De Dordtse wijken van de toekomst

De Dordtse wijken van de toekomst
Wijkgericht werken in Dordrecht
6 februari 2014
Gericht aan fractieleden van de politieke
partijen in Dordrecht.
Aanleiding
Van burgers in de maatschappij wordt
steeds meer gevraagd. De oude
zekerheden vallen snel weg en daar zijn
nog niet allemaal nieuwe vormen voor
terug. De kabinetsbesluiten vragen niet
alleen nieuwe oplossingen in de buurten
en wijken voor diegenen met een
specifieke ondersteuningsvraag maar ook
voor dagelijkse dingen als ontmoeten,
elkaar helpen en op elkaar letten.
gemeente en partijen in de wijken om mee
te doen en vooral lef te tonen in deze
moeilijke tijden. Deze tijden bieden ook
mogelijkheden. Nieuwe concepten
ontstaan soms spontaan en bestaande
worden in een nieuwe hoedanigheid veel
beter. Er zijn wel eisen aan de concepten.
Ze moeten duurzaam zijn, financieel
haalbaar en onderhouden kunnen worden
vanuit de wijk.
Over 10-20 jaar zal het aantal burgers met
een ondersteuningsvraag aanzienlijk
groeien en moet de route naar het
antwoord eerder gewoon dan uitzonderlijk
zijn. Kies dus voor de wijkgerichte aanpak.
Ruim 15.000 burgers in Dordrecht hebben
behoefte aan ondersteuning. Een
percentage hiervan heeft zelfs behoefte
aan ondersteuning op meerdere vlakken.
Deze ondersteuning start bij de inzet van
eigen kracht en netwerk en vervolgens
kan professionele ondersteuning ingezet
worden voor die burgers die het echt nodig
hebben. Maar hoe je dit alles doet is voor
de zoekende niet zo eenvoudig.
Organisaties hebben naast hun
hoofdproduct zoals thuiszorg, intramurale
zorg of individuele begeleiding ook een
breed aanbod aan welzijnsactiviteiten. Dit
varieert van creatieve workshops tot
culturele uitjes en van bingo’s tot
zangavonden. Daarnaast zijn restaurants,
coffeecorners, tweedehands winkels en
theehuizen niet meer weg te denken uit
het totaal aanbod. Er is op dit moment
echter geen enkele organisatie die deze
ongesubsidieerde activiteiten zelfstandig
in stand kan houden.
Hulp is in de toekomst nog steeds hard
nodig, denk aan vraagstukken rond
eenzaamheid, dementie en dagbesteding.
In deze brief vragen wij aandacht voor
deze problematiek en verleiden wij
Het concept
Het Dordtse concept “wijkgericht werken”
biedt mogelijkheden voor burgers,
overheden, organisaties en bedrijven.
Door middel van het organiseren van
ontmoeting en dialoog in de wijk, dicht bij
huis, wordt het eigen netwerk versterkt en
wordt de weg naar algemene en
individuele ondersteuning beter geregeld
als het echt niet anders kan. Het biedt
mogelijkheden voor professionals,
studenten en uitkeringsafhankelijke
burgers om mee te doen en een bijdrage
te leveren in je eigen en andermans leven.
Het is beslist geen integrale oplossing
maar een “maatpak” voor de wijk of buurt.
De samenstelling van de buurt en de
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
1
De Dordtse wijken van de toekomst
behoeften van bewoners stellen steeds
andere eisen aan het regisseren van de
ontmoeting, dialoog en ondersteuning. De
wijken aan de westflank vragen
bijvoorbeeld om een ander initiatief dan
Dubbeldam en de Hoven. In alle wijken
komen problemen voor op de domeinen
van jeugd, seniorenondersteuning, GGZ,
werk en inkomen, veiligheid en
leefbaarheid. Het concept biedt voor ieder
domein mogelijkheden. Maatwerk is een
eerste vereiste.
Gezamenlijk hebben de samenwerkende
organisaties voldoende centrale
voorzieningen die midden in de wijk
gelegen zijn. Hierdoor ontstaan er
mogelijkheden om dicht in de buurt van de
burgers nabij winkelcentra en andere
centrale voorzieningen zichtbaar te zijn.
Deze centrale positionering is een tweede
vereiste.
De centrale voorziening is geschikt om
elkaar te ontmoeten zonder dat er
behoefte is aan ondersteuning. Je kunt er
koffie drinken of met enkele buren
vergaderen om een wijkactiviteit voor te
bereiden. Professionals kunnen hier even
een rustige plek vinden om te werken of
met een collega casuïstiek bespreken. De
centrale plek is flexibel ingericht en biedt
meerdere functies ineen. Dit is een derde
vereiste.
