Vakoverstijgend taalbeleid in het VO

KWALITEITSKAART
VO
Taal/lezen
Vakoverstijgend taalbeleid in het VO
Hoe zie je taalbeleid concreet terug in de dagelijkse lespraktijk?
Hoe bewegen we alle vakdocenten naar EFFECTIEF DOCENTHANDELEN,
waarbij bewust wordt omgegaan met verschillen in
onderwijsleerbehoeften? Zodat taalbeleid concreet wordt teruggezien in
de dagelijkse lespraktijk?
Samen bouwen
aan
taalvaardigheid
DOEL: in elke les wordt door elke docent taalgericht les gegeven (Figuur 1).
UITGANGSPUNT: taalbeleid koppelen aan bestaande good practices op de
eigen vestiging, zoals Opbrengstgericht werken (OGW) en differentiatie.
De praktische vertaalslag van taalbeleid en
referentiekaders naar de dagelijkse lespraktijk
Engels, Duits, Frans
M&M
Doel: docenthandelen wordt afgestemd op cognitieve verschillen in
onderwijsleerbehoefte
Met de implementatie van onderstaande activiteiten wordt taalbeleid
zichtbaar in de dagelijkse lespraktijk en gaat het leven bij de docenten.
Alle activiteiten zijn geënt op de doelen van de ‘Wetgeving en
Referentieniveaus Taal en Rekenen’1 en deze staan bij elke activiteit vermeld.
Het overkoepelend doel is het permanent, systematisch en strategisch
handelen van docenten, zodat het taalniveau en de ontwikkeling hiervan
wordt bevorderd bij de leerlingen.
Nederlands:
√ Literatuur
√ Specifieke
vaardigheden
Biologie
WIS, NaSk
Creatieve
vakken
Beroepsgerichte
vakken
Figuur 1. Gewenste onderwijssituatie
1
Economie
Taal/lezen
Vakoverstijgend taalbeleid in het VO
Vakoverstijgend taalonderwijs binnen OGW en differentiatie
Plenaire scholingsmomenten: uitwisseling good practices
Doelen Referentiekader: I. een goede zichtbaarheid van het niveau van
beheersing van de Nederlandse taal voor zowel de leerling als de leraar als de
school; III. meer doelgericht taalonderwijs door nauwkeurig omschreven
doelen.
Doelen Referentiekader: I. een goede zichtbaarheid van het niveau van
beheersing van de Nederlandse taal voor zowel de leerling als de leraar en de
school; II. meer eenduidigheid in taalonderwijs in de gehele onderwijskolom; III.
meer doelgericht taalonderwijs door nauwkeurig omschreven doelen; IV. een
betere overdracht van leerlingen tussen de verschillende onderwijssectoren
door de introductie van een eenduidige en gemeenschappelijke taal.
Introduceer taalbeleid en taalgericht vakonderwijs niet als iets nieuws, maar
maak het onderdeel van het reeds geïmplementeerde OGW en differentiatie.
Door de CITO-VAS-resultaten jaarlijks per klas te analyseren (voor onder meer
leesvaardigheid en woordenschat) kan op basis hiervan meer maatwerk
worden georganiseerd in het kader van OGW, differentiatie en vakoverstijgend
taalonderwijs.
Nodig docenten uit om tijdens plenaire scholingsmomenten te vertellen hoe zij
invulling geven aan vakoverstijgend taalonderwijs binnen hun vak:
√ Er worden concrete voorbeelden uit lesmateriaal getoond
(bewustwording).
√ Welke didactische werkvormen zijn effectief?
(Samenvattingen, woordenschatoefeningen, et cetera).
√ Welke didactische werkvorm is effectief bij welk niveau?
√ Hoe worden leerlingen ingedeeld bij welke taak?
√ Hoe kun je dit praktisch administreren, plannen?
Warme overdracht
Doelen Referentiekader: IV. een betere overdracht van leerlingen tussen de
verschillende onderwijssectoren door de introductie van een eenduidige en
gemeenschappelijke taal; V. het ontstaan van beter doorlopende leerlijnen voor
taal.
Nodig de werkgroep taalbeleid uit om ontwikkelde formats te introduceren,
zoals boekverslagen en stageverslagen. En daarnaast een eenduidige,
uniforme aanpak voor zaken als begrijpend lezen, woordenschat en spelling.
