Decentralisatie Jeugdzorg

RAADGEVER
Decentralisatie Jeugdzorg
Kinderen en gezinnen centraal. Niet over maar met hen praten.
Eigen kracht versterken, snel hulp op maat bieden als dat noodzakelijk is en problemen integraal benaderen. Het zijn belangrijke uitgangspunten bij de decentralisatie van de jeugdzorg.
Hoe zijn gemeenten daar mee bezig? Wat is belangrijk voor u
“Mijn kind wil ’s morgens niet meer
uit bed komen. We hebben al met
zeven instanties gepraat, maar
niemand kan echt helpen.”
als raadslid? Met deze raadgever helpen we u graag op weg.
Wat er verandert en waarom
De Jeugdwet is door het parlement aangenomen en vanaf 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor alle zorg voor
minderjarigen. Naast opvoedondersteuning (CJG) zijn dat (gesloten) jeugdzorg, Jeugd-GGZ, zorg voor licht verstandelijk beperkten, jeugdbescherming en reclassering. Dat gebeurt omdat het oude stelsel verkokerd was. Problemen
werden vaak benaderd vanuit één bepaalde sectorale regeling (financiering). Bureaucratie was het gevolg. Gezinnen
en kinderen raakten vaak tussen wal en schip, doordat ze van de ene naar de andere instantie werden doorverwezen.
Hoe gaan gemeenten met jeugdzorg aan de slag?
Gemeenten willen de hulpvraag van kinderen en gezinnen integraal benaderen. Via de gewone wereld van school,
peuterzaal of huisarts kunnen problemen in eerste instantie laagdrempelig worden opgelost. Als het nodig is, kan
de juf of schoolmaatschappelijk werker hulp inroepen van een team met generalisten en specialisten in de wijk. Het
idee is dat altijd één regisseur de hulp coördineert in nauwe samenspraak met het gezin/kind. De eigen kracht van
het gezin en zijn omgeving is het vertrekpunt. In beginsel is alle hulp ambulant en normaal gesproken is alle hulp
voorhanden in de wijk, tenzij het gaat om specialistische zorg. De organisatie is in elke regio een klein beetje anders,
maar de beginselen zijn overal gelijk.
Maart
2014
Transitie jeugdzorg
Sturen en controleren
Hoe kunt u hier als raadslid (mede) op sturen? Hoe kunt u controleren of de gemeente haar wettelijke taak goed
uitvoert? U hebt in de gemeenteraad mogelijk al gesproken over de kaders van de gedecentraliseerde jeugdzorg.
De gemeenteraad moet ook een beleidsplan goedkeuren en een verordening vaststellen. Daar moet in staan hoe
het pakket voorzieningen eruit ziet en hoe de toegang tot jeugdzorg is geregeld. Wie besluit er over de in te zetten
hulp? In het beleidsplan en de verordening moet een groot aantal zaken worden geregeld en beschreven: preventie,
jeugdhulp, kinderbescherming en jeugdreclassering. Ook komt erin te staan hoe de gemeente toeziet op de kwaliteit
van aanbieders, en hoe de positie van cliënten wordt geregeld (eigen kracht, hulpplan, PGB, vertrouwenspersoon,
klachtrecht). Overigens komt de VNG in april met een modelverordening.
Voor welke keuzes staat de gemeente(raad)?
• Hoe krijgt het hulpaanbod integraal vorm? Hoe organiseren we dat?
• Op welke (regionale) schaal?
• Hoe gaan we om met vraagverheldering en diagnostiek?
• Hoe is de beoordeling en toeleiding geregeld?
• Wie is waarvoor verantwoordelijk? Wie heeft welk mandaat?
• Hoe regelen we de bekostiging? Hoe voorkomen we kostenoverschrijdingen?
• Hoe gaan we samenwerken met ketenpartners (onderwijs, veiligheid, gezondheidszorg)?
Samenwerking
In 42 regio’s werken gemeenten samen op het gebied van jeugdzorg. Voor sommige taken is op lokaal niveau onvoldoende omvang en expertise aanwezig, waardoor het wenselijk is financiële risico’s te verevenen. Daarom kiezen
sommige gemeenten voor regionale of bovenregionale samenwerking. Alle gemeenten geven de organisatie van de
eerstelijns jeugdhulp lokaal vorm. Dat geldt vaak ook voor de ambulante hulp.
De taken pleegzorg, crisisopvang en residentiële zorg worden meestal op het niveau van de 42 jeugdzorgregio’s georganiseerd. Voor een aantal taken (specifieke jeugdhulp, jeugdbescherming en -reclassering, AMHK) kiezen sommige
gemeenten voor samenwerking met meerdere regio’s. Naast de jeugdzorg worden gemeenten ook verantwoordelijk
voor regionale Advies- en Meldpunten Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK). Ook het contracteren en
bekostigen van jeugdbescherming en jeugdreclassering is een regionale opgave.
Financieel kader
Gemeenten staan voor de opgave om goede (betere) jeugdzorg te leveren tegen lagere kosten. Zij krijgen in 2015 van
het Rijk een macrobudget van circa € 3,5 miljard. Dit is het budget dat huidige financiers besteden aan de jeugdzorg,
minus de korting van € 120 miljoen. In 2016 wordt het macrobudget gekort met € 300 miljoen en vanaf 2017 wordt
het budget gekort met € 450 miljoen. Daarnaast vindt nog een korting plaats vanwege wijzigingen in de regelgeving
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
RAADGEVER
omtrent het persoonsgebonden budget (PGB). Deze korting bedraagt circa € 70 miljoen. Ten slotte wordt er op de
huidige AWBZ-functies begeleiding en persoonlijke verzorging voor jeugd 10% aan korting gerealiseerd vanaf 2015.
Het eerste jaar wordt het macrobudget verdeeld op historische basis. Dit wil grosso modo zeggen dat het budget voor
elke gemeente wordt gebaseerd op het niveau van de uitgaven van de voormalige jeugdzorgfinanciers binnen elke
gemeente. De jeugdzorgmiddelen gaan naar alle individuele gemeenten. Gemeenten moeten zelf afspraken maken om (een deel
van) de budgetten op regionaal niveau samen te voegen om bepaalde zorgtaken in regionaal verband in te kopen.
Tips voor raadsleden
• Maak de decentralisatie van de jeugdzorg (en die van de Participatiewet en de Wmo nieuwe stijl) transparant in
de begrotingscyclus, bijvoorbeeld door een begrotingsprogramma Sociaal domein op te nemen;
• Zorg voor focus: sommige onderdelen van het jeugdzorgpakket kunnen de eerste jaren beleidsarm worden ingevoerd, andere onderdelen zijn voor uw raad wellicht belangrijker;
• Wees scherp en alert op financieel beheer van regionale samenwerkingsverbanden;
• Laat u door het college goed informeren over het beschikbare budget;
• Kijk zelf in de mei- en septembercirculaire, weet om welke bedragen het gaat.
Meer informatie
• Op www.vng.nl/jeugd vindt u cijfers en feiten, praktijkvoorbeelden en actuele informatie over de decentralisatie van de jeugdzorg.
• Op het VNG-portal ‘Raadsleden en decentralisaties’ vindt u informatie over de decentralisaties:
www.vng.nl/raadsleden-decentralisaties.
• De website van het gezamenlijke transitiebureau van VNG, VWS en V&J www.voordejeugd.nl staat in het
teken van de stelselherziening.
• Op www.vng.nl/samenwerken vindt u informatie over regionale samenwerking.
Deze raadgever is onderdeel van een reeks VNG-raadgevers over uiteenlopende onderwerpen. U vindt alle raadgevers op
www.vng.nl/raadsleden. Op deze pagina staat nog meer informatie speciaal voor raadsleden.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
RAADGEVER

Download Report