Professionals houden spreekuren in de
wijk om op een laagdrempelige wijze
toegankelijk te zijn voor vragen. De burger
krijgt bij een centraal loket antwoord op
zijn vraag en wordt indien nodig
doorverwezen. Omdat de burger toch al in
buurt van het centrum kwam is de weg
naar dit loket bekend. Generalisten die
een centrale positie in de wijk hebben,
(wijkverpleegkundigen, wijkwerkers casemanagers, ouderenadviseurs,) gebruiken
deze centra als ijkpunt en uitvalsbasis.
Hierdoor zijn ze toegankelijker en komen
ze elkaar regelmatig tegen. Dit is een
vierde vereiste.
Door het samenvoegen van de activiteiten
ontstaan er plekken in de wijk waar veel te
leren en werken valt. Deze plekken zijn bij
uitstek geschikt om stageplaatsen aan te
bieden of uitkeringsafhankelijke burgers
en werkzoekenden aan tijdelijk werk te
helpen of vanuit de participatiegedachte
burgers mee te laten doen in het aanbod
van diensten voor kwetsbare medeburgers.
Organisaties als Wijk voor Wijk kunnen
burgers, die een grote afstand tot de
arbeidsmarkt hebben, inzetten voor
gemaksdiensten. Het creëren van leer- en
werkplaatsen is een vijfde vereiste.
Op enkele locaties in Dordrecht is het zelfs
mogelijk om groepsgewijs dagbesteding
en of verzorging te organiseren. Ook een
dergelijke voorziening biedt veel voordelen
indien dit in de wijk aangeboden wordt.
Dicht bij huis bespaart reiskosten.
Vrijwilligers en professionals uit de wijk
kennen de klant vaak persoonlijk. Dit is
geen harde eis maar biedt wel voordelen.
Op deze wijze kunnen locaties
geprofileerd worden voor verschillende
functies. Voorbeelden van centrale
locaties met uitgebreide voorzieningen zijn
zorggroep Crabbehoff, Sterrenwiel,
Waterwiel en Polderwiel van de Wielborgh,
de Prinsemarij van Het Spectrum en de
Merwelanden.
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
2
De Dordtse wijken van de toekomst
Locaties met een lager voorzieningen
niveau maar wel dicht bij de burger zijn bij
voorbeeld wooncentrum de Klockelaer,
Sta-Pal in de Schouwstock, Stadswiel en
het Theehuis in de Atmosfeerflat.
Enkele Dordtse voorbeelden
professionals, vrijwilligers en
mantelzorgers elkaar ontmoeten, werken
en scholingen organiseren. Het “Frontline
team” werkt als voordeur waar burgers
met hun vragen en zorgen terecht kunnen.
Deze werkwijze biedt mogelijkheden om
eerst vanuit de netwerken van burgers,
met ondersteuning van vrijwilligers niet
direct in de professionele zorg te belanden
maar op eigen kracht en regie verder te
kunnen
Initiatief in de wijk Sterrenburg
In Sterrenburg aan het Dalmeijerplein zijn
de gemeente, Yulius, Vivenz, MEE+, Het
Spectrum, Trivire en de Wielborgh gestart
met de inrichting van een centrale
voorziening. Het cultureel centrum en
Sterrenwiel worden omgevormd om in
2014 dagbestedings-groepen te starten,
spreekuren te organiseren door
generalisten en voorzieningen voor
vrijwilligers en mantelzorgers te creëren.
Op de begane grond van het Sterrenwiel
worden flexibele voorzieningen getroffen
om ontmoeting, dialoog en ondersteuning
mogelijk te maken. Syndion en Het
Spectrum starten met open en beschutte
dagbesteding.
Fysiotherapeuten van Vitaliz starten een
praktijk en bieden specifieke producten
aan voor ouderen om vitaal en
zelfredzaam te blijven. De Vegro
(thuiszorghulpmiddelen), pedicure en
kapper hadden hier al een basis en zetten
dit onverminderd voort.
Het cultureel centrum krijgt weer iets van
zijn oude glorie terug. Hier kunnen
Centraal gelegen naast het winkelcentrum
Sterrenburg wordt het Dalmeijerplein een
mooie plek om elkaar te ontmoeten. De
met breiwerken omwikkelde bomen
bevestigen de kleurrijke en belangrijke rol
voor de toekomst. Een goed voorbeeld
van hoe verschillende transities in elkaar
grijpen.
