Deelrestauratie en aanvullende nieuwbouw

ROTTERDAM | Timmerhuis
ROTTERDAM | Timmerhuis
Deelrestauratie en aanvullende nieuwbouw Timmerhuis Rotterdam
EPICENTRUM VAN
DE NAOORLOGSE
WEDEROPBOUW
Als een van de meest verwoeste steden van ons land kwam Rotterdam uit de Tweede Wereldoorlog. De wederopbouw van
de stad werd dan ook een enorme klus, aangestuurd vanuit het nieuwe, tussen 1949 en 1953 gerealiseerde Stadstimmerhuis aan de Meent. Dat gebouw wordt nu gerestaureerd, heringericht en uitgebreid met een nieuwbouw met daarin ruimte
voor wonen, werken en retail.
Het Stadstimmerhuis aan de Meent en
de Haagseveer, naar een ontwerp van
architect Koops van gemeentewerken,
kwam in de plaats van het aan het begin
van de oorlog verwoeste gebouw aan
de Haringvliet. Het gebouw heeft een
haakse vorm en in de achtergevels is te
zien dat het de bedoeling was dat het
164
BOUWEN AAN MONUMENTEN
zou worden uitgebreid met drie beuken.
Die kwamen er echter nooit. Wel werd
het Stadstimmerhuis in de jaren zestig
uitgebreid met een nieuwbouw. “Geen
sterk gebouw, dat niet meer voldeed aan
de eisen van vandaag de dag en ook niet
daaraan kon worden aangepast”, aldus
Paul Fondse van Brink Management
& Advies, onderdeel van Brink Groep,
verantwoordelijk voor het bouwmanagement tijdens het huidige project.
“Daarom is ook besloten het te slopen.
Vervolgens heeft de gemeente gekeken
naar hoe om te gaan met het oorspronkelijke gebouw, een gemeentelijk monument, en vervangende nieuwbouw.”
Uit een bouwhistorisch onderzoek uit
2007 bleek dat van het Stadstimmerhuis
voornamelijk de gevels en de trappenhuizen binnen monumentale waarde hadden.
Voor de rest van het interieur gold dat
nog nauwelijks, vanwege de diverse
aanpassingen in de loop der jaren. Met
het opknappen van het monument en
een uitbreiding met een architectonisch
in het oog springende nieuwbouw wordt
het Stadstimmerhuis nu getransformeerd
tot het Timmerhuis, een plek met naast
kantoren ook woningen, winkels en een
publieke functie. Dat programma, de
stedenbouwkundige voorwaarden en
het aantal vierkante meters lag vast toen
architectenbureau OMA werd geselecteerd om verder invulling aan de plannen
te geven.
Peter Rieff en Cock Peterse van OMA
leggen uit dat ze met hun ontwerp een
overgang hebben willen creëren tussen
de hoogbouw waar Rotterdam bekend
om staat en de lagere bebouwing achter
het Timmerhuis. “Uitgangspunt was een
vormloze hoop ‘pixels’, kaders, die we gevormd hebben tot een bouwwerk dat past
in de omgeving. Een gebouw dat als een
soort wolk wordt opgetild, transparant
door veel gebruik te maken van glas – zo
is onder meer de achtergevel van het monument grotendeels zichtbaar – en verder
uitnodigend en laagdrempelig. Vandaar
onder meer de passage en de toegankelijke retailfuncties op de begane grond.”
Onder het gebouw, zo geven ze aan, komt
een een-laags parkeergarage.
Een gebouw dat naar boven toe verbreed
dankzij uitkragende delen en lange overstekken, dat is constructief een uitdaging,
merkt Cock Peterse op. “De diverse functies maken het eveneens complex. Hoe
leidt je bijvoorbeeld de diverse stromen
door het gebouw? En hoe verwerk je leidingen en dergelijke? Dat is opgelost door
te kiezen voor twee kernen met daarin de
liften, centrale plekken van waaruit de
stromen zich door het gebouw verspreiden.” Peter Rieff geeft aan dat er gezocht
is naar een rastermaat, een module die het
gebouw een zo flexibel mogelijk karakter
geeft. “Zodat elk gewenst programma
kan worden uitgevoerd. Het gebouw
kan in de toekomst, bij veranderende
omstandigheden, worden afgestemd op
nieuwe functies. De constructie van staal
met betonnen vloeren zonder dragende
wanden biedt die mogelijkheid.” Hij wijst
op het feit dat die flexibiliteit het nu al
mogelijk maakt iedere woning een iets
ander karakter te geven.
De staalconstructie is een van de meest
complexe onderdelen van de uitvoering,
stelt projectdirecteur Arjan Geelen van aannemer Heijmans. Dat bedrijf voert het werk
op basis van een UAV-GC contract (design,
build, maintain) uit. Daardoor stapte het al
vroeg, tijdens de uitwerking van het voorontwerp in, zegt Geelen. “Een periode van
veel overleg met diverse partijen, onder wie
de hoofdconstructeur en de staalleverancier.
Om alles tot in de puntjes voor te bereiden.
Een dergelijke constructie doen we niet
dagelijks.” “Een UAV-GC contract is in
Nederland nog geen gemeengoed”,
BOUWEN AAN MONUMENTEN
165
ROTTERDAM | Timmerhuis
Een gebouw
'dat als een wolk wordt opgetild'
Knap staaltje
vult Paul Fondse aan. Het was echter de
wens van de gemeente dat de aannemer
al in een vroeg stadium bij het project
betrokken zou worden, geeft hij aan. “De
opdrachtgever neemt dan wat meer afstand,
de aannemer krijgt wat meer ontwerpverantwoordelijkheid. Daarnaast krijgt de
aannemer de verantwoordelijk voor de 91
appartementen en bovendien is contractueel
vastgelegd dat ze na oplevering 15 jaar het
onderhoud verzorgen.”
Behalve voor de nieuwbouw is Heijmans
eveneens verantwoordelijk voor de renovatie van het Timmerhuis. Dat betekent
onder meer het restaureren van de stalen
kozijnen in de gevels, het reinigen van
de achtergevel en het in oorspronkelijke
staat herstellen van de trappenhuizen. Het
interieur wordt voorzien van een nieuw
inbouwpakket. Arjan Geelen: “Er wordt
niet historiserend gerestaureerd. Wel
komen er verwijzingen naar het verleden
en volgen we het ritme van het monument
binnen, houden we bijvoorbeeld rekening
met balken- en kolommenstructuur.” Een
onderdeel van de bewogen Rotterdamse
geschiedenis wordt zo in ere hersteld
en gekoppeld aan een staaltje technisch
vernuft met een futuristische uitstraling.
De Maasstad is weer een eyecatcher rijker.
Bouwinfo
OPDRACHTGEVER
Stadsontwikkeling Gemeente Rotterdam
OPDRACHTNEMER
Heijmans
Architectonisch zijn vooral de gevels en enkele elementen in het interieur van monumentale waarde, vertelt Léon Wielaard, vastgoedontwikkelaar bij de afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam. Misschien nog wel van
grotere waarde, voegt hij er aan toe, is de cultuurhistorische waarde van het Timmerhuis. “Vanuit dit gebouw is de wederopbouw van Rotterdam aangestuurd.”
Uitgangspunt van de gemeente bij de plannen voor het Timmerhuis was dan ook het
behouden van het monument, met name het gevelbeeld, en dat uitbreiden met een nieuwbouw passend bij de omgeving en conform de stedenbouwkundige eisen. “Het ontwerp
van OMA sloot bij dat gegeven aan. Wat ons in dat ontwerp zeer aansprak is de wijze
waarop nieuwbouw en monument samenkomen. Op een wat ruwe manier, wat het monument kracht geeft. Op een dusdanige wijze dat de achtergevel grotendeels zichtbaar blijft.”
De gemeente zet daarnaast hoog in op duurzaamheid. Elk onderdeel moest voldoen aan
het BREEAM ontwerpcertificaat met de score Excellent. “Duurzaamheid speelt bij de
gemeente een grote rol; ze is ook partner van BREEAM, dat internationaal erkend is.”
Een van de grootste uitdagingen van het project noemt Wielaard het uitwerken van het
gevelbeeld van de nieuwbouw. “Daar is veel over gesproken, zijn diverse ontwerpen
voor gemaakt. Er moest een laagdrempelig gebouw ontstaan, transparant en functioneel. Dat was een complexe opgave waarvoor uiteindelijk een bijzonder aansprekende oplossing is gevonden.”
ARCHITECT
Architectenbureau OMA
BOUWMANAGEMENT
Brink Management & Advies,
onderdeel van Brink Groep
Management Advies Bouw Huisvesting Vastgoed
INSTALLATIE
Deerns Raadgevende Ingenieurs
BOUWFYSISCH
DGMR
Knap staaltje …specificeerwerk
Design & Build-contract en toch hoogwaardige architectuur realiseren?
Krijg grip op de output met een excellente vraagspecificatie.
CONSTRUCTIE
PBT
BOUWPERIODE
januari 2013 – derde kwartaal 2015
AANNEEMSOM
Brink Management & Advies, een organisatie die alle besluitvormers in vastgoed,
bouw en huisvesting grip en perspectief geeft.
www.brinkgroep.nl
€100.000.000
BOUWEN AAN MONUMENTEN
167

Download Report