Taboe aanpakken rond spirituele oplossingen

12 8 oktober 2014
DE MENING VAN...
TERTIO
HANS VAN CROMBRUGGE  hoofdlector pedagogiek, Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Odisee.
ANNEMIE DILLEN  hoofddocent empirische en pastoraaltheologie, faculteit Theologie en Religiewetenschappen, KU Leuven.
Taboe aanpakken rond
spirituele oplossingen
dienst en levenskunst onvermijdelijk voorwerp
van maatschappelijke en wetenschappelijke
debatten is. In Vlaanderen wordt wel veel gesproken over levensbeschouwing en onderwijs
in termen van de rechten van opvoeders en onderwijsverstrekkers inzake levensbeschouwelijk
onderricht, maar is het perspectief van het recht
van kinderen op spiritueel welzijn en begeleiding
bij spirituele ontwikkeling afwezig.
Andere accenten
De lopende maand van de spi-
Ook zien we dat in Vlaanderen veel wordt ge-
ritualiteit wil dat thema op de
ïnvesteerd in gezins- en opvoedingsondersteuning vanuit allerlei bekommernissen zoals
kaart helpen zetten. Alleen is dat
sociale cohesie, gelijkheid van kansen, licha-
niet voldoende, menen Hans Van
melijke en geestelijke gezondheidszorg enzo-
Crombrugge en Annemie Dillen.
voort. Zouden we geen andere en bijkomende
accenten leggen indien deze ondersteuning
Voor hen dienen het beleid en
ook vanuit een zorg voor het spirituele wel-
het “officiële” spreken, zoals
zijn van kinderen en gezinnen georganiseerd
in het Kinderrechtenverdrag,
zou worden? Initiatieven – religieuze en andere – die deze zorg nu al opnemen, zouden
het taboe aan te pakken.
dan ook veel zichtbaarder worden en meer
Oktober is de maand van de spiritualiteit. “Be-
maatschappelijke erkenning krijgen. Hetzelfde
doeling van de maand is zichtbaar te maken hoe
geldt voor het werken met jongeren.
mensen vandaag op zeer diverse en creatieve
wijze‘zingeving, religie en levenskunst’ vorm geven.” Volgens de organisatoren rust er zowel een
In landen waar “spiritueel” in het Verdrag inzake de Rechten van het Kind is gebleven, zijn er
taboe op “spiritualiteit en religie”, maar bestaat
aandachts- en discussiepunten voor spiritueel welzijn en spirituele ontwikkeling. © rr
er ook een grote behoefte aan “inspiratie en zingeving”. Spiritualiteit wordt door de initiatiefne-
nemen, stellen we vast dat daar op vier plaatsen
worden gebruikt in het Nederlands. En zelfs als
mers breed begrepen als wat mensen inspireert
de term “spiritueel” wel degelijk voorkomt.
de vertaler het woord liever niet gebruikt wegens welke reden dan ook – een taboe? –, dan is
en zin geeft in het dagelijkse leven. Al met deze
“Nederlandse vertaling Verdrag inzake
de Rechten van het
Kind vermeldt ‘spiritualiteit’ niet.”
erg algemene omschrijving is het duidelijk dat
Artikel 17: son bien-être social, spirituel et
een vertaling in “intellectueel” en/of “psychisch”
in opvoeding en onderwijs spiritualiteit een
moral wordt: zijn sociale; psychische
wel heel betwistbaar. Vooreerst kan het niet dat
cruciaal element moet zijn. Wat is opvoeding
en morele welzijn.
eenzelfde woord op twee verschillende wijzen
immers anders dan jonge mensen inspireren
Artikel 23: leur épanouissement personnel,
wordt vertaald in een bindend verdrag. Ook is
en begeleiden bij het zoeken en vinden van
y compris dans le domaine culturel et spirituel het onaanvaardbaar dat een overheid zich naar-
Vele mensen zijn op zoek naar een zinvol leven
zin? Dat er een grote behoefte is, valt dan ook
wordt: persoonlijke ontwikkeling (bereikt),
gelang de taal van haar burgers tot andere din-
in persoonlijk, familiaal, professioneel en maat-
moeilijk te betwisten. Het taboe rond spiritua-
met inbegrip van zijn of haar culturele en
gen blijkt te moeten/kunnen engageren. Overi-
schappelijk verband. De problemen hiermee
liteit is dan wel een heel groot probleem.
intellectuele ontwikkeling.
gens: kan iemand bij psychisch welzijn nog den-
in een seculiere, postmoderne, liberale, kapi-
Artikel 27 en artikel 32: son développement
ken aan zingeving en inspiratie? En het lijkt heel
talistische samenleving zijn al in veel toonaar-
Kinderrecht
physique, mental, spirituel, moral et social
onwaarschijnlijk dat iemand intellectuele ont-
den gediagnosticeerd. Oplossingen blijken veel
Als spiritualiteit over zingeving gaat, dan zijn
wordt: de lichamelijke, geestelijke, intellec-
wikkeling verbindt met spirituele groei.
minder voorhanden te zijn. We zien wel de spiri-
er niet alleen spirituele behoeften bij kinderen
tuele, zedelijke en maatschappelijke
en jongeren, maar dan moeten we ook spre-
ontwikkeling van het kind.
ken over een recht van kinderen en jongeren op
tuele noden, maar er blijkt inderdaad een taboe
Eindtermen onderwijs
te bestaan voor spirituele oplossingen.
Bovendien – en nog belangrijker – gaat het niet
spiritualiteit. De zorg voor spiritueel welzijn en
Volgens deze vertaling is spiritueel welzijn dus
alleen om woorden. Het Verdrag vraagt overhe-
Beleid
spirituele groei moeten dan worden erkend als
hetzelfde als psychisch welzijn, en spirituele ont-
den om zich in te zetten voor de rechten van het
Om dat taboe te doorbreken, is de maand van
fundamentele kinderrechten. Als we gaan kij-
wikkeling is gelijk aan intellectuele ontwikke-
kind. Zo zien we dat in landen waar spiritueel in
de spiritualiteit een hele goede zaak. Maar
ken in het Verdrag inzake de Rechten van het
ling. Bij vertalingen moeten soms keuzes wor-
de tekst is gebleven, de zorg voor spiritueel wel-
het zou nog veel beter zijn als we daarnaast
Kind is evenwel nergens sprake van spiritualiteit.
den gemaakt en dat kan leiden tot discussies
zijn en spirituele ontwikkeling ook aandachts-
het taboe daadwerkelijk zouden aanpakken
Tenminste als we de Nederlandstalige verta-
over de betekenis van een term, bijvoorbeeld
en discussiepunten zijn. Zo is in veel landen heel
op het niveau van het beleid en het “officiële”
ling zoals verschenen in het Belgisch Staatsblad
famille, family is niet hetzelfde als “gezin”, maar
wat te doen over hoe dat recht om te zetten in
spreken. Laat ons beginnen met de Neder-
(17 januari 1992) lezen. Wanneer we evenwel de
in het geval van de term “spiritueel” lijkt er toch
de eindtermen van het onderwijs, waarbij de
landstalige versie van het Verdrag inzake de
Franstalige versie in Le Moniteur Belge ter hand
meer aan de hand. “Spiritueel” kan wel degelijk
verhouding van spiritualiteit en religie, gods-
Rechten van Kinderen te corrigeren.
MEDIA-OPENER
Teresa van Avila, bron die niet opdroogt
In deze periode vangt het jubeljaar aan van de 500ste
menten en oversten. Die innerlijke tweestrijd brengt haar zoda-
verjaardag van Teresa van Avila. De hervormster van de Karmel heeft
nig in een crisis dat ze er ziek van wordt. Op haar 21ste treedt
duidelijk de tijd weten te overbruggen. Tot op vandaag inspireert ze
ze binnen in de Karmel. Haar nood aan vriendschap neemt Te-
talloze mensen. Pater Carlos Noyen toont zich in de uitzending Bron-
resa mee in het klooster. Vooraleer ze een voorbeeld wordt van
nen blijven altijd nieuw een goede gids om haar beter te leren kennen.
het harmonieuze samengaan van de vriendschap met God en
Erik Galle