Initiatief in de wijk Crabbehof
Gezondheidscentrum
De zorggroep Crabbehoff heeft
geïnvesteerd in een gezondheidscentrum
met als samenwerkingspartners de
huisartsen, het Albert Schweitzer
Ziekenhuis met een priklab en Internos
thuiszorg. De samenwerking is gericht op
verbetering van de kwaliteit van zorg en
vermindering van de kosten van de
gezondheidszorg. Alle partners
onderschrijven de visie dat zij
toegevoegde waarde moeten hebben voor
de wijk en haar bewoners.
Crabbehoffelijk
Het wijkbedrijf “Crabbehoffelijk”, een
initiatief van de Protestantse Zorggroep
Crabbehoff, de gemeente Dordrecht en
Incluzio, heeft de eerste positieve
resultaten geboekt. Inmiddels is een groep
van tien bewoners actief in en voor de wijk.
Verder zijn 4 deelnemers gestart met een
opleiding tot Arbeidsmarkt gekwalificeerd-
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
3
De Dordtse wijken van de toekomst
assistent. Crabbehoffelijk is een bedrijf
voor en door langdurig werkelozen uit de
wijk Crabbehof dat werkt aan de
verbetering van de leefbaarheid van de
wijk. Met de toenemende werkeloosheid
neemt de kans op een sociaal isolement
toe. De eigen waarde neemt af en er
ontstaan langzaam maar zeker
zorgvragen. De drempel naar werk wordt
steeds hoger. Investeren in juist deze
groep heeft niet alleen enorm positieve
effecten voor de persoon in kwestie, ook
het maatschappelijk rendement is hoog.
De deelnemers van Crabbehoffelijk
worden ingezet om de lokale
wijkeconomie te versterken en het welzijn
te vergroten. Het beleid in de wijken is
vaak gericht op korte termijn resultaten en
is versnipperd. De effectiviteit is daardoor
beperkt. Dat er zo snel resultaat wordt
geboekt in Crabbehof maakt dat de
initiatiefnemers geloven in de gedachte
dat een goede bijdrage kan worden
geleverd in het verbinden van zorg en
welzijn. Samen met MEE-Drechtsteden
worden innovatieve initiatieven genomen
binnen het sociale domein.
Ontmoeting en ondersteuning zijn
gerealiseerd door het Sociale wijkteam
ondersteund door vrijwilligers. Het
restaurant en daarmee de ontmoeting
door Het Spectrum. Een keuken en winkel
completeren het geheel. Partijen die fysiek
aanwezig zijn in deze wijkvoorziening zijn
o.a Gemeente, Drechtwerk, Gemiva, MeeDrechtsteden, Vivenz en de Zichtbare
Schakel.
De Prinsemarij is ook een plek voor alle
wijkbewoners, vrijwilligersorganisaties en
professionals die actief zijn in de wijk.
In het gezondheidscentrum participeren
Het Spectrum, Stichting De Wielborgh,
MHG (hulpmiddelenwinkel en uitgiftepunt),
De Prinsemarij Fysio BV (Praktijk aan de
Dijk en fysio Het Spectrum),
huisartsenpraktijk Soy en Tokyay en als
laatste apotheek de Vijzel.
Initiatief in de wijk de Staart
Initiatief in de wijk Nieuw Krispijn
De Prinsemarij is het nieuwe centrale
punt voor de wijk Nieuw Krispijn wat in juni
2013 officieel is geopend. Trivire heeft hier
51 zorgappartementen, 16 sociale
huurwoningen en 27 koopappartementen
gerealiseerd. In dit multifunctionele
gebouw is er een plint/wijkvoorziening
gerealiseerd waar diverse
zorgorganisaties, gemeente en een
gezondheidscentrum de handen ineen
geslagen hebben. Het Spectrum heeft een
programmacoördinator aangesteld om de
bruggen te bouwen tussen deze
verschillende organisaties om een
optimale samenwerking te realiseren op
het gebied van wonen, zorg en welzijn.
Voor de wijken Staart West en Oost wordt
door De Merwelanden, in samenwerking
met de gemeente Dordrecht, MeeDrechtsteden en Syndion, gewerkt aan
een voorziening die direct aansluit bij de
behoefte in deze wijk. Door het aanstellen
van een tweetal wijkverpleegkundigen (i.o.)
als generalist in de wijk worden kwetsbare
burgers snel en vakkundig ondersteund
zonder het gevaar dat meerdere
professionals achter één voordeur actief
zijn. Ook hier worden vragen opgelost met
ondersteuning vanuit eigen netwerk en
inzet van mantelzorgers en vrijwilligers.
