Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?

Complexe scheidingen/
vechtscheidingen en het
kind?
Stem van het kind: Villa Pinedo
2
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
1
3
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
4
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
2
Terminologie: ‘vechtscheiding ’ / complexe scheiding
Terminologie:
•In maatschappelijk debat: vechtscheiding
•Vraag: hoe is het voor een kind te horen ‘je ouders zitten in een
vechtscheiding ?’
Complex:
•(geschiedenis van) ernstige conflicten met geestelijk en of fysiek geweld
•Chronisch: langer durende patronen en symptomen
•Complicerende factoren ouders (psychische/psychiatrische
problematiek/LVB/.. )
•Ernstig huiselijk geweld: kinderbeschermingsonderzoek
•‘zwart maken’ andere ouder
5
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
Omvang problematiek ‘vechtscheiding’
Spruijt:
•Aantal minderjarige kinderen over wie de rechter aan de Raad een advies
vraagt: in 2013 werd over 5601 kinderen een advies gevraagd
•Aantal minderjarige kinderen over wie de rechter na scheiding eenhoofdig
gezag bepaald. Volgens de laatst bekende cijfers waren dat er ongeveer 5000
per jaar (CBS 2006)
•Uit sociaal wetenschappelijk onderzoek is bekend hoeveel
scheidingskinderen per jaar te maken hebben met zeer ernstige ouderlijke
ruzies. Dat zijn er ongeveer 6000 minderjarige kinderen (uit Scholieren en
Gezinnen – Spruijt/van der Valk – 2013)
6
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
3
G&O zaken bij de Raad
Bijna alle G&O zaken vallen onder definitie ‘vechtscheiding’/complexe
scheiding
2012
• G&O advies bij 5249 kinderen
• ongeveer 3313 (echt)scheidingen
• bij 50% van de 5249 kinderen was er eerder een G&O of
beschermingsonderzoek verricht
• bij 18,4% van de 5249 kinderen: ambtshalve uitbreiding naar
beschermingszaak
2013
• G&O advies bij 5601 kinderen
• ongeveer 3588 (echt)scheidingen
• bij 21,2% van de 5601 kinderen: ambtshalve uitbreiding naar
beschermingszaak
7
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
Kinderen bij de Raad en scheiding
Strafzaken:
bijna de helft van de jongeren uit gebroken gezinnen (steekproef 2008
Haarlem)
Beschermingszaken:
76,3 % van de kinderen woont niet bij beide biologische ouders (steekproef
Zuidoost Nederland 2013)
Beschermingszaken 12 +: 80% van de minderjarigen woont niet bij beide
biologische ouders. (landelijke steekproef 2012)
Schoolverzuimzaken: 68% woont niet bij beide biologische ouders.
(steekproef 2010 Rotterdam)
8
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
4
Complexe scheiding en de Raad
De uitdaging was en is:
•Hoe wordt en blijft het perspectief van het kind leidend?
•Hoe kan maatwerk geleverd worden?
Maatwerk: concretiseren van het perspectief van dit kind in deze
scheidingscontext, inschatten risico’s en krachten, komen tot een
uitvoerbaar advies.
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
9
Driehoek: wat doet de Raad?
Kennis als fundament
kind draagkracht/ invloed
veranderingen/wensen/relatie ouders
Concretiseren
kindperspectief
veiligheid
opvoeding
continuïteit
toekomstperspectief
ouder
10
samenwerking en conflicten
relatie kind voor de scheiding
opvoeder
invloed veranderingen
perspectieven
ouder
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
5
Bijdrage Raad aan de oplossing:kwaliteitsverbeteringen
•Doelgerichte acties (o.a. kennisdeling) n.a.v. bevindingen audit, onderzoek
kwaliteit raadsrapportage, beleidsonderzoek naar aard problematiek en
aanbevelingen Inspectie jeugdzorg in de casus Zeist
•Meer inzetten kennis in raadsonderzoek o.a. risico-taxatieinstrument (Delta
veiligheidslijst); kennis als fundament (G&O) ook in kb
•Meer systemische en oplossingsgerichte benadering
•Meer positioneren op gewenste perspectief voor het kind
•Meer afwegen consultatie/diagnostiek ggz
•Meer expliciete aandacht voor scheidingsproblematiek in een kb-onderzoek
(meervoudig partijdig)
(al toegezegd):
•Meer benutten van de expertiserol van de Raad op de zitting
(aanwezigheid en ‘drangfunctie’)
•Inrichten Adviesteams (Front Office) (advies- en intaketaak van de Raad)
•Samenwerken in de keten (o.a. warme overdracht, contact rechtbank
lopende G&O procedure)
11
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
Aanbevelingen werkgroep Zeist – brief naar Inspectie
•Ontwikkelen handreiking, die methode bescherming verbindt met de
specifieke kennis- en houdingsaspecten uit de methode G&O
•Geen aanpassing Kwaliteitskader en protocollen; geen ambthalve uitbreiding
van bescherming naar G&O en adviesgesprek ‘face-to-face’ volgens ‘ja, tenzij’
principe
•Afstemming in keten aanscherpen
> Overleg met LOVF over inbreng van zorgen over kinderen in lopende
scheidingsprocedures en hoe dat vorm kan krijgen.