met mensen, legt ze ook hierin een hele weg af. Dan is er ook
“Wat opvalt in de jeugdjaren van Teresa”, geeft hij aan, “is dat
haar manier van bidden: “Bidden is voor mij niets anders dan
er niets opvalt. Er gebeurt niets spectaculairs”. Mensen die Te-
een ontmoeting met een vriend. Je weet je door hem bemind. Je
resa van Avila alleen kennen als de mystica in extase, het be-
bent vaak met hem alleen.” Opvallend is ook hoe stoutmoedig
kende beeld van Gian Lorenzo Bernini in gedachten, kijken hier
Teresa opkomt voor de gelijkheid van de vrouw. Bijzonder gevat
alvast van op, maar de kerklerares valt duidelijk niet samen met
en zonder complexen ijvert ze hiervoor.
die uitzonderlijke gebeds-ervaringen. Ze was geen heilige van
“Wat opvalt in de jeugdjaren van Teresa, is dat er niets spectaculairs
in de wieg. Wanneer ze een levenskeuze moet maken, staat
Naast de verkenning door Noyen van Teresa van Avila’s rijke per-
ze op een tweesprong: ze wil zich niet opsluiten in een huwe-
soonlijkheid, komen Sim D’Hertefelt, Els Knockaert en Katrien Sollie
lijk waarin de vrouw geen vrijheid kende. Maar ze wil ook niet
aan het woord. Alle drie zijn ze geraakt door Teresa van Avila en zoe-
naar het klooster, want daar moet ze zich schikken naar regle-
ken op hun wijze te leven vanuit de bron van verinnerlijking.
gebeurt”, geeft Carlos Noyen mee. © braambos
Bronnen blijven altijd nieuw – Teresa van Avila op Braambos op
12 oktober op Eén om 9 uur en op Canvas omstreeks 23.30 uur.

Download Report