Als er echter professionele hulp
noodzakelijk is kan deze snel en efficiënt
ingezet worden door de professionals uit
het wijkteam. Hiernaast fungeert De
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
4
De Dordtse wijken van de toekomst
Merwelanden voor de wijk Merwedepolder
als ontmoetingscentrum waar
wijkbewoners van harte welkom zijn.
Met een gastvrije service en
dienstverlening wordt “ontmoeting”
gestimuleerd in De Merwelanden. Er zijn
veel gevarieerde activiteiten waaraan men
kan deelnemen. In de sfeervolle brasserie
“De Ontmoeting”” kan een goede maaltijd
worden genuttigd of a la carte gegeten
worden. Er is een maaltijdservice. Een
vitaliteitscoach helpt om vitaal te worden
én te blijven. Andere services zijn
alarmering, wasverzorging, een winkel,
kapsalon, pedicure en de mogelijkheid om
tijdelijk gebruik te maken van een hotelfunctie. Diverse huisartsen houden
spreekuur in De Merwelanden, er is een
fysiotherapeut en een
huisartsenlaboratorium. Deskundige
zorgverleners staan u daarin graag bij, ook
als het gaat om geestelijke zorg, hulp bij
levensvragen en zingeving.
Boodschap aan de politiek
Om het concept te laten slagen vragen wij
u mogelijkheden te creëren waarbinnen
initiatieven kunnen ontstaan en succesvol
blijven.
goede fundering is nodig voor de
ontwikkeling, uitwerking en onderhoud van
deze creatieve oplossingen. De
participerende organisatie willen deze rol
graag hebben en zijn er al op voorbereid.
Zoek naar wijkspecifieke oplossingen. Eén
integrale aanpak voor de hele gemeente is
niet mogelijk. Iedere wijk heeft zijn
specifieke groepen burgers met specifieke
vraagstukken en mogelijkheden en dus
specifieke oplossingen. In de
samenstelling van de voorzieningen is
direct de behoefte van de wijk te
herkennen.
Investeer in vrijwilligers en in de
organisatie die deze belangrijke groepen
ondersteunen en faciliteren. Faciliteer
mantelzorgers en haal obstakels weg.
Accepteer dat mensen andere wegen
kiezen. Niet iedereen kan of wil meedoen.
Burgers hebben daarin hun eigen
verantwoordelijkheid en autonomie. Geef
andere meningen en gedrag de ruimte
waarbij de veiligheid voor het individu en
zijn omgeving de maatstaf zijn. Blijf
initiatieven als in Sterrenburg, Wielwijk, de
Staart en Crabbehof stimuleren en zorg
voor een zelfde inzet in de andere wijken.
In de huidige situatie zijn er onvoldoende
mogelijkheden om branche overstijgend
geldstromen naar wijken te leiden.
Wijkbudgetten voor wijkteams met
wijkprestaties helpen initiatiefnemers
innovatief te zijn en mee te werken aan
succesvolle concepten waar de burgers
maximaal van profiteren.
Creëer regierollen op diverse niveaus
zodat de samenhang op strategische en
operationeel niveau optimaal blijft. Uit de
voorbeelden blijkt duidelijk dat dit beter
werkt dan afwachten of er spontane acties
uit de wijken naar boven komen. Een
Boodschap aan organisaties
Aan bedrijven en organisaties vragen wij
om vooral mee te doen. Denk inclusief en
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
5
De Dordtse wijken van de toekomst
ga de dialoog in de wijk met burgers en
collega’s aan. Verken de mogelijkheden
vanuit een open visie en toon lef. Maak
maximaal gebruik van je kennis en
leervermogen. Creëer voor medewerkers
ruimte om te experimenteren en laat
vooral aan de omgeving zien wat je doet
en wat werkt. Deze boodschap richten wij
ook aan commerciële bedrijven in de wijk.
Ook zij kunnen in het concept en
afhankelijk van de wijkspecifieke vragen
participeren.
Er dreigt gevaar als je naar binnen
gekeerd bent en je vooral concentreert op
behoud van wat er is, in plaats van wat er
kan ontstaan. Met de transities in het
vooruitzicht zullen er alleen maar minder
middelen zijn om iets extra’s te doen voor
de eigen klantenkring en blijft er veel
onzekerheid over. De neiging om alleen
maar op het hoofdproduct gefocust te zijn
holt de waardepropositie van uw
organisatie uit.
verantwoordelijkheid nemen voor je eigen
leven zijn de slagzinnen van nu. Binnen
enkele jaren ziet de wereld van de zorg en
sociaal maatschappelijke ondersteuning er
echt anders uit. Vooral de doelgroepen
die nu al ondersteuning ontvangen zullen
merken dat er anders gekeken wordt naar
wat nog zelf opgelost kan worden en waar
de algemene middelen voor ingezet
worden.