> Afspraken maken met Jeugdzorg Nederland en lokaal met BJZ’s (en
later gecertificeerde instellingen) over verbetering aansluiting
raadsonderzoek op uitvoering ots
> Overleg met gemeenten over opzet hulp op vrijwillige basis;
ondersteuning gemeenten door inzet expertise uit Adviesteam
12
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
6
Algemene oplossingsrichtingen benoemd vanuit de
Raad
1. Kennis en vaardigheden betrokken professionals
2. Hulp: vroegtijdig en proactief, betrekken netwerk,vanuit perspectief kind,
regie organiseren
3. Oplossingsgerichte benadering
4. Meer ruimte en oor voor de stem van het kind
5. Regierechter
6. Meer ruimte voor toepassen 1-hoofdig gezag
13
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
Oplossingsrichtingen Kinderombudsman
uit rapport: ‘Vechtende ouders, het kind in de knel’
Conclusies:
• Ouders moeten verantwoordelijkheid nemen; zich richten op hun
gezamenlijk belang als ouders, nl. het welzijn van hun kind
• Vroeger signaleren, eerder ingrijpen en regie op 1 plek
Aanbevelingen:
• Verplichte informatie/scheidingseducatie voor ouders
• Sneller passende hulp – triage aan de voorkant
• Ouderschapsplan: naast kwantitatieve ook kwalitatieve aspecten
• Verplichte mediation (o.a. bij opstellen ouderschapsplan)
• Bij mislukken opstellen ouderschapsplan : standaard benoemen bijzonder
curator of kindercoach om welzijn/belangen kind te waarborgen
• Meer regie rechter (‘regierechter’): ouders dwingen strijd te staken door
forensische mediation; onderzoek Raad; besluit rechter; in beschikking: afspraken 1
jaar geldig – tussentijds niet procederen
• Fase voor/tijdens ots: ouders en kinderen betrekken in oplossing
• Doorrekenen kosten baten van verschillende interventies
• Ontwikkelen instrument voor vaststellen belang kind specifiek gericht op
scheidingskinderen
14
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
7
Brief Staatssecretarissen van VWS en V&J
‘De positie van kinderen in een vechtscheiding
verbeteren’
O.a.
• Eerste verantwoordelijkheid bij ouders
• Op Rijksoverheid.nl en opvoeden.nl informatie over (echt)scheiding
• Gerichtheid advocaten/mediators op bereiken onderlinge overeenstemming
• Preventief hulpaanbod bij (echt)scheiding door gemeenten
• Nader wetenschappelijk onderzoek naar effecten co-ouderschap
• Verbinding juridisch traject en hulpverlening
• Inzet netwerk voor signalering
• Inzet regierechter
• Verbreden kennis en vaardigheden gezinsvoogden
• Verbreden inzet expertise Raad
• Verbeterde inzet bijzonder curator
• Verspreiden specifieke kennis over escalerende scheidingen (Lorentzhuis)
15
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
Algemeen overleg Tweede Kamer op 14 mei 2014
•Veel toezeggingen door Staatssecretaris Teeven om zaken nader uit
te zoeken
•Uitgangspunt: budgettair neutraal
•Onderwerpen o.a.:
– Ruimere toepassing mediation – wanneer inzet in het hele
proces? Via de rechter; genoemd is mogelijke rol Raad
– Bijzonder curator: oorspronkelijk doel inzet: conflict ouder - kind;
inzet zorgprofessionals
– Forensische mediation (ouderschapsonderzoek) toezegging
€60.000 ; knelpunt: te weinig forensisch mediators
– Wegnemen ‘perverse prikkels’ – honorering advocaten
– Regierechter – veel draagvlak
– Eerder signaleren ernstige scheidingsproblematiek
– Voornemen Internationaal congres over ‘vechtscheiding’
16
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
8
Vragen uit de zaal
17
Complexe scheidingen/vechtscheidingen en het kind?
9