Methotrexaat (MTX)

Methotrexaat
(MTX)
Informatie over de behandeling met het medicijn
methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn.
U heeft een afspraak in Tergooi voor een behandeling. Onze artsen en
medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en
uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken.
TNF gevonden. De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet
bekend.
Werking van MTX
Ter voorbereiding op uw behandeling, informeren we u met deze folder
over de gang van zaken rondom de behandeling met methotrexaat.
Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie
voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen?
Achterop vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De
medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw
vragen graag.
Algemeen
Uw MDL-arts heeft met u gesproken over het gebruik van methotrexaat.
Dit medicijn behoort tot de groep ontstekingsremmers oftewel
immunosuppressiva. U krijgt dit medicijn om prednison te vervangen,
omdat andere middelen voor uw ziekte niet goed werken of omdat u van
deze middelen bijwerkingen heeft ondervonden. In deze folder krijgt u
informatie over de werking en het gebruik van dit medicijn en hoe u kunt
handelen in geval van bijwerkingen. Achterin de folder vind u de
spuitinstructie van MTX.
De oorzaak van ziekte van Crohn is niet bekend. Elke behandeling met
medicijnen is gericht op het onderdrukken van ontstekingsreacties. In
het bloed van ieder mens bevindt zich de stof TNF (Tumor Necrosis
Factor). Dit eiwit speelt een rol bij het ontstaan en onderhouden van
ontsteking van het darmslijmvlies. Bij patiënten met de ziekte van Crohn
wordt in de darm een verhoogde hoeveelheid van de ontstekingseiwit
1 Patiënteninformatie
MTX behoort tot de groep immunosuppressiva. Dit zijn geneesmiddelen
die de natuurlijke afweer onderdrukken en op deze wijze de ontsteking
in de darm afremmen. Effecten van MTX kunnen binnen vier tot acht
weken merkbaar zijn. Er zijn echter ook patiënten bij wie de behandeling
pas later effect heeft. Bij goed effect wordt MTX langdurig
voorgeschreven. MTX kan in combinatie met andere medicijnen worden
voorgeschreven.
MTX is ook een cytostaticum: een stof die de groei van de cellen remt en
snelgroeiende cellen doodt. Omdat is gebleken dat MTX ook de groei
remt van niet-kwaadaardige cellen heeft het middel ook een gunstig
effect op de ontstekingsziekten zoals ziekte van Crohn of reuma. De
dosering van MTX is bij de ziekte van Crohn veel lager dan bij de
behandeling van kwaadaardige aandoeningen. Hierdoor zullen de
bijverschijnselen ook minder vaak voorkomen en milder van aard zijn.
Hoe wordt MTX gebruikt?
• MTX bestaat in de vorm van tabletten en onderhuidse (subcutane)
injecties.
• Voor de behandeling van de ziekte van Crohn worden bij voorkeur
onderhuidse injecties voorgeschreven.
• Tabletten MTX worden bij de ziekte van Crohn wisselend opgenomen
waardoor de werking minder goed voorspelbaarder is.
• MTX wordt één keer per week gegeven via een injectie; bij voorkeur
•
•
•
•
•
•
op dezelfde dag van de week.
Injecteren na de avondmaaltijd vermindert de kans op bijwerkingen.
U, of uw naaste, dient de injectie zelf toe.
U ontvangt instructies van een begeleidend verpleegkundige over de
injectietechniek.
Hoewel het misschien een eng idee is, blijkt het zelf spuiten in de
praktijk mee te vallen en goed te leren.
Bewaar MTX zoals op de verpakking vermeld staat.
Later wordt in de folder de spuitinstructie uitgelegd.
• huidafwijkingen;
• slechte bloedstolling;
• blauwe plekken.
Interactie met alcohol en antibiotica
Combinatie met alcohol
Alcohol in combinatie met MTX verhoogt het risico op
leverfunctiestoornissen. Gebruik bij voorkeur niet meer dan één
alcoholische consumptie per dag.
Bijwerkingen
Het gebruik van MTX kan leiden tot een aantal bijverschijnselen die van
korte duur zijn of snel verdwijnen na het stoppen met de medicatie. Na
inname/injectie van MTX kunt u last krijgen van:
• longontsteking is een zeldzame bijwerking, maar bij verschijnselen
als aanhoudende hoest, groen slijm ophoesten, kortademigheid en/of
koorts moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
• verhoogde kans op infecties door een stoornis in de bloedaanmaak.
Ook hierop zal uw bloed regelmatig worden gecontroleerd.
• Ontsteking van het mondslijmvlies.
• Leverfunctiestoornissen. Hier merkt u zelf meestal niets van. Uw
bloed wordt daarom regelmatig gecontroleerd.
• Misselijkheid, braken, verminderde eetlust, diarree.
Combinatie met antibiotica
Meld altijd dat u met MTX wordt behandeld wanneer uw arts een
behandeling met antibiotica wil starten. Sommige antibiotica mogen
niet in combinatie met MTX worden gegeven!
Zwangerschap en borstvoeding
Neemt u contact op met uw behandelend arts indien één of meerdere van
bovenstaande verschijnselen of andere lichamelijke klachten optreden.
Onderzoek heeft aangetoond dat MTX schadelijk is voor het (ongeboren)
kind. MTX wordt daarom niet gegeven bij zwangerschap of
borstvoeding. Bij een kinderwens moet de MTX drie tot zes maanden
tevoren worden gestaakt alvorens zwanger te worden. Informeer over de
stopperiode bij uw behandelend arts. Bij gebruik van MTX moet, zowel
door mannen als vrouwen, gezorgd te worden voor goede betrouwbare
anticonceptie én moet u deze nog minstens drie maanden na beëindiging
van het gebruik van MTX voortzetten.
Foliumzuur
Spuitinstructie MTX
Om bijwerkingen als misselijkheid, braken, verminderde eetlust, diarree
en ontsteking van het mondslijmvlies te verminderen, kan de arts
foliumzuur voorschrijven. Foliumzuur is een vitamine (B11) en wordt één
tot drie keer per week gebruikt; enkele dagen na de injectie in een
dosering van 5 mg. Dit wordt bepaald door uw arts. Volg daarom altijd
het voorschrift van uw arts. Wees tijdens de behandeling met MTX
attent op de volgende verschijnselen:
• hoge koorts;
Wanneer mag u niet spuiten?
U mag niet spuiten:
• als u cotrimoxazol of trimethoprim (twee soorten antibiotica)
gebruikt;
• in een gezwollen huid of trombosegebied;
• in plaatsen die hard aanvoelen of er rood of blauw uitzien.
2 Patiënteninformatie
Aflevering van MTX
Met het recept dat u van de MDL arts ontvangt, bestelt u de spuiten bij
uw eigen apotheek. U moet rekening houden met enkele dagen
afleveringstijd. Er zijn verschillende soorten spuiten in omloop, maar ze
bevatten allemaal hetzelfde soort medicijn. Het kan zijn dat u krijgt:
• metoject: de kant en klare fabrieksspuit, per stuk verpakt;
• door de apotheek zelf gevulde spuiten.
Volgt u de aanwijzingen op de verpakking of u de spuiten al dan niet in
de koelkast moet bewaren.
Injectie vergeten?
Als u hier een dag later achterkomt, kunt u de injectie alsnog toedienen.
De week daarna injecteert u op de gebruikelijke dag. Is er echter meer
dan een dag verstreken, dan kunt u het beste op de volgende manier
handelen. Bijvoorbeeld: u bent gewend op donderdag te injecteren en u
komt er pas op zaterdag achter dat u dat bent vergeten. Dien dan de
injectie op zaterdag toe en noteer voor het vervolg de zaterdag als vaste
dag. Wanneer u weer terug wilt naar de oorspronkelijke dag van
injecteren, kunt u de injectiedag elke week een dag opschuiven tot u weer
op de oorspronkelijke injectiedag bent.
Handelingsprotocol voor het toedienen van MTX
In dit protocol worden benodigdheden voor en werkwijze bij het
toedienen van een subcutane injectie met MTX beschreven voor degenen
die zichzelf in de thuissituatie injecteren.
Benodigde materialen
• medicatieoverzicht;
• met MTX gevulde spuit;
• (grijze injectienaald (0,4 x 12 mm monoject). Zo nodig, indien niet
bijgeleverd);
• pleister;
• naaldencontainer;
• afvalzakje.
Werkwijze
• Zorg voor een rustige omgeving.
• Controleer op het medicatieoverzicht de datum van injecteren.
3 Patiënteninformatie
• Controleer bij de met MTX gevulde spuit de houdbaarheidsdatum en
de dosering.
• Was uw handen.
• Bepaal de prikplaats (bij voorkeur in het bovenbeen of links en
rechts onder in de buik (zie figuur 1).
• Verwijder het dopje van de spuit en draai de naald op de spuit bij.
• Verwijder de beschermhuls van de naald en houd de spuit als een
pen in uw hand.
• Fixeer met uw andere hand de prikplaats tussen duim en wijsvinger.
• Plaats de naald loodrecht in de huid in een hoek van 90 graden.
• Trek met de hand die eerder de huid fixeerde de zuiger van de spuit
iets omhoog en kijk of er bloed in de spuit komt. Is dit het geval
verwijder dan de spuit, druk de prikplaats af en begin opnieuw met
een nieuwe spuit en naald.
• Spuit vervolgens de vloeistof in door de zuiger rustig naar beneden
te drukken.
• Leg een gaasje op de prikplaats en verwijder de naald, in één
beweging, uit de huid.
• De prikplaats niet masseren.
• Laat spuit en naald in één geheel in de naaldencontainer vallen.
• Druk de prikplaats af met het gaasje en plak er zo nodig een pleister
op.
• Doe al het overige afval in een afvalzakje. Deze mag in uw gewone
huisvuilzak.
• Was uw handen.
• Teken de gegeven injectie af op het medicatieoverzicht (achterin).
Overige aandachtspunten
Voorraad
Controleer regelmatig de voorraad spuiten, neem zo nodig contact op
met de apotheek of behandelend arts voor een herhaalrecept. Bestel op
tijd nieuwe injectiespuiten bij uw apotheek, houdt rekening met enkele
dagen levertijd.
Injectiemoment
Kies een vaste dag en tijdstip waarop u injecteert, zodat u het niet
vergeet. ’s Avonds injecteren kan misselijkheid helpen voorkomen.
Bewaren MTX-injectie
Niet alle MTX- spuiten hoeven in de koelkast bewaard te worden. Kijk
goed in de bijsluiter welk bewaaradvies voor u geldt. Zorg dat de spuiten
niet bereikbaar zijn voor (kleine) kinderen.
Naaldencontainer
Direct na het injecteren doet u de spuit met naald in de
naaldencontainer. Deze mag niet bij het huisafval, maar wordt vol
ingeleverd bij de apotheek.
Overig afval
Al het overige afval mag in de normale huisvuilzak.
Lekkage van de spuit
Bij lekkage van de spuit: controleer of de naald stevig op de spuit is
bevestigd (bij de meeste spuiten wordt de naald op de spuit gedraaid: het
zogenaamde luerlocksysteem).
Wat moet u doen bij lekkage/schade aan de spuit of morsen?
Bij een beschadigde spuit of een spuit die in de verpakking lekt, gebruikt
u de spuit niet en neemt u contact op met uw apotheek.
Knoeien
Wanneer u injectievloeistof knoeit op bijvoorbeeld meubilair of tapijt,
dan kunt u de vloeistof opnemen met een tissue en daarna het oppervlak
met water reinigen. Komt de vloeistof in aanraking met uw kleding, dan
kunt u deze het beste direct wassen in de wasmachine. Bij contact met
de huid en/of ogen moet u tien tot vijftien minuten grondig spoelen met
water en hierna contact opnemen met uw huisarts.
Prikaccident
Het is mogelijk dat de mantelzorger zich prikt aan de naald tijdens het
toedienen of opruimen van de MTX. Laat in dat geval het wondje goed
uitbloeden, door vlak naast de wond te drukken. Dit om eventuele MTX
te verwijderen. Spoel het wondje met lauw kraanwater uit. Neem
vervolgens contact op met de polikliniek of uw huisarts.
4 Patiënteninformatie
Medicatieoverzicht
Datum
Tijd
Dosering
Prikplaats
Tot slot
Heeft u nog vragen over de behandeling, spuitinstructie of mocht u
klachten of vragen hebben als u weer thuis bent, neemt u dan gerust
contact op met uw MDL-arts of MDL-verpleegkundige.
• Polikliniek Interne Geneeskunde/MDL, locatie Hilversum,
T 088 753 11 50
• De MDL-verpleegkundige: [email protected]
Locatie Blaricum
Rijksstraatweg 1
1261 AN Blaricum
5 Patiënteninformatie
Locatie Hilversum
Van Riebeeckweg 212
1213 XZ Hilversum
Locatie Weesp
C.J. van Houtenlaan 1b
1381 CN Weesp
© Tergooi 000903092 07082014
T 088 753 1 753
www.tergooi.nl

Download Report