Kredietverlening vergt omgaan met onzekerheid

R HOB Nijmegen 01 2014
18-02-2014
13:25
Pagina 24
Kredietverlening vergt
omgaan met onzekerheid
Kredietverlening in Eurozone neemt verder af, meldde zakenzender RTL7 onlangs. Wat is de stand van zaken
in de wereld van de kredietverlening? En biedt crowdfunding uitkomst? Een gesprek met zes financieel
deskundigen, in de ING-business lounge bij voetbalcub NEC.
24
HÉT ONDERNEMERSBELANG // EDITIE 01-2014
R HOB Nijmegen 01 2014
18-02-2014
13:25
Pagina 25
RONDE TAFEL
Tekst: Paul de Jager // Fotografie: Yuri Willems
Het Midden- en Kleinbedrijf
heeft het zwaar als gevolg van
een lange economische crisis.
Het beeld bestaat dat banken de
economische ontwikkeling bemoeilijken door
terughoudende kredietverlening. Sidney van
den Bergh, rayondirecteur MKB ZuidGelderland bij ING, nuanceert dat beeld met
verve. Hij zegt: “Ik zit 15 jaar in dit vak en kijk
niet wezenlijk anders tegen kredietverlening
aan dan toen ik begon. Uiteindelijk kijk je bij
financiering of een bedrijf het terug kan
betalen. Is er voldoende cashflow om de
aflossingsverplichting na te komen? Is er een
vermogenspositie die vertrouwen biedt? Maar
zes verliesjaren zie je terug in het eigen
vermogen. Bij onvoldoende winst is er geen
ruimte voor aflossingen.”
Hendrik Savelsberg, partner bij
Claassen, Moolenbeek & Partners
meent dat er nog investeringskrediet
voor handen is: “Mits goed
onderbouwd, wordt er nog gefinancierd,
daarbij moet je soms breder kijken dan alleen
bancair.” Ingmar Janssen, consultant op de
afdeling corporate finance van Bol Adviseurs
voegt toe: “Ondernemers willen in een
moeilijke situatie vaak geen geld uitgeven aan
een financieel adviseur. Zelf slagen ze er niet in
om een goed businessplan op papier te zetten.
Dat maakt het voor de bank lastig om een
positief besluit te nemen.” De aanwezigen
constateren dat veel ondernemers hun kruit
droog houden. Ze schuiven investeringen voor
zich uit tot de bedrijvigheid weer aantrekt.
Bert van Orsouw, partner bij Claassen,
Moolenbeek & Partners: “Ik merk dat ondernemers leergeld hebben betaald. Ze hebben
ervaren dat een hoge financieringslast risico's
met zich meebrengt. Ondernemers kijken nu
of ze ontwikkelingen op eigen kracht
kunnen financieren, maar dat leidt wel tot
voorzichtigheid.”
LATEN ONDERNEMERS HUN AMBITIE ONDER
INVLOED VAN DE ECONOMISCHE CRISIS VAREN?
Wilco Schoonderbeek, sectormanager Agro-Food
bij Participatiemaatschappij Oost: “Ik merk dat
wel. Ondernemers passen hun ambities aan. Dan
doe je de BV Nederland tekort. Vandaar dat de
vraag van PPM Oost is: wat heb je nodig om de
ontwikkeling twee keer zo snel te laten gaan?”
Ton Korts, business developer bij Movements
Group: “Ons bedrijf investeert in technologie,
ICT, internet. In die sector is het heel moeilijk
om een verhaal te schrijven waar investeerders
een goed gevoel bij krijgen. Het gaat om snel
inspelen op nieuwe trends. Daar worden banken
nerveus van. Ik ben me ervan bewust dat
internetontwikkelingen heel moeilijk voorspelbaar zijn. Hierdoor zijn we de boot wel aan het
missen. We zoeken geld voor hoog risicovolle
investeringen. Juist in die snelle wereld,
waarin je wel kunt scoren, zie je dat
investeerders hun ambities laten varen.”
Ingmar Janssen: “Als je een productmarktcombinatie hebt die er nog niet is; je
weet een niche te vinden, dan kan je die
sprong wagen. Maar ondernemers grijpen vaak
toch terug op een vertrouwd product. Dat is niet
verkeerd, maar jammer voor nieuwe ontwikkelingen.”
Hendrik Savelsberg geeft tegenwicht: “Je stelt als
ondernemer je mijlpaal: daar wil ik naartoe. Stap
voor stap geef je dat vorm.”
