespreekt het formulier voortgangsmoment 3 en de bijlagen met je begeleider. Eventueel stel je het onderzoeksvoorstel nog bij. Je voert het experiment uit, of werkt aan het technisch ontwerp. Je werkt de resultaten uit en formuleert conclusies. Je bespreekt het uitgevoerde experiment of technisch ontwerp en de resultaten en conclusies met je begeleider. Je begeleider vult beoordelingsformulier 1 in. Pag. 5 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Datum/tijd/plaats Week 37 (8 t/m 12 september 2014) Onderwerp Activiteiten Schrijven conceptverslag; Je schrijft een schriftelijk concept-verslag en levert geen lessen in deze week dit in bij je begeleider. Deadline inleveren concept-verslag bij je begeleider: 10 oktober 2014 Vóór 31 oktober 2014 (op afspraak) Feedback op conceptverslag Vóór 21 november 2014 (thuis) Schrijven definitief verslag Enkele dagen voor presentie Oefenen presentatie Donderdagavond 11 december 2014 Presentatie Eind december (vóór kerstvakantie) Eindbeoordeling Het conceptverslag wordt vóór 31 oktober 2014 schriftelijk becommentarieerd door je begeleider, eventueel met een mondelinge toelichting. Je schrijft op basis van het commentaar een definitief verslag. Deadline inleveren definitief verslag bij je begeleider: 21 november 2014. Deadline inleveren korte digitale samenvatting bij je afdelingsleider: 26 november 2014. Je oefent je mondelinge presentatie van je profielwerkstuk in het bijzijn van je begeleider. Op basis van de ervaringen en kritieken stel je de presentatie eventueel bij. Je geeft een mondelinge presentatie van je profielwerkstuk op het JvO-symposium. Een jury vult beoordelingsformulier 3 in. Je begeleider informeert je over de eindbeoordeling van je profielwerkstuk. Het verslag wordt vóór de kerstvakantie nagekeken door je begeleider aan de hand van beoordelingsformulier 2 en met je nabesproken. Ook beoordelingsformulier 3 wordt nabesproken. Bij deze bespreking krijg je ook het eindoordeel. Je begeleider levert het eindbeoordelingsformulier in bij de afdelingsleider. N.B. De data in het schooljaar 2014/2015 zijn onder voorbehoud. De definitieve data worden opgenomen in de jaaragenda van 2014/2015. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 6 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 4 Eindproducten Het eindproduct van het profielwerkstuk bestaat uit: - een schriftelijk verslag - een korte wervende samenvatting waarmee je publiek naar je presentatie lokt - een mondelinge presentatie op het JvO-symposium. 4.1 Eindproduct: schriftelijk verslag Je schrijft een schriftelijk onderzoeksverslag. Het verslag bestaat uit de volgende onderdelen: - een titelblad met naam/namen, datum en illustratie - een inhoudsopgave - een voorwoord met persoonlijke motivatie - een inleiding met onderzoeksvraag, deelvragen en eventuele hypothese(s) - bij een literatuurstudie: een betoog, verdeeld in hoofdstukken, met deelconclusies; de eindconclusie, met antwoord op de onderzoeksvraag; een kritische nabespreking; eventuele noten - bij een sociaalwetenschappelijk onderzoek: de theoretische achtergrond; de gebruikte onderzoeksmethode; de resultaten; de conclusie(s); een kritische nabespreking; eventuele bijlagen - de bronvermelding Hieronder wordt een aantal onderdelen nader uitgewerkt. Titel Een creatieve titel die vooral de aandacht trekt, geeft soms onvoldoende duidelijkheid over de inhoud van het werkstuk. Voeg er dan een ondertitel aan toe. Voorwoord met persoonlijke motivatie In het voorwoord beschrijf je hoe je gekomen bent tot het onderwerp, wat je geleerd hebt. Hier bedank je ook eventueel je begeleiders. Inleiding met onderzoeksvraag, deelvragen en eventuele hypothese(s) In de inleiding worden de hoofd- en deelvragen aangegeven en eventueel toegelicht. Je legt uit waarom je voor deze hoofd- en deelvragen gekozen hebt, wat het onderlinge verband is tussen de deelvragen en wat de link is tussen de deelvragen en de hoofdvraag. Een hoofdvraag moet scherp geformuleerd zijn, zodat deze het onderwerp inperkt tot een onderzoekbaar geheel. Door het onderwerp in te kaderen ga je heel goed nadenken over wat je wilt bereiken met je profielwerkstuk. Het opstellen van een goede hoofdvraag is tijdrovend: het is een proces van opstellen, bijstellen, schrappen, opnieuw beginnen enz. tot je het gevoel hebt dat je een hoofdvraag hebt waar je mee uit de voeten kunt. Deelvragen rafelen de