Warme overdracht PO-VO
Het is aan te raden in het VO gebruik te maken van de PO-gegevens die al
bekend zijn, want als een leerling taalzwak is in het VO, dan was hij dit
waarschijnlijk ook al in groep 4 van het PO. Ontvang een leerling niet blanco,
maar maak bij de warme overdracht PO-VO zoveel mogelijk gebruik van de
reeds aanwezige gegevens, zoals CITO-LVS, handelingsplannen, sociaalemotionele aspecten, NIO, dyslexie, dyscalculie, et cetera. (Vanzelfsprekend
zonder privacygevoelige inhoud).
Transfer
De wendbare toepassing van het geleerde in meerdere vakgebieden, is het
speerpunt voor vakoverstijgend taalonderwijs, zodat de leerling tijdens elk vak
dezelfde talige aanpak herkent en hier zijn voordeel mee kan doen.
Om bewustwording bij docenten voor talig lesgeven te creëren, kunnen de
volgende acties worden ingezet:
Warme overdracht einde schooljaar binnen secties
Draag specifieke leerlinggevens van het eigen vak zorgvuldig over binnen de
secties, zodat de volgende docent bij aanvang van het nieuwe schooljaar
direct kan aansluiten bij het niveau van de leerlingen.
√ Neem in de kijkwijzer voor lesbezoeken talige aspecten op, evenals de
eenduidige aanpak voor het benaderen van leesteksten, woordenschat,
et cetera.
√ Inventariseer bij welke vakken zich welke taalproblemen voordoen.
√ Welke woorden komen op welk moment en bij welk vak aan de orde?
√ Hoe worden algemene en vakspecifieke schooltaalwoorden
aangeboden?
√ Realiseer taaloverstijgend aanbod van grammaticaonderdelen
Aandacht aan taalaspecten binnen secties
Doelen Referentiekader: II. meer eenduidigheid in taalonderwijs in de
gehele onderwijskolom; IV. een betere overdracht van leerlingen tussen de
verschillende onderwijssectoren door de introductie van een eenduidige en
gemeenschappelijke taal.
Vakwerkplan
Laat binnen secties omschrijven hoe zij concreet aandacht geven aan
taalaspecten binnen hun vakgebied. Hierbij valt te denken aan onder meer:
specifieke vaktaal, algemene schooltaal(woorden), begrijpend lezen,
woordenschat en spelling. Werkgroep taalbeleid
Stel een werkgroep taalbeleid samen op de eigen vestiging, die samengesteld
is uit verschillende secties en hierdoor breed gedragen wordt. Eventueel kan
ook een vestigingsoverkoepelende Taalcommunity worden opgericht, met als
doel de onderlinge uitwisseling van good practices.
1
Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen: recent beleid. (http://www.taalenrekenen.nl/referentiekader/wetenregelgeving/)
2
Taal/lezen
Vakoverstijgend taalbeleid in het VO
TOETSING: Van eindtermen en referentiekaders naar PTO en
PTA
√ Geef docenten informatie over de inhoud van de referentieniveaus 1F en
2F, zodat de toetsen van het eigen vakgebied hierop kunnen worden
aangepast binnen secties.
√ Wissel informatie uit over inhoudelijk goede vragen, gebaseerd op de
kerndoelen en eindtermen, ingedeeld volgens de taxonomie van
Bloom.
√ Zorg hierbij voor een uitgebalanceerde puntentoekenning/scoring per
vraag met bijbehorende normering en cesuur.
√ Bekijk het taaltechnisch vraagniveau van de toetsen op het passend
referentieniveau taal, onderwijsniveau en leerjaar.
√ Zorg voor een goede eindcontrole op vorm en op inhoud, door
bijvoorbeeld een toetscommissie aan te stellen.
Doelen Referentiekader: I. een goede zichtbaarheid van het niveau van
beheersing van de Nederlandse taal voor zowel de leerling als de leraar en de
school; III. meer doelgericht taalonderwijs door nauwkeurig omschreven
doelen; V. het ontstaan van beter doorlopende leerlijnen voor taal.
Bij een kwalitatief goede invulling van de PTO’s en PTA’s en bijbehorende
toetsen is het van belang taalbeleid hierin te betrekken:
Notities
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________
Colofon
Deze kwaliteitskaart is samengesteld door Bettina Korver en is een uitgave van School aan Zet. Voor vragen rond de kwaliteitskaart kunt u contact
opnemen met School aan Zet: Gea Spaans, [email protected].
© Buiten het downloaden zijn alle rechten
op dit product voorbehouden aan:
KWALITEITSKAART
Postbus 556, 2501 CN Den Haag
e-mail: [email protected]
www.schoolaanzet.nl
3

Download Report