Bert van Orsouw vult aan: “Meer dan tevoren
moet een bedrijf kijken waar haar
kernkwaliteiten liggen. Die goed
formuleren en kijken wat erbij past. Er
is een hele generatie ondernemers eind
jaren 90 ingestapt, die nauwelijks een
crisis hebben meegemaakt. De afgelopen
vijf jaar hebben ze het echte ondernemen
pas geleerd.”
KREDIETVERLENING VRAAGT EEN BREDE BLIK
De gespreksgenoten zijn het er over eens dat de
bank een belangrijke partner blijft bij kredietverlening. Tegelijk breken ze een lans voor een
bredere blik. Wilco Schoonderbeek vertelt dat
PPM Oost werkt met risicodragend kapitaal en
achtergestelde leningen: “Het idee is dat als wij
een achtergestelde lening verstrekken, de bank
ook over de brug komt.” Dit spreekt Ingmar
Janssen aan. Hij zegt: “Kredietverlening kan goed
in combinatie met de bank. Die ziet me graag
komen als ik al de helft aan krediet binnen heb via
een alternatieve financiering.”
Ton Korts ziet crowdfunding als een manier om de
consument aan het bedrijf te binden en een
community te bouwen. “Laat de investeerder
betalen met als tegenprestatie dat hij over
een jaar als eerste het nieuwe
internetspel krijgt. Dan heb je bij het
begin de financiering al rond. Dat is
een droomfinanciering.” Sidney van
den Bergh is positief over alternatieve
financiering, “dat kan prima in
combinatie met een bankfinanciering.”
Bert van Orsouw merkt op dat het belangrijk is om
je hele financieringsbehoefte goed in beeld te
brengen en daarbij te kijken naar meerdere
financieringsmogelijkheden. ”Bijvoorbeeld door
het beter managen van je werkkapitaal, beschik je
veel eerder over je geld. Daarmee kun je dan
nieuwe ontwikkelingen financieren”, stelt hij.
Ingmar Janssen: “Veel bedrijven hebben een grote
voorraad. Ze moeten elke moment kunnen leveren.
Misschien moet je die opslag doorberekenen in
de prijs van je product of de afnemer laten voorfinancieren.” De afnemer heeft immers belang
bij levering of productvernieuwing.
Wilco Schoonderbeek ziet in dit verband kredietmogelijkheden binnen de keten van bedrijven.
“Stel dat een kaascentrale een nieuwe
snijmachine nodig heeft. Het grootwinkelbedrijf waar ze aan leveren heeft
daar belang bij en kan meefinancieren.
Of de autospuiter en de lakproducent,
die hebben belang bij de autoverkoop. Er
is wederzijdse afhankelijkheid. Uiteindelijk
is er een gemeenschappelijk belang. Daar liggen
financieringskansen.”
Sidney van den Bergh propageert een actieve
houding: “Zoek elkaar op. Benader familieleden,
collega's. Investeringen kunnen tegenwoordig niet
steeds door een partij gefinancierd worden. Dat
zoeken naar kapitaal vind ik een grote uitdaging
van deze tijd.”
S
DEELNEMER
SIDNEY VAN DEN BERGH,
BERT VAN ORSOUW,
HENDRIK SAVELSBERG,
rayondirecteur
MKB Zuid-Gelderland bij ING.
partner bij Claassen,
Moolenbeek & Partners.
partner bij Claassen,
Moolenbeek & Partners.
HÉT ONDERNEMERSBELANG // EDITIE 01-2014
25
R HOB Nijmegen 01 2014
18-02-2014
13:25
Pagina 26
RONDE TAFEL
De gespreksgenoten zien dat er veel kapitaal
beschikbaar is. De rente van kapitaal op de bank is
laag. Dat nodigt uit tot investeren. Niet alleen via
de traditionele bancaire weg. Familiekapitaal
speelt een rol. Hendrik Savelsberg: “Dat gaat om
grote bedragen. Bedrijven kunnen hun friends
and family aanspreken. Die kan je overtuigen van
het nut van jouw onderneming. De drempel zit
niet zozeer in het vragen, alswel in het maken van
goede afspraken. Maak een zakelijke overeenkomst inclusief terugbetaalregeling, als zoon of
dochter een idee heeft. Daar zie je het vaak mis
gaan.”
KREDIETVERLENING GECOMPLICEERD
Een helder en onderbouwd businessplan zien de
gespreksgenoten als een voorwaarde voor
financiering. Ton Korts plaatst wel een
kanttekening: “Een businessplan is gebaseerd op
aannames. Maar die zijn boterzacht in
een snel veranderende economie.