hoofdvraag in onderdelen uiteen. Met behulp van deelvragen analyseer je de hoofdvraag en licht je aspecten van de hoofdvraag eruit. Als de antwoorden op de deelvragen in de conclusie een samenvattend antwoord geven op de hoofdvraag, heb je de deelvragen goed gekozen. Bij een literatuurstudie: Betoog, verdeeld in hoofdstukken, met deelconclusies Het betoog bevat het leeuwendeel van je werkstuk. Hierin verwerk je alle informatie die je hebt gevonden en die relevant is voor de beantwoording van je hoofdvraag. ln ieder hoofdstuk beantwoord je één van je deelvragen. De hoofdstukken kunnen op hun beurt weer worden ingedeeld in paragrafen. Zorg voor logische verbanden tussen de onderdelen. Je kunt samenhang aanbrengen door bijvoorbeeld af en toe terug te verwijzen naar eerdere hoofdstukken en vooruit te blikken op volgende onderdelen. Ook een korte samenvatting en deelconclusie aan het eind van ieder hoofdstuk maken je werkstuk overzichtelijk en prettig leesbaar. Conclusie De conclusie is de afsluiting van je werkstuk. De deelconclusies in je betoog, aan het eind van ieder hoofdstuk, zijn de antwoorden op je deelvragen. De eindconclusie geeft antwoord op je hoofdvraag, Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 7 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde de onderzoeksvraag. Begin de conclusie met het herhalen van de hoofdvraag, als geheugensteun voor de lezer. Bespreek daarna de deelvragen en herhaal de deelconclusies. Zij vormen de argumentatie voor je eindconclusie; ze laten zien hoe je tot het antwoord op je hoofdvraag bent gekomen. Die argumentatie is dus gebaseerd op de informatie die je in je betoog hebt gegeven. Dat betekent dat de conclusie geen nieuwe gegevens meer mag bevatten. Je mag er wel uitspraken over de toekomst uit afleiden of mogelijke oplossingen. Noten Het kan gebeuren dat een ingewikkelde term ter sprake komt in je betoog. Een nadere toe lichting daarop kan de lijn van je verhaal onderbreken. Wanneer je toch een toelichting wilt geven, kun je een noot plaatsen. Hoewel noten soms handig zijn, kun je er beter spaarzaam gebruik van maken. Er bestaan twee systemen: voetnoten plaats je onderaan de bladzijde en eindnoten aan het eind van het hoofdstuk of werkstuk. Het maakt niet uit welk systeem je gebruikt, maar wees consequent. Plaats een nummer achter het woord, het tekstgedeelte of de zin die je wilt toelichten. De voet- of eindnoot begin je met hetzelfde nummer, waarna je de toelichting geeft. Bij een sociaalwetenschappelijk onderzoek: Theoretische achtergrond Hier wordt de theoretische achtergrond van het onderzoek weergegeven. Dus wat er al bekend is over het onderwerp, wat de kernbegrippen zijn, welke relaties er bestaan of worden verondersteld tussen de kernbegrippen. Het is van belang dat de informatie terzake is. Onderzoeksmethode In dit gedeelte van het verslag wordt de methode van onderzoek beschreven. Dus je het onderzoek hebt uitgevoerd en welke gegevens je hebt verzameld. Dit alles moet zó nauwkeurig dat het voor een lezer mogelijk is om aan de hand van het verhaal het onderzoek exact te herhalen. Resultaten Hierin staat een overzicht van de resultaten van het onderzoek. Conclusie(s) Als je de resultaten op een ordelijke manier verwerkt hebt, kun je je conclusie trekken. Dat betekent dat je een antwoord geeft op de onderzoeksvraag. Indien het onderzoek uitgaat van een hypothese, moet de vraag worden beantwoord of je onderzoek de door jou opgestelde hypothese al dan niet heeft bevestigd. Geef daarbij precies aan op welke resultaten je de conclusie baseert. Soms wil een onderzoeker zijn hypothese zo graag bewijzen dat hij/zij de gegevens zo interpreteert dat ze de hypothese steunen. Maar van een afwijzing van de hypothese kan de wetenschap ook veel leren. Ook over een onderzoek waarin de hypothese niet wordt ondersteund, kun je een prima verslag schrijven. Maak bij het trekken van een conclusie nooit de (ernstige) fout dat je de conclusie te sterk formuleert. Je kunt meestal niet zeggen of je hypothese juist is, maar alleen maar of je hypothese ondersteund of niet ondersteund wordt door je onderzoek. Discussie In de discussie onderwerp je de resultaten en je onderzoek zelf aan een kritische beschouwing. Mogelijk vind je de manier van werken achteraf niet goed en heb je ideeën voor verbeteringen van je onderzoeksmethode. Elk onderzoek roept nieuwe onderzoeksvragen op. Probeer daarom tenslotte aan te geven welk vervolgonderzoek zou kunnen worden verricht. Bijlagen De bijlagen bevatten informatie die niet direct in je verslag past, maar waarvan het wel nuttig is ze te noemen. Verwijs in je verslag naar deze bijlagen. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 8 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Bronvermeldingen De bronvermelding vermeldt alle informatiebronnen die zijn geraadpleegd voor het onderzoek plus een lijst met namen en adressen van mensen met wie je contact hebt gehad. Zet de bronnen in alfabetische volgorde op achternaam. Verwijs in je verslag naar deze bronnen door de naam van de auteur en het jaartal tussen haakjes te schrijven, achter de informatie die je van hem/haar hebt overgenomen. Bijvoorbeeld: (J.Putz, 1990). In de literatuurlijst of bronnenlijst noteer je bij: een boek: naam auteur, titel boek (cursief) , paginanummer(s), jaar, uitgever (in deze volgorde). Bijvoorbeeld: J. Putz, Opmaken, schminken en haarverzorging, pag. 70-71. Amsterdam, 1990, Schuyt en Co. een artikel: naam auteur, titel artikel (cursief), naam tijdschrift (cursief), jaargang of deel, jaar, paginanummers. Bijvoorbeeld: R. Ducastel, Milieuvriendelijk rijden op frites-vet, Archimedes, jrg. 34, nummer 2, 1997, pag. 2-5. een CDrom: titel en plaats, jaar, uitgever, eventueel titel artikel. Bijvoorbeeld: Het digitale archief IV, Maastricht 2002, Natuur & Techniek/Uitgeverij Segment. internet: de verwijzing naar de site: http//………… inclusief de door te klikken pagina(’s). een persoon: (titel,) naam, eventueel de instantie waar hij/zij werkt, zijn/haar functie, adres en telefoonnummer, e-mail adres. 4.2 Eindproduct: wervende samenvatting Je schrijft een korte wervende samenvatting van het profielwerkstuk (ongeveer 10 regels) met een pakkende titel. De samenvattingen worden gebundeld en uitgereikt aan ieder die het JvO-symposium bezoekt, zodat men kan kiezen welke presentaties worden bijgewoond (er zullen parallelle presentaties gehouden worden). 4.3 Eindproduct: mondelinge presentatie Je houdt een mondelinge presentatie op het JvO-symposium. Voor deze presentatie worden ouders, medeleerlingen van klas 5 en 6 en docenten uitgenodigd. Naast waarderende reacties zal er ook plaats zijn voor kritische discussie. Je presentatie moet 12 tot 15 minuten duren, met 5 minuten discussie. Je ondersteunt je presentatie met (audio)visuele hulpmiddelen. Elk lid van het team doet een deel van de presentatie. De mondelinge presentatie wordt beoordeeld door de Symposium jury, samengesteld uit docenten. De presentatie bestaat globaal uit de volgende onderdelen: - inleiding met achterliggende theorie, motivatie, onderzoeksvraag en deelvragen - opzet van het onderzoek - uitwerking van de deelvragen tot deelconclusies of resultaten van het onderzoek met antwoord op de deelvragen - eindconclusie - terugblik en dankwoord De mondelinge presentatie wordt onder andere beoordeeld op - Inhoud (correct, duidelijk, presentator beheerst de stof) - Logische volgorde - Vormgeving - Afstemming op het niveau van het publiek - Interactie met publiek Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 9 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Tips voor een goede mondelinge presentatie: Je moet wel eens informatie geven of een mening beargumenteren voor een groep mensen, bijvoorbeeld je klas. Misschien ben je daar onzeker over. Soms zit je te luisteren tijdens een voordracht of een praatje en denk je: - Hij praat niet erg duidelijk - De spreker weet niet waar hij het over heeft - Dat had ze eerder moeten vertellen - Er zit niet veel lijn in het verhaal - Dit had in vijf minuten gekund - Wat heb ik hier nou aan? Dat weet ik allemaal al! - Wat is die spreker zenuwachtig! - Stom, hoor, die demonstratie lukte niet! - Dit is saai! Eigenlijk geven dit soort gedachten je al een aantal aanknopingspunten voor een goede mondelinge presentatie. De volgende tips en suggesties helpen je bij de voorbereiding, het plannen en het houden van je presentatie. Probeer onderstaande vragen (A) te beantwoorden. Verwerk deze antwoorden vervolgens in de lijst met aandachtspunten (B). A Vragenlijst bij de voorbereiding Wat is het doel? Wat is het doel van deze presentatie? Wat wil ik het publiek vertellen? Wat verwacht het publiek te gaan horen? Als het publiek twee of drie dingen zou onthouden, wat zou dat moeten zijn? Ken je situatie Wie zijn je toehoorders? Wat weet het publiek al? Welke informatie heb ik dus nog nodig? Hoe lang duurt de presentatie? Hoe is de ruimte waar je de presentatie geeft? Welke hulpmiddelen heb je tot je beschikking Ken je onderwerp Weet ik voldoende over het onderwerp? Welke vragen kan men stellen en kan ik die beantwoorden? B Aandachtspunten bij de voorbereiding van de mondelinge presentatie Voorbereiden op papier Breng een heldere structuur aan in je verhaal. Dit bepaalt voor het grootste deel je succes. 