Basis Tabloid - Uncover Skincare

DE VOLKSKRANT
MAANDAG 17 MAART 2014
17
Wetenschap
Planeet
Mercurius krimpt als
een opdrogend krentje
Versnelde groei Bionische plant kan ongewone dingen doen
Onderzoekers van het technologiecentrum MIT in Boston zijn
erin geslaagd bladgroenkorrels
van planten op te krikken door er
koolstof nanobuisjes en nanodeeltjes gemaakt van kunststof
met ceriumoxide in aan te brengen. De bladgroenkorrels gebruikten daarna meer kleuren licht dan
gewone planten: ze groeiden drie
keer zo snel, melden de wetenschappers in Nature Materials.
Ook blijkt het mogelijk de ‘bionische planten’ dingen te laten
doen die ze daarvoor niet konden,
zoals oplichten als ze stikstofverbindingen in de
lucht opmerken. Bovendien zou de
fusie tussen
bladgroenkorrel en techniek in theorie kunnen
leiden tot
elektronica
die zichzelf
herstelt na
beschadiging,
speculeren de
wetenschappers.
Foto’s Juan Pablo
Giraldo
Mercurius, de binnenste planeet
van ons zonnestelsel, is de afgelopen vier miljard jaar zo’n 5 tot 7 kilometer kleiner geworden in
doorsnee. Planeetwetenschappers maken dat op uit ribbels en
vouwen in het oppervlak van de
langzaam afkoelende planeet.
Mercurius krimpt als een opdrogend krentje. Dat de planeet kleiner is geworden, wisten astronomen al sinds in 1973 ruimtesonde
Mariner 10 de krimpribbels voor
het eerst vastlegde. Onduidelijk
was echter hoeveel de planeet is
gekrompen. In de 19de eeuw dachten sommige aardwetenschappers nog dat ook bergketens op
aarde door krimp zijn ontstaan.
Ribbel op Mercurius.
Foto NASA
Astronomen presenteren vandaag vingerafdruk van versnelling oerknal
KennisCafé
Spanning over babyfoto van heelal
Van onze verslaggever
Martijn van Calmthout
amsterdam Amerikaanse astronomen hebben de vingerafdruk
gevonden van een extreem heftige versnelling van de oerknal, de
explosie die het universum deed
ontstaan. Vandaag geven ze aan
de universiteit van Harvard een
toelichting op hun vondst.
De vingerafdruk van die ‘kosmische
inflatie’ zit verborgen in subtiele details van de radiostraling die uit het
diepe heelal komt. De Amerikanen
hebben die gemeten met de Bicep2telescoop op de Zuidpool. De bedenkers van de inflatietheorie, Alan Guth
en Andrei Linde, zullen bij de presentatie op Harvard aanwezig zijn.
Dit weekeinde gonsde het onder kosmologen van de geruchten over de
meest rechtstreekse blik op de oerknal.
‘Als de geruchten een beetje kloppen,
is dit materiaal voor een Nobelprijs’,
zegt de Nederlandse astrofysicus Daan
Meerburg die op de universiteit van
Princeton werkt en zelf niet betrokken
is bij Bicep2. ‘Dit gaat het hele veld op
zijn kop zetten.’
De kosmische inflatie is een periode
kort na de echte oerknal, waarin het
dan bestaande prille heelal lijkt ‘over
te koken’ en een extreem snelle uitzetting doormaakt. Daardoor worden
structuren die tot dan alleen op microscopische schaal bestonden plotseling
tot kosmische afmetingen opgeblazen.
Die vroege kosmische structuren
kunnen astronomen met radiotelescopen aan de hemel zien op de zogeheten
babyfoto’s van het heelal. Daarop is de
oudste radiostraling van het heelal te
zien, die vrijkwam toen de eerste waterstofatomen begonnen te ontstaan.
Die straling echoot sindsdien door het
nu ruim 14 miljard jaar oude heelal.
De babyfoto’s van het heelal kunnen
theoretisch alleen goed begrepen worden als zich daadwerkelijk een inflatie
heeft voorgedaan. Het echte bewijs
daarvoor ontbrak tot nu toe. Volgens
Meerburg levert het Bicep-team dat bewijs nu wel. ‘Uit de verdraaiingen van
de straling (de B-mode polarisatie) is
op te maken wat er voorafging aan het
moment dat de achtergrondstraling
vrijkwam.’
Volgens Meerburg en enkele specialistische bloggers lijkt het erop dat het
B-modesignaal sterker is dan eerdere
experimenten meenden te zien. Daar-
door is het gedrag van de zwaartekracht in die periode te onderscheiden.
Dat gaat een streep halen door een
groot aantal theoretische modellen
over de versnelde oerknal en slechts
een klein aantal scenario’s overlaten.
‘Het is alleen al om die reden te hopen
dat het niet om een meetfout gaat’,
zegt Meerburg.
De Amsterdamse fysicus Jan Pieter
van der Schaar zegt op voorhand blij te
zijn met de Amerikaanse metingen
over de kosmische inflatie. ‘Dit is de
smoking gun die we zochten.’ Vooral
spannend, zegt hij, is dat dit de zwaartekracht rechtstreeks koppelt aan de
quantumkrachten. Theorieën over dat
verband zijn er wel, maar concrete metingen om ze te toetsen ontbraken tot
nu toe.