We mogen niet onderschatten dat
van onze huidige economie geen
steen op de andere blijft. We zijn
nog maar net begonnen als je kijkt
wat technologie gaat doen. Onze
mobiele telefoons hebben de hele PC industrie
weggevaagd, dat is indrukwekkend. Als je ziet wat
3D printing gaat doen voor de lokale economie,
dat is fenomenaal.” Hij komt met een gedurfde
stelling: 'Investeer in ontwikkelingen waarvan je
niet helemaal kan overzien wat er uit komt'.
Naast een businessplan speelt presentatie een
rol. Voor crowdfunding geldt dat meer dan ooit.
Er moeten immers veel kleine investeerders
overtuigd worden om mee te betalen aan productof bedrijfsvernieuwing. Maatschappelijke
betrokkenheid speelt een rol bij crowdfunding en
is tegenwoordig een onderdeel van de
investeringsbereidheid. Ton Korts: “Je ziet dat
investeerders een goed gevoel willen hebben bij
hun kredietverlening. Dat vind ik best een scherpe
kanteling in het denken.”
Wilco Schoonderbeek vraagt aandacht voor
kredietverlening aan starters. “Investeren in
innovatieve starters vraag om een lange adem en
diepe zakken. Het aantal informals (particuliere
investeerders/red.) wat uit de voeten kan met de
risico/rendementsverhouding van het financieren
van een bedrijf in de opstartfase is zeer
beperkt.” Ingmar Janssen: “Een particulier
is dikwijls niet de juiste investeerder voor
een starter. Maar een kredietunie, waar
een aantal particuliere investeerders bij
elkaar zitten, zou een goede oplossing
kunnen zijn.”
BOODSCHAP OVER KREDIETVERLENING
ZIJN ER KANSRIJKE BRANCHES OM IN TE
INVESTEREN?
Wilco Schoonderbeek: “Er is genoeg kapitaal voor
de juiste propositie. Maar de ondernemer moet
wel beseffen welk kapitaal hij binnen haalt. Welke
eisen worden daaraan gesteld. Kies bewust. En
focus niet alleen op de bank maar kijk
met een open blik naar alle
financieringsmogelijkheden.”
Sidney van den Berg: “Zoek de
dialoog op over kredietverlening.
Stop het niet weg. Stel je kwetsbaar
op. Er is meer mogelijk dan je
denkt.”
Ton Korts: “Zoek naar wegen om nieuwe
technologie, nieuwe businessmodellen sneller
gefinancierd te kunnen krijgen. Dat is de toekomst
van Nederland. Ik denk dat de oplossing ligt bij
kleine investeerders. Daar ligt een uitdaging,
bijvoorbeeld bij crowdfunding, hoe zou je dat
kapitaal gemakkelijker vrij kunnen krijgen.” «
In de maakindustrie liggen volgens Sidney van den
Bergh goede investeringskansen. Wilco Schoonderbeek noemt de agrarische en food sector.
“Veel van de maatschappelijke vraagstukken van
deze tijd zijn Agro-Food gerelateerd. Nederland,
en meer specifiek Oost Nederland, heeft wereldwijd een toppositie in de sector Agro-Food, en is
naar mijn stelling bij uitstek gepositioneerd om
deze vraagstukken om te zetten naar economische
kansen. Dit vraagt wel om ondernemerschap,
durf en kapitaal. Op basis van wat ik om mij heen
zie gebeuren in mijn dagelijkse contacten met
ondernemers, ben ik erg positief voor de
toekomst.”
Bert van Orsouw stuurt ook op acyclisch
investeren en financieren: “Dat betekent in goede
tijden niet oneindig investeren, maar een buffer
creëren. In slechte tijden kan de bank dan achter
de ondernemer blijven staan.”
Hendrik Savelsberg: “De boodschap aan de
ondernemer is: kijk goed naar de eigen kwaliteiten
van zowel ondernemer als onderneming. Niet
alleen de harde cijfers, maar juist ook de
succesfactoren. Waar ben je goed in en hoe kan je
dat financieren.”
Bert van Orsouw: “Bepaal waar je ambities liggen,
dan komt de rest vanzelf. Neem de tijd om dat
voor jezelf te laten bezinken. Waar wil ik naartoe?
Je kunt niet overal succesvol in zijn. Je zult
keuzes moeten maken.”
Ingmar Janssen: “Neem eens afstand,
kijk naar nieuwe vormen en
combinaties van kredietverlening.
Waar leg je als ondernemer je focus, nu
en in de toekomst.”
S
DEELNEMER
26
INGMAR JANSSEN,
WILCO SCHOONDERBEEK,
TON KORTS,
corporate finance consultant
bij Bol Adviseurs.
sectormanager Agrofood bij
Participatiemaatschappij Oost
Nederland NV.
business developer bij Movements
Group.

Download Report