1. Zorg voor een pakkend begin. Maak je publiek nieuwsgierig naar jouw verhaal. 2. Vertel kort het onderwerp van je verhaal en welke sub-onderwerpen je gaat bespreken. Het publiek zal dan de lijn in je verhaal beter kunnen volgen. 3. Bespreek je sub-onderwerpen puntsgewijs. Je kondigt een punt aan en bespreekt het, daarna ga je naar het volgende punt. Vraag je bij alles af of je publiek het echt moet weten, het verhaal wordt anders snel te lang. 4. Betrek je publiek erbij door bijvoorbeeld zelf vragen te stellen of het publiek de gelegenheid te geven vragen te stellen. 5. Besluit je verhaal met een opsomming van de hoofdpunten en een conclusie. 6. Bedenk iets waarin jouw verhaal zich kan onderscheiden. Dat kan zijn door een pakkend begin, een interessante ervaring, een demonstratie, gebruik van een 3-dimensionaal model, etc. Controleer je presentatie als hij klaar is. Komen alle belangrijke zaken aan bod: Bereik je je doel? Vormt het verhaal een logisch geheel? Loopt je verhaal soepel? Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 10 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde C Boodschappenlijstje vóór de presentatie - - - D Leer je verhaal niet uit je hoofd en lees het verhaal ook niet van een blaadje voor, maar maak een spiekbriefje met hoofdpunten (of je Powerpoint dia’s vormen je spiekbriefje). Oefen je presentatie een aantal malen hardop. Dit helpt om a) de volgorde goed te krijgen, b) onnodige stukjes te elimineren, c) binnen de tijd te blijven, d) zelfvertrouwen op te bouwen. Niet iedereen uit het publiek denkt en onthoudt op dezelfde manier. Gebruik dus niet alleen je stem, maar ook visuele informatie (plaatjes, grafieken, tekeningen of zelfs 3dimensionale modellen). Als afsluiting kun je je publiek een ‘hand-out’ geven, dit is een A4-blaadje waarop de samenvatting van je verhaal staat en/of achtergrondinformatie bij jouw onderwerp. Kondig aan het begin van de presentatie aan dat er na afloop een samenvatting wordt uitgedeeld, dan weet men dat er geen aantekeningen gemaakt hoeven te worden. De presentatie zelf Tips Spreek duidelijk en in een rustig tempo. Laat het volume en de toonhoogte van je stem wisselen. Laat af en toe een stilte vallen in je verhaal, bijvoorbeeld tussen twee subonderwerpen. Zoek oogcontact, glimlach naar je toehoorders. Reageer op je publiek, bijvoorbeeld als je merkt dat mensen gaan praten of rondkijken. Wees jezelf. Wees enthousiast. Het ontspant als je met je buik ademt. Het geeft je rust als je stevig gaat staan, je benen iets uit elkaar. Vermijd Te vaak ‘hm’ en ‘ja’: stopwoordjes. Gehaast zijn en praten zonder pauzes. Praten met je gezicht naar het bord of de poster, kijk altijd naar het publiek. Voorlezen van papier. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 11 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 5 Mogelijke keuze-onderwerpen Als je moeite hebt een geschikt eigen onderwerp te vinden, kun je ook een keuze maken uit de onderstaande mogelijkheden. Ideeën voor sociaalgeografische onderzoeksvragen/onderwerpen: Maatschappijonderwerpen: Houden landen zich aan het Kyoto-protocol? Wat is de echte prijs van zonne- en fossiele energie? Fijnstof, ook de onzichtbare gevolgen van het verkeer aanpakken Kunnen natuur en wonen samengaan? Hoe krijg je je buurman aan de bio-biefstuk? Schiphol op zee? Waar komt het nieuwe windmolenpark? Het Groene Hart, waar willen we naar toe? Wat kun je doen aan luchtverontreiniging langs snelwegen? Kan de poema via de ecologische hoofdstructuur naar de Veluwe? Metro in Amersfoort? Stadsuitbreiding Amersfoort na Vathorst Van wie is de Noordpool? Duurzame ontwikkeling op het Jvo Ideeën voor wiskundige onderwerpen: Wiskunde in de maatschappij De IQ-test: testconstructie en statistiek Het woord intelligentie is beladen. In de psychologie wordt daarom een strakke definitie van het woord gebruikt, meestal is dat: "Intelligentie is datgene dat een intelligentietest meet." Dat is tamelijk ontnuchterend. Duidelijk is in ieder geval dat de test heel belangrijk is. Hoe worden tests gemaakt? Hoe kun je controleren of de test relevant is? Hoe bepaal je of een test wel meet wat hij moet meten? Optimaliseringvraagstukken economie De econometrie is de studie die zich bezighoudt met de wiskundige grondslagen van economische processen. Bijvoorbeeld: hoe kun je op basis van wiskundige principes een portefeuille van aandelen samenstellen die een maximale winst zal opleveren? Hoe leer je kinderen rekenen? Bij dit onderwerp gaat het niet alleen om het beschrijven van het rekenen zelf, maar ook om hoe dat uitgelegd kan worden op een manier die past bij de mentale ontwikkeling en kennis van een kind. Correlatie en regressie Vooral als de bevolking wordt onderzocht, kunnen de belangen heel groot zijn. Op de uitkomsten van onderzoek kunnen door de wetenschap, het bedrijfsleven en de overheid zware beslissingen worden gebaseerd, die allen raken. Maar, hoe kun je er achter komen of dingen echt met elkaar samenhangen en hoe moet je de onderzoeksgegevens eigenlijk analyseren? Matrixrekenen & toepassingen Wanneer grote hoeveelheden informatie geordend moeten worden, is het handig om dit te doen met behulp van matrices. Zo worden analyses van bevolkingsonderzoek gedaan met matrixrekenen, werken computergraphics van computerspellen met behulp ervan, en worden matrices ingezet bij grotere economische modellen. Technisch toegepaste wiskunde Navigatie Tegenwoordig hebben veel voertuigen satellietnavigatiesystemen. Zeker in auto's is dat een handige, maar wat overbodige luxe: het ergste dat je kan overkomen als je verkeerd rijdt, is dat je een kwartier langer over de reis doet. Enkele eeuwen geleden was, bijvoorbeeld in de scheepvaart, verdwalen een iets groter probleem. Elke vorm van navigatie is gebaseerd op meetkundige principes en kent zijn eigen uitdagingen. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 12 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 3D-Graphics for gaming Voor het programmeren van een game-engine moet je niet alleen de programmeertaal kennen, maar ook begrijpen hoe je ruimtelijke objecten op het beeldscherm van een computer kan afbeelden. Slimme meetkunde en hard rekenwerk staan aan de basis van elke goede game. Informatietheorie Wat is informatie eigenlijk? En wat heeft het met wiskunde te maken? Computers en radiosignalen zijn in wezen wiskundige dingen. Hoe kun je bijvoorbeeld weten wat ruis is en wat het echte signaal is in een verstuurd bericht? In SETI (het zoeken naar buitenaards intelligent leven) wordt met behulp van de informatietheorie gezocht naar berichten in radiosignalen uit het heelal. Cryptologie en cryptografie Kraak de code / hou je geheim veilig. Onderzoek welke technieken er bestaan om berichten geheim te houden, of geheimen te ontcijferen. De cryptografie heeft in de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld, omdat de Britse wiskundige Alan Turing de Duitse “Enigma-code” wist te ontcijferen, waardoor de geallieerde troepen op de hoogte waren van de oorlogsplannen van HitlerDuitsland. Dit heeft ervoor gezorgd dat de oorlog veel minder lang heeft hoeven duren. Rekenmachines Geen scholier kan meer zonder de rekenmachine. Soms lijkt het of voor elke berekening de ‘zakjapanner’ erbij gehaald wordt. Het apparaat heeft natuurlijk niet een geheugen waarin de antwoorden van elke mogelijke som geschreven staat. Welke methoden gebruikt je rekenmachine? Wat is de geschiedenis van rekenmethoden? Van penningtafels en abaci, via Babbage’s rekenmachine op stoom, tot de rekenliniaal en de grafische rekenmachine. Zuivere Wiskunde Verzamelingenleer Heel lang werden in de wiskunde vaak stellingen geformuleerd over eigenschappen van dingen, zonder precies te definiëren voor welke zaken die uitspraken golden. Pas in de negentiende eeuw kon hier goed een eind aan worden gemaakt doordat de Duitse wiskundige Georg Cantor de verzamelingenleer ontwikkelde. Sindsdien is de verzamelingenleer uitgegroeid tot een van de grondslagen van de wiskunde. De Koningin van de Wetenschappen Wiskunde wordt de Koningin van de Wetenschappen genoemd. Niet alleen schrijft de wiskunde voor hoe wetenschappelijke modellen gebouwd moeten worden, zij heeft ook de logica geformaliseerd. En waar de natuurwetenschappen zich moeten behelpen met