‘Altijd heimwee bij het
geluid van de jungle.’
Primatoloog Liesbeth Sterck
(Utrecht) over reizen voor de wetenschap. Met Darwin-kenner Alexander Reeuwijk, antropoloog Tinde
van Andel (Naturalis), paleoklimatoloog Appy Sluijs (Utrecht) en Marskenner Inge Loes ten Kate. Live experimenten van NEMO, columns van
Jelle Reumer en Maarten Keulemans. Presentatie Martijn van
Calmthout (Volkskrant).
Na aﬂoop De Balie-cinema: The Life
Aquatic with Steve Zissou
Maandag 17 maart 20.00 - 22.00 uur. De Balie,
Kleine-Gartmanplantsoen 10, Amsterdam.
Informatie en kaarten op debalie.nl
KennisCafé is een coproductie van
De Volkskrant, KNAW, NEMO en De Balie.
Gezond
Waar komen wallen onder de ogen vandaan?
F
ris en uitgerust, zo zien wij onszelf
’s morgens graag in de spiegel.
’s Avonds trouwens ook. Helaas zijn
er allerlei stoorzenders die deze
wens doorkruisen. Rimpels, puistjes, vlekken, fletsheid en natuurlijk: wallen.
Wat zo’n wal precies is, daarover zijn de
meningen nogal verdeeld. ‘Als dermatoloog bedoelen we de zakjes onder de ogen’,
zegt dermatoloog en cosmetisch chirurg
Peter Velthuis. Bij sommige mensen zijn
deze ‘zakjes’ al jong vrij groot – een kwestie
van aanleg.
De grootte van de wal hangt samen met
de grootte van de oogkas. Bij een kleinere
oogkas kan het vetweefsel weinig kanten
op en zal het geheel er dikker uitzien. Een
wal is feitelijk een soort stootkussentje tussen de oogkas en de oogbol, zegt Velthuis.
‘Er moet iets van weke delen zijn waardoor
je oogbol kan bewegen en beschermd is.’
Zie hier de medische functie van de wal.
Naarmate je ouder wordt, gaat het vetzakje vaak een beetje hangen, zegt Velthuis.
‘Dan ziet het er uit als een soort theezakje
en veert het niet meer terug.’ In het verleden haalden cosmetisch chirurgen deze
vleeskussentjes weg. Om te voorkomen dat
mensen op latere leeftijd met holle oogkassen achterblijven, passen ze tegenwoordig
iets toe dat bekendstaat als de Hamra-techniek. Daarbij wordt het vet niet weggehaald, maar onderhuids verplaatst.
Ook onderzoeksarts cosmetische dermatologie Jetske Ultee noemt aanleg en ouderdom als de voornaamste boosdoeners voor
het wallenprobleem. Dat we in de ochtend
grotere wallen hebben, ligt aan iets anders.
‘Het gebied rond de ogen kan veel vocht
vasthouden’, zegt Ultee. ‘Na een nacht horizontaal liggen, zie je vaak dat het vocht zich
heeft opgehoopt onder het oog. Slapen op
een hoger kussen kan daartegen helpen.’
En dan de wallen die wij ook wallen noemen, maar dermatologen niet: verkleuring
onder de ogen. Velthuis: ‘Die ontstaat doordat de huid op deze plek dicht op het bot zit.
Er is geen bind- of vetweefsel aanwezig en
daardoor schijnen de bloedvaten er doorheen. Eigenlijk is dit het uiteinde van een
wal.’ Dat die kringen na een nachtje doorhalen met veel alcohol extra aanwezig zijn,
heeft opnieuw te maken met vocht – in dit
geval met de afwezigheid ervan. Inspuiting
met hyaduronzuur – dat de huid tijdelijk
dikker maakt – is een veelvoorkomende cosmetische ingreep. Velthuis heeft er halverwege zijn werkdag al drie op zitten.
Ultee adviseert mensen vooral een zonnebril en zonnebrandcrème om zonschade te
voorkomen: ‘Die is voor 90 procent verantwoordelijk voor huidveroudering.’
En de huis-, tuin- en keukenmiddeltjes
dan? Theezakjes, komkommerschijfjes, en
bevroren lepeltjes? Wees gerust, het is geen
totale onzin, zegt dermatoloog Velthuis. ‘Je
onttrekt met zulke trucs het vocht aan de
huid en daardoor slinkt de wal tijdelijk.’
Dan de iets prijziger varianten, in de
vorm van oogrollers, -pads, en -crèmes met
mooie beloftes. Daarover is Ultee sceptisch.
‘Mensen geven bakken geld uit aan onzin.
Een oogcrème bevat vaak dezelfde bestanddelen als een dagcrème, maar dan in een
kleiner, duurder potje.’ Nachtcrème? Ook
onzin. En al die antiwallenproducten? Alleen maar camouflage.
Ianthe Sahadat
Ook een vraag voor deze rubriek?
Mail naar [email protected]

Download Report