Vader van Europa

Vader van Europa
Karel de Grote
en Aken, een
bijzondere band
ten vernederen. Karel eiste dat de
paus zich onschuldig zou verklaren aan aantijgingen die tegen
hem waren geuit. Toen triomfeerde Karel, nu was het de beurt
aan de paus. Karel trok nooit
meer naar Rome.
Raoul Bauer, Karel de Grote. Een
keizer op de grens tussen twee
werelden, Davidsfonds, Leuven,
2013, 272 blz., 62,50 euro.
De kracht van het onvolmaakte
Schrijver en bekeerling Willlem Jan Otten ontvangt prestigieuze P.C. Hooft-prijs
Erik DE SMET
De Nederlandse schrijver Willem
Jan Otten (62) ontving op 22 mei
de P.C. Hooft-prijs, de belangrijkste literaire onderscheiding
in Nederland. In Vlaanderen
werd Otten pas in 2004 bekend
met zijn roman Specht en zoon,
over een vader die zijn overleden zoon wil laten voortleven via
een geschilderd portret. De P.C.
Hooft-prijs ontvangt Otten voor
zijn beschouwende werk zoals
de bundel Onze Lieve Vrouw van de
Schemering (2009), waarin hij het
katholieke geloof rijmt met een
indrukwekkende culturele belangstelling.
Losse olifanten
Voor schrijver Willem Jan Otten is geloof eigenlijk poëzie. God
beschouwt hij als de vader van de verbeelding. © Belga Image
Advertentie
NL
FR
in zijn
GOEDKOOPSTE assortiment
n
assort
i
dit
GOEDK
OOPST
E
pe
Everyday
spaghetti
500 g
INS CH
au
assort
i
dit
kg
s sa catég
an
o
GOEDK
OOPST
E
€ 0,67/kg
p
€
LE MO
r kg
0,335
n
s sa catég
an
o
Het onvolmaakte zit ook in Ottens overige werk, zoals in zijn
poëzie. Missen of net ervaren wie
of wat afwezig is, lijkt wel een rode draad door zijn teksten. Zijn
bekendste liefdesregel luidt dan
ook: „Ik wilde jou en dat ik missen zou/wist ik al voor het begonnen was/Jou willen is je missen/ Het was missen op het eerste
gezicht” (Paviljoenen, 1991).
Nog zo’n geloofsthema is het
‘gekend worden’ in plaats van
het zelf kennen. Net daarover
gaat het in het katholieke geloof.
Meer weten? Surf naar
www.karldergrosse2014.de en
www.heiligtumsfahrt2014.de.
t
en
m
kelden onder de verachters van de
christelijke religie.
In het Nederlandse taalgebied
zijn dergelijke ‘grote bekeerlingen’ die hun geloof literair onderbouwen nog zeldzamer dan
in bijvoorbeeld Frankrijk. Maar
terwijl vele ‘nieuwe katholieken’
vandaag vooral aangetrokken
blijken door het kosmische van
de liturgie of de universaliteit
van de Kerk, is het Otten te doen
om de onmacht, het onvolmaakte, de sterfelijke en godverlaten
God van het christendom.
Bij die residentie liet Karel een
paltskapel optrekken, als een
achthoekige basiliek met een
koepel en mozaïeken, naar Byzantijns model. Die vormt de
kern van de huidige Dom, waarvan het gotische koor werd ingewijd in 1414, toen de zeshonderdste sterfdag van de keizer werd
herdacht. De Dom kunt u vrij bezoeken. Voor de verdieping waar
de keizerlijke troon staat, moet u
aansluiten bij een gidsbeurt voor
individuele bezoekers.
Het derde deel van de tentoonstelling staat in de Domschatkamer, waar u onder meer de
reliekbuste van Karel de Grote
vindt. Tot 29 juni liggen er ook
de vier relieken uitgestald, die
Karel de Grote volgens de overlevering ontving uit Jeruzalem
en die slechts om de zeven jaar
te zien zijn, bij de Heiligdomsvaart. Voor de editie 2014 daarvan, die onder het motto Geloof
in beweging eveneens op 20 juni
begint, worden tal van pelgrims
verwacht. (nl)
t
en
m
Enkele jaren nadat Ottens echtgenote en collega-schrijver Vonne Van der Meer zich op 42-jarige leeftijd had laten dopen in de
katholieke Kerk, volgde ook hij.
Een deel van zijn literaire werk
kun je sindsdien beschouwen als
een verantwoording van die bekering tot het katholicisme.
Terwijl Otten zijn geloof niet
beperkt tot de privésfeer wil hij
toch een breed publiek op een
intelligente wijze blijven aanspreken. Het relaas van zijn bekering, Het wonder van de losse olifanten (1999), kreeg dan ook als
ondertitel mee Rede tot de ontwik-
Niet verwonderlijk haalde de
schrijver in zijn dankwoord aan
de jury van de P.C. Hooft-prijs
Augustinus aan. Diens Belijdenissen is tenslotte het boek waar
het zelfonderzoekende beschouwende proza mee begon. „Er is
altijd één iemand meer aanwezig
tussen de aanwezigen, en je kunt
ervan op aan dat hij al weet wat je
bedoelt”, zegt Otten.