conclusies uit waarnemingen, lijkt de wiskunde echte zekerheden te bieden. Je kunt bij dit onderwerp bijvoorbeeld onderzoeken hoe het bouwwerk van de wiskunde in elkaar zit, wat haar grondslagen zijn, of hoe wiskunde zich verhoudt tot de (natuur-) wetenschappen. NP-problemen Sudoku, het handelsreizigerprobleem en het in elkaar zetten van lesroosters hebben als gemeenschappelijke eigenschap dat ze relatief moeilijk op te lossen zijn, terwijl een mogelijke uitkomst eenvoudig te controleren valt. Het probleem zit hem in het grote aantal mogelijke oplossingen. De problemen met deze eigenschap worden NP-problemen genoemd. BONUS: wie kan bewijzen of ontkrachten dat N = NP kan $1.000.000 ophalen bij het Amerikaanse Clay Mathematics Institute. De Riemann-Hypothese De Universiteit van Amsterdam (UvA) heeft een webklas over de Riemann-hypothese. Deze hypothese heeft te maken met priemgetallen. Het onderwerp blijkt veel uitgebreider en uitdagender te zijn dan je aanvankelijk zou denken. De leerlingen worden tijdens enkele contactmomenten door medewerkers van de UvA begeleid bij het maken van een aantal opdrachten. De omvang van de webklas is ongeveer 10 slu. Het werk voor de webklas kan prima als uitgangspunt dienen voor een Profielwerkstuk. Voor meer informatie zie: http://www.studeren.uva.nl/webklassen/ Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 13 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde 6 Voortgangs- en beoordelingsformulieren Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 14 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Formulier voortgangsmoment 1: Onderwerp, partner(s) en gewenste begeleider Inleveren in de brievenbus van je afdelingsleider Naam groepslid (voor- en achternaam) profiel hoofdvak ander vak Onderwerp van PWS: Gewenste begeleider (docent): Het kan zijn dat je keus voor de begeleidende docent niet gehonoreerd kan worden, omdat veel leerlingen dezelfde docent gekozen hebben. In dat geval wordt nader overlegd. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 15 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Formulier voortgangsmoment 2: Onderzoeksvraag, deelvragen, begrippen Namen van leerlingen: ………………………………………………………………………………………. Kopiëren en indienen bij je begeleider. De gevraagde uitwerkingen voeg je als bijlagen aan dit formulier toe. Het onderzoeksvoorstel wordt besproken met je begeleider. Indien de begeleider met één of meer aspecten niet akkoord is, werk je het voorstel bij en volgt een tweede gesprek. De uitwerkingen die je op dit moment schrijft zijn: 1) Bij een literatuurstudie: een inleiding met de onderzoeksvraag, eventuele deelvragen en een begrippenlijst 2) Bij een sociaal-wetenschappelijk onderzoek: een inleiding met theoretische achtergrond, een begrippenlijst, de onderzoeksvraag, eventuele deelvragen en (indien passend) hypothese(s) 3) Een eerste bronnenlijst Werk de delen uit op een tekstverwerker Aanwijzingen voor het schrijven van een onderzoeksverslag kun je vinden in hoofdstuk 4 van deze handleiding. Dit formulier wordt afgevinkt door je begeleider om te zien of dit onderdeel volledig is. terug Voortgangsaspect akkoord Het onderwerp en de daarbij behorende onderzoeksvraag hebben een vakinhoudelijk niveau dat past in de bovenbouw van het VWO De belangrijkste begrippen zijn gedefinieerd De onderzoeksvraag en deelvragen zijn voldoende toegespitst Bij een sociaal-wetenschappelijk onderzoek: de theoretische achtergrond is voldoende beschreven en bij de deelvragen zijn reële hypothesen en/of verwachte uitkomsten geformuleerd (indien passend) De gebruikte bronnen zijn vermeld Opmerkingen/afspraken indien bij eerste gesprek niet akkoord: …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. Eerste bespreking met begeleider op ……………………………… (datum) Naam begeleider:…………………………………………………………………….. Handtekening begeleider:…………………………………………………………… Eventuele tweede bespreking met begeleider op ……………………………… (datum) Handtekening begeleider:…………………………………………………………… Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 16 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Formulier voortgangsmoment 3: Onderzoeksvoorstel Namen van leerlingen: ………………………………………………………………………………………. Kopiëren en indienen bij je begeleider. Het onderzoeksvoorstel wordt als bijlage bij dit formulier gevoegd. Het onderzoeksvoorstel wordt besproken met de begeleider. Indien de begeleider met één of meer aspecten niet akkoord is, werken de leerlingen de betreffende onderdelen bij en volgt een tweede gesprek. De uitwerkingen die je op dit moment schrijft zijn: Bij een literatuurstudie: 1a) Een bijgewerkte inleiding met de onderzoeksvraag, eventuele deelvragen en een begrippenlijst 1b) De gekozen basisstructuur van je werkstuk Bij een sociaal-wetenschappelijk onderzoek: 1a) Een bijgewerkte inleiding met theoretische achtergrond, een begrippenlijst, de onderzoeksvraag, eventuele deelvragen en (indien passend) hypothese(s) 1b) De benodigde materialen en gekozen onderzoeksmethode 2) Een bijgewerkte bronnenlijst Werk de delen uit op een tekstverwerker Aanwijzingen voor het schrijven van een onderzoeksverslag kun je vinden in hoofdstuk 4 van deze handleiding. Dit formulier wordt afgevinkt door je begeleider om te zien of dit onderdeel volledig en uitvoerbaar is. terug Voortgangsaspect akkoord Het onderwerp en de daarbij behorende onderzoeksvraag hebben een vakinhoudelijk niveau dat past in de bovenbouw van het VWO De belangrijkste begrippen zijn gedefinieerd De onderzoeksvraag en deelvragen zijn voldoende toegespitst Bij een sociaal-wetenschappelijk onderzoek: de theoretische achtergrond is voldoende beschreven en bij de deelvragen zijn reële hypothesen en/of verwachte uitkomsten geformuleerd (indien passend) De gebruikte bronnen zijn vermeld Bij een literatuurstudie: er is een heldere basisstructuur voor het werkstuk gekozen, er is aangegeven hoe gegevens verwerkt zullen worden en er is een duidelijke (en eerlijke) taak- en tijdverdeling gemaakt Bij een sociaal-wetenschappelijk onderzoek: de werkwijze is duidelijk en realistisch beschreven (noodzakelijke deelactiviteiten, logische volgorde, uitvoerbaarheid, gekozen onderzoeksmethode), er is een duidelijke (en eerlijke) taak- en tijdverdeling gemaakt en er is een complete lijst van benodigdheden gemaakt Opmerkingen/afspraken indien bij eerste gesprek niet akkoord: …………………………………………………………………………………………………………………………….. Eerste bespreking met begeleider op ……………………………… (datum) Naam begeleider:…………………………………………………………………….. Handtekening begeleider:…………………………………………………………… Eventuele tweede bespreking met begeleider op ……………………………… (datum) Handtekening begeleider:…………………………………………………………… Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 17 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Beoordelingsformulier 1: Opzet en uitvoering Namen van leerlingen: ………………………………………………………………………………………………. Met dit formulier wordt de opzet en uitvoering van het profielwerkstuk beoordeeld door de begeleider (kort na uitvoering van het onderzoek). N.B. alle partners krijgen dezelfde beoordeling tenzij zij een zeer verschillende bijdrage geleverd hebben. Beoordelingsaspect Toegekende score De leerlingen hebben het onderzoek zorgvuldig opgezet 0 1 2 3 4 De leerlingen hebben het onderzoek juist uitgevoerd en indien nodig de onderzoeksvraag bijgesteld 0 1 2 3 4 De leerlingen hebben voldoende onderzoeksgegevens verzameld 0 1 2 3 4 De leerlingen hebben de onderzoeksresultaten geordend, verwerkt, geschematiseerd en gestructureerd 0 1 2 3 4 De leerlingen hebben zelfstandig gewerkt en steeds op tijd hun werk getoond en toegelicht (voortgangsmomenten) en ingeleverd 0 1 2 3 4 slecht matig voldoende goed zeer goed kwalificatie Subtotaal beoordeling 1 (minimaal 0, maximaal 20) ….. Toelichting: …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. Besproken met begeleider op ……………………………… (datum) Naam begeleider:…………………………………………………………………….. Handtekening begeleider:…………………………………………………………… Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 18 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Beoordelingsformulier 2: Schriftelijk verslag Namen van leerlingen: ………………………………………………………………………………………………. Met dit formulier wordt het eindverslag beoordeeld door de begeleider. N.B. alle partners krijgen dezelfde beoordeling tenzij zij een zeer verschillende bijdrage geleverd hebben. Beoordelingsaspect Toegekende score Het onderwerp en de daarbij behorende onderzoeksvraag hebben een vakinhoudelijk niveau dat past in de bovenbouw van het VWO 0 1 2 3 4 De onderzoeksvraag, eventuele deelvragen en (indien passend) hypothese(s) zijn helder verwoord 0 1 2 3 4 De theoretische achtergrond is helder en compleet en heeft voldoende niveau; de leerlingen hebben inzicht in de sleutelbegrippen en relevante theorie 0 2 4 6 8 Bij een literatuurstudie: er is een heldere basisstructuur van het werkstuk Bij een sociaalwetenschappelijk onderzoek: de onderzoeksopzet (benodigde materialen en onderzoeksmethode) is helder verwoord 0 2 4 6 8 Bij een literatuurstudie: er is een heldere uitwerking gegeven van de deelvragen; de leerlingen maken duidelijk onderscheid tussen feiten en interpretaties; de eindconclusie is voldoende beargumenteerd Bij een sociaalwetenschappelijk onderzoek: de metingen/resultaten en verwerkte resultaten zijn overzichtelijk weergegeven, waar mogelijk in de vorm van tabellen en grafieken; de leerlingen maken duidelijk onderscheid tussen feiten en interpretaties; de eindconclusie is voldoende beargumenteerd 0 2 4 6 8 Problemen tijdens het werk en gekozen oplossingen zijn helder weergegeven; er worden suggesties gedaan voor verbetering (“als ik het weer zou doen, wat zou ik dan anders doen?”) en voor follow-up (“als iemand verder zou gaan met het onderzoek, dan …”) 0 1 2 3 4 Er zijn voldoende bronvermeldingen en ze zijn correct en compleet weergegeven 0 1 2 3 4 Het verslag ziet er aantrekkelijk uit 0 1 2 3 4 Het verslag is begrijpelijk zonder mondelinge toelichting 0 1 2 3 4 De leerlingen hebben zelfstandig gewerkt en steeds op tijd hun werk getoond, toegelicht en ingeleverd 0 1 2 3 4 kwalificatie Subtotaal beoordeling 2 (minimaal 0, maximaal 52) slecht matig voldoende goed zeer goed ….. Toelichting: …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………….. Besproken met begeleider op ……………………………… (datum) Naam begeleider:…………………………………………………paraaf: ………………….. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 19 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Beoordelingsformulier 3: Mondelinge presentatie Namen van leerlingen: ………………………………………………………………………………………………. Met dit formulier wordt de mondelinge presentatie beoordeeld door een jury. N.B. alle partners krijgen dezelfde beoordeling tenzij zij een zeer verschillende bijdrage geleverd hebben. Beoordelingsaspect Toegekende score Presentatie: stemgebruik; de leerlingen spreken helder, hebben een goede intonatie, articuleren goed. 0 1 2 3 4 Presentatie: de leerlingen spreken enthousiast en geïnspireerd over hun onderzoek. 0 1 2 3 4 Presentatie: taalgebruik van de leerlingen is goed afgestemd op het publiek en de leerlingen leggen relevante begrippen goed uit. 0 1 2 3 4 Presentatie: de leerlingen maken een duidelijk onderscheid tussen hoofd- en bijzaken in hun verhaal. 0 1 2 3 4 Inhoud: de theoretische achtergrond en onderzoeksvraag zijn goed beschreven door de leerlingen en hebben een goed vwo niveau. 0 1 2 3 4 Inhoud: de onderzoeksopzet is door de leerlingen goed beschreven en heeft een goed vwo niveau. 0 1 2 3 4 Inhoud en vormgeving: de leerlingen hebben de resultaten goed en helder weergegeven en toegelicht. 0 1 2 3 4 Inhoud: de leerlingen geven inhoudelijk adequaat antwoord op vragen uit het publiek. 0 1 2 3 4 Planning: de leerlingen houden de presentatie binnen de gestelde tijdsgrenzen (12 tot 15 minuten). 0 1 2 kwalificatie slecht Subtotaal beoordeling 3 (minimaal 0, maximaal 34) matig voldoende goed zeer goed ….. Eventueel commentaar of verdere relevante punten van beoordeling: …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. Datum: …………………. Juryleden: Handtekening: …………………………. …………………………. …………………………. …………………………. …………………………. …………………………. Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 20 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde Eindbeoordelingsformulier Profielwerkstuk Namen van leerlingen: ………………………………………………………………………………………. Titel van profielwerkstuk: ……………………………………………………………………………………………. Subtotaal beoordeling 1 (minimaal 0, maximaal 20) Subtotaal beoordeling 2 (minimaal 0 maximaal 52) Subtotaal beoordeling 3 (minimaal 0, maximaal 34) Totaal (minimaal 0, maximaal 106) Eindbeoordeling Puntentotaal 0 t/m 5 7 t/m 17 18 t/m 29 30 t/m 41 42 t/m 52 53 t/m 64 65 t/m 76 77 t/m 88 89 t/m 100 101 t/m 106 Cijfer 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Besproken met begeleider op ……………………………… (datum) Naam begeleider:…………………………………………………………………….. Handtekening begeleider:…………………………………………………………… De begeleider levert dit formulier in bij de afdelingsleider Handleiding profielwerkstuk 2014 JvO Literatuurstudie of sociaalwetenschappelijk onderzoek Pag. 21 economie, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde
© Copyright 2024 ExpyDoc