Nieuwe ondersteuningsvragen starten
direct bij het eigen netwerk. In geval van
problemen moet de burger de weg in het
dichte bos van regels, organisaties en
initiatieven kunnen vinden. Als er dan al
een toegangspunt herkenbaar in beeld is
binnen de eigen wijk of buurt zal er eerder
actie ondernomen worden.
Voorkom dat er geïnvesteerd wordt in
voorzieningen die al voorhanden zijn.
Bouw geen nieuw ontmoetingscentrum in
een wijk die al voorzien is. Sluit
voorzieningen die in overvloed aanwezig
zijn. Als er in een wijk 4 keukens
operationeel zijn creëren wij zelf
overcapaciteit.
Als participerende bedrijven moeten we
wel in ontbrekende onderdelen investeren.
Dit doe je in nauwe samenwerking en
afstemming met elkaar.
Door samen in wijken aan de slag te gaan
ontstaan nieuwe waarden. Over 10 jaar
zien al onze organisaties er echt anders
uit. Dat is in ieder geval zeker.
Boodschap aan de burger
Van de burger wordt ook wat verwacht.
Participatie, eigen kracht en
Er wordt door de overheid nog meer van
de burger verwacht. Na jaren van
individualisme wordt er een appel gedaan
op solidariteit, saamhorigheid en het
meedoen. Dit is geen nieuw beleid maar
een cultuur omslag. Hierbij kunnen
wijkinitiatieven met ondersteuning van
organisaties en gemeenten een goede
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
6
De Dordtse wijken van de toekomst
fundering bieden voor deze omslag. Want
een ding is duidelijk. Een cultuur omslag
duurt soms een generatie en de transitie
en transformatie binnen de grenzen van
de Drechtsteden maar 3 jaar.
Samenvatting
Het concept heeft veel
verschijningsvormen en zal per wijk en
buurt verschillend ingericht zijn. Het zijn
voornamelijk de burgers, de vrijwilligers en
de mantelzorgers die samen met de
hulpzoekenden bepalen hoe en wat er
gebeurd. De organisaties zullen in nauwe
samenwerking met gemeente en MKB
moeten zorgen voor een fundering waarop
gebouwd kan worden. In een samenleving
waar meer van een ieder gevraagd wordt
zal in eerste instantie de regie bij de
aanbieders kunnen liggen. De
verwachting is dat dit snel zal omdraaien.
gebouwen, functies en activiteiten en
voorkom een overschot aan deze drie;
8. In grotere wijken kunnen centrale
locaties ondersteund worden door
satellieten. De voorzieningen zo dicht
mogelijk bij de vraag organiseren.
Het succes is afhankelijk van de wil van
alle partijen in het veld. De wethouders
van morgen hebben een buitengewoon
lastige opdracht. Wij vragen daarom met
klem: Ga de dialoog aan met burgers,
vrijwilligers, mantelzorgers en organisatie.
Creëer draagvlak en zorg voor stabiliteit.
De deskundigen binnen de gemeente zijn
goed op de hoogte, werken al nauw
samen en geef ze de ruimte om te
experimenteren en succesformules verder
uit te bouwen. Laat partners in de wijk op
eigen kracht oplossingen realiseren.
Politici; creëer ruimte en faciliteer dit
proces en voorkom de invoer van een
veelheid aan beheersmaatregelen.
Ondanks de vele verschijningsvormen zal
het concept aan de volgende
overeenkomstige randvoorwaarden
moeten voldoen:
1. Aanbod en ondersteuning voor alle
hulpvragen. GGZ, Gehandicapten,
senioren, jeugd, vrijwilligers en
mantelzorgers;
2. Centrale positie in de wijk dicht bij
overige voorzieningen;
3. Flexibele inrichting van
plintvoorzieningen met multifunctionele
ruimtes;
4. Professionals werken samen vanuit
een gemeenschappelijk visie en missie;
5. Participatie van uitkeringsafhankelijke
burgers en creëren van leer
werkplekken;
6. Sluit voorzieningen die onrendabel zijn
en concentreer de activiteiten;
7. Investeer alleen in ontbrekende
voorzieningen op het gebied van
Kies voor je wijk!
Dit artikel is tot stand gekomen met
medewerking van: Pieter Baanvinger
namens Het Spectrum, Johan Groen
namens Stichting Protestantse zorggroep
Crabbehoff, Marga Verweij namens Woon
& Zorgcentrum de Merwelanden en Jorge
Heynen namens Stichting de Wielborgh.
Voor meer informatie:
[email protected]
De Dordtse wijken van de toekomst | concept
7

Download Report