„U bent er en niet uw bestaan
is twijfelachtig, maar het mijne
– als ik er niet van overtuigd
kon zijn dat u er was, en bent, en
zult zijn”, zei Otten in hetzelfde
dankwoord. Maar ook hier laat
hij open wie hij met ‘u’ bedoelt.
De lezer? Ieder van ons? Of toch
God? Hij wil mensen niet afschrikken met wat hij noemt een
„hoofdletterallergie”.
Het werk van Willem Jan Otten is vanzelfsprekend allereerst
literatuur, maar zelf beweert de
schrijver dat geloof voor hem eigenlijk poëzie is. God is tenslotte de vader van onze verbeelding,
meent hij. Hij laat ons de keuze om Hem als onzin af te doen
of Hem te leren kennen. Om die
keuze te maken, is verbeelding
nodig. Meer zelfs, daar is verbeelding voor bedoeld.
Relieken
D
nanties over de biecht, die in zeer
eenvoudig Latijn of in de volkstaal moesten worden opgesteld.
Dat was belangrijk voor de soldaten die aan de vooravond van een
veldslag te biecht wilden gaan.
Op 25 december 800 kroonde
Leo III Karel in Rome tot keizer,
vóór de acclamatie door het volk.
Dat ging in tegen de geplogenheden. Twee dagen eerder had de
paus zich nog publiekelijk moe-
LE MO
INS CH
au
e r li t e r
l it r e
Het werk van Willem Jan Otten is
uitgegeven bij G.A. van Oorschot.
assort
i
dit
E
pe
r stuk
s sa catég
an
o
t
en
m
n
GOEDK
OOPST
D
Wetten moesten in correct geschreven teksten worden gegoten”, zegt Bauer. „Je moest dus
grammatica kennen om goed te
kunnen besturen.” Dat het onderricht slechts was weggelegd
voor enkelingen, noemt Bauer
een achterhaalde visie. De verspreiding van de kennis van het
schrift was alvast ruimer dan
aanvankelijk gedacht. Bauer verwijst bijvoorbeeld naar ordon-
D
Beeld van Karel de Grote voor het stadhuis in Aken, waar hij in 814 overleed. © Andreas Herrmann
I
Respecteerde in zijn
uitgestrekte rijk de
verscheidenheid
Streefde naar eenheid,
met het christendom
als een van de pijlers
Hechtte veel belang
aan onderricht en de
kennis van het schrift
Aken, de stad waar Karel de Grote op 28 januari 814 overleed,
herdenkt de keizer door de tentoonstellingen Macht, Kunst,
Schätze die er openen op 20 juni. Tot 21 september vindt u die
in het stadhuis, de Dom en het
Centre Charlemagne, het nieuwe
stadsmuseum.
Dat museum schetst de innige
band tussen Aken en de legendarische koning der Franken. Er
zijn voorwerpen te zien uit de
Karolingische renaissance: handschriften, ivoorsnijkunst, goudsmeedwerk. Blikvanger is de Tassilokelk, die uitzonderlijk het
benedictijnerklooster in het Oostenrijkse Kremsmünster verlaat.
Tot hij van Aken zijn hoofdresidentie maakte, reisde Karel de
Grote van de ene woonplek of
palts naar de andere. Karel verbleef graag en vaak in Aken. De
aanwezigheid van warmwaterbronnen was daar niet vreemd
aan. Hij liet er een residentie
optrekken, op de fundamenten
daarvan staat nu het stadhuis. In
de kroningszaal, waar het feestmaal plaatsvond voor de dertig
Duitse koningen die tussen 936
en 1531 in de Dom in Aken werden gekroond, vindt u het luik
dat focust op de plaatsen van de
macht en het hofleven.
I
Raoul Bauer belicht de betekenis van Karel de Grote
Nicole LEHOUCQ
Karel de Grote, koning van de
Franken en sinds Kerstmis 800
keizer van het Westen, staat bekend als de vader van Europa. „De
kerngebieden van de Europese
Unie zijn ook de kerngebieden
van de Franken”, zegt cultuurhistoricus Raoul Bauer, die een
biografie over Karel publiceerde. „Binnen dat uitgestrekte rijk
respecteerde hij de verscheidenheid van de volkeren die er leefden.” In zijn boek situeert Bauer
de keizer in de overgang van het
Romeinse keizerrijk naar de westerse middeleeuwen, waarin het
christendom een van de pijlers
van de beschaving wordt.
Om eenheid te brengen in die
verscheidenheid, was, naast het
christendom, ook de kennis van
het schrift een belangrijk element. „Karel de Grote hechtte veel belang aan het woord.
9
cultuur
18 JUNI 2014
I
kerk & leven
LE MO
INS CH
àl
a pi è